Page 20 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۸۵ (دوره جديد

‫صفحه ‪ 20‬شماره ‪18۵۱‬‬
‫جمعه ‪ ۶‬تا ‪ ۱۲‬آبا ‌نماه ‪1401‬خورشیدی‬

‫آغازی بر‬

‫خروج از‬

‫عدم بلوغ‬

‫امانوئل کانت‬ ‫خروج از اسارت اندیشه به عنوان شرط لازم برای استقرار‬ ‫خودتحمیلی‬
‫طریق مشاهده‪ ،‬آزمایش‪ ،‬و تجربه عینی و از طریق ارتباط‬ ‫خرد جمعی به عنوان راهنمای امور اجتماعی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬و‬
‫با واقعی ‌تهای اجتماعی و سیاسی حاصل شود‪ .‬برای این‬ ‫=قیام مردم آشکارا ظهور اراد ‌های روشن برای خروج از‬
‫منظور روح علم ‌ی باید بر این توسعه فهم انسانی حاکم گردد‬ ‫اقتصادی و یا فرهنگی را نشان م ‌یدهد‪.‬‬ ‫اسارت اندیشه به عنوان شرط لازم برای استقرار خرد جمعی‬
‫تا بتواند به دور از محدودی ‌تهای انتزاعی آیینی و جمود در‬ ‫دومین مورد اینکه قیام مردم نشان از اراد ‌های مصمم‬ ‫به عنوان راهنمای امور اجتماعی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬و اقتصادی و یا‬
‫باورهای راه را برای رهایی هموار نماید‪ .‬بنابراین روشنگری‬ ‫برای پس راندن مذهب از حضور شوم خویش در عرصه‬
‫فکری به عنوان راهگشای رهایی انسان برای توسعه قوای‬ ‫عموم ‌ی است‪ .‬در حقیقت‪ ،‬مردم ستمدیده به این نتیجه‬ ‫فرهنگی را نشان م ‌یدهد‪.‬‬
‫انسانی و توسعه همه جانبه‪ ،‬شیوه و اسلوب عقلانیت و‬ ‫رسید ‌هاند که تنها راه نجات آنها در تلاش برای استقرار‬ ‫=امانوئل کانت با بیان اینکه «روشنگری همانا خروج‬
‫خردمندی را برم ‌یانگیزد‪ .‬نکته قابل توجه اینکه روشنگری‬ ‫سکولاریزم است‪ .‬برای استقرار سکولاریزم اندیش ‌ههای مردم‬ ‫انسان از عدم بلوغ خودتحمیلی خود اوست»‪ ،‬م ‌یآموزد که‬
‫م ‌یتواند حتی خود باورهای مذهبی را نیز از جمود و تصلب‬ ‫باید روشنگر شود‪ .‬روشنگری آغازی بر پایان حضور مذهب‬ ‫انسان این توانایی را برای شناخت و فهمیدن قوای خویش‬
‫آیینی و نهادین رها ساخته و آنرا در ساختاری تجربی و‬ ‫و رابطه آن با محیط پیرامونی دارد‪ .‬اما به دلیل فقدان عزم‬
‫قابل درک عقلانی برای مردم توضیح دهد‪ .‬کانت به عنوان‬ ‫و سلطه آن بر باورها و اراده مردم است‪.‬‬ ‫راسخ و شهامت برای استفاده از آن قوای عقلای انسانی‬
‫برجست ‌هترین متفکر عصر روشنگری‪ ،‬عقلانیت ‪ /‬خرد را در‬ ‫سومین و شاید مهمترین ویژگی را باید در درک عمیق این‬ ‫نوعی عدم بلوغ را به خود تحمیل م ‌یکند‪ .‬بنابراین عدم‬
‫کاربرد اجتماعی آن و اراد ‌های مصمم برای رهایی از جهالت‬ ‫حقیقت دانست که راه توسعه هم ‌هجانبه جامعه و رسیدن‬ ‫امکان برخورداری از آزادی در خود انسان و اندیشه او قرار‬
‫به آستانه رهایی تنها به اراده آزاد و تعالی ظرفیت اندیشه‬ ‫دارد‪ .‬در حقیقت حتی آزاد ‌یهای مدنی و سیاسی به عنوان‬
‫و عدم بلوغ خودتحمیلی توضیح م ‌یدهد‪.‬‬ ‫انسان وابسته است‪ .‬آزادی نم ‌یتواند بدون ایمان به ظرفیت‬ ‫تضمین حقوقی حق افراد برای آزادی تا زمانی قابل اجرا‬
‫باید یادآوری نمود که نوآوری کانت در تعریف روشنگری‬ ‫فکری و اندیشه انسان و تلاش برای تعالی آن به عرص ‌ههای‬ ‫و کارگر است که درون خود فرد قابلیت غلبه بر نادانی‬
‫در همین تجربه عقلانی انسان قرار داشت‪ .‬بنابراین نباید‬ ‫و غفلت نسبت به برخورداری از آزادی به وجود آید‪ .‬این‬
‫روشنگری را با عل ‌مگرایی صرف یکسان دانست و یا اینکه‬ ‫حیات اجتماعی و سیاسی راه یافته و استقرار پیدا کند‪.‬‬ ‫امکان هنگام ‌ی عملی م ‌یشود که موانع بر سر راه آزادی در‬
‫کنار گذاشتن اعتقادات مذهبی را حجتی برای شروع عصر‬ ‫چهارمین نکته مهم این است که شرط ضروری برقراری‬ ‫اندیشه و جها ‌نبینی مرتفع شوند تا فرد دریابد که به عنوان‬
‫روشنگری تلقی نمود‪ .‬روشنگری در اندیشه انسانی و عزم‬ ‫جامعه آزاد و دمکراتیک در اراده مردم برای رهایی خویش‬ ‫عامل مستقل عقلانی حاکم بر سرنوشت خویش است و‬
‫او برای استفاده عموم ‌ی از قوه عقلانی خویش قرار دارد‪.‬‬ ‫از اسارت در عدم بلوغ خودتحمیلی قرار دارد‪ .‬درواقع هر‬ ‫م ‌یتواند این حاکمیت را سنگ بنای حیات اجتماعی خود‬
‫به سخن بهتر‪ ،‬این علم و کنار گذاشتن اندیش ‌ههای سنتی‬ ‫نوع تصوری از مفاهیم متعالی آزاد ‌یهای اساسی‪ ،‬حقوق‬
‫نیست که آغازگر عصر روشنگری است‪ .‬بلکه روشنگری‬ ‫ذاتی‪ ،‬حق تعیین سرنوشت‪ ،‬تساهل و مدارا‪ ،‬شناسایی برابری‬ ‫قرار دهد‪.‬‬
‫قو‌هی عقلانی و تجربه اجتماعی آن موجب به سؤال کشیدن‬ ‫تفاو ‌تهای هویتی و فرهنگی‪ ،‬و دمکراسی‪ ،‬منوط به رهایی‬ ‫محمودمسائلی–درنوشتارپیشینباعنوان«برجست ‌هترین‬
‫جز‌مهای مذهبی و روش علم ‌ی است‪ .‬دقیقاً این دگرگونی‬ ‫اندیشه و باو‌رهاست‪ .‬آزادی فقط در جامعه آزاد امکانپذیر‬ ‫ویژگی قیام مردم در مقابله با استبداد مذهبی» توضیح داده‬
‫در اندیش ‌ههای عصر روشنگری است که م ‌یتواند راه را برای‬ ‫شد که قیام مردم ایران علیه حکومت مذهبی را م ‌یبایست‬
‫برخورداری عینی از آزادی اراده و تأمین لیبرال دموکراسی‬ ‫است‪ ،‬و جامعه آزاد مولود آزادی اندیشه است‪.‬‬ ‫به عنوان اراد ‌های تاریخی توسط مردم برای خروج از عدم‬
‫تسهیل نماید‪ .‬قوه اصلی و محرکه این دگرگونی نیز اراده‬ ‫رهایی اندیشه از اسارت خودتحمیلی‬ ‫بلوغ خود تحمیلی در نظر داشته و تحلیل کرد‪ .‬بحث اصلی‬
‫خود انسان است‪ .‬روشنگری فرآیندی است که درک انسانی‬ ‫این بود که قیام مردم نشان ‌های روشن از نوعی انقلابی فکری‬
‫از خویش و جهان را خردمندانه م ‌یسازد‪ .‬به منزله شرایط‬ ‫نوشتار برجسته امانوئل کانت با عنوان «روشنگری‬ ‫در باورهای آنان است‪ .‬این قیام چش ‌ماندازی نوین در برابر‬
‫و یا حالتی در نگرش انسان به جهان است که طی آن فرد‬ ‫چیست»[‪ )۱٧٨۴( ]۱‬راهنمای خوبی برای توضیح شرایط‬ ‫آینده ایران‪ ،‬و حتی فراتر از آن یعنی در منطقه‪ ،‬باز گشوده‬
‫خود را به عنوان حاکم مستقل اندیشه عقلانی خویش و‬ ‫ایران امروز است‪ .‬کانت به درستی با این فراز شروع م ‌یکند‬ ‫و م ‌یخواهد برای همیشه ساحت اندیشه را از هرنوع‬
‫به کنار نهادن عدم بلوغ و تسلیم به سن ‌تهای غیرعقلانی‬ ‫که تنها راه نجات از همه الگوهای رنج و ستم تاریخی‬ ‫مذهب سیاسی رها سازد‪ .‬درواقع‪ ،‬قیام مردم نشانه آشکار‬
‫متعهد م ‌یسازد‪ .‬روشنگری به این عبارت دربرگیرنده تلاشی‬ ‫انسا ‌نها به کار گرفتن اندیشه عقلانی و خرد برای فهم‬ ‫شروع فرآیندیی رهای ‌یبخش در باور و اندیش ‌ههای مردم‬
‫برای خردمندسازی فهم انسانیست و به همین دلیل باید‬ ‫برای درک معنی نوینی از مفهوم حیات بر اساس آزاد ‌یهای‬
‫روشنگری را در برابر فه ‌مهای رازگونه‪ ،‬اقتدارگرایانه‪ ،‬و یا‬ ‫خویش و جامعه است‪:‬‬
‫افسان ‌های تعبیر نمود‪ .‬بنابراین به منزله نوری است که امکان‬ ‫«روشنگری همانا خروج انسان از عدم بلوغ خودتحمیلی‬ ‫اساسی‪ ،‬حقوق بشر‪ ،‬و معیارهای دمکراتیک م ‌یباشد‪.‬‬
‫بروز توهم را زائل ساخته و مسیر زندگی را در اختیار خود‬ ‫خویش است‪ .‬یعنی ناتوانی از به کار گرفتن ظرفیت فهمیدن‬ ‫آنچه در ایران امروز در حال وقوع و تکوین است‪ ،‬در‬
‫خود بدون راهنمایی دیگران‪ .‬این عدم بلوغ خودتحمیلی نه‬ ‫حقیقت بسیار شبیه با شرایطی است که در قرون هفدهم و‬
‫انسان قرار م ‌­یدهد‪.‬‬ ‫در سفیه بودن فرد‪ ،‬بلکه در فقدان عزم و شهامت در به کار‬ ‫هجدهم در اروپای آنزمان اتفاق افتاد‪ .‬مقایسه این تحولات‬
‫هرگاه انسان تصمیم بگیرد ادارک خویش از خود و جهان‬ ‫گرفتن فهم خود است‪ .‬بنابراین‪ ،‬شعار روشنگری این است‪:‬‬ ‫م ‌یتواند به درک ماهیت و ویژگی برجسته کمک شایانی‬
‫را روشن و شفاف کند‪ ،‬امکان سنجش صحیح از ناصحیح‬ ‫داشته باشد‪ .‬برای توضیح این شباه ‌تها به اختصار چهار‬
‫برایش فراهم م ‌یشود‪ .‬روشنگری به انسان اجازه م ‌یدهد‬ ‫«شهامت داشته باش و فهم خود را به کار گیر!»‬ ‫مورد از مختصات تحولات مورد نظر را بیان داشته و سپس‬
‫تا سراسر زندگی خویش و دیگران را در پرتو نقد عقلانی و‬ ‫پیام اصلی این فراز این است که اشکال مختلف تأسیس‬ ‫اصل بحث مبتنی بر خروج از عدم بلوغ خود تحمیلی‬
‫و استقرار جامعه انسانی به روشنگری در قدرت اندیشه‬
‫روشن شده توضیح دهد‪ .‬بنابراین عقلانیت روشنگر‬ ‫و فهم انسانی وابسته است و همین روشنگری شرط لازم‬ ‫تشریح خواهد شد‪.‬‬
‫و غیرقابل تردید در مسیر پیشرفت و پایان بخشیدن به‬ ‫اول اینکه قیام مردم آشکارا ظهور اراد ‌های روشن برای‬
‫رن ‌جهای انسا ‌نها است‪ .‬این فهم انسانی م ‌یبایست از‬