Page 12 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۴۹ (دوره جديد
P. 12
صفحه1۲شماره1۹1۵
جمعه ۲0تا ۲۶بهمنماه 140۲خورشیدی
شاه در جمع خصوصی رفتاری فوقالعاده ساده داشت
آن روز ،شاه را از خیلی نزدیك دیدم كه با لباس اسكی در اتاقی محقر نشسته بود و صحبت میكردیم
چه شد كه شاه در نطق خود به آن نكته ظریف درباره اولویت دادن به لیاقت اشخاص در گزینش آنها برای
بازنشر مقامات مهم اشاره كرد
(تاریخ نشر در کیهان لندن :از بهمنماه ۱۳۸۰تا مهرماه - ۱۳۸۱از شماره ۸۹۲تا )۹۲۳
سیاست و سیاستگذاری اقتصادی در ایران مقدمه
«بنیاد مطالعات ایران» هفتمین مجلد از مجموعه «توسعه و عمران ایران» را چاپ و منتشر كرد .این مجلد به خاطرات و
( بخش ) ۲
خاطرات علینقی عالیخانی ملاحظات دكتر علینقی عالیخانی وزیر بازرگانی و رئیس دانشگاه تهران در دوران قبل از انقلاب اختصاص دارد.
ویراستار -دکتر غلامرضا افخمی ازین مجموعه ،قبلا گفتگو با عبدالرضا انصاری (آب و برق خوزستان) گفتگو با اكبر اعتماد (برنامه انرژی اتمی ایران) گفتگو
با پرویز مینا (تحول صنعت نفت ایران) گفتگو با منوچهر گودرزی و خداداد فرمانفرمائیان و عبدالمجید مجیدی (برنامه ریزی
چه كار بكند كه این كارخانهها را از حالت ورشكستگی و عمرانی و تصمیم گیری سیاسی) گفتگو با محسن شیرازی (صنعت گاز ایران) گفتگو با باقر مستوفی (صنعت پتروشیمی ایران)
ركود بیرون بیاورد و به كار بیندازد و مقدار زیادی نگرانی
خودش را در آن باره اظهار كرد ،ولی جز این چیزی نگفت. انتشار یافته كه گزیدههایی از هركدام را خوانندگان ما در صفحه «خاطرات و تاریخ» ملاحظه كردهاند.
غلامرضا افخمی كه آرشیو تاریخ شفاهی بنیاد مطالعات زیر نظر او قرار دارد در مقدمهای بر «سیاست و سیاستگذاری
= شما خیلی جوان بودید آن وقت ،چند سالتان بود؟
ــ درست ۳۴سال و یك ماه اقتصادی در ایران» مینویسد:
«علینقی عالیخانی از ۱۳۴۱تا ۱۳۴۸یعنی بیشترین سالهای دهه چهل شمسی ،مسئولیت سیاستگذاری و اجرای سیاستهای
اقتصادی كشور را به عهده داشته است .رابطه او با علم صمیمی ،با منصور رسمی و با هویدا ،اقلا در سالهای اول ،دوستانه
بود ...شاه همواره پشتیبان عالیخانی و نظرات او بود اما در همان حال ،شاه و هویدا هردو معتقد به اولویت رسالت دولت
در توسعه اقتصادی بودند ...تضاد میان نیازهای اقتصاد آزاد و الزامات سیاسی حكومت ،تنش میآفرید و بر ج ّـو سیاسی اثر
میگذاشت .این تنشها متدرجا رابطه عالیخانی و هویدا را مشكل كرد و در نهایت منجر به استعفای عالیخانی شد».
ازین كتاب بخشهائی را برگزیدهایم كه بهتدریج میخوانید .طبق معمول كوشیدهایم مطالب را طوری تنظیم و تقسیم بندی
كنیم كه هر شماره تا حدود امكان مطلب مستقلی باشد.
میدیدم .یك بار هم وقتی كه كنفرانس نفت و گاز اكافه در = شما قبل از این ،در مراحل مختلفی كه گذرانیده
تهران برقرار شد ،و من هم همانطور كه عرض كردم مسئول بودید ،با شخص شاه ارتباطی داشتید؟ یعنی هیچوقت دو
برگذاری این كنفرانس بود ،تمام اعضای كنفرانس نفت و گاز
اكافه و مدیران ایرانی شركت و كارمندان شركت ،ازجمله من، بدو صحبت بكنید یا...
رفتیم حضور شاه و شاه هم با ما دست داد .بجز این دو ــ من شاه را دو بار دیده بودم .در ۱۹۵۹مرحوم منصور،
كه رئیس هیأت نمایندگی ایران برای شركت در كنفرانس
وزرای دیگری كه در كابینه بودند سنشان از شما بالاتر اسدالله علم علینقی عالیخانی بامحمد رضا شاه در دانشگاه تهران
بود .اینها چطور با شما برخورد كردند؟ در گذشته به یاد
مورد هیچ وقت شاه را ندیده بودم. سالیانه اكافه (كمیسیون اقتصادی آسیا و خاور دور وابسته
ندارم وزیری به جوانی شما وارد وزارت شده باشد. به سازمان ملل) بود ،چون من با دبیرخانه شورایعالی اقتصاد
ــ خود علم وقتی وزیر شد از من جوانتر بود .برخورد = در شرفیابی كه هیأت وزیران تازه را آقای علم همكاری میكردم ،از من دعوت كردكه برای شركت در
با دیگر وزرا فوقالعاده خوب بود .برای اینكه تفضلی را معرفی میكرد ،اعلیحضرت حرف خاصی به شما زدند؟ كنفرانس همراه او به استرالیا بروم .منصور كه خیلی اهل
خیلی خوب میشناختم و بقیه هم خیلی با مهربانی و تشریفات بود ،با وجود اینكه هیچ لازم نبود ،ترتیبی داد
خوبی با من روبرو شدند .یكی از آنها مرحوم بهنیا بود ــ پس از اینكه همه را معرفی كردند ،در كاخ اختصاصی، كه این هیأت ،كه عبارت بود از مجیدیان ،مهندس باقر
كه مخالفت كرده بود با پرداخت حقوق من برای پیوستن یعنی آن كاخی كه در شمال غربی كاخ مرمر قرار گرفته بود، مستوفی ،منصور جهانبانی و من ،برویم حضور اعلیحضرت
به دفتر اقتصادی ایران در آمریكا .دیگری خانلری بودكه در آنجا جلسه داشتیم .من هم بهعنوان تازهترین عضو دولت و معرفی بشویم .این اولین باری بودكه شاه را از نزدیك
وقتی من در دبیرستان البرز بودم او در رشته طبیعی استاد ته میز نشستم .شاه گفت وزیر اقتصاد میبایستی ببیند كه
فارسی بود .ولی در دبیرستان البرز ،به ما كه در رشته ادبی
بودیم ،دكتر ذبیح الله صفا درس میداد .آنجا من خانلری
را كه یكی از دانشمندان ادب ایران آن روز بود دیده بودم.
البته در آن زمان خیلی لاغر بود ،بعد این بار دیدم كه آب
زیر پوستش رفته .ولی با بقیه آشنایی نداشتم .همهشان
خیلی با محبت با من روبرو شدند.
کنفرانس اقتصادی
= شما به كدام وزارتخانه رفتید؟
ــ من از روز بعد كه شروع به كار كردم ،اول رفتم به
وزارت بازرگانی پیشین كه روبروی وزارت دادگستری
بود .در آنجا گمرك و وزارت بازرگانی متمركز بودند.
وزارت صنایع یك كاخ جداگانه داشت در جنوب وزارت
دادگستری ،یعنی كم و بیش روبروی كاخ گلستان.
