Page 21 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۴۰۶ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‌‪‌‌۲‌‌1‬شماره‌‪1۸۷۲‬‬ ‫اسلامی ایران در سال ‪ ۲۰۲۱‬کمترین میزان از سال ‪۱۹۷۹‬‬ ‫«هلال شیعی» علیه جهان ُس ّنی؟‬
‫جمعه ‪ ۷‬تا پنجشنبه ‪ 1۳‬آوریل ‪۲0۲۳‬‬ ‫بعد از انقلاب اسلامی بود‪ .‬مشارکت شیعیان در انتخابات‬ ‫شبهنظامیان شیعه از هزاران کیلومتر دورتر مانند‬
‫عراق‪ ،‬از ‪ ۸۰‬درصد پس از سقوط صدام حسین به حدود‬ ‫افغانستان و پاکستان به سوریه سرازیر شدند‪ .‬در لبنان یک‬
‫سرویسهای اطلاعاتی و حدود ‪ ۴۰‬درصد از اقتصاد ایران‬ ‫‪ ۲۰‬درصد در سال ‪ ۲۰۲۱‬کاهش یافته و نامزدهای مستقل‬ ‫جنبش سیاسی شیعه‪ ،‬حزبالله‪ ،‬به نیروی مسلط این کشور‬
‫تسلط دارد‪ ،‬بنابراین یک کودتا دور از تصور است‪ .‬یک استاد‬ ‫در صدر آرای انتخابات قرار گرفتند‪ .‬گفته میشود که در‬ ‫تبدیل شد‪ .‬در یمن حوثیها احیاگر شیعه شدند و صنعا را‬
‫دانشگاه میگوید‪« :‬ما در حالت تعلیق حیات بین یک دوره‬ ‫مناطق جنوبی بیروت‪ ،‬پایتخت لبنان‪ ،‬حمایت از حزبالله‬ ‫در اشغال خود گرفتند‪ .‬شبهنظامیان شیعه از شمال‪ ،‬جنوب و‬
‫شرق پهپادهای خود را به سمت عربستان سعودی‪ ،‬اردوگاه‬
‫و دوره بعدی بسر میبریم‪».‬‬ ‫که همچنان بر منطقه مسلط است‪ ،‬رو به کاهش است‪.‬‬ ‫اسلام سنی پرتاب کرده و به کاخهای سلطنتی آن در پایتخت‬
‫در این میان اما کاهش محبوبیت شیعه در ایران بیشتر از‬ ‫ریاض حمله کردند و برای مدت کوتاهی نیمی از عرضه‬
‫تداوم نظرپردازی درباره نقش سپاه پاسداران‬ ‫همه جا به چشم میخورد‪ .‬تظاهرات مردم علیه حکومت‬ ‫نفت این کشور را مختل کردند‪ .‬در سال ‪ ۲۰۰۴‬ملک عبدالله‬
‫یکی از مشاوران حکومت میگوید «اگر سپاه زمام امور‬ ‫تقریباً هر دهه یک بار بود اما از سال ‪ ۲۰۱۷‬در ایران بطور‬ ‫پادشاه اردن با شکایت از اینکه یک «هلال شیعی» جدید‬
‫را به دست بگیرد‪ ،‬انزواگرایی روحانیون را کنار میگذارد و‬ ‫مداوم تظاهرات سراسری شکل میگیرد‪ .‬در ایران طبقه‬
‫به غرب نزدیک میشود»‪ .‬این میتواند طبقه مرفه تجاری‬ ‫کارگر که سالها پایگاه اجتماعی رژیم به شمار میرفت‬ ‫جهان س ّنی قدیم را به خطر انداخته‪ ،‬اظهار نگرانی کرد‪.‬‬
‫ایران و حتا ایرانیان پر سر و صدای خارج کشور را که سالها‬ ‫و همچنین دانشجویان و طبقه متوسط به صف معترضان‬ ‫روحانیون شیعه که عمدتاً تربیت شده حوزههای علمیه‬
‫با آیتاللهها مخالف بودهاند با خود همراه کند‪ .‬سپاه‬ ‫پیوستهاند‪ .‬یک نظرسنجی اخیر حاکی از آن است که بیش‬ ‫در ایران مثل حوزه قم هستند‪ ،‬رهبری شیعیان منطقه را به‬
‫پاسداران انقلاب اسلامی ممکن است حتا حمایت جمهوری‬ ‫از ‪ ۸۰‬درصد از مردم ایران اعتراضات فعلی را تأیید میکنند‪.‬‬ ‫عهده داشتند‪ .‬دامنه نفوذ اینها از رهبری حزبالله در لبنان‬
‫اسلامی از اقمار خود را در منطقه از جمله در سوریه‪ ،‬لبنان‬ ‫با افزایش نارضایتی‪ ،‬بسیاری از شیعیان ایمان خود را‪ ،‬نه‬ ‫و تسلط بر شبهنظامیان یمن تا رهبران سه حزب از شش‬
‫و یمن کاهش دهد و این اقدام میتواند بر تصمیم اخیر‬ ‫فقط به ایدئولوژی آیتاللهها‪ ،‬بلکه به خود دین‪ ،‬از دست‬ ‫حزب اصلی شیعه عراق و همچنین در خود ایران گسترش‬
‫علی خامنهای برای برقراری مجدد روابط با سرسختترین‬ ‫میدهند‪ .‬تقلید مذهبی از آیتاللهها در حال تضعیف‬
‫رقیب سنی جمهوری اسلامی یعنی عربستان سعودی بنا‬ ‫است‪ .‬به ویژه زنان خواهان کنار گذاشتن پوشش مذهبی‬ ‫یافته است‪.‬‬
‫و مردسالاری و تعصب هستند‪ .‬حجاب در ایران که زمانی‬ ‫زیارتگاههای اصلی شیعیان در نجف و کربلای عراق بیشتر‬
‫شود‪.‬‬ ‫روحالله خمینی بنیانگذار رژیم آن را به عنوان «پرچم»‬ ‫از مکه در عربستان سعودی زائر به خود جذب میکنند‪ .‬آنها‬
‫عراق نیز با بحران جانشینی روحانیون خود مواجه است‪.‬‬ ‫جمهوری اسلامی میخواند‪ ،‬از سوی جامعه بیش از پیش‬ ‫جهادگران سنی [داعش] را که در شرق سوریه و شمال غرب‬
‫البته این موضوع کمتر از ایران به صراحت سیاسی به نظر‬ ‫عراق خلافت ایجاد کردند از بین بردند‪ .‬آنها زرادخانه بزرگی‬
‫میرسد زیرا سیستم انتخاباتی عراق به شکلی که در ایران‬ ‫کنار گذاشته میشود‪.‬‬ ‫دارند که تخمین زده میشود فقط ‪ ۱۵۰‬هزار فروند موشک‬
‫مورد توجه مذهبیون قرار گرفته‪ ،‬نیست‪ .‬روحانیون عراق‬ ‫در عراق نیز معترضان شروع به اعتراض علیه روحانیونی‬
‫بجای حضور مستقیم در حکومت ترجیح میدهند نمایندگان‬ ‫کردهاند که نظام سیاسی عراق مشروعیت خود را از فتواهای‬ ‫آن به سمت اسرائیل نشانه گرفته شده است‪.‬‬
‫خود را جلو بفرستند هرچند مقتدی صدر یکی از رهبران‬ ‫آنها میگیرد‪ .‬اخیراً در عراق مردم بنری را نصب کرده بودند‬ ‫به نظر میرسد جمهوری اسلامی به آرزوی دیرینه خود‬
‫که روی آن نوشته شده بود‪« :‬به نام دین توسط دزدان‬ ‫برای رسیدن به دریای مدیترانه از راه زمینی و اخیراً هوایی‪،‬‬
‫پوپولیست شیعیان عراق از این امر مستثنی است‪.‬‬ ‫غارت شدیم»‪ .‬در برخی مساجد در محلههای طبقه متوسط‬ ‫از طریق عراق و سوریه و به لبنان جامه عمل پوشانده‬
‫با این حال‪ ،‬سیاستمداران عراقی مراجع بلندپایه تقلید‬ ‫بغداد‪ ،‬روحانیون خطبههای نماز جمعه خود را رها کردهاند‪،‬‬ ‫است‪ .‬با اینهمه ممکن است هماکنون مقطع حساسی برای‬
‫مثل علی سیستانی ‪ ۹۲‬ساله را نعمتی برای خود میدانند‬ ‫زیرا دیگر توان جذب مردم را ندارند‪ .‬نظرسنجیها نشان‬ ‫حکمرانان شیعه باشد‪ .‬رژیم ایران با گستردهترین اعتراضات‬
‫چنانکه در سال ‪ ۲۰۱۳‬وقتی داعش تهدید کرده که عراق را‬ ‫میدهد که گرچه بیشتر شیعیان عراق هنوز به آیتاللههای‬ ‫خیابانی روبروست و حکومت از درون پوسیده شده است‪.‬‬
‫اشغال میکند‪ ،‬این سیستانی بود که شیعیان را به مسلح‬ ‫خود احترام میگذارند‪ ،‬اما دیگر کورکورانه از آنها اطاعت‬ ‫عراق گرفتار فساد‪ ،‬خشونتهای دورهای و ضعف حکومت‬
‫شدن فرا خواند‪ .‬اما اخیراً او از صحنه سیاسی کنارهگیری‬ ‫نمیکنند‪ ،‬به ویژه در مسائل مربوط به امور شخصی و‬ ‫است‪ .‬بحرانهای جانشینی در هر دو کشور تشدید شده‬
‫کرده و جانشین مشخصی نیز برایش پیدا نشده است‪ .‬یک‬ ‫است‪ .‬علی طاهر مدیر اندیشکده «بیان» در بغداد میگوید‪:‬‬
‫مفسر شیعه عراقی میگوید‪« :‬عصر مرجعیت رو به پایان‬ ‫فریضههای دینی‪.‬‬ ‫«این باور وجود دارد که نظم اسلامی به بنبست رسیده‬
‫است‪ .‬مقتدی صدر ممکن است جاهطلبی داشته باشد تا‬ ‫علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی در سن ‪ ۸۳‬سالگی‬
‫جانشین سیستانی به عنوان رهبر روحانیون عراقی شود‪ ،‬اما‬ ‫بیمار است و جانشینی او در هالهای از ابهام قرار دارد‪.‬‬ ‫است‪».‬‬
‫مجموعهای از دیگر رهبران شیعه به شدت علیه او هستند‪».‬‬ ‫به نظر نمیرسد هیچیک از گزینههای جانشینی او بتوانند‬ ‫یک دلیل این است که روحانیون در اقتصاد عملکردی‬
‫در هر صورت‪ ،‬از زمانی که آمریکا در سال ‪ ۲۰۲۰‬سلیمانی‬ ‫قدرت رژیم را احیاء کنند‪ .‬ابراهیم رئیسی رئیس دولت کنونی‬ ‫افتضاح داشتهاند‪ .‬درآمدها به شدت کاهش یافته‪ ،‬ارزش‬
‫و ابوالمهدی المهندس را ترور کرد‪ ،‬رژیم ایران برای مقابله‬ ‫به دلیل نداشتن صلاحیت دینی‪ ،‬توسط روحانیون دیگر به‬ ‫ریال سقوط کرده و تورم در سراسر «هلال شیعه» افزایش‬
‫با دور شدن اقمارش در منطقه از تهران تلاش کرده است‪.‬‬ ‫چالش کشیده میشود‪ .‬مجتبی پسر علی خامنهای که در‬ ‫یافته است‪ .‬پوند لبنان یکی از بیارزشترین واحدهای پول‬
‫یک تحلیلگر در بیروت نزدیک به حسن نصرالله دبیرکل‬ ‫قم تدریس میکند از گزینههای اصلی جانشینی اوست اما‬ ‫دنیاست‪ .‬لیر سوریه بیارزشتر شده و اقتصاد ایران از زمانی‬
‫حزبالله لبنان در پاسخ به این پرسش که چرا حزبالله با‬ ‫به نظر میرسد بعد از انقلاب‪ ۷۹‬حکومت موروثی کنار‬ ‫که آمریکا در سال ‪ ۲۰۱۸‬از برجام خارج شد دچار بحران‬
‫میانجیگری آمریکا با قرارداد دریایی جهت استخراج از میدان‬ ‫شده است‪ .‬دلار قبل از انقلاب اسلامی ‪ ۷‬تومان بود و اکنون‬
‫گاز با اسرائیل موافقت کرده است‪ ،‬میگوید‪« :‬آنها میپرسند‬ ‫گذاشته شده است‪.‬‬
‫که چرا ما باید عامل ایران باشیم! بشار اسد رئیس جمهور‬ ‫گزینهها اما محدود است زیرا خامنهای مدتها پیش‬ ‫به بیش از ‪ ۴۵‬هزار تومان رسیده است‪.‬‬
‫سوریه نیز مشغول کار خودش است‪ .‬اسد اخیراً در امارات‬ ‫محمد خاتمی رئیس جمهوری اسلامی سابق را که گفته‬
‫متحده عربی مورد استقبال قرار گرفته و به عمان سفر کرده‬ ‫میشد خواستار «تحول اساسی» در نظام شده بود‪ ،‬منزوی‬ ‫ایران در دوران تعلیق حیات بسر میبرد‬
‫و وزیر خارجه مصر را نیز پذیرفته است‪ .‬با وجود وابستگی‬ ‫کرد‪ .‬اکبر هاشمی رفسنجانی یکی دیگر مهرههای اصلی‬ ‫عراق باید این بحران را کاهش میداد‪ .‬این کشور به‬
‫به ایران اما آخرین دولت عراق ممکن است با دوستی بیشتر‬ ‫نظام تا پیش از مرگ تحت فشار بود‪ .‬میرحسین موسوی‬ ‫تنهایی در میان کشورهای شیعه‪ ،‬پیوندهای خود را با اقتصاد‬
‫با کشورهای تحت رهبری سنی در خلیج فارس‪ ،‬حاکمان ایران‬ ‫از نامزدهای انتخابات ‪ ۲۰۰۹‬نیز ‪ ۱۳‬سال است که در حصر‬ ‫جهانی تحت قیمومیت آمریکا حفظ کرد‪ .‬اما دلالان قدرت‬
‫است‪ .‬وی اخیراً خواستار برگزاری «همهپرسی» در مورد‬ ‫آن ثروت نفتی عراق را هدر دادند‪ .‬در سرتاسر منطقه‬
‫را ناامید کرده باشد‪».‬‬ ‫اینکه آیا ایران باید «جمهوری اسلامی» بماند یا نه‪ ،‬شده بود‪.‬‬ ‫وسیعتر‪ ،‬رهبران شبهنظامی شیعه از اقتصاد نفتی و هدایت‬
‫دو حکومت کنونی ایران و عراق هنوز یک زوج شیعه‬ ‫برخی خودیهای حکومت میگویند که حسین سلامی‬ ‫شبکههای قاچاق و تولید انبوه مواد مخدر استفاده کردهاند‪.‬‬
‫قدرتمند هستند اما هر دو در آشفتگی بسر میبرند‪ .‬آنها‬ ‫فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی‪ ،‬در صورتی که‬ ‫حتی در لبنان‪ ،‬که زمانی مرکز بانکداری پیشرو در خاورمیانه‬
‫و متحدانشان در منطقه شروع کردهاند تا شرطبندیهای‬ ‫روحانیون نتوانند کشور را حفظ کنند‪ ،‬ممکن است برای به‬ ‫بود‪ ،‬رهبران شیعه در سوء مدیریت فاجعهبا ِر اقتصاد سهیم‬
‫خود را تضمین کنند‪ .‬حالا دیگر در کشورهای ُس ّنی جملهی‬ ‫دست گرفتن قدرت تلاش کند‪ .‬یک تحلیلگر سیاسی در تهران‬
‫هشداردهندهی ملک عبدالله پادشاه اردن مبنی بر «خطر‬ ‫بر این باور است که سپاه حتا ممکن است یک «قرارداد‬ ‫شدند‪.‬‬
‫هلال شیعی جدید علیه جهان ّسنی قدیم» چندان وحشتناک‬ ‫اجتماعی جدید» ارائه دهد‪ .‬سپاه پاسداران در حال حاضر‬ ‫دموکراسی در ایران که درواقع همان حاکمیت شیعه‬
‫بر نیروهای مسلح جمهوری اسلامی‪ ،‬مجلس شورای اسلامی‪،‬‬ ‫محسوب میشود با وجود حکومت همهجانبه روحانیون رو‬
‫به نظر نمیرسد‪.‬‬ ‫به زوال رفته است‪ .‬مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری‬

‫*منبع‪ :‬هفتهنامه اکونومیست‬
‫*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن‬