Page 46 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۹۷ (دوره جديد
P. 46

‫صفحه‌‌‌‪‌‌4‌‌‌6‬شماره‌‪‌1861‬‬
                                                                                                                         ‫جمعه ‪ ۷‬تا ‪ 1۳‬اسفندماه ‪1401‬خورشیدی‬

‫اسامگرایان در دوران مشروطیت ایران‬

‫گردیدند‪ .‬به گفته علیرضا اعرافی مدیر حوزههای علمیه «‬          ‫مانند لیبرالیسم (آزادیخواهی)‪ ،‬ناسیونالیسم (ملیگرایی)‪،‬‬   ‫=ناکامی حامیان استبداد و دشمنان مشروطه در کنترل‬
‫امروز بیش از ‪ ۱۰۰۰‬مرکز و موسسه علمی و آموزشی حوزوی‬           ‫سوسیالیسم (جامعهگرایی) و سکولاریسم (جدایی دین و‬         ‫قانونگذاری به معنای دست برداشتن آنها از مخالفت با‬
‫در قم و سایر مناطق وجود دارد (وبسایت دیدهبان ایران‬           ‫دولت) که محصول تنوع طبقات و گوناگونی گرایشها در‬         ‫حکومت قانون و دگرگونیهای نو نبود‪ .‬مخالفان جنبش‬
‫‪ ۱۷‬آبان ‪ .»)۱۴۰۱‬در ‪ ۵۰۰‬حوزه دینی در ‪ ۲۸‬استان ‪۶۰‬هزار‬                                                                  ‫مشروطیت مراکز ترویجی و تبلیغی اسامی برای متشکل‬
‫طلبه زن تحصیل میکنند (حسینعلی تهرانی معاون مرکز‬                                        ‫دنیای نو بود‪ ،‬میگشود‪.‬‬         ‫کردن محافظهکاران مخالف حکومت قانون به وجود آوردند‬
‫مدیریت حوزههای علمیه خواهران ‪ ۱۷‬آبان ‪ ۱۴۰۱‬خبرگزاری‬           ‫اسلام در دست استبدادیان ابزاری بود برای جلوگیری از‬      ‫تا از آن طریق بتوانند در مقابل دگرگونیهای مدرن اجتماعی‬
‫مهر)‪ ۳۵۰۰.‬طلبه زن خارجی نیز در حوزهها مشغول تحصیل‬            ‫تحولات نو و نگاهبانی از عادات کهن در شکل حکومت‪ ،‬روش‬     ‫واقتصادیواکنشنشاندهند‪.‬دردرازای‪ ۷۳‬سالمشروطیت‬
‫هستند‪ .‬بطور کلی ‪ ۲۰۰,۰۰۰‬طلبه در حال حاضر در کشور‬             ‫زندگی و شیوه اندیشه‪ .‬در عمر ‪ ۷۳‬ساله مشروطیت ایران تا‬    ‫و حکومت قانون‪ ،‬تاسیسات و تشکیاتهای مختلفی با پرچم‬
‫وجود دارد (سید بهرام حسینی مسول روحانیت)‪۱۰۰,۰۰۰ .‬‬            ‫انقلاب‪۱۲۸۴-۱۳۵۷( ۵۷‬خ) حداقل ‪ ۱۰‬نهاد و سازمان اسلامگرا‬   ‫اسامی در برابر مشروطیت‪ ،‬حکومت قانون و تحولات نوین‬
‫افراد شاغل در کادر مدیر و معاون حوزههای علمی کشور‬            ‫یکی پس از دیگری به وجود آمد و در برابر مشروطیت و‬        ‫برآمد کردند‪ .‬مشروطیت دروازهای بود که با حکومت قانون‬
‫هستند (علی اصغر عبداللهی معاون اداری مالی حوزههای‬            ‫دستاوردهای بزرگ آن قد علم کرد‪ .‬یعنی بطور متوسط هر‬       ‫راه را برای نظریههای مدرن مانند لیبرالیسم (آزادیخواهی)‪،‬‬
‫علمیه خواهران‪ .‬ایرنا)‪ ۱۰,۰۰۰« .‬نفر تعداد مدرسین و‬            ‫‪ ۷‬سال یک جریان اسلامگرا برای نابودی حکومت قانون و‬       ‫ناسیونالیسم (ملیگرایی)‪ ،‬سوسیالیسم (جامعهگرایی) و‬
‫تولیدکنندگان علمی حوزه هستند‪ .‬قم دارای یک بخش‬                ‫علیه حقوق اساسی مشروطیت در سپهر سیاسی ایران ظاهر‬        ‫سکولاریسم (جدایی دین و دولت) که محصول تنوع طبقات‬
‫دانشگاهی با ‪۷۰‬هزار دانشجوست‪ .‬اعرافی مدیر حوزههای‬             ‫شد‪ .‬شیوه عمل و برنامه سیاسی هریک از این جریانها بنا‬
‫علمیه»‪ .‬به گفته اعرافی ‪۲۶‬هزار طلبه خارجی از ‪ ۱۴۰‬کشور‬         ‫به زمان ظهورش متفاوت بود‪ ،‬اما در نابود کردن دستاوردهای‬          ‫و گوناگونی گرایشها در دنیای نو بود‪ ،‬میگشود‪.‬‬
‫در حوزههای علمیه مشعول تحصیل هستند‪ .‬این آمارها‬               ‫مشروطیت ایران تفاوت چندانی با یکدیگر نداشتند‪ .‬در ادامه‬  ‫=در عمر ‪ ۷۳‬ساله مشروطیت ایران تا انقاب‪-۱۳۵۷( ۵۷‬‬
‫گوشهای از آواری است که بر سر مشروطیت ایران خراب شد‬
                                                                         ‫به این جریانهای دهگانه پرداخته میشود‪.‬‬       ‫‪۱۲۸۴‬خ) حداقل ‪ ۱۰‬نهاد و سازمان اسامگرا یکی پس از‬
                                                                                         ‫‪ -۱‬حوزه علمیه قم‬            ‫دیگری به وجود آمد و در برابر مشروطیت و دستاوردهای‬
                                                                                                                     ‫بزرگ آن قد علم کرد‪ .‬یعنی بطور متوسط هر ‪ ۷‬سال یک‬
                                                                                                                     ‫جریان اسامگرا برای نابودی حکومت قانون و علیه حقوق‬
                                                                                                                     ‫اساسی مشروطیت در سپهر سیاسی ایران ظاهر شد‪ .‬شیوه‬
                                                                                                                     ‫عمل و برنامه سیاسی هریک از این جریانها بنا به زمان‬
                                                                                                                     ‫ظهورش متفاوت بود‪ ،‬اما در نابود کردن دستاوردهای‬

                                                                                                                           ‫مشروطیت ایران تفاوت چندانی با یکدیگر نداشتند‪.‬‬

‫تا بر ویرانههای آن سدههای میانه احیا گردد‪ .‬نقشه راه برای‬                     ‫انقلاب مشروطه و مجلس شورای ملی‬          ‫احمد تاجالدینی – ایدئولوژی مشروطیت ایران با هدف‬
‫بازگشت به سدههای میانه (قرون وسطا) در قانون اساسی‬                                                                    ‫تحکیم استقلال سیاسی‪ ،‬استبدادزدایی و بیرون راندن‬
‫جمهوری اسلامی و نیز بیانیه گام دوم انقلاب که در آغاز دهه‬     ‫در سال ‪(۱۳۰۱‬خورشیدی)‪ ،‬شانزده سال پس از انقلاب‬           ‫اندیشههایی که طی سدهها در نظام دینی متبلور شده‬
‫پنجم انقلاب اسلامی به وسیله علی خامنهای رهبر انقلاب‬          ‫مشروطیت و سه سال پیش از انقراض دولت قاجارها‪ ،‬حوزه‬       ‫بود و از استبداد نگهبانی میکرد شکل گرفت‪ .‬با حاکمی ِت‬
                                                             ‫علمیه قم تاسیس گردید و نقش مهمی در ترویج باورهای‬        ‫حکومت قانون دیگر نیازی به فرمانروایی احکام شرع و‬
                      ‫صادر گردید ترسیم شده است‪.‬‬              ‫شیعی به ویژه حدیثگرایی بازی کرد‪ .‬تربیت روضهخوان از‬
                     ‫‪ -۲‬دانشکده معقول و منقول‬                ‫وظایف جاری این مدرسه بود و همچنان هست‪ .‬تاسیس این‬                                        ‫روحانیت نبود‪.‬‬
‫این دانشکده که سپس دانشکده الهیات و معارف اسلامی‬             ‫حوزهدینیواکنشسنتگرایانهمحافلپرقدرتمحافظهکاردر‬           ‫هنگام تصویب قانون اساسی مشروطیت‪ ،‬حامیان استبداد‬
‫نامیده شد از نخستین دانشکدههای دانشگاه تهران بود که‬          ‫برابر پیامدهای نوین انقلاب مشروطیت بود‪ .‬این مدرسه دینی‬  ‫کهن بر گرد احکام شرع و روحانیونی که نگاهبان آن‬
‫در ‪ ۱۳۱۳‬تاسیس گردید‪ .‬این دانشکده هرگز نتوانست بنا به‬         ‫در درازای زیست ‪ ۱۰۰‬ساله خود با تاکید و ترویج ارزشهای‬    ‫احکام بودند‪ ،‬حلقه زدند و از اسلام به عنوان ابزار سیاسی‬
‫وظیفه دانشگاهی به پژوهش علمی در دین بپردازد و تبدیل‬          ‫سدههای میانه‪ ،‬نقش بازدارنده در برابر نوسازی جامعه و‬     ‫استفاده کردند تا در روند جنبش مشروطیت اختلال کنند‬
‫به پایگاه ترویج الهیات در بزرگترین نهاد علمی و سکولار ایران‬  ‫فرهنگ جدید ایفا کرده است‪ .‬حوزه علمیه در شهر قم تاسیس‬    ‫و قانونگذاری مدرن را از مسیر درست آن منحرف سازند‪.‬‬
‫گردید‪ .‬بسیاری از اسلامگرایان در این دانشکده درس خوانده‬       ‫شد و در سالهای بعد در شهرهای دیگر نیز مراکز دینی مشابه‬  ‫اصل دوم قانون اساسی مشروطیت معروف به اصل طراز‬
‫و یا تدریس کردهاند مانند مرتضی مطهری‪ ،‬محمد بهشتی‪،‬‬            ‫به وجود آمد که مهمترین آنها در مشهد و اصفهان بودند‪.‬‬     ‫(کنترل روحانیت بر مجلس قانونگذاری) نتیجه چنین‬
‫محمدجواد باهنر‪ ،‬مهدی کروبی‪ ،‬احمد مهدوی دامغانی و‬             ‫حوزهها و مدارس دینی در ایران در سالهای پس از انقلاب‬     ‫تاثیرگذاری بود‪ .‬این اصل در عمل هر گز به اجرا در نیامد‬
                                                             ‫اسلامی جهش سرطانی کردند و به مهمترین مراکز انتشار‬       ‫اما نشان از اراده استبدادیان به سیاسی کردن دین در دوران‬
                                 ‫بسیاریدیگر‪.‬‬                 ‫بنیادگرایی و سلفیگری شیعی در عرصه بینالمللی تبدیل‬       ‫جدید داشت‪ .‬کوشش استبدادیان به دلیل نیروی جنبش‬
                                                                                                                     ‫مشروطیت ناکام ماند و اصل مربوط به دخالت روحانیون‬

                                                                                                                                  ‫در مجلس قانونگذاری نسخ عملی گردید‪.‬‬
                                                                                                                     ‫ناکامی حامیان استبداد و دشمنان مشروطه در کنترل‬
                                                                                                                     ‫قانونگذاری به معنای دست برداشتن آنها از مخالفت با‬
                                                                                                                     ‫حکومت قانون و دگرگونیهای نو نبود‪ .‬مخالفان جنبش‬
                                                                                                                     ‫مشروطیت مراکز ترویجی و تبلیغی اسلامی برای متشکل‬
                                                                                                                     ‫کردن محافظهکاران مخالف حکومت قانون به وجود‬
                                                                                                                     ‫آوردند تا از آن طریق بتوانند در مقابل دگرگونیهای مدرن‬
                                                                                                                     ‫اجتماعی و اقتصادی واکنش نشان دهند‪ .‬در درازای ‪ ۷۳‬سال‬
                                                                                                                     ‫مشروطیت و حکومت قانون‪ ،‬تاسیسات و تشکیلاتهای‬
                                                                                                                     ‫مختلفی با پرچم اسلامی در برابر مشروطیت‪ ،‬حکومت‬
                                                                                                                     ‫قانون و تحولات نوین برآمد کردند‪ .‬مشروطیت دروازهای‬
                                                                                                                     ‫بود که با حکومت قانون راه را برای نظریههای مدرن‬
   41   42   43   44   45   46   47   48   49   50