Page 12 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۳۱ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‌‪‌‌‌1‌۲‬شماره‌‪‌18۹۷‬‬
‫جمعه ‪ ۷‬تا ‪ 1۳‬مهرماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫شاه ایران با نام مجعول «دیوید نیوسام» در بازنشر‬

‫آخرین روزها‬ ‫بیمارستانی در نیویورك بستری شد‬

‫پایان‌سلطنت‌و‌‬ ‫رفتار پزشكان آمریكائی با پادشاه بیمار‪ ،‬خواركننده و ملال آور بود‬

‫درگذشت‌شاه‬
‫‌(‪)۳۲‬‬

‫دكتر هوشنگ نهاوندی‬ ‫(تاریخ نشر در کیهان لندن‪ :‬از آذر ‪ ۱۳۸۳‬تا شهریور ‪ - ۱۳۸۴‬از شماره ‪ ۱۰۳۳‬تا ‪) ۱۰۷۱‬‬

‫اساس رویدادها و حوادث واقعی زندگی انسانها نوشته میشود‪.‬‬ ‫سر كلاس میرفت و هیچگاه كار تدریس را رها نكرد و بهمدد‬ ‫ترجمه فارسی كتاب «آخرین روزها‪ ،‬پایان سلطنت و درگذشت‬
‫همین سوابق دانشگاهی بود كه پس از مهاجرت به فرانسه ‪۱۷‬‬
‫برای نوشتن این كتاب‪ ،‬نویسنده از كمكهای بی دریغ و سخاوتمندانه‬ ‫شاه» نوشته دكتر هوشنگ نهاوندی از سوی شركت كتاب در‬
‫سال بهعنوان استاد در دانشگاه پاریس تدریس كرد‪.‬‬
‫اردشیر زاهدی‪ ،‬دكتر اصلان افشار‪ ،‬شجاعالدین شفا‪ ،‬پروفسور‬ ‫نهاوندی در سالهای ‪ ۱۳۵۰‬گروه بررسی مسایل ایران را بنیان‬ ‫لسآنجلس منتشر شده است‪.‬‬
‫گذاشت به امید آنكه پیشنهادات این گروه راهگشای اصلاحاتی در‬
‫عباس صفویان و دكتر داریوش شیروانی بهرهمند بوده است‪ .‬این‬ ‫بهروز صوراسرافیل و مریم سیحون مترجمان این كتاب‪ ،‬بهخوبی‬
‫ساختار آموزشی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اجتماعی و سیاسی ایران شود‪.‬‬
‫شخصیتها كه در ماههای آخر سلطنت محمدرضاشاه تماس روزانه با‬ ‫نهاوندی برای جمع آوری مطالب كتاب پانصد صفحهای خود‪،‬‬ ‫از عهده برگرداندن آن از زبان فرانسه به فارسی برآمدهاند‪.‬‬
‫مختری از حافظه معروفش و مقدار زیادی از یادداشتهای روزانه‬
‫او داشتند‪ ،‬اطلاعات‪ ،‬خاطرهها و بهیادماندههای خود را در اختیار‬ ‫دكتر نهاوندی در دوران سلطنت محمدرضاشاه پهلوی وزارت‬
‫یا شبانهاش سود جسته است‪.‬‬
‫نویسنده قرار دادهاند‪.‬نویسنده ضمناً از دكتر هادی هدایتی‪ ،‬دكتر‬ ‫كتاب از آغاز تا پایان‪ ،‬سرشار است از حوادث پرهیجان و اخبار‬ ‫آبادانی و مسكن و علوم و آموزش عالی و ریاست دانشگاههای‬
‫دست اول كه بیشتر اوقات نویسنده شخصاً درگیر آن بوده است‬
‫كاظم ودیعی و بیژن خلیلی مدیر شركت كتاب سپاسگزاری كرده‬ ‫و به همین دلیل محتوای كتاب شبیه رمانهای جذابی است كه بر‬ ‫پهلوی و تهران را بهعهده داشت‪ .‬وی مدتی نیز رئیس دفتر‬

‫است‪ .‬كتاب «آخرین روزها‪ ،‬پایان سلطنت و درگذشت شاه» دارای‬ ‫است كه او در دو سال آخر‪ ،‬كوشید شتاب اجرای برخی از‬ ‫علیاحضرت شهبانو و چندی رئیس هیأت مدیره انجمن آثار ملی‬
‫طرحهای خود را بیفزاید‪ ،‬برخی از افكاری را كه در سر داشت‪،‬‬
‫‪ ۱۵‬فصل است و با یك پینوشت كوتاه و احساسی بهپایان میرسد‪.‬‬ ‫عملی سازد‪ ،‬و به اصلاحاتی دست زند كه گاه ضد و نقیض‬ ‫بود‪ .‬اما در تمام این سالها وی بیشتر با محافل روشنفكری‪ ،‬علمی‬
‫بود‪ .‬این كارها‪ ،‬نتایج ناخواستهای نیز به بار آورد‪ ،‬اختلافهای‬
‫كیهان بخشهایی از این كتاب را با موافقت نویسنده و ناشر‪ ،‬از این‬ ‫تازهای را پدید آورد كه با موج نارضایتی مردم در ماههای‬ ‫و دانشگاهی نشست و برخاست داشت تا با دولتیان‪ .‬نهاوندی در‬
‫آخر بیارتباط نبود‪ ،‬و عوامل خارجی از آن بهرهبرداری و‬
‫شماره بهچاپ میرساند‪.‬‬ ‫دوران ریاستش بر دانشگاههای پهلوی و تهران هفتهای چند ساعت‬
‫سوءاستفادهكردند‪.‬‬
‫درمان را در اختیار خود گرفتند‪.‬‬ ‫برپایه پژوهشهای شخصیام و همچین با گرد آوردن‬ ‫از اواخر سال ‪ ،۱۹۷۶‬شاه طرحهای توسعه كشور را شتاب‬
‫كشمكش و برخورد میان پزشكان و پیرامونیان شاه آغاز شد‪.‬‬ ‫آگاهیها و مشاهدات دیگران‪ ،‬گمان میكنم بتوانم بگویم كه‬ ‫بخشید و دربار‪ ،‬تشریفات كل شاهنشاهی و دفتر مخصوص‬
‫آرمائو از نیویورك آمد و برای نخستین بار با دكتر فلاندرن دیدار‬ ‫تا آخرین هفته سپتامبر سال ‪ ،۱۹۷۹‬مداوای شاه به خوبی پیش‬ ‫شهبانو را پاكسازی كرد و طرح آموزش سیاسی برای ولیعهد‬
‫كرد و دریافت كه او دستیار پرفسور ژان برنار است‪ .‬دكتر كین‬ ‫میرفت‪ ،‬و از آن زمان بود كه پزشكانی تازه در شرایطی مبهم‪،‬‬
‫را در نیویورك آگاه كرد‪ .‬او فلاندرن را نمیشناخت‪ ،‬ولی شهرت‬ ‫و بیشتر اوقات بی آنكه او و گاهی شهبانو خواسته باشند‪ ،‬امور‬ ‫را ریخت‪.‬‬
‫جهانی پرفسور ژان برنار برایش بسنده بود كه گمانه زند شاه‬ ‫در آن زمان‪ ،‬فقط شش تن در جریان بیماری شاه بودند‪:‬‬
‫به چه بیماریای مبتلاست و «دلایل سیاسی» را كه موجب‬ ‫چهار پزشك نامبرده‪ ،‬شهبانو‪ ،‬سپهبد دكتر ایادی پزشك پیر‬
‫شده بود او با آزمایشهای گوناگون در مورد خود مخالفت كند‪،‬‬ ‫ارتشی‪ .‬آن راز‪ ،‬به خوبی سربسته ماند‪ .‬دولتها‪ ،‬سازمانهای‬
‫دریابد‪ .‬كین آنقدر با این و آن‪ ،‬در واشنگتن و نیویورك در این‬ ‫اطلاعاتی آمریكایی‪ ،‬اسرائیلی‪ ،‬انگلیسی و فرانسوی كه همه به‬
‫باره سخن گفت كه چند روز بعد‪ ،‬بیماری شاه‪ ،‬خبر صفحه‬ ‫رویدادهای ایران توجه داشتند ــ به ویژه پس از هرج و مرجها‬
‫نخست روزنامهها شد‪ .‬پنهان داشتن بیماریهایی كه احتمالا‬
‫افراد مشهور جهان به آن مبتلایند‪ ،‬در آمریكا ممكن نیست‪ .‬در‬ ‫ــ از آن آگاهی نیافتند‪.‬‬
‫اینمیان‪،‬كشمكشمیاندكتركینكهآرمائو بااوارتباطداشت‪،‬‬ ‫آزمایشهایپزشكیمرتبابانامهایمستعاردرآزمایشگاههای‬
‫و فلاندرن كه مورد اعتماد زوج سلطنتی بود‪ ،‬ادامه داشت‪.‬‬ ‫گوناگون در فرانسه انجام میگرفت‪ .‬پس از درگذشت پادشاه‪،‬‬
‫به دستور شاه‪ ،‬فلاندرن و پیرنیا‪ ،‬از بیمارستانهای مكزیكو‬ ‫جز دكتر فلاندرن‪ ،‬هیچ كدام از پزشكانی كه او را تا اكتبر‪۱۹۷۹‬‬
‫بازدید و امكانات آن را بررسی كرده بودند‪ .‬آن دو با یكدیگر‬ ‫مداوا میكردند‪ ،‬كمترین سخنی نگفتند و هیچ چیز را فاش‬
‫توافق كرده بودند به بیمارشان پیشنهاد كنند در یك بیمارستان‬ ‫نكردند‪ .‬ولی آخرین مرحله مداوای شاه كه در آمریكا صورت‬
‫دانشگاهی كه بخش سرطان آن به وسیله یك متخصص دانش‬ ‫گرفت‪ ،‬در برابر همگان بود‪ .‬ولی در آن مرحله‪ ،‬آگاهیهای‬
‫دقیق بر آنچه در سالهای نخستین (‪ ۷۹‬ــ ‪ )۷۴‬گذشته بود‬
‫آموخته فرانسه اداره میشد‪ ،‬به مداوای خود بپردازد‪.‬‬ ‫وجود نداشت‪ ،‬و بنابراین امكان تهیه گزارشی دقیق از همه‬
‫كین مخالفت كرد و از پشتیبانی آرمائو نیز برخوردار‬ ‫مراحل درمان نبود و تصمیمات برای ادامه مداوا فقط براساس‬
‫شد‪ .‬فلاندرن زبان انگلیسی را درست‪ ،‬اما نه كامل و روان‬
‫میدانست‪ .‬كین هم به زبان فرانسه آشنایی نداشت و درك‬ ‫حدسیات گرفته میشد‪.‬‬
‫نمیكرد كه چرا آن دیگری كاملا به انگلیسی سخن نمیگوید‪.‬‬ ‫آیا دردی كه شاه از آن رنج میبرد‪ ،‬بر حالت روحی و نیروی‬
‫با این حال‪ ،‬آن دو‪ ،‬همرأی شدند كه بیمارشان باید فورا در‬ ‫تصمیم گیری و حكمرانی او تأثیر داشت؟ پاسخ منفی بود‪.‬‬
‫بیمارستان بستری شود و بر كیسه صفرای او عمل جراحی انجام‬ ‫ولی دانشپزشكی‪،‬ماراروشنمیكندكهاثراتثانویهبیماری‪،‬‬
‫گیرد‪ .‬پس از آن نیز باید به مسأله طحال او پرداخته میشد‪.‬‬ ‫یعنی خستگی شدید‪ ،‬افسردگی و بیتفاوتی‪ ،‬بر رفتار‪ ،‬وضع‬
‫اما شاه‪ ،‬در كجا باید بستری میشد؟ گروه آمریكائیان‪،‬‬ ‫روانی بیمار و همچنین بر پیشرفت بیماری و كارآیی داروها‬
‫مخالف انتخاب بیمارستان مكزیكی بود‪ .‬هیچ پاسخی از‬ ‫چشمگیراست‪ .‬همچنین امروز دانسته شده است كه شاه‪،‬‬
‫پاریس نمیآمد‪ .‬بیمار نمیخواست به آمریكا برود‪ .‬نظر اردشیر‬ ‫در ماههای پایانی سلطنتش‪ ،‬به دلایل بسیار قابل درك‪ ،‬زیر‬
‫زاهدی را پرسیدند‪ ،‬او نیز مخالفت كرد‪ .‬اما كین و آرمائو بدون‬ ‫نظر پزشك‪ ،‬به گونهای روزافزون داروهای آرامبخش مصرف‬
‫توجه به نظر آنها‪ ،‬آغاز به تدارك مقدمات بستری كردن شاه‬ ‫میكرد و فقط به قرص كوچك خواب آور همیشگیاش بسنده‬
‫در نیویورك‪ ،‬در بیمارستانی وابسته به دانشگاه «كرنل» كردند‪.‬‬
‫در آغاز جیمی كارتر و وزارت خارجه آمریكا مخالف ورود‬ ‫نمینمود و این‪ ،‬میتوانست بر رفتار او تأثیر گذاشته باشد‪.‬‬
‫با این همه‪ ،‬همه كسانی كه در سالهای آخر سلطنت به‬
‫شاه به آمریكا و بستری شدن وی در آنجا بودند‪ .‬دیوید‬ ‫شاه نزدیك بودند‪ ،‬البته بعدها دریافتند كه حافظه استثنایی‬
‫او ضعیف شده و گونهای حالت بیتفاوتی نسبت به پیرامون‬
‫خود و زندگی روزانه یافته است‪ .‬همچنین‪ ،‬این نیز حقیقتی‬