Page 17 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۴۰۶ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‌‌‪‌‌1‌۷‬شماره‌‪1۸۷۲‬‬ ‫محتوم به فنا میبینم و به عنوان یک ایرانی‪ ،‬سربلندی و‬ ‫زمان هم میتواند به عنوان یک شخصیت سیاسی و ملی‬
‫جمعه ‪ ۷‬تا پنجشنبه ‪ 1۳‬آوریل ‪۲0۲۳‬‬ ‫جاودانگی ملت ایران و آن سرزمین را آرزو دارم‪ ،‬از یکسو‬ ‫مانند دیگر مدعیان به وظیفه خود در برابر ملت عمل کند‪.‬‬
‫برای یافتن رهبران ملی در میان مردگان و «مرحوم»ها به‬ ‫خطر اصلی بیست و هفت سال است بر ایران فرمان میراند‪.‬‬
‫دریافت‪ .‬مگر آنکه جمهوریخواهان پیشاپیش پادشاهی وی‬ ‫دنبال کسی نمیگردم و از سوی دیگر در میان زندگان کسی را‬ ‫دمکراتهای ایران‪ ،‬چه مشروطهطلب و چه جمهوری خواه‪،‬‬
‫را قطعی بشمارند! نقش رضا پهلوی به مثابه یک شخصیت‬ ‫با ظرفیت و موقعیت رضا پهلوی نمییابم‪ .‬همانگونه که گفتم‪،‬‬ ‫هیچکدام برای یکدیگر خطر به شمار نمیروند مگر آنکه هر‬
‫ملی است که اهمیت مییابد‪ .‬کسی چه میداند؟ شاید این‬ ‫من در او نه شاهزاده یا پادشاه آینده‪ ،‬بلکه یک شخصیت‬ ‫کدام از آنها نظام مورد علاقه خود را بر خواست دمکراسی‬
‫جمهوری پرانتز خونینی باشد که دیر یا زود باید بسته شود‪.‬‬ ‫سیاسی میهندوست میبینم که تصادفا به مشروطهخواهان‬ ‫و حقوق بشر و سرنوشت ملت و منافع ملی ترجیح دهند‪.‬‬
‫شاید هم رضا پهلوی بنیانگذار یک جمهوری واقعی در ایران‬ ‫تعلق دارد‪ .‬اگر جمهوریخواهان یک نفر را ارائه کنند که بتوان‬ ‫در آنصورت آنها نه تنها برای یکدیگر خطر به شمار میروند‪،‬‬
‫شود و یا چون خوان کارلوس مهر دمکراسی و حقوق بشر‬ ‫وی را در کفه دیگر ترازو در برابر رضا پهلوی قرار داد‪ ،‬آنگاه‬ ‫بلکه هر دو آنها برای میهن و مردم ما خطر جدی هستند!‬
‫را بر ساختار سیاسی ایران بکوبد و افراد و احزابی که امروز‬ ‫بلافاصله باید به تأمل پرداخت که کدام یک را به مثابه یک‬ ‫این در حالیست که ایران با جمهوری اسلامی به اندازه کافی‬
‫مخالف او هستند‪ ،‬فردا تشکیل دهندگان دولتهای ملی در‬ ‫«فرصت» بهتر میباید برگزید‪ .‬ولی جمهوریخواهان چنین‬
‫نظامی شوند که وی پادشاه آن به شمار میرود‪ .‬چه کسی‬ ‫فردی را ندارند و از همین رو برخی با تحریف تاریخ به‬ ‫با انواع خطرها روبروست و به یک خطر تازه نیازی ندارد‪.‬‬
‫جرأت دارد در شرایطی که اکنون ایران در آن بسر میبرد‪،‬‬ ‫«مرحوم» مصدق روی آوردهاند که به استناد زندگی سیاسی‬
‫و مسئولیت و مقام و عملکردش در دوران پهلویها و نیز‬ ‫*****‬
‫چیزی را پیشبینی کند؟‬ ‫به استناد خاطراتی که به قلم خودش منتشر شده است‪ ،‬نه‬
‫اگر آینده را نمیتوان پیشبینی کرد‪ ،‬از گذشته اما میتوان‬ ‫تنها هرگز «جمهوریخواه» نبوده‪ ،‬بلکه ملقب به «مصدق‬ ‫راستش را بخواهید نقش خوان کارلوس پادشاه اسپانیا را‬
‫آموخت‪ .‬ایرانیان یک بار در آستانه انقلاب اسلامی یک فرصت‬ ‫السلطنه» هم بوده است‪ .‬ولی کسی چه میداند؟ شاید‬ ‫خود جمهوریخواهان نسنجیده به میان کشیدند‪ .‬باید گفت‬
‫تاریخی به نام «بختیار» را از دست دادند و با چشم بسته به‬ ‫مصدق خیال بنیانگذاری جمهوری را در سر میپروراند‪ .‬ولی‬ ‫اتفاقا ژنرال فرانکو دیکتاتور اسپانیا نیز سی سال پیش احتمالا‬
‫دامان آخرین انقلاب ایدئولوژیک قرن بیستم و تنها حکومت‬ ‫درست همینگونه میتوان گمان کرد که شاید در سودای‬ ‫تصوری چون برخی جمهوریخواهان درباره این «شاهزاده»‬
‫ولایت مطلقه فقیه در غلطیدند‪ .‬حکومتی که به آبشخور‬ ‫«سلسله مصدقیان» میبوده است! این همه اما تنها فرض‬ ‫داشت‪ .‬فرانکو به این دلیل در بستر بیماری و در آخرین‬
‫تروریسم کنونی و عامل جنگافروزی در خاورمیانه و جهان‬ ‫بیپایه است نه علم و واقعیت‪ ،‬درست مانند «جمهوریخواه»‬ ‫سال زندگی خود شاهزاده خوان کارلوس را به جانشینی خود‬
‫تبدیل گشت‪ .‬اینبار نباید اجازه داد برخی با لجاج بر سر عقاید‬ ‫بودن وی! ولی حقیقت مهم این است که از یکسو او دیگر‬ ‫برگزید تا وی از آنجا که از نوادگان پادشاهان بوربن است‪،‬‬
‫ایدئولوژیک خود مردم را به سویی برانند که یک بار دیگر‬ ‫وجود ندارد تا بتواند چیزی را رهبری کند و از سوی دیگر‬ ‫ادامه دیکتاتوری وی را تضمین کند‪ .‬لیکن خوان کارلوس که‬
‫اندیشه جنبش ملی و استقلال و میهندوستی پس از گذشت‬ ‫جوانی تحصیلکرده و روشنفکر بود‪ ،‬بلافاصله با اعلام آزادی‬
‫فرصتی تاریخی را از دست بدهند‪.‬‬ ‫نیم قرن با اندیشه دمکراسی و حقوق بشر و عدالت اجتماعی‬ ‫مطبوعات و فعالیت احزاب و برگزاری انتخابات آزاد جهت‬
‫ایران با سرعت به سوی فاجعه و جنگ رانده میشود‪.‬‬ ‫در آمیخته و دامنه و زوایای دیگری یافته است که با دهه‬
‫آنهایی که هشت سال مردم را به «پروژه اصلاحات» مشغول‬ ‫سی خورشیدی در ایران مقایسهپذیر نیست‪ .‬فقط از نظامی‬ ‫تشکیل دولت‪ ،‬بر دیکتاتوری در اسپانیا نقطه پایان نهاد‪.‬‬
‫کردند‪ ،‬در سکوتی مرگبار فرو رفتهاند و بزرگترین هنرشان در‬ ‫چون جمهوری اسلامی بر میآید که برنامههای اتمی خود را‬ ‫من نه تنها هیچ احساس عشق یا نفرت نسبت به دو نظام‬
‫این روزها این بوده است درباره «حق فناوری هستهای»‬ ‫عوامفریبانه با جنبش ملی شدن نفت مقایسه کند و با تکیه‬ ‫سیاسی جمهوری و پادشاهی ندارم‪ ،‬بلکه در شرایط کنونی‬
‫که سه سال است به بازی موش و گربه تبدیل شده و یک‬ ‫بر ناآگاهی تاریخی و علمی جامعه‪ ،‬بر طبل جنگ بکوبد و‬ ‫ایران [بهمن ‪ ،]۱۳۸۴‬دلیلی هم برای ترجیح یکی بر دیگری‬
‫«کاریکاتور» که پنج ماه پیش در یک روزنامه دانمارکی منتشر‬ ‫ملت و مملکت را در برابر یک فاجعه جبرانناپذیر قرار دهد‪.‬‬ ‫نمییابم‪ .‬لیکن به خوبی میدانم دمکراسی و تأمین حقوق‬
‫شده‪ ،‬خطاب به اروپا بیانیه اعتراضی صادر کنند‪ .‬آنهایی هم‬ ‫کسانی هم که افرادی چون اکبر گنجی و عباس امیرانتظام‬ ‫بشر و عدالت اجتماعی را در یک جمهوری به سلطنت‬
‫که تلاش میکنند با چنگ و دندان روی درخت تنومند تاریخ‬ ‫را با ماندلا و گاندی و غیره مقایسه میکنند و چه بسا‬ ‫استبدادی و عین همان را در مشروطه پادشاهی به یک‬
‫یادگاری بنویسند‪ ،‬خوب است به این واقعیت توجه کنند‬ ‫رهبری خود را در آنها میجویند‪ ،‬به این نمیاندیشند که این‬ ‫جمهوری استبدادی ترجیح میدهم و گمان میکنم این هنر‬
‫که همواره تاریخ است که شخصیتها را بر میگزیند و نه‬ ‫مقایسهها بس بیجاست‪ .‬رک و صریح بگویم‪ :‬من به عنوان یک‬ ‫من نیست و هر عقل سالم و دمکرات چنین میکند‪ .‬درک‬
‫برعکس! در غیر اینصورت‪ ،‬نتیجه‪ ،‬یا کمدی (مانند بنی صدر‬ ‫ایرانی هرگز حاضر نیستم زیر پرچم کسانی بروم که زمانی از‬ ‫این موضوع نیز آنچنان پیچیده نیست که مرتب آن را تکرار‬
‫و احمدی نژاد) و یا تراژدی (مانند قطب زاده و امیرانتظام)‬ ‫مدافعان و دست اندر کاران جمهوری اسلامی بودهاند‪ ،‬حتی‬ ‫کرد‪ .‬مگر آنکه عدهای خود را به نفهمیدن بزنند و یا تحریف‬
‫اگر صد سال در زندان همان کسانی بسر برند که زمانی مدافع‬
‫از آب در میآید‪.‬‬ ‫آنان بودهاند‪ .‬دفاع از آزادی آنها و استقبال از تغییر مواضع‬ ‫نظرات را بیشتر به سود خود بشمارند‪.‬‬
‫برخی ممکن است در بده بستانهای رایج ترجیح دهند در‬ ‫آنان که از خیمه حکومت دینی به اردوگاه دمکراسی و حقوق‬ ‫فرصت کدامست؟‬
‫برخی موارد سکوت کنند‪ ،‬برخی چیزها را به روی خود نیاورند‪،‬‬ ‫بشر پیوستهاند وظیفه بی چون و چرای هر انسان آزاده و‬
‫واقعیت را نبینند و یا کمرنگتر از آنچه هست ببینند‪ ،‬لیکن‬ ‫دمکرات است‪ ،‬لیکن نه گاندی و نه ماندلا و نه هیچیک‬ ‫ولی این را باید تکرار کرد که بنا بر واقعیت جامعه ایران‬
‫واقعیت خارج از اراده ما وجود دارد و در عمل همان رنگی‬ ‫از رهبران جنبشهای آزادیخواهانه هرگز در زندگی سیاسی‬ ‫و غم کار و نانی که توده مردم با آن درگیرند‪ ،‬برای کسی‬
‫را دارد که دارد‪ .‬تردیدی نیست که جنبش آزادیخواهی ایران‬ ‫خود اشتباه فاحشی مانند دفاع از رژیمی چون جمهوری‬ ‫نظام سیاسی ایران هیچ اهمیتی ندارد‪ .‬لیکن از آنجا که‬
‫از زهر جاهطلبی‪ ،‬سکه زدن به نام خود و شهوت شهرت و نام‬ ‫اسلامی و کارگزاری در آن را مرتکب نشدهاند‪ .‬آگاهی همواره‬ ‫تجربه تلخ مردم از جمهوری اسلامی و انتخاب مکرر رییس‬
‫و مقام در امان نخواهد بود‪ .‬اینجاست که شاید عرفان ایرانی‬ ‫با پذیرش مسئولیت همراه است‪ .‬هر فرد و هر مقولهای‬ ‫جمهوریهای تدارکاتچی و مجلسهای بی خاصیت جان آنها‬
‫به معنای مثبت آن بتواند چون پادزهر عمل کند تا بتوان‬ ‫را هم باید در جای خود قرار داد‪ .‬و یکی از بدبختیهای‬ ‫را به لب رسانده است‪ ،‬و هم چنین تجربه افغانستان و عراق‬
‫همواره منافع بلندمدت میهن و مردم را بر هیولای درون‬ ‫ایرانیان همواره این بوده است که هیچ چیز را در جای خود‬ ‫به ویژه در زمینه عدم امنیت و خطراتی که یکپارچگی ایران را‬
‫حاکم گرداند‪ .‬مثلا میتوان چنین اندیشید دیر یا زود همه ما‬ ‫قرار نمیدهند و همه هم در همه کار دخالت میکنند‪.‬‬ ‫تهدید میکند‪ ،‬گرایش به نظام پادشاهی بیش از پیش گسترش‬
‫بی تردید در فنا جای خواهیم گرفت و چه خوب است تنها‬ ‫با احساسات تمام سر میبُرند و صمیمانه دروغ میگویند‪.‬‬ ‫مییابد‪ .‬ولی این به معنای بازگشت سلطنت یا بازگشت‬
‫عشق و عمل خود را برای آزادی و انسان و خاک بر جای‬ ‫نکته دیگر در پذیرش رهبری رضا پهلوی این است که کسی‬ ‫به گذشته نیست چرا که هرگز هیچکس اگر هم بخواهد‬
‫نهاده باشیم‪ .‬ولی آیا در سیاست میتوان چنین اندیشید؟‬ ‫از جمهوریخواهان طلب نمیکند رهبری یک «پادشاه» را‬ ‫نمیتواند به گذشته باز گردد و یا گذشته را باز گرداند‪ .‬این‬
‫واقعا نمیدانم! امروز تنها این را میدانم که «همه با هم»‬ ‫بپذیرند! این اندازه نقض غرض را در نخستین نگاه میتوان‬ ‫تحریف ظریفی است که از سوی مخالفان نظام پادشاهی‬
‫نمیتوان جنبشی را رهبری کرد و در این بازار مکاره سیاست‬
‫که هیچکس دیگری را قبول ندارد‪ ،‬همراه با مردمی که در‬ ‫رایج شده و مرتب تکرار میشود‪.‬‬
‫تبلیغات پوچ محاصره شدهاند و سخت گرفتار معیشت و‬ ‫برخی از جمهوریخواهان که بیشتر نقش چرخ پنجم‬
‫بیخبر از خطری هستند که در کمینشان نشسته است‪ ،‬رضا‬ ‫جمهوری اسلامی را در خارج کشور بازی میکنند (یعنی‬
‫پهلوی نه تنها خطر به شمار نمیرود‪ ،‬بلکه بی تردید تنها‬ ‫بدون آنها هم کار جمهوری اسلامی میگذرد) همه کارشان را‬
‫گذاشتهاند و چسبیدهاند به خطر «بازگشت سلطنت»! گویی‬
‫فرصت تاریخی است که در این شرایط وجود دارد‪.‬‬ ‫وظیفه آنان نه تلاش برای برقراری جمهوری راستین‪ ،‬بلکه‬
‫جلوگیری از برقراری سلطنت است! این همان سیاستی است‬
‫[*]آن زمان نشستی در برلین با حضور شاهزاده رضا پهلوی و برخی افراد چپگرا برگزار شده بود که من نه آنموقع و نه‬ ‫که بیست و هفت سال پیش از درون آن هیولای جمهوری‬
‫اکنون از چند و چون آن خبر ندارم و فقط بر اساس آنچه همان زمان اعلام شد میدانم که چنین نشستی برگزار شده و‬ ‫اسلامی سر برآورد و هم امروز ادامه و بقای آن را تأمین کرده‬

‫مورد انتقاد و حملهی گروهی از جمهوریخواهان قرار گرفت‪.‬‬ ‫و به آن خوراک میدهد‪.‬‬
‫*این مطلب در دو شماره چاپی کیهان لندن در بهمن ‪ ۱۳۸۴‬منتشر شد‪.‬‬ ‫من به عنوان انسانی که زندگی فردی خود را محدود و‬