Page 49 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۹۷ (دوره جديد
P. 49
صفحه49شماره186۳ حجتیه را مجبور به انحلال کرد .این انحلال نوعی مانور سیاسی و از بنیانگذاران مکتب اسلامشناسی در فرانسه بودند.
جمعه ۲۷ژانویه تا پنجشنبه ۲فوریه ۲0۲۳ بود تاوانمودشودکهنیروهایدستراستینیزمانندنیروهای هر دو این شخصیتها با دانشکده الهیات و فلسفه در ایران
دست چپی در دولت اسلامی حق تشکل ندارند .کادرهای و بخشهایی از روحانیت حوزهای و شخصیتهای سیاسی
اخوان المسلمین بود و از تجربه احزاب چپ کشورهای حجتیه از برخی از مقامات کلیدی کنار گذاشته شدند ،اما به و فرهنگی ارتباط محکمی داشتند .گردانندگان حسینیه ارشاد
دیگر نیز استفاده میکرد (مصاحبه بجنوردی با موسسه عنواننیروهایمکتبیومسلمانا ِنصالح،بخشیازآنهاجذب
مطالعات و پژوهشهای سیاسی ۱۲اسفند .)۱۳۹۹حزب ملل بوروکراسی دولت اسلامی شدند و بخشی دیگر نیز در بخش و اصحاب حلقه تاویل از این ارتباطات تاثیر پذیرفته بودند.
اسلامی پیش از شروع جنگ چریکی شهری ،شناسایی شد و خصوصی فعال گردیدند .حجتیه به عنوان نهاد در سال ۶۲ -۶انجمنحجتیهمهدویه
بسیاری از اعضای آن پس از یک درگیری مسلحانه مختصر منحل شد اما به عنوان شبکه و مجموعهای از ارتباطات در
دستگیر و زندانی شدند .اعضای این حزب پس از انقلاب به این نهاد مذهبی در ۱۳۳۲با هدف مبارزه با آیین بهایی
مقامات مهم رسیدند و در استقرار نظام اسلامی نقش مهمی درون دولت اسلامی و بیرون از آن به بقای خود ادامه داد. شکل گرفت و در ۱۳۳۶با نام «انجمن حجتیه مهدویه»
داشتند ،اسلامگرایانی مانند ابوالقاسم سرحدی زاده وزیر کار، -۷نهضت آزادی ثبت گردید .بنیانگذار حجتیه شیخ محمود ذاکر زاده تولایی
سیدمحمد کاظم موسوی بجنوردی استاندار اصفهان ،عباس ( )۱۳۷۶-۱۲۷۹نام داشت و فعالیتهای آن زیر نظر یک
دوزدوزانی وزیر ارشاد ،محمدکاظم سیفیان شهردار تهران، این جریان در سال ۱۳۴۰توسط مهدی بازرگان ،یدالله هیئت مدیره اداره میگردید و مورد تایید همه مراجع تقلید
عباس آقازمانی (ابوشریف) از فرماندهان اولیه سپاه پاسداران سحابی و محمود طالقانی و تعدادی از متشرعان مصدقی بود .فعالیتهای این نهاد مذهبی در دهههای چهل و پنجاه
انقلاب اسلامی ،جواد منصوری سفیر سابق جمهوری اسلامی تاسیس شد و مورد تایید و حمایت محمد مصدق قرار گرفت. گسترش زیادی یافت .سازمان اطلاعات و امنیت کشور بر
در چین و بسیاری دیگر از اعضای این حزب بودند که پس از نهضت آزادی در بیان مشی سیاسی بر دو عنصر اسلامی بودن
و ایرانی بودن تاکید مینماید و با مقدم داشتن عنصر اسلامی حجتیه نفوذ و نظارت کامل داشت.
انقلاب اسلامی به این مقامات رسیدند. بر ایرانی ،میگوید «ما نمیخواهیم اصول عقایدمان (اسلام) این نهاد دارای اساسنامه و تشکیلات شبهحزبی و
-۹هیئتهای موتلفه اسامی را از سیاست جدا کنیم» .به این ترتیب دین و سیاست در فعالیتهایش علنی و قانونی بود .شعبههای آن در شهرهای
هم آمیخته شد و این در هم آمیختن این جریان را به انقلاب مختلف فعالبودند.انجمنواعضایآنبنابراساسنامهاشاز
این تشکل در بهار ۱۳۴۲از ائتلاف سه هیئت مذهبی به نام اسلامی پیوند داد .نهضت آزادی با کنفدراسیون دانشجویان دخالت در سیاست اکیدا منع شده بودند .این ممنوعیت در
هیاتبازاریاگروهمسجدامینالدوله،گروهاصفهانیهایمقیم ایرانی در خارج کشور و سپس با انجمنهای اسلامی در اروپا و سیاست به معنی سکولار بودن این نهاد نبود .انجمن حجتیه
مرکز و هیات مسجد شیخ علی شکل گرفت .این هیاتها مورد آمریکاپیوندمستقیمداشت.نهضتآزادیازستونهایاصلی به ولایت دینی مراجع روحانی (ولایت مدنی) باور داشت.
تایید خمینی بودند .این جریان اتحادی بود بین متدینین بازار سیاسی کردن دین در دوران جدید ایران است .نهضت آزادی ولایت سیاسی فقیه با اصل عدم مداخله سیاسی این نهاد
و روحانیت .ترور حسنعلی منصور و سازماندهی شورش بازار در تضاد بود ،اما حجتیه بطور رسمی هیچگاه فعالیتهای
درخرداد ۱۳۴۲درکارنامهسیاسیاینجریانثبتشدهاست. با تایید خمینی نخستین دولت موقت پس از انقلاب اسلامی را
هیئتهای موتلفه پس از انقلاب اصلی سخت حاکمیت تشکیل داد .روش سیاسی نهضت آزادی در اداره دولت تاییدی اتحاد مارکسیسم با اسلام سیاسی در سال ۵۷
اسلامی را شکل دادند .در تحولات بعدی برای رقابت با جناح گردید بر ناسازگاری پیوند اسلامگرایی و لیبرالیسم .پیوندی که
معروف به اصلاحطلبان حکومتی ،جبهه اصولگرایان را به بازرگان و طالقاتی به آن باور داشتند ،و نهضت آزادی را بر آن سیاسی خمینی را محکوم نکرد و موضعی ناروشن نسبت به
وجود آوردند .شیوه حکومت اصولگرایان در دو اصل خلاصه پایه بنیاد کرده بودند .این پیوند نظری با اندک تکانه انقلاب انقلاب اسلامی داشت .خمینی پس از انقلاب ناخشنودی خود
میشود :سرکوب بدون مرز و غارت بی حساب و کتاب .در اسلامی بیاعتباری خود را نشان داد .بازماندههای این شیوه را از تشکیلات حجتیه اعلام کرد و در پی آن رهبر حجتیه برای
دستگاه ایدئولوژیک این جریان ،روحانیت مدافع ولایت فقیه، اندیشه پس از انقلاب در تشکلهایی مانند تشکلهای «ملی- اجتناب از درگیری با خمینی ،خودش دستور انحلال حجتیه را
تقلید ،اجرای احکام اسلامی و سنتگرایی سدههای میانه مذهبی» ادامه یافته و در خارج کشور وبسایت «زیتون» ناشر صادر کرد .فلسفه وجودی حجتیه مبارزه با بهاییت بود که با
استقرار حاکمیت اسلامی موضوعیتاش را از دست داد ،زیرا
جایگاه مهمی دارند. طیفی از این تفکرات است. دولت اسلامی با شدت و خشونت ،سیاست بهاییستیزی را
-۱۰سازمان مجاهدین خلق -۸حزب ملل اسامی خودش به اجرا گذاشته بود .حجتیه پس از انقلاب ،سیاست
این سازمان در سال ۱۳۴۴با ایدئولوژی ترکیب شده از باورهای چپستیزی و ضدیت با کمونیسم را هم در دستور کار خویش
عامیانه شیعی و برداشتهایی از جامعهشناختی کمونیستی این حزب در ۲۸اسفند ۱۳۴۰به وجود آمد .بنیانگذار آن قرار داد ،اما در این عرصه نیز دولت اسلامی با قلع و قمع
به وجود آمد .سازمان مجاهدین خلق از جهت سیاسی خود محمد کاظم موسوی بجنوردی است .مشی حزب ،مبارزه احزاب چپگرا میدانی برای فعالیت حجتیه باقی نگذاشت.
را ادامهدهنده نهضت مشروطیت و پیرو راه مصدق تعریف مسلحانه و هدف آن براندازی دولت قانونی و تاسیس کیانوری رهبر حزب توده برای تطهیر دولت اسلامی کلیه
میکند .این سازمان زیر شعار مبارزه با دیکتاتوری شاه در عمل حکومت اسلامی بود .گفته شده است که اعضای این حزب سیاستهای فاشیستی حاکمیت را به جریان حجتیه نسبت
مشروطیت را نقض میکرد .در انقلاب اسلامی شرکت کرد و مخفی به ۱۲۰نفر هم رسید .حزب ملل اسلامی تحت تاثیر
از حامیان خمینی گردید .پس از انقلاب ،استقلال ایدئولوژیک میداد تا از قداست امام خمینی حراست کند.
و سازمانیاش را حقظ کرد .مشی سیاسی جمهوریخواهی و خمینی که اساسا از هرنوع تشکلی هراس داشت ،تشکیلات
ایدئولوژی آنها در برابر نظریه ولایت فقیه خمینی قرار گرفت
و منجر به درگیری خونین مسلحانه بین دو جریان اسلامی
چپگرای مجاهدین و راستگرای ولایت فقیه گردید .استقرار
مجاهدین خلق در عراق و زندگی در اردوگاههای جنگی
برای آنها عقبگردهای ایدئولوژیک و شکستهای سیاسی
به بار آورد .کشتار بیرحمانه رژیم از مجاهدین خلق یکی
از سیاهترین صفحات رژیم اسلامی است .سازمان مجاهدین
پس از انتقال به اروپا در سیاست مبارزه مسلحانه تجدید نظر
کرد و اعلام کرده است که روش دمکراتیک و سیاسی را برای
براندازی جمهوری اسلامی پی میگیرد ،بیآنکه ایدئولوژی و
ساختار تشکیلات آن مورد بازبینی قرار گیرد .این سازمان دارای
ارتباطات وسیع بینالمللی است و در خارج کشور از امکانات
بزرگ تبلیغاتی برخوردار است و تبلیغات آن نقش موثری در
افشای رژیم اسلامی ایفا کرده است.
جریانهای دهگانه اسلامگرای یادشده یکی پس از دیگری
بذر اسلامگرایی را در جامعه پراکندند تا چرخ حکومت قانون
و مشروطیت ایران از حرکت باز ایستد.
انقلاب اسلامی فقط محصول فعالیت اسلامگرایان نبود،
عاملهای مهم بینالمللی و داخلی دیگر نیز در انتقال قدرت
به اسلامگرایان نقش بازی کردند.
