Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۸۳ (دوره جديد
P. 12
صفحه1۲شماره1۸4۹
جمعه ۲۲تا ۲۸مهرماه 1401خورشیدی
معمایي بهنام هویدا ()۵ شریف امامی ،نامناسبترین گزینش برای
نوشته دكتر عباس ميلانی تشكیل كابینه «وحدت ملی» بود بازنشر
هویدا با این انتصاب موافق نبود و میخواست علی امینی را جانشین آموزگار كند
پیشنهادپرویزثابتیدرموردمداخلهموثر«ساواك»وبازداشتمخالفانعمدهرژیم
(تاریخ نشر در کیهان لندن :خرداد تا مهرماه ۱۳۸۰شمارههای ) ۸۶۱-۸۷۷
کابینه اول جعفر شریف امامی دكتر عباس میلانی ،متن انگلیسی كتاب خود را با
روشن نیست. گمان میداشتند كه تنها به مدد رأی واقعی مردم بخت عنوان Persian Sphinxانتشار داد.
بازگشت به مجلس را خواهند یافت و چون مردم ناراضی
دولت شریف امامی به نظر میرسیدند ،این نمایندگان دستچین شده حزب «اسفنكس» در اساطیر نام یك موجود افسانهایست با
پس از چندی ،نه تنها موج مخالفتهای سیاسی بالا رستاخیز هم ناگهان ،یك شبه انقلابی و منتقد دولت از آب
گرفت ،بلكه بهبود چندانی هم در وضع اقتصادی حاصل درآمدند .مجلس كه تا دیروز مطیع و منقاد بود به عرصه كله انسان و اندام شیر كه بر دروازه شهری نشسته بود و
نشد .شاه هم ناچار آموزگار را به استعفا واداشت .او بیش دایمی سخنرانیهای سخت تند و پیشنهادهایی انقلابی
از ده سال در انتظار نوبت صدارتش نشسته بود ،اما از بخت بدل شد .موجی ناگهانی از حملات و انتقادات شدید علیه هر كس میخواست وارد شهر شود مجبور بود به معمایی
بدش دولتی سخت مستعجل داشت .شاه میخواست به دولت ،رسانههای عمومی جامعه را یكسره در بر گرفت.
جای آموزگار یك دولت «وحدت ملی» سر كار بیاورد .بی آتش حملات هر روز تندتر میشد .انگار میخواستند با كه او مطرح میكرد پاسخ دهد .اگر پاسخش صحیح
شك تشكیل چنین كابینهای در آن شرایط امری خطیر بود. كلام به ظاهر انقلابی در مجلس ،حركت خشمگین مردم بود ،اجازه ورود مییافت و ال ّا سرش به باد میرفت.
اما مشكل بتوان تصور كرد كه برای این امر حساس ،شخصی را در خیابانها مهار كنند .شاید هم امید داشتند كه با این
نامناسبتر از جعفر شریف امامی هم یافت میشد .از قضا حملات تند ،نه تنها گناهان گذشته خویش را پاك كنند ،بلكه این كلمه اما به معنی شخص پیچیده و مرموز وارد
در همان روزها ،شاپور بختیار ،در دیداری با یكی از اعضای جایی هم در اوضاع جدید و هرم قدرت آینده بیابند .نیتشان
سفارت آمریكا ،هشدار داده بود كه« ،دولت شریف امامی هرچه بود ،حاصل لفاظیهایشان چیزی جز دامن زدن به زبانهای اروپایی شده و به كسانی اطلاق میشود كه
خود عمیقاً آغشته به همان فسادی است كه ظاهراً با آن
مبارزه میكند ...بختیار در مورد فساد مالی خود شریف موج نارضایتی و تقویت روحیه انقلابی در مردم نبود. نمیتوان از اسرار و افكارشان سر درآورد.
امامی اطلاعات دست اولی داشت ».همه میدانستند كه محور عمده این حملات ،دست كم در آغاز ،دولت هویدا
نخست وزیر كابینه «وحدت ملی» به «آقای پنج درصد» بود .جملگی مسایل اجتماعی ،از سانسور مطبوعات و آیا هویدا واقعا چنین پدیدهای بود و باقی ماندن
شهرت دارد .میگفتند وجه تسمیه لقبش هم این بود كه از انتخابات فرمایشی گرفته تا دشواریهای اقتصادی و فساد
بیش و كم تمامی قراردادهای دولتی ،پنج درصد حق حساب مالی در ادارات دولتی ،همه به حساب هویدا گذاشته او در مقام نخست وزیری به مدت سیزده سال یك
میگرفت .به علاوه ،بالاترین مقام فراماسونری در ایران بود، میشد .معلوم نیست این حملات تا چه حد خودانگیخته
و با این همه ،شاه كار مبارزه با فساد و «وحدت ملی» و بود .به علاوه ،نمیدانیم كه آیا شاه یا دیگر اعضای خاندان معماست؟
بالمآل نجات رژیم پهلوی را ،در حساسترین لحظات تاریخ سلطنت در شكل بخشیدن به این حملات نقشی داشتند یا
نه .در عین حال ،نقش دشمنان هویدا در كل این ماجرا و قضاوت در این مورد با خواننده كتاب است كه به
آن ،به همین شخص محول كرد. در این واقعیت مشخص كه لبه تیز حملات متوجه او بود
لطف شش سال كار نویسنده و گفتگوی او با دوستان و
دشمنان و مخالفان و موافقان هویدا ،با شخصیت وی از
زوایای مختلف آشنایی پیدا میكند.
چنان كه قبلا نوشتیم ،هرآینه آگاهان و صاحبنظران
در باره این كتاب و مندرجات آن نظری داشته باشند
ما استقبال میكنیم به شرط آن كه هدف ،روشنتر شدن
موضوعات و كمك به تصحیح و تكمیل تاریخ باشد.
دست كم دو عامل مهم به همزمانی خطرزای این دو
سیاست مختلف ــ یعنی حل بحران اقتصادی و فضای باز
سیاسی ــ كمك كرد .مهمترین عامل را قاعدتاً باید بیماری
شخصی شاه دانست .او دریافته بود كه به مرضی مهلك
دچار است و میدانست كه از آن پس ،زمان دشمن اوست و
با او سر یاری ندارد .به علاوه ،با روی كار آمدن جیمی كارتر
در آمریكا ،مساله دمكراسی سیاسی در ایران هم فوریت
بیشتری پیدا كرده بود .پیش از آغاز فرایند دمكراسی در
ایران ،شاه قرهباغی را احضار كرد و به اطلاعش رساند كه،
«در نتیجه فشارهای بینالمللی» ،و نیز برای «تضمین ثبات
دودمان پهلوی و تثبیت انتقال قانونی قدرت» ،تدابیری تازه
اندیشیده است .میگفت« :آزادیهای بیشتری به مردم
خواهد داد ».تاكید میكرد كه« ،فرماندهان ارتش بدانند كه
سر نخ همه این تحولات در دست خود ما است و جای هیچ
گونه نگرانی نیست ».به علاوه ،چند روز بعد هم جلسهای با
شركت فرماندهان ارتش تشكیل شد .هویدا و ازهاری رئیس
وقت ستاد ارتش ،برای جمع حاضر سخنرانی كردند و هر دو
تاكید داشتند كه «كلیت تحولات» همه «حساب شده»اند و
جایی برای نگرانی نیست.
از نخستین نشانههای دمكراسی جدید ،آزادی بیشتر
مطبوعات بود .در عین حال ،نمایندگان مجلس هم رخصت
پیدا كردند كه با آزادی بیشتری از دولت و سیاستهای آن
انتقاد كنند .بسیاری از این نمایندگان بر این گمان بودند
كه انتخابات دور بعد مجلس به راستی آزاد خواهد بود.
