Page 22 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۸۷ (دوره جديد

‫بازنشر‬ ‫فهم روشنی از این مفاهیم نداشتد‪ ،‬و همدستی برخی از‬ ‫صفحه‌‌‪‌‌2‌‌‌2‬شماره‌‪‌1853‬‬
‫دولتهای خارجی ارزشهای متناسب با یک جامعه طبیعی‬ ‫جمعه ‪ ۲0‬تا ‪ ۲۶‬آبانماه ‪1401‬خورشیدی‬
‫رنسانس در‬ ‫و متعارف را به یکباره ویران ساخته‪ ،‬ارزشهای دروغینی‬
‫را در همان فضای احساسی به کالبد جامعه تزریق نمود‪.‬‬ ‫حقیقی توضیح دهنده حرکت عادی و طبیعی جامعه‬
‫خاورمیانه‪:‬‬ ‫ظهور گروههای سیاسی رنگارنگی که به سبب ماهیت‬ ‫در مسیر تکاملی خود نیز دیگر نمیتوانند نظم امور را به‬
‫وجودی خود نمیتوانستند نیازهای واقعی مردم را به آنها‬ ‫عهده گیرند‪ .‬این شرایط دگرگونیهای غیرمتعارف ممکن است‬
‫نبرد تاریخی‬ ‫یادآوری نمایند‪ ،‬و سپس جنگ میان ایران و عراق که شخص‬ ‫هنجارهایی را برای پاسخگویی به نیازها تعریف کند‪ .‬اما از‬
‫خمینی باعث و بانی شکل گرفتن آن بود‪ ،‬فضای ایران را‬ ‫آنجا که آن هنجارها برخاسته از حرکت طبیعی جامعه نیستند‪،‬‬
‫سنت و‬ ‫برای بیش از یک دهه به شرایطی کشاند که طی آن اتحادیه‬ ‫هرگز نمیتوانند جامعه را در تعادل و پویایی تکاملی هدایت‬
‫تبهکار روحانیت شیعه توانست پایههای سلطه انحصاری‬ ‫نمایند‪ .‬این جابجایی در هنجارهای اجتماعی حالت بیقانونی‪،‬‬
‫مدرنیته‬ ‫خود را بر همه ابعاد و اجرای جامعه بگستراند و ارزشهای‬ ‫بیقراری و اضطراب‪ ،‬و گسیختگیها را بر جامعه حاکم‬
‫دروغین به نام انقلاب به جامعه تحمیل شد‪ .‬اما در حقیقت‬ ‫میسازند‪ .‬این شرایطی است که دورکهایم آنرا نظم مکانیکی‬
‫=در اروپا‪ ،‬مدرنیته پاسخ به سرکوب و جنایات کلیسا‬ ‫همان شرایطی بر جامعه مستولی شد که دورکهایم آنرا‬ ‫مینامد؛ یعنی نظمی که در آن اجزای جامعه در جایگاههای‬
‫بود‪ .‬اما در خاورمیانه‪ ،‬مسجد پاسخ به موج شتابنده‬ ‫شرایط «بیهنجاری» مینامد‪ .‬اما به تدریج که تب و تاب‬ ‫خود قرار ندارند‪ ،‬ارتباطات از حالت طبیعی خارج شده‪ ،‬و‬
‫مدرنیته بود که جوامعی را که اکثریت آنها را مسلمانان‬ ‫انقلابی فرو نشست‪ ،‬به تدریج این حقیقت آشکار گشت‬ ‫هنجارهای غیرواقعی به جامعه تحمیل شده است‪ .‬این شرایط‬
‫فرقههای مختلف تشکیل میدهند با تناقض تاریخی خود‬ ‫که طاعون مذهب سیاسی همه پایههای زندگی اجتماعی را‬ ‫بیهنجاری نامیده میشود‪ ]۱۳[.‬درحقیقت‪ ،‬اگر همبستگی‬
‫فرسوده‪ ،‬در حالی که همزمان منابع طبیعی و انسانی کشور‬ ‫در جامعهای وجود نداشته باشد‪ ،‬به این دلیل است که روابط‬
‫روبرو میکرد‪.‬‬ ‫نیز به غارت رفته است‪ .‬بطور طبیعی جامعه ایران امروز‬ ‫میان اجزای جامعه بسامان نیست‪ .‬یعنی اینکه اجزای جامعه‬
‫=شرط گذار به مدرنیته‪ ،‬مها ِر قدرت آزمند مذهب در‬ ‫نمیتواند یک جامعه هماهنگ مبتنی بر ارزشهای اخلاقی‬
‫چهارچوب نظام حقوقی مدرن است‪ .‬نتیجه «بُرد‪ُ -‬برد»‬ ‫و هنجارهای انسانی باشد‪ .‬جامعه بیمار‪ ،‬غیرسالم‪ ،‬فاسد‪ ،‬و‬ ‫«در حالت بیهنجاری قرار دارند»‪]۱۴[.‬‬
‫وجود ندارد‪ .‬یکی از این دو باید ببازد‪ .‬پیروزی اسامگرایی‪،‬‬ ‫ویران شده نتیجه طبیعی همان هنجارهای دروغینی است‬ ‫بیهنجاری به شرایطی اطلاق میشود که در آن هنجارهای‬
‫باخ ِت مدرنیته است‪ .‬نوزایی در خاورمیانه به «وزن ِکشی»‬ ‫که به دلیل ماهیت غیرانسانی خود نه تنها نمیتوانست تمیز‬ ‫طبیعی و متعارف و عادی و منطبق با نیازهای جامعه وجود‬
‫قدرتهای جهانی که هنوز همان بازماندگان بلوک «شرق»‬ ‫خوب و بد را به مردم بیاموزد‪ ،‬بلکه میکوشید فریب و‬ ‫ندارند‪ .‬در اینجا است که کل ارزشهای اخلاقی جامعه نیز‬
‫و«غرب» هستند نیز وابسته است‪ .‬مدرنیته یک پدیده تمام‬ ‫دروغگویی را به جامعه تحمیل کند‪ .‬این نظام فاسد راهی‬ ‫رو به اضمحلال میگذارد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬کنترل اجتماعی بسامان‬
‫شده نیست و جهان همچنان در نبرد بین سنت و مدرنیته‬ ‫بجز خودکشی ندارد‪ .‬به باور این نویسنده مردم به پوچی آن‬ ‫جای خود را به کنترلهای تحمیلی و غیرمتناسب میدهد‪،‬‬
‫از جمله در اروپا و آمریکا بسر میبرد‪ .‬مشکل‪ ،‬زمانی است‬ ‫همبستگی بسامان اجتماعی متزلزل شده و جای خود را به‬
‫که مدافعان مدرنیته بجای متشکل کردن خود‪ ،‬به سیاهی‬ ‫ارزشها واقف گشتهاند‪.‬‬ ‫پیوندهای کاذب میدهد‪ ،‬ارزشهای اخلاقی رفتاری همه‬
‫واقعا چرا مردم تا این اندازه عصبانی و خشمگین هستند؟‬ ‫فرو میریزند‪ ،‬و جامعه در حالت بیقراری قرار میگیرد‪.‬‬
‫لشکر اسامگرایان و سرکوبگران خویش تبدیل میشوند!‬ ‫بیاییم عمیقتر اندیشه کنیم‪ .‬فضای رسانهای تمایلی به‬ ‫این شرایط ناهنجاری‪ ،‬یا شرایط استقرار هنجارهای دروغین‬
‫توضیح و تحلیل علل واقعی رخدادها و چرایی قیام مردم‬ ‫و کاذب تحمیلی به جامعه‪ ،‬مناسبترین زمینهها را برای‬
‫ندارد‪ .‬امروزه مردم فراتر از تحلیلهای خبری به درک علمی‬
‫علل نابسامان شدن جامعه و راههای خروج از آن نیاز‬ ‫قیامهای طبیعی فراهم میآورد‪.‬‬
‫دارند‪ .‬این وظیفه را میبایست با دقت مورد توجه قرار داد‪.‬‬ ‫قیام برای ارزشهای حقیقی‬
‫بیهنجاری برخاسته از هنجارهای دروغین تحمیلی از سوی‬ ‫هدف اصلی نوشتار حاضر در اینجا بهتر آشکار میگردد‪.‬‬
‫حکومت دینی میتواند به عنوان یکی از دهها پاسخ به‬ ‫انقلاب سال ‪ ،١۳۵۷‬و یا به تعبیر کسانی فتنه ‪ ،۵۷‬و یا انقلاب‬
‫بیقراری و قیام مردم علیه حکومت فریب و سرکوب باشد‪.‬‬ ‫دزدیده شده‪ ،‬آنگونه که گروههای دیگر آنرا تعبیر میکنند‪،‬‬
‫با هر عنوانی که از آن نام برده شود‪ ،‬موجبات توقف نظم‬
‫طبیعی و بسامان جامعه را فراهم آورد‪ .‬فضای احساسی و‬
‫هیجانی آن زمان‪ ،‬به همراه ریشههای مذهبی عمیق جامعه‪،‬‬
‫خطای روشنفکران‪ ،‬نفوذ گروههای چپگرایی که اساسا‬

‫الاهه بقراط (بازنشر از ژوئیه ‪ – )۲۰۱۳‬قرون وسطای‬ ‫*برای اطاعات بیشتر به تارنمای اندیشکده بینالمللی نظریههای بدیل و یا کانال تلگرامی این نویسنده با عنوان «اندیشههای‬
‫سیاسی خاورمیانه به مثابه حکومت «دکانداران دین»‬ ‫حقوق بشری‪ :‬دکتر محمود مسائلی…» مراجعه کنید‪.‬‬
‫(اصطلاح احمد کسروی) و شبیه آنچه قرنها پیش اروپا‬ ‫[‪The anomie theory ]۱‬‬
‫شاهد آن بود‪ ،‬با تأسیس نظام جمهوری اسلامی در ایران‬
‫آغاز شد‪ .‬تا آن زمان‪ ،‬گروههای پراکنده اسلامگرایان هرگز‬ ‫[‪ ]۲‬نگاه کنید به کیهان لندن مورخ شنبه ‪ ۳۰‬مهر ‪ ۱۴۰۱‬برابر با ‪ ۲۲‬اکتبر ‪۲۰۲۲‬‬
‫قدرت دولتی را به تمامی در اختیار نداشتند تا بتوانند‬ ‫[‪ ]۳‬نگاهی ساده به رسانههای جمعی و نیز فضای مجازی نشان میدهد که اکثریت عمده مردم بیشتر نسبت به تحلیل اخبار روز‬
‫احکام دینی و قوانین شریعت را به جامعه تحمیل کنند‪.‬‬ ‫اقبال نشان میدهند‪ .‬البته این امری کاما طبیعی است‪ .‬مشکل آنجاست که رسانههای بانفوذ و همچنین چهرههایی که در میانه‬
‫حکومتهای عربستان و پاکستان که با یکدیگر نیز متفاوت‬ ‫همان فضای رسانههای صدای بلندی برای خود یافتهاند‪ ،‬مایل نیستند بخشی از توان و امکانات خود را به توسعه اندیشه اختصاص‬
‫هستند‪ ،‬با وجود مضامین قرون وسطایی‪ ،‬در مقوله دیگری‬ ‫دهند‪ .‬شوربختانه اغلب تحلیلها عاری از محتوی عمیق و یا دانش کافی در باره ساز و کارهای بینالمللی و شناخت آن است‪.‬‬
‫اغلب چهرههای شناخته شده هم با طرح موضوعات خبری که برای مخاطبان آنها جذاب باشد‪ ،‬مانع از اندیشیدن میشوند‪ .‬گویی‬
‫میگنجند‪.‬‬ ‫رقابتی شتابان برای افزایش تعداد مخاطب عادی داشتن در جریان است‪ .‬ارادهای هم برای برای باز کردن دریچههایی برای کارهای‬
‫صورت مسئله‬ ‫عمیق نیست‪ .‬تاشی هم برای تشویق به خواندن و ممارست در حوزه تفکر صورت نمیگیرد‪ .‬منبع همه تحلیلها نیز همان فضای‬
‫در اروپا‪ ،‬مدرنیته پاسخ به سرکوب و جنایات کلیسا بود‪.‬‬ ‫رسانه است و اغلب ممکن است کسانی ساعتها در این رسانهها سرگردان باشند تا گمشده خود را بیابند‪ .‬اما آن یافتن نمیتواند‬
‫اما در خاورمیانه‪ ،‬مسجد پاسخ به موج شتابنده مدرنیته بود‬ ‫از سطحی نازل فراتر رود‪ .‬این خطری حتمی است که ممکن است بار دیگر زمینههای نوع دیگری از عدم بلوغ خودتحمیلی را در‬
‫که جوامعی را که اکثریت آنها را مسلمانان فرقههای مختلف‬
‫تشکیل میدهند با تناقض تاریخی خود روبرو میکرد‪.‬‬ ‫آینده باعث شود‪ .‬گاهی اوقات بغض آنقدر گلو را فشار میدهد که نمیتوان آنرا توصیف نمود‪.‬‬
‫درون سنتی‪ ،‬مذهبی‪ ،‬خرافی و ارتجاعی جوامع با ظواهر‬ ‫[‪The Declaration of Independence and Natural Rights ]۴‬‬
‫مدرن وارداتی که نه تنها ابزار و فرهنگ تولیدش به آن‬ ‫[‪Alienation ]۵‬‬
‫جوامع تعلق نداشت بلکه حتا فرهنگ استفاده از آنها نیز‬
‫به درستی آموخته و آموزانده نشده بود‪ ،‬بهترین فرصت را‬ ‫[‪.۲۹۸ .The German Ideology. New York: Prometheus Books, p .)۱۹۹۹( .Marx, K. and Engels, F ]۶‬‬
‫در اختیار اسلامگرایان و دکانداران دین قرار داد و این نظام‬ ‫[‪۲۴ .The Division of Labour in Society. The Macmillan Press LTD, p )۱۹۸۴( .Durkheim, E ]۷‬‬
‫جمهوری اسلامی بود که به رهبری آیتالله روحالله خمینی‬ ‫[‪ ]۸‬همان صفحه‬
‫برای نخستین بار بر قدرت دولتی تسلط یافت و‬ ‫[‪ ]۹‬صفحه ‪۶١‬‬
‫[‪Structural functionalism ]۱۰‬‬
‫[‪ ]۱۱‬همان منبع‪ ،‬صفحه ‪۸١‬‬
‫[‪ ]۱۲‬صفحه ‪۸۷‬‬
‫[‪Anomie ]۱۳‬‬
‫[‪ ]۱۴‬صفحه ‪۳۰۴‬‬