Page 13 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۸۵ (دوره جديد

‫صفحه ‪ 13‬شماره ‪18۵۱‬‬ ‫به حمایت خلل ناپذیر شاه مستظهر است و ناچار‪ ،‬ب ‌یخیال‬ ‫شاهنشاه هم باید خود رهبری این انقلاب را دردست‬
‫جمعه ‪ ۲‬تا پنجشنبه ‪ ۸‬نوامبر ‪۲۰۲2‬‬ ‫ازخطری كه تهدیدش م ‌یكرد‪ ،‬به فكر ایجاد یك حزب‬ ‫گیرند‪ ».‬م ‌یگفت‪ :‬باید دادگاههای صحرایی تشكیل داد و‬
‫سلطنت طلب میان ‌هروی جدید افتاد‪ .‬چند و چون این تلاش‬ ‫منادیان فساد را به شدت‪ ،‬و طورعلنی‪ ،‬در ملاءعام مجازات‬
‫مدتی است برخی مشاورانش‪ ،‬به خصوص فرماندهان ارتش‪،‬‬ ‫را در یكی از گزارشهای سفارت آمریكا سراغ م ‌یتوان گرفت و‬ ‫كرد‪ ».‬مذاكرات این گروه آن شب به جایی نرسید‪ .‬جلسه با‬
‫خواستار بازداشت هویدا شد ‌هاند‪ .‬آنگاه از جمع خواست كه‬ ‫م ‌یبینیم كه‪« ،‬هویدا و برخی از همكاران سیاس ‌یاش مشغول‬ ‫این عبارت شاه به پایان رسید كه‪« ،‬در این مورد فكر خواهیم‬
‫بحث‪ ...‬درباره احیای حزب ایران نوین بودند‪ .‬هویدا بی‬
‫دراین باره بحث و رای زنی كنند‪.‬‬ ‫شك از حمایت شماری از سیاستمداران سطوح پائینتر ایران‬ ‫كرد‪».‬‬
‫گرم صحبت بودند كه تلفن زنگ زد و شاه گوشی تلفن‬ ‫برخوردار است‪ .‬این گروه با یك مسأله اصلی روبرو است‪.‬‬ ‫البته اگر روایت خود هویدا را ازچند و چون بازداشتش‬
‫را برداشت‪ .‬برای چند لحظه سكوت برقرارشد و شاه حرفی‬ ‫آنها نم ‌یدانند كه آیا تاچه حد مشاغل سیاسی پیش هویدا‬ ‫بپذیریم‪ ،‬آنگاه باید بیفزائیم كه سوای كسانی كه در این‬
‫نم ‌یزد و فقط گوش م ‌یداد‪ .‬سپس‪ ،‬ب ‌یمقدمه گفت‪« :‬اتفاقا‬ ‫دامن سیاس ‌یاش را لكه دار كرده است‪ .‬دست كم یكی از‬ ‫جلسه شركت داشتند‪ ،‬كسان دیگری نیز درپی بازداشت‬
‫گروهی این جا جم ‌عاند و درباره همین موضوع صحبت‬ ‫روزنام ‌هنگاران ایرانی ادعا كرده كه هویدا به زودی وارد گود‬ ‫هویدا بودند‪ .‬به گفته هویدا‪ ،‬بیش از هركس اردشیر زاهدی‬
‫م ‌یكنند‪ ».‬هویت كسی كه زنگ زده معلوم نبود‪ .‬البته‬ ‫سیاست خواهد شد‪ .‬درعین حال‪ ،‬این شایعه هم سر زبانها‬ ‫و طرفدارانش در این زمینه فعالیت م ‌یكردند‪ .‬م ‌یخواستند‬
‫بعضی ازكسانی كه در جلسه حضور داشتند بع ‌دها به این‬ ‫از هویدا به عنوان قربانی استفاده كنند‪ .‬او را مقصر اصلی‬
‫نتیجه رسیدند كه ناشناسی كه با شاه صحبت م ‌یكرد اویسی‬ ‫جعفر شری ‌فامامی‬ ‫بدانند و كاسه كوزه ها را برسرش بشكنند و با مجازاتش‬
‫بود‪ .‬پس ازچند لحظه سكوت‪ ،‬شاه در حالی كه لبخند تلخی‬ ‫است كه به زودی او را نیز مانند برخی از وزرای سابق و به‬ ‫خشم مردم را فرو بنشانند‪ .‬كسان دیگری هم هستند كه‬
‫برگوشه لبانش نقش بسته بود دستش را روی بلند گوی تلفن‬ ‫اتهامی مشابه‪ ،‬بازداشت خواهند كرد‪ ».‬این گرازش را سالیوان‬ ‫معتقدند زاهدی نقش مهم و موثری دربازداشت هویدا‬
‫گذاشت و گفت‪« :‬او هم فكر م ‌یكند كه بازداشت هویدا از‬ ‫نوشته بود‪ .‬برای «حسن ختام» نوشت ‌هاش را با «یادداشتی‬ ‫بازی كرد‪ .‬برای نمونه‪ ،‬شاهین آقایان‪ ،‬كه خود از دوستان‬
‫فكاهی» به پایان رساند‪ .‬م ‌یگفت‪« :‬سیاستمدارانی كه این‬ ‫نزدیك هویدا بود‪ ،‬م ‌یگفت‪ ،‬وقتی درآستانه انقلاب‪ ،‬ایران را‬
‫شام شب واجبتر است‪».‬‬ ‫روزها جامی برازنده شراب تازه سیاسی خود م ‌یجویند‪ ...‬در‬ ‫با هواپیما ترك م ‌یكرد‪ ،‬برحسب تصادف‪ ،‬اردشیر زاهدی در‬
‫دقایقی بعد از این گفتگوی تلفنی‪ ،‬شاه از مشاورانش‬ ‫عین حال دائم هم گوشه چشمی به شاه دارند؛ م ‌یخواهند‬ ‫صندلی كنار او نشسته بود‪« .‬آقایان» مدعی است كه زاهدی‬
‫خواست كه هریك در مورد پیشنهاد بازداشت هویدا نظر‬ ‫شاید به اعتبار لبخندی ملوكانه اطمینان پیدا كنند كه‬ ‫آن روز خوشحال م ‌ینمود‪ .‬م ‌یگفت‪« :‬بالاخره اعلیحضرت را‬
‫خود را اعلام كنند‪ .‬هنوز به یقین و دقت نم ‌یدانیم كه یك یك‬ ‫متقاعد كردم كه این هویدای مادر سگ را بازداشت كند‪».‬‬
‫افراد چه رأی و نظری دادند‪ .‬پیراسته كه كماكان معتقد است‬ ‫فعالیتهایشان مورد حمایت شاه هم هست‪».‬‬ ‫زاهدی منكر این نیست كه درآن پرواز بود‪ .‬در عین حال‬
‫رأیش به بازداشت هویدا‪ ،‬در چهار چوب شرایط آن زمان‪،‬‬ ‫دراین میان‪ ،‬نیروهای طرفدار بازداشت هویدا پشت‬ ‫م ‌یگفت در طول سفر‪ ،‬با آقایان هم صحبت كرد‪ .‬ولی‬
‫تصمیمی معقول و منطقی بود‪ ،‬م ‌یگفت‪« :‬هیچ كس در آن‬ ‫پرده سخت مشغول فعالیت بودند‪ .‬سرانجام در هفدهم‬ ‫زاهدی می گفت‪« :‬حرفی كه درهواپیما زدم این بود كه‬
‫اتاق به پیشنهاد بازداشت هویدا رأی مخالف نداد‪ .‬شاه در‬ ‫آبان ‪ 1357‬شاه تنی چند از مشاورانش را به جلس ‌های‬ ‫اعلیحضرت باید مادرقحب ‌ههایی مثل آقایان را كنار دیوار‬
‫واقع طوری حرف می زد كه معلوم بود تصمیمش را از پیش‬ ‫احضاركرد‪ .‬ملكه هم حضور داشت‪ .‬مهدی پیراسته‪ ،‬جواد‬ ‫ردیف كنند و مملكت را از شر وجودشان خلاص كنند‪ ».‬به‬
‫درباره بازداشت هویدا گرفته‪ .‬فكر م ‌یكنم حتی آن تلفن هم‬ ‫شهرستانی‪ ،‬هوشنگ نهاوندی‪ ،‬رضا قطبی‪ ،‬حسن پاكروان و‬ ‫علاوه تاكید م ‌یكرد كه‪« ،‬من برای مادر امیر احترام زیادی‬
‫به دستور خود شاه بود‪ .‬م ‌یخواست از این طریق به افراد‬ ‫علیقلی اردلان (كه تازه به وزارت دربار منصوب شده بود)‬ ‫قائل بودم‪ .‬یك بار حتی برای دیدار به منزلش رفتم‪ .‬ممكن‬
‫نیز درجلسه شركت داشتند‪ .‬جلسه با بحثی اجمالی درباره‬ ‫نیست به او فحش داده باشم‪ ».‬معلوم نیست كدام یك از‬
‫حاضر در جلسه قوت قلب بدهد‪».‬‬ ‫نوسازی تشكیلات بنیاد پهلوی آغاز شد‪ .‬سپس فعالیتهای‬
‫در روایت نهاوندی از جلسه نیز كسی با بازداشت هویدا‬ ‫اقتصادی خاندان سلطنت مورد بحث قرار گرفت و از‬ ‫این دو روایت به حقیقت نزدیكترند‪.‬‬
‫مخالفت نكرد‪ .‬در این روایت نكته جالب دیگری نیز یافتنی‬ ‫ضرورت شفافیت هرچه بیشتر دراین زمینه صحبت شد‪ .‬قرار‬ ‫شاه تا مدتی در مقابل تلاشهایی كه برای بازداشت هویدا‬
‫است‪ .‬نهاوندی به لحنی كه خالی از غرور هم نیست‪ ،‬مدعی‬ ‫شد این فعالیتها از این پس حت ‌یالامكان علنی باشد و مورد‬ ‫صورت م ‌یگرفت مقاومت كرد‪ .‬دس ‌تكم به دو نفر مختلف‬
‫است وقتی بازداشت هویدا قطعی شد‪ ،‬او به شاه پیشنهاد‬ ‫بازبینی مردم قرارگیرند‪ .‬این مباحث هیچ كدام وقت چندانی‬ ‫گفته بود بازداشت هویدا درحكم محاكمه رژیم پهلوی‬
‫كرد كه اولا خود شاه‪ ،‬از طریق تلفن‪ ،‬هویدا را ازاین تصمیم‬ ‫نگرفت‪ .‬شاه ناگهان دستور جلسه را تغییر داد‪ .‬م ‌یگفت‬ ‫است‪ .‬حتی در روز پیش از بازداشت هویدا‪ ،‬شاه به سفیر‬
‫مطلع كند و دوم این كه حتما برای بازداشت نخست وزیر‬ ‫انگلستان درایران اطمینان خاطر داد كه‪« ،‬هویدا را بازداشت‬
‫نخواهندكرد‪ ،‬تكرار م ‌یكنم‪ ،‬نخواهندكرد‪ ».‬ولی دو روز بعد‪،‬‬
‫سابق از امیران ارتش استفاده كنند!‬ ‫همین سفیر خبر بازداشت هویدا را از رادیوی ایران شنید‪.‬‬
‫پس از پایان رأی گیری وقتی بازداشت هویدا محتوم شد‪،‬‬ ‫جالب اینجاست كه سفیر انگلیس ظاهراًوعد ‌ههای اطمینان‬
‫شاه به ملكه روكرد واز اوخواست كه با هویدا تلفنی تماس‬ ‫بخش شاه را باورنكرده بود و همان شب‪ ،‬پس از بازگشت‬
‫بگیرد و خبربازداشتش را با او در میان بگذارد‪ .‬ملكه با‬ ‫از كاخ سلطنتی به هویدا زنگ زد و از خطر قری ‌بالوقوع‬
‫عصبانیت این پیشنهاد را رد كرد‪ .‬م ‌یگفت حاضر نیست بار‬ ‫بازداشتش سخن گفت و توصیه كرد كه هرچه زودتر از ایران‬
‫این مكالمه را بردوش بكشد‪ .‬گویا مشاجر‌های تند میان شاه‬ ‫فراركند‪ .‬اما هویدا به پند این دوستش هم اعتنائی نكرد‪.‬‬
‫و ملكه درگرفت‪ .‬شاه بلافاصله دیگران را از اتاق بیرون كرد‬ ‫در روزی كه شاه به پارسونز قول داد كه هویدا بازداشت‬
‫و گفتگو را درخلوت ادامه داد‪ .‬آنچه درآن لحظات میانشان‬ ‫نخواهد شد‪ ،‬با دونفر دیگر نیز دراین باره صحبت كرد‪ .‬هردو‬
‫از دوستان هویدا و هردو نگران حالش بودند‪ .‬اولی عبدالله‬
‫گذشت روشن نیست‪.‬‬ ‫انتظام بود و دومی مهدی سمیعی‪ .‬شاه به هردو قول داد‬
‫البتههویداحتیپیشازگفتگویتلفنیباشاه‪،‬نشان ‌ههایی‬ ‫كه بازداشت هویدا اصلا مطرح نیست‪ .‬م ‌یدانیم كه هویدا‬
‫در دست داشت كه شاه به فكر بازداشت او افتاده است‪.‬‬ ‫با این دونفر درتماس نزدیك بود‪ ،‬و لاجرم م ‌یتوان فرض كرد‬
‫نخستین نشان مستقیم این دگرگونی در فكر شاه در دیداری‬ ‫كه او نویدهای امید بخش شاه را ازطریق این دو دوست‬
‫با رضا قطبی به دستش آمد‪ .‬سه هفته پیش از جلس ‌های كه‬
‫درآن سرنوشت هویدا سرانجام قطعی شد‪ ،‬شبی در منزل‬ ‫شنیده بود‪.‬‬
‫دكتر فرشته انشاء‪ ،‬رضا قطبی به هویدا روكرد و گفت شاید‬ ‫در فكرتاسیس حزب‬
‫تنها راه خروج از بحران و بن بست كنونی ‌«تشكیل تریبونی‬ ‫درست همان روزهایی كه شاه با وسوسه بازداشت هویدا‬
‫است كه درآن رهبران رژیم بتوانند از گذشته خود دفاع‬ ‫دست و پنجه نرم م ‌یكرد‪ ،‬هویدا‪ ،‬به غلط گمان داشت كه‬
‫كنند و به پرسشهایی كه درمورد سوابقشان در اذهان مردم‬
‫است پاسخ گویند‪ ».‬هویدا‪ ،‬در حالی كه درتمام مدت پیپش‬
‫را دردهان داشت‪ ،‬به دقت به گفت ‌ههای قطبی گوش داد‪.‬‬
‫حرف قطبی تمام شد و هویدا جوابی نداد‪ .‬از سر ب ‌یتفاوتی‪،‬‬
‫شان ‌ههایش را بالا انداخت و سكوت معناداری اختیار كرد‪.‬‬

‫دنباله دارد‬

‫وبسایت کیهان لندن به زبان انگلیسی‬