Page 39 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۷۶ (دوره جديد
P. 39
صفحه39شماره1842 رجب طیب اردوغان ،سیدابراهیم رئیسی و ولادیمیر پوتین /تهران ۱۹ /ژوئیه ۲۰۲۲
جمعه ۲۸اوت تا پنجشنبه ۴سپتامبر ۲۰۲۲
را در همین راستا باید نگاه کرد .باید توجه کنیم که منافع به سامان رساندن روابطاش با ارمنستان-در عین
برابر فشار همسایگان و روسیه دوام بیاورند و از منافع مشترک در سطوح مختلف عمل میکنند و پیمانهایی مانند حفط روابط نزدیک با جمهوری آذربایجان -باشد تا باری
خود عقبنشینی نکنند؟ ترکیه و روسیه ،ترکیه و ایران و روسیه ،و ایران و روسیه را از دوش وی کم شود .ولی از آنسو ،جمهوری آذربایجان
شکل میدهد و به همین جهت مسائل چندلایه و بسیار وابستگی بیشتری به ترکیه دارد زیرا برای اینکه تابع روسیه
-در وهله اول وضعیت موجود آن است که روسیه
ارمنستان را تحت کنترل خود دارد .منافع نهایی روسیه در بغرنج هستند. نشود به روابط نزدیک با ترکیه نیاز دارد.
این است که ارمنستان وارد نوعی اتحاد نزدیک با فدراسیون به این ترتیب ،وضعیتی بسیار بغرنج و چندوجهی در اینجا
روسیه( ،مانند آنچه بلاروس با روسیه دارد) بشود .تضعیف حاکماستوجنگاوکراینهممعادلاترادگرگونکردهاست.
استقلال ارمنستان راه را برای این امر باز میکند .باید دید که
آیا در امر موفق خواهد شد ویا اینکه ارمنستان میتواند برای کارو هاکوپیان -آیا میشود گفت که جمهوری آذربایجان با توجه به این
حفظ استقلال خود بطور موثر در برابر فشارهای مختلف وضعیت پیچیده ،خواهان گشایش جبههای علیه ارمنستان
مقاومت کند .البته ممکن است که به راستی شرایطی پیش -آیا دادههای قابل اتکایی وجود دارد تا ثابت کند که
بیاید که ملت ارمنی موجودیت خود را در خطر ببیند و با روسیه خواهان تغییر مرز بین ارمنستان و ایران است و است؟
واقعیت تلخ از دست دادن استقلال سیاسی به نحوی کنار -ببینید ،جمهوری آذربایجان باید یک مسئله مهم داخلی را
بیاید .حکومت فعلی ارمنستان در چهار سال پیش اساساً منافع اقتصادی و سیاسی خود را در این امر میبیند؟ نیز در این میان حل کند .باید انتظارات ناسیونالیستی داخل
به دنبال انقلابی روی کار آمد که یکی از آماج آن -برخلاف -به نظر من خواست اصلی روسیه کنترل مرزها و راهای کشور را جوابگو باشد تا امکان ادامه حکومت دیکتاتوری
دوره دو رئیس جمهور قبلی که استقلال ارمنستان به خطر بین مرزی است .ایران از نظر ظرفیت بالقوه صدور نفت خود را داشته باشد .جمهوری آذربایجان بخشی از قره باغ
و گاز بسی بالاتر از جمهوری آذربایجان قرار دارد و از و هفت ناحیه اطراف قره باغ را پس گرفته ولی جمهوری
انداخته بودند -خواهان حفظ استقلال ارمنستان بود. بین رفتن مرز بین ایران و ارمنستان ،ایران را از دستیابی خودخوانده قره باغ ادامه حیات دارد و سربازان روس هنوز
توجه کنیم که بین ایران (صرف نظر از وجود جمهوری به بازارهای غربی محروم میکند .ضمن اینکه از بین رفتن هم در آنجا حضور دارند .بنابراین علیاف باید همواره ایجاد
اسلامی) به عنوان یک کشور -ملت و ارمنستان چه در این مرز احساسات ناسیونالیستی و گریز از مرکز را در میان تلاطم کند و قطعاتی را از ارمنستان و منطقه ارمنینشین
حال حاضر و چه در آینده و در شرایط سیاسی تغییریافته، آذربایجانیهای ایران هم تقویت خواهد کرد و بالقوه خطر قره باغ را بکند و این قدرتنماییها را به عنوان پیروزی به
تضادهای راهبردی وجود ندارد .ایران و ارمنستان هیچ ادعای خورد ملت خود بدهد تا سکوت کنند .او خوب میداند که
ارضی نسبت به همدیگر ندارند .از نظر فرهنگی ،با وجود جدایی آن خطه از ایران را به همراه خواهد داشت. نیروهایی در داخل ارمنستان به قصد بازگشت به قدرت
تفاوت دینی ،دو ملت بسیار به همدیگر نزدیک هستند. اما در مورد ارمنستان از نظر سیاسی با از بین رفتن مرز در حال تضعیف دولت پاشینیان هستند .چنین اقداماتی
میشود گفت که ایران کمترین مسائل و مشکلات را در میان عملاً روند از بین رفتن استقلال آن کشور شروع شده که به به شدت به دولت ضربه میزند و علیاف هم از آن کمال
همسایگانشباارمنستاندارد.درضمنارمنستانایرانراقادر استفاده را میکند .علیاف حتی به دور از تمام پروتکلهای
میسازد که با کمترین مشکل بتواند از طریق آن با گرجستان ادغام بیشتر در فدراسیون روسیه منجر خواهد شد. بینالمللی ،ابایی از این ندارد که اعلام کند ارامنهی قره باغ
و دریای سیاه و در نهایت اروپا ارتباط تجاری برقرار کند. باید خانههای خود و خاک جمهوری آذربایجان را ترک کنند!
اما باید در نظر داشت که جمهوری اسلامی با توجه به -با توجه به وابستگی اقتصادی و سیاسی ارمنستان و بنابراین ،اقدامات علیاف در قره باغ و در نزدیک مرز بین
روابط خاصاش با روسیه و ترکیه از نظر حفظ منافع خود جمهوری اسلامی به روسیه ،فکر میکنید آنها بتوانند در ایران و ارمنستان ادامه همین سیاست با توافق ضمنی روسیه
مشکل اساسی دارد ،هرقدر هم که مخالفت خود را با است زیرا روسیه خواهان حفظ جمهوری آذربایجان در
تغییر مرزها به پوتین و اردوغان اعلام کند .به یاد داریم که حوزه نفوذ خود است .موضع ترکیه که طبیعتاً روشن است.
جمهوری اسلامی از نظر حفط منافع ایران در دریای خزر و اما ارمنستان طی ۳۰سال بعد از استقلال خود
دچار مشکل شد .جمهوری اسلامی از طرف غرب هم تحت بهخصوص در دوره دو رئیس جمهور قبلی ،هر چه داشت
فشار شدید قرار دارد که آن را بیشتر بسوی وابستگی سیاسی با قیمت نازل در اختیار کامل روسیه قرار داد .ارمنستان
واقتصادی با روسیه میکشاند .از نظر حل مسائل سیاسی و اکنون هم در موقعیتی نیست که بتواند مطالبات خود را از
اقتصادی در داخل کشور هم ،جمهوری اسلامی برنامه مدون روسیه مطرح کند و در دریافت آنها م ّصر هم باشد .روسیه
و راهبردی ندارد و فساد نیز شدیداً رواج دارد .تمام اینها هم منافع خود را دنبال میکند و با وجود اینکه محافلی در
باعث میشود که با وجود لفاظیها نتواند در حفظ خطوط روسیه هستند که اولویت را به اتحاد با ارمنستان و حفط
منافع آن میدهند ،ولی منافع راهبردی رژیم پوتین در حال
قرمز خود توانایی زیادی نشان دهد. حاضر جهت دیگری دارد .ملاقاتهای بین پوتین و اردوغان
اما در مورد مسنله حضور ایران در بازارهای اروپا از طریق
ارمنستان میتوان گفت که روسیه با توجه به منافع خود و
حفظ آن سعی خواهد کرد موانعی برای ایران به وجود آورد.
کما اینکه در زمان احمدی نژاد و ریاست جمهوری روبرت
کوچاریان در نهایت میزان صدور گاز ایران به ارمنستان را
در آخرین مراحل با فشار روسیه محدود کردند .ولی باید در
نظر داشت که سیاست روسیه در این مورد به فاکتورهای
دیگری هم بستگی دارد و تنها مسئله نفت و گاز نیست.
با توجه به این مسائل ،هرچند ارمنستان ،برای حفظ
منافع خود میتواند با ابتکارات دیپلماتیک از عامل ایران
هم استفاده کند ولی باید در نظر داشته باشیم که با وجود
قدرتنمایی ،جمهوری اسلامی اساساً فاقد تواناییهای لازم
است که در صورت عملی شدن پروژه جمهوری آذربایجان
و ترکیه (البته در صورتی که با رضایت یا انفعال روسیه
باشد) بتواند جلوی آن بایستد .بنابراین ،از نقطه نظر
منافع ارمنستان ،دولت و کشور باید بیشتر روی قدرت و
ابتکارات خود متکی باشند .منافع درازمدت و مشترک ایران
و ارمنستان از چنان عمق و اهمیتی برخوردار است که
میتواند در صورت شرایط سیاسی و اقتصادی مناسبتر در
ایران ،در مقابل هر فشاری ایستادگی نماید.
