Page 13 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۹۷ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‌‌‪‌1‌‌۳‬شماره‌‪186۳‬‬ ‫به او خدمت بكند وكاندیدا بودن او به نخست وزیری به‬ ‫اساس دولت بود و آن را آموزگار از طریق اوپك اداره‬
‫جمعه ‪ ۲۷‬ژانویه تا پنجشنبه ‪ ۲‬فوریه ‪۲0۲۳‬‬ ‫جا بود ولی با ملاحظاتی كه شاه داشت گمان نمیكنم كه‬ ‫میكرد و حتی وقتی هم به وزارت كشور منصوب گردید باز‬
‫نخست وزیری را هیچگاه به او واگذار میكرد چنان كه بعد‬ ‫هم امور اوپك به وزیركشور تفویض شد‪ .‬بنده تعجب كردم‬
‫هر مزخرفی را میخواستند در آن یك ساعت با بیباكی‬ ‫از هویدا‪ ،‬دكتر جمشید آموزگار را به نخست وزیری برگزید‪.‬‬ ‫كه چطور آقای میلانی فقط اسم جمشید آموزگار رادر صفحه‬
‫میزدند و بعد اغلب میرفتیم منزل من ناهار‪.‬‬ ‫‪ ۲۲‬آوردهاند و بعد در صفحه ‪ ۲۸۳‬هنگام رسیدن ایشان به‬
‫مباحثی كه در آن مجلس جنون میرفت‬ ‫من و چوبك‬ ‫نخست وزیری‪ .‬و چطور دكتر جمشید آموزگار كه مهمترین‬
‫ورای مدرسه و قیل وقال مسأله بود‬ ‫از میان دوستان نزدیك هویدا‪ ،‬صادق چوبك را ار زمان جنگ‬ ‫امور مملكت را اداره میكرد و شهرت جهانی كسب كرده‬
‫میشناختم‪ .‬مثل خیلیها به تودهای ها تمایل داشت ولی برو‬
‫ما همگی عادت شدید روز آخر هفته را داشتیم كه همدیگر‬ ‫به سفارت شوروی تعظیم بكن نبود و تصور میكنم هیچ‬ ‫بود‪ ،‬در ‪ ۲۵۰‬صفحه كتاب ناپدید میشود‪.‬‬
‫را ملاقات كنیم‪ .‬بعد از چندی دكتر اقبال به من گفت كه‬ ‫وقت به سفارت شوروی پا نگذاشت در صورتی كه تودهای ها‬ ‫‪۲‬ــ هوشنگ انصاری ــ شكی نیست كه انصاری آدم بی‬
‫میل ندارد در شرك نفت این جماعت جمع بشوند‪ .‬نتیجتا‬ ‫اغلب با همدیگر به سفارت شوروی در قلهك میرفتند و علنا‬ ‫نهایت با فهم و كاردان و با مغزی بود‪ .‬پشتكار وحوصله او را‬
‫مستقیم به منزل من آمدند‪ .‬در هر حال با صادق چوبك‬ ‫كوس نوكری روسها را میزدند (خلاف طرفداران انگلیس كه‬ ‫به وزارت دارایی رسانید و تاحدودی دكتر آموزگار را جا به جا‬
‫مجددا ًدوست صمیمی شده بودم او سعی میكرد اختلافات‬ ‫نوكر حقیقی و معتقد بودند) چون خودشان ره به كمونیسم‬ ‫كرد ولی چنان كه گفتم گر چه در اموراوپك به وزرات كشور‬
‫رفقا را رفع كند و دو مرتبه هم در منزلش در زمان نخست‬ ‫با دكتر آموزگار منتقل شد لابد شاه دنبال فرصت می گشت‬
‫وزیری با هویدا ملاقات كردیم ولی هر چه بود بینتیجه بود‪،‬‬
‫چون او به من میگفت كه با او حسادت میورزم و من به‬ ‫كه این قسمت را هم به هوشنگ انصاری بدهد‪.‬‬
‫در هر حال چون انصاری بیشتر خود را به امریكایی ها‬
‫هویدا «نخست وزیر» در مراسم سام رسمی از طرف هیات وزیران و كاركنان دولت به شاه تهنیت میگوید‪ .‬در سمت راست‬ ‫متصل كرده بود‪ ،‬توانست برای مخارج عمده ارتش مبلغی‬
‫عكس امیر اسدالله علم وزیر در بار و در سمت چپ به ترتیب امیر عباس هویدا‪ ،‬اردشیر زاهدی‪ ،‬جمشید آموزگار‪ ،‬عطاءالله‬ ‫مطابق پانزده هزارمیلیون دلار برای پنج سال اختصاص‬
‫بدهدو كمیسیونی تشكیل داد به اتفاق كیسینجر و گمان‬
‫خسروانی‪ ،‬سپهبد اسدالله صنیعی و مهرداد پهلبد دیده میشوند‪.‬‬ ‫میكنم ویلیام راجرز‪ .‬وزیرخارجه امریكا تا این مبلغ را به‬

‫او میگفتم كه تو لیاقت این كار را نداری و هیچ كاره هستی‬ ‫بین المللی میچسباندند و بیشتر برای نمونه از كمونیستهای‬ ‫مصرف احتیاجات ارتش برسانند‪.‬‬
‫فرانسه و ایتالیا یاد میكردند تا اعمال خودشان را به وطن‬ ‫‪۳‬ــ اردشیر زاهدی ــ چنان كه آقای میلانی مفصلا در ‪ ۷‬صفحه‬
‫و این ملاقاتها سبب ازدیاد كدورت ما میشد‪ .‬صادق چوبك‬ ‫پرستی تعبیر كنند‪ .‬لابد اگر بنده هم نانی نداشتم بخورم‬ ‫از اردشیر زاهدی صبحت میكنند‪ ،‬اردشیررمنحصر كاندیدای‬
‫میرفتم كمونیست میشدم چنان كه در صفحات پیش عرض‬ ‫حقیقی نخست وزیری بود و اگر سركار می آمد محققا ًبه‬
‫بعداً به من گفت كه هر وقت هویدا را ملاقات میكنم به او‬ ‫شد شكم و زن و بچه معلوم نیست چه اقتضا میكند و‬ ‫این آسانی آیتالله خمینی امور را در دست نمیگرفت و‬
‫برای همه ما گرسنگی پیش نیامده تا بفهمیم چطور باید به‬ ‫اگرموفق می شد با خونریزی زیاد انجام میگردید‪ .‬من اردشیر‬
‫میگویم كه صلاح هیچ كس نیست كه بیش از پنج سال در‬ ‫را بعداز آزادی سپهبد زاهدی از زندان انگلیسها در منزل‬
‫وظایفمان عمل كنیم‪.‬‬ ‫پدرش شناختم‪ .‬تیمسار زاهدی با مظفر فیروز ارتباط نزدیك‬
‫شغلی بماند مگر اینكه كه رئیس جمهوری و یا شاه باشد و‬ ‫پس از جنگ نمیدانم به چه علت از صادق چوبك دور‬ ‫داشت و زاهدی به مظفر میگفت م ُـظی جان چون با پدرش‬
‫شده بودم و سالها او را دیگر ندیدم‪ .‬در شركت نفت وقتی‬ ‫خصوصیت زیاد در فارس پیدا كرده بود‪ .‬اولا وقتی نصرهالدوله‬
‫دوام آنها هم فقط در اثر عدم مداخله در امور مملكت است‬ ‫در خیابان فرانسه محلی را اجاره كردند و سهم السلطان‬ ‫به حكومت فارس منصوب شد‪ ،‬زاهدی رئیس كل ژاندارمری‬
‫بیات ریاست هیات مدیره را عهده دار بود‪ ،‬در زیر زمین‬ ‫فارس بود و از همان موقع‪ ،‬سیاست و اقتدار زیادی به خرج‬
‫حتی آنان باید از راهنمایی خودداری كنند‪ ،‬چنان كه چرچیل‬ ‫كتابخانهای بود ولی صادق درست نمیدانست با بودجه آن‬ ‫داد و بامذاكرات زیاد با خوانین قشقایی و ایالات جنوب‬
‫چه كند‪ .‬آیا میبایست بودجه فقط صرف خرید نوشتجات‬ ‫مشكلات فارس را حل و فصل كرد‪ .‬در اصل همدانی بود‪.‬‬
‫بیش از قاعده در نخستوزیری پافشاری كرد و روزی كه‬ ‫و كتابهای مربوط به نفت باشد و یا كتابخانه جامعی است‬ ‫با ما هم كه املاكمان در همدان و كرمانشاه بود همیشه با‬
‫كه بتواند كتاب تاریخ و جغرافیا هم بخرد‪ .‬نظر به اینكه‬ ‫نهایت محبت و احترام رفتار میكرد‪ .‬در بدو نخست وزرایش‪،‬‬
‫چرچیل رفت جانشین آنتونی ایدن با آن افتضاحات مصر و‬ ‫در آن موقع در ایران كتابخانه مفصلی در باره ایران شناسی‬ ‫كمیسیونی تشكیل داد كه به امور نفت نفت رسیدگی شود و‬
‫بودم لذا آمد مشورت كرد‪ .‬باز هم در مشورت اختلاف نظر‬ ‫از چهار نفر‪ :‬دكتر حسین پیرنیا ــ فتحالله نفیسی‪ ،‬ابوالفضل‬
‫سوئز گرفتار شد كه منجر به شكست انگلیس گردید و ناچار‬ ‫بین ما پدید آمد كه مجدداً برای یكی دو سال از صادق دور‬ ‫لسانی و اینجانب‪ .‬گزارشی در این باب دادیم و لابد مورد‬
‫شدم ولی وقتی رفتم به اداره مركزی و من مدیر بودم اغلب‬ ‫پسند واقع شد چون كمیسیون را منحل كردند‪ .‬با اردشیر‬
‫به استعفا گردید‪ .‬به او گفتم كه اتفاقا انتظام همین حرف ها‬ ‫روزها او را میدیدم و این ملاقاتها منجر شد به اینكه دورهای‬ ‫زاهدی هیچوقت دوست نزدیك نشدم و صمیمت پیدا نكرد‪.‬‬
‫در دفتر من از چند نفر كه مركب بودند از اشرف شیبانی‬ ‫اردشیر مثل پدرش آدم دست و دل بازی است و سر‬
‫را به او زده ولی گوش شنوا كجاست‪.‬‬ ‫رئیس دفتر انتظام‪ ،‬صادق چوبك ــ حسن ایزدی (رئیس‬ ‫سفرهاش بسیاری نشسته اند و بسیاری دیگر بازهم خواهند‬
‫آمار سازمان بخش) پرویز آزمون (یكی از كارمندان سازمان‬ ‫نشست‪ .‬او لیاقت نخستوزیری را داشت چون بسیار مردم‬
‫جان كلام این است كه ما همه تقصیركار بودیم كه این‬ ‫بخش مامور كارهای افغانستان)‪ ،‬دكتر تقی رضوی‪ ،‬ابوالحسن‬ ‫دار بود و میتوانست شخصیت خودش را حفظ كند‪ .‬مثلا‬
‫ورزی‪ ،‬مرتضی عبدالرسولی (خطاط)‪ ،‬ابوالقاسم حالت‪ ،‬احمد‬ ‫اردشیر وقتی وزیرخارجه شد‪ ،‬خودش را همان خدمتگزار‬
‫ایرادات را برای هزارمین بار به هویدا میآوردیم چون بیچاره‬ ‫بختیاری (شاعر) و عدهای دیگر از جمله هویدا تشكیل گردد‪.‬‬ ‫شاه مثل سابق میدانست و حاضر نبود به ساز منصور و‬
‫هویدا برقصد و چنان كه آقای میلانی نوشتهاند در هیات‬
‫میآمد منزل چوبك كه یك گیلاس ویسكی را به راحتی بخورد‬ ‫دولت حاضر نمیشدو معاون وزارت خارجه را به جانشینی‬
‫میفرستاد‪ .‬وقتی سفیر شد در امریكا اعلیحضرت همایونی‬
‫و باز با همین گفتگوهای روزانه گرفتار می شد و حجب و‬ ‫سال آخر قبل از انقلاب‪ ،‬مسافرتی به ونزوئلا و امریكا فرموند‪،‬‬
‫در ونزوئلا بنده كه سفیر بودم طبق دستور وزارت خارجه‬
‫حیا مانع بود كه به ما بگوید از این حرفها نزنید من خسته‬ ‫برنامهای كه قبلا تنظیم و تصیوب كرده بودیم را اجرا كردم‬
‫ولی بعدا اعلیحضرت تشریف بردند به امریكا‪ .‬اول در فلوریدا‬
‫شدهام بگذارید استراحت كنم‪ .‬همین نمونهای از اخلاق و‬ ‫توقف فرمودند‪ .‬اردشیر زاهدی كل برنامه وزارت خارجه را‬
‫دور ریخت و برنامه خودش را اجرا كرد‪ .‬او طرف محبت‬
‫روحیات او است‪ ،‬چون آدم ملایمی بود و می توانست هر‬ ‫اعلیحضرتبودو توانستتاروزآخراینمحبتراباوفاداری‬
‫و صمیمیت حفظ كند و اگر شاه با شك و تردید رفتار نمیكرد‪،‬‬
‫ناملایمی را هم تحمل كند و مسلما هر آدم عادی در این‬ ‫اردشیر زاهدی بهتر از هر كسی میتوانست در حفظ سلطنت‬

‫مدت نخست وزیری تند و خشن میشد‪ .‬فقط هویدا بودكه‬

‫لابد با امید بهبود اوضاع وضعیت خودش را با این ناسازگاریها‬

‫تطبیق میداد‪ .‬هویدا برای رسیدن به مقصود ملكه فرح را با‬

‫خودش همراه كرده بود و چون خود ملكه فرح از بعضی از‬

‫كارهایی كه پیش میآمد نارضایتی داشت لابد به همین دلیل‬

‫(دنباله‌دارد)‬ ‫با هویدا دوستی پیدا كرده بود‪.‬‬