Page 10 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۳۰ (دوره جديد
P. 10

‫صفحه‌‌‌‪‌‌‌1‌‌۰‬شماره‌‪‌18۹۶‬‬
                                                                                                                          ‫جمعه ‪ 31‬شهریورماه تا ‪ 6‬مهرماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫محمدرضاشاه پهلوی در آیینهی دیپلماسی جهانی‬

                                                                                                                     ‫=روابط نزدیک شاه با ایالات متحده و رابطه قوی او‬

                                                                                                                     ‫با انور سادات‪ ،‬رئیس جمهور وقت مصر‪ ،‬او را به عنوان‬
                                                                                                                     ‫یک واسطه ارزشمند معرفی کرد‪ .‬در حالی که شاه بطور‬
                                                                                                                     ‫علنی نسبتاً محتاطانه در مورد دخالت خود باقی ماند‪ ،‬اما‬
                                                                                                                     ‫از کانالهای دیپلماتیک خود برای تسهیل ارتباط بین رهبران‬

                                                                                                                                           ‫مصر و اسرائیل استفاده کرد‪.‬‬
                                                                                                                     ‫=در مورد به رسمیت شناختن جمهوری خلق چین‬
                                                                                                                     ‫نیز شاه با ذکاوت جزر و مدهای در حال تغییر سیاست‬
                                                                                                                     ‫بینالمللی را تشخیص میداد‪ .‬صعود چین به عنوان یک‬
                                                                                                                     ‫قدرت جهانی‪ ،‬همراه با گسترش شناخت دیپلماتیک آن‪،‬‬

                                                                                                                              ‫نشانگر تغییر الگو در توازن جهانی قدرت بود‪.‬‬

‫داده است‪ .‬تأسیس سازمان ملل متحد در سال ‪ ۱۹۴۵‬بستری‬                             ‫پیشبرد روند صلح بسیار مهم بود‪.‬‬         ‫راگو کندری – نقش دیپلماسی در حل تعارض چه اهمیتی‬
‫برای همکاری بینالمللی و حل مناقشه معرفی کرد و مسائل‬                                                                  ‫دارد؟ دیپلماسی به عنوان ابزاری قدرتمند برای حل مناقشه‬
                                                                            ‫حمایت از توافقنامه کمپ دیوید‬             ‫عمل میکند‪ .‬دیپلماتهای ماهر کار میکنند تا از تبدیل‬
      ‫پیچیدهای را در مورد نمایندگی ملتها مطرح نمود‪.‬‬        ‫در سپتامبر ‪ ،۱۹۷۸‬رئیس جمهور جیمیکارتر‪ ،‬رئیس جمهور‬         ‫درگیریها به جنگهای تمام عیار جلوگیری کنند و از طریق‬
                                                           ‫مصر‪ ،‬انور سادات و مناخیم بگین‪ ،‬نخست وزیر اسرائیل را‬       ‫مذاکره و گفتگو به دنبال راهکارهای مسالمتآمیز هستند‪.‬‬
                 ‫معضلات سازمان ملل و نمایندگی‬              ‫برای مذاکره به محل سکونت ریاست جمهوری کمپ دیوید‬           ‫روانشناسی در اینجا نیز وارد عمل میشود‪ ،‬زیرا دیپلماتها‬
‫با شروع جنگ سرد پس از جنگ جهانی دوم‪ ،‬صحنه جهانی‬            ‫در مریلند ایالات متحده آمریکا دعوت کرد‪ .‬شاه توصیههای‬      ‫اغلب باید تفاوتهای فرهنگی را بررسی و احساسات را‬
‫شاهد رقابت بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی‬           ‫استراتژیک و کانالهای دیپلماتیک ارائه کرد و بینشهایی را‬
‫برای تسلط ایدئولوژیک و استراتژیک بود‪ .‬در این چارچوب‪،‬‬       ‫به هر دو رهبر در مورد مصالحههای بالقوه و راههای غلبه‬         ‫مدیریت کنند تا محیط مذاکره سازنده را تقویت نمایند‪.‬‬
‫سازمان ملل متحد به عنوان یک انجمن حیاتی برای رسیدگی‬        ‫بر موانع ارائه داد‪ .‬حمایت او به حفظ شتاب مذاکرات کمک‬
‫به چالشها و درگیریهای جهانی ظاهر شد‪ .‬محور اصلی‬             ‫کرد و دیدگاهی خارجی در مورد مزایای بالقوه صلح ارائه داد‪.‬‬               ‫پویایی منطقهای و دیپلماسی تاریخی‬
‫این انجمن‪ ،‬موضوع نمایندگی بود‪ ،‬موضوعی بحثبرانگیز‬                                                                                             ‫‪-۱‬توافقنامه کمپ دیوید‬
‫که مظهر چشمانداز سیاسی درهم شکسته چین بود‪ .‬در‬                                              ‫میراث و تأثیر‬
‫شرایطی که جمهوری خلق چین (‪ )PRC‬و جمهوری چین‬                ‫قرارداد کمپ دیوید با امضای معاهده صلح مصر و‬               ‫نقش شاه فقید در صلح مصر و اسرائیل‪ ،‬تلاقی جذابی‬
‫(‪ )ROC‬هر دو برای به رسمیت شناختن رقابت میکردند‪،‬‬            ‫اسرائیل در سال ‪ ۱۹۷۹‬به اوج خود رسید و سادات رئیس‬          ‫از هوش سیاسی‪ ،‬پویایی منطقهای و دیپلماسی تاریخی‬
‫این سوال که کدام نهاد باید کرسی چین در سازمان ملل را‬       ‫جمهور مصر و بگین نخست وزیر اسرائیل جایزه صلح نوبل‬         ‫است‪ .‬محمدرضا شاه پهلوی در قرارداد کمپ دیوید‪ ،‬یک‬
                                                           ‫را به اشتراک دریافت کردند‪ .‬این معاهده به عادی سازی‬        ‫توافقنامه صلح تاریخی بین مصر و اسرائیل که با میانجیگری‬
             ‫داشته باشد موضوع بحث بینالمللی بود‪.‬‬           ‫روابط دیپلماتیک و اقتصادی بین دو کشور از جمله خروج‬        ‫جیمیکارتر رئیس جمهور ایالات متحده در سال ‪ ۱۹۷۸‬انجام‬
                                                           ‫نیروهای اسرائیلی از شبهجزیره سینا منجر شد‪ .‬این توافق‬
             ‫وضعیت مخمصه نمایندگی دوگانه چین‬               ‫تاریخی نه تنها به چندین دهه خصومت پایان داد‪ ،‬بلکه‬                          ‫شد‪ ،‬نقشی در پشت صحنه داشت‪.‬‬
‫دوگانگی نمایندگی چین ناشی از جنگ داخلی چین بود‪،‬‬
‫درگیری بین حزب ملی گرای چین (کومینتانگ) به رهبری‬                      ‫نمونهای برای حل دیپلماتیک در منطقه بود‪.‬‬                                  ‫ژئوپلیتیک خاورمیانه‬
‫چیانگ کایچک و حزب کمونیست چین به رهبری مائو‬                ‫نقش شاهنشاه آریامهر در صلح بین مصر و اسرائیل‬                                              ‫زمینه تاریخی‬
‫تسه تونگ‪ .‬در زمان تأسیس سازمان ملل‪ ،‬جمهوری خلق‬             ‫نمونهای از شبکه پیچیده اطلاعات سیاسی‪ ،‬تفکر استراتژیک‬
‫چین اقتدار خود را در سرزمین اصلی تثبیت کرده بود‪ ،‬در‬        ‫و دیپلماسی منطقهای است‪ .‬بینش او نسبت به پویایی‬            ‫در طول دهه ‪ ،۱۹۷۰‬خاورمیانه با تنشها و خصومتهای‬
‫حالی که ‪ ROC‬به تایوان عقبنشینی کرده و هر کدام‬              ‫خاورمیانه‪،‬همراهباکانالهایدیپلماتیکوروابط‪،‬بهموفقیت‬         ‫طولانی درگیر بود‪ .‬مصر و اسرائیل نیز از این قاعده مستثنا‬
‫ادعا میکردند که دولت قانونی چین هستند‪ .‬این شکست‬            ‫توافقنامه کمپ دیوید کمک کرد‪ .‬در حالی که توافقنامه‬         ‫نبودند‪ .‬دو کشور در جنگهای متعددی از جمله جنگ‬
‫منجر به آن شد که کرسی سازمان ملل در اختیار ‪ ROC‬قرار‬        ‫صلح همچنان نشانه ثبات منطقه است‪ ،‬دخالت شاه نیز‬            ‫شش روزه در سال ‪ ۱۹۶۷‬و جنگ یوم کیپور در سال ‪۱۹۷۳‬‬
‫گیرد‪ ،‬ترتیبی که با به دست آوردن نفوذ اقتصادی‪ ،‬نظامی‬        ‫پیامدهای مهمی برای رژیم خود و مسیر آینده ایران داشت‪.‬‬
‫و دیپلماتیک جمهوری خلق چین در صحنه جهانی‪ ،‬بطور‬             ‫این فصل تاریخی تفاهم پیچیده بازیگران سیاسی و تأثیر‬                                     ‫شرکت کرده بودند‪.‬‬
                                                           ‫ماندگار تصمیمات آنها بر روند تاریخ را به نمایش میگذارد‪.‬‬
                       ‫فزایندهای غیرقابل دفاع شد‪.‬‬                                                                                       ‫هوش سیاسی و بینش راهبردی‬
                                                                               ‫‪-۲‬دعوت چین به سازمان ملل‬              ‫شاه درک زیرکانهای از پویایی سیاسی در منطقه داشت‪ .‬او‬
               ‫اهمیت سیاستهای ژئوپلیتیک شاه‬                ‫نقش محوری شاه در دعوت جمهوری خلق چین به‬                   ‫به عنوان یک رهبر قدرتمند و با نفوذ در خاورمیانه‪ ،‬مزایای‬
‫در میان این مانورهای پیچیده دیپلماتیک‪ ،‬نقش شاه به‬                                                                    ‫بالقوه میانجیگری برای توافق صلح بین مصر و اسرائیل‬
‫عنوان نقشی محوری نمایان میشود‪ .‬اهمیت ژئوپلیتیک شاه‬                                            ‫سازمان ملل‬             ‫را تشخیص داد‪ .‬او درک کرد که یک راه حل مسالمتآمیز‬
‫با اهمیت استراتژیک ایران در خاورمیانه و ذخایر نفتی قابل‬    ‫تاریخ دیپلماتیک قرن بیستم مملو از مواردی است که‬           ‫میتواند ثبات و همکاری اقتصادی را و جایگاه ژئوپلیتیک‬
‫توجه آن‪ ،‬عناصری که شاه را به عنوان یک بازیگر تأثیرگذار در‬  ‫تغییرات ژئوپلیتیک و همسویی مجدد نظم جهانی را تغییر‬
                                                                                                                                             ‫ایران را نیز را تقویت کند‪.‬‬
     ‫سیاست بینالملل قرار میداد‪ ،‬مورد تأکید قرار گرفت‪.‬‬
                                                                                                                                                ‫دیپلماسی منطقهای‬
                                                                                                                     ‫روابط نزدیک شاه با ایالات متحده و رابطه قوی او با انور‬
                                                                                                                     ‫سادات‪ ،‬رئیس جمهور وقت مصر‪ ،‬او را به عنوان یک واسطه‬
                                                                                                                     ‫ارزشمند معرفی کرد‪ .‬در حالی که شاه بطور علنی نسبتاً‬
                                                                                                                     ‫محتاطانه در مورد دخالت خود باقی ماند‪ ،‬اما از کانالهای‬
                                                                                                                     ‫دیپلماتیک خود برای تسهیل ارتباط بین رهبران مصر و‬
                                                                                                                     ‫اسرائیل استفاده کرد‪ .‬روابط شخصی او با هر دو رهبر امکان‬
                                                                                                                     ‫گفتگوهای محرمانه و سطحی از اعتماد را فراهم کرد که در‬
   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15