در حالی که قیمت خرید تضمینی هر کیلوگرم پیاز فقط حدود ۶۰۰ تومان است کشاورزان می‌گویند که بهای تمام‌شده این محصول حدود دو هزار تومان می‌شود. اختلاف قیمت خرید تضمینی و هزینه تولید پیاز سبب شده هزاران تُن پیاز در روزهای گذشته در استان‌های مختف از سوی کشاورزان رها و نابود شود.
قیمت پیاز طی سه سال اخیر نوسانات عجیبی داشته؛ به عنوان مثال قیمت پیاز در حد فاصل فروردین تا شهریور ۱۳۹۸، بیش از ۷۵ درصد کاهش یافت و از ۱۱ هزار تومان به حدود ۲ هزار و ۷۰۰ تومان رسید. این تغییرات برای کشاورزان بسیار زیانبار بود.
معاون بازرگانی سازمان مرکزی تعاون روستایی دلیل این موضوع را عدم رعایت برنامه کشت ابلاغی از سوی وزارت جهاد کشاورزی توسط کشاورزان عنوان کرد. در حالی که یکی از دلایل تولید مازاد بر نیاز پیاز دخالت‌های بیجای دولت است؛ دخالت‌هایی که هر ساله وجود دارد و اوضاع را وخیم‌تر از آنچه هست می‌کند.
هر سال وزارت جهاد کشاورزی بدون توجه به زیرساخت‌های موجود، الگوی کشت را تعیین می‌کند و به همین دلیل یکبار پیاز، بار دیگر بادمجان و دیگربار گوجه محصول زحمت چندماهه کشاورزان بدون مشتری می‌ماند.
ممنوعیت صادرات، قیمت دستوری، انحصار و دلالی گسترده در بازار محصولات کشاورزی نیز از جمله عواملی است که موجب شده تا کاشت محصول برای کشاورزان، ریسک بالایی داشته باشد و به کشت هر نوع محصولی تمایل نداشته باشد چرا که تضمینی برای فروش محصولش وجود ندارد.
قیمتی که دولت برای خرید تضمینی پیاز در نظر گرفته، برابر با ۶۰۰ تومان است. این در حالیست که به گفته رییس سازمان نظام صنفی کشاورزی، هزینه تولید هر کیلو پیاز دو هزار تومان است. از یکسو قیمت تضمینی آنطور نیست که حتی هزینه‌های تمام‌شده محصول را برای کشاورزان جبران کند و از سوی دیگر، همین میزان هم با توجه به تنگنای مالی دولت، منجر به تشدید کسری بودجه و در نهایت تورم می‌شود.
بر اساس ویدئوهایی که در روزهای گذشته در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، کشاورزان در استان‌هایی چون کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان محصولات پیاز خود را در مزارع و در کنار جاده‌ها رها کرده‌اند.
خبر نابودی هزاران تُن پیاز با عنوان «دفن پیاز» در رسانه‌های داخلی نیز منعکس شده است. حیدر ساکن‌برجی رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد درباره ماجرای دفن پیاز به تجارت نیوز گفته است: «برخی دامداران پیاز را از کشاورزان می‌خرند و آنها را خوراک دام خود می‌کنند. این در حالی است که چندین هزار تن از پیازهای موجود در انبارها هم از داخل شروع به فساد کرده است.»
حیدر ساکن‌برجی افزوده «خبری که درباره معدوم شدن ۲۰ هزار تن پیاز منتشر شده است، تنها بخش کوچک از پیاز معدوم شده را اطلاع‌رسانی کرده است رقم کمی است و حجم پیازی که در حال حاضر نابود شده و می‌شود رقمی بسیار بزرگتر است.»
رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد همچنین از متضرر شدن دلالان هم خبر داده و گفته است «زمانی که بازار عطش خرید پیاز را داشت برخی دلال‌ها محصولات خود را در انبارها ذخیره کردند تا با قیمت ۱۰ هزار تومان بفروشند و حالا با این زیان سنگین مواجه شده‌اند.»
ساکن‌برجی توضیح داده که «سال گذشته صادرات پیاز به هند اوج گرفت و صادر کنندگان برای رقابت با دیگر کشورها نیاز به محصول داشتند اما در آن زمان دلال‌ها پیاز را به قیمت بالا نگه داشتند و محصولی به تجار نمی‌فروختند و نتیجه همین اقدام باعث دفن پیازهای کهنه شده است که حجم قابل توجهی هم دارد. به ویژه در انبارهای جنوب کشور که میزان پیاز ذخیره شده زیادتر است.»
به گفته این فعال صنفی محصول جدید در حال ورود به بازار است و نه تنها قیمت پیاز را نصف کرده بلکه پیازهای قدیمی هم دیگر خریدار ندارد و به ناچار نابود می‌شوند.
رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد مدعی شده است که «تعاونی روستایی این پیازها را می‌خرد و معدوم می‌کند. به جای این کار توصیه ما به دولت این است که بجای معدوم‌سازی پیازها مشوق صادراتی بگذارند تا با صادرات پیاز قیمت آن در داخل کشور به صرفه شود. همچنین با این اقدام هزینه کود، نیروی انسانی و … هم از بین نمی‌رود.»
امروز روزنامه جوان هم از دفن کردن پیاز در جنوب کشور خبر داده و نوشته است: «ریشه گرفتاری پیازکاران و دیگر تولید‌کنندگان در اجرایی نشدن قوانینی است که حداقل ۱۰ سال روی میز دولتی‌ها جا خوش کرده و می‌توانسته گره از مشکلات تولید باز کند. در مدل منحنی تار عنکبوتی افسار مدیریت رها شده و یک سال تولید بالا و قیمت کم و سال دیگر تولید کم و قیمت بالا می‌شود.»
کانال تلگرامی رصد بلوچستان نیز از استان سیستان و بلوچستان خبر داده که کشاورزان پیازهای خود را رها کرده‌اند. بر اساس این گزارش «جمهوری اسلامی به کشاورزان هشتبندی اعلام کرده که هر کیلوی پیاز آنها را با قیمت ۵۹۶ تومان خریداری خواهد کرد که با توجه به هزینه های هنگفت، یک درصد از میزان هزینه آنها نیست. این در حالیست که قیمت پیاز در بازار هر کیلو پنج هزار تومان است، اما کشاورزان با مدیریت ناکارآمد و بی تفاوتی جمهوری اسلامی و عدم خرید محصولات با قیمت مناسب، وضعیت را برای آنها نگران کننده کرده است.»
از سوی دیگر استان کرمان از جمله استان‌هایی است که کشاورزان هزاران تُن محصول خود را دور ریخته و زیان هنگفتی کردنده‌اند آنهم در حالی که کاظم خاوازی وزیر جهاد کشاورزی، ۱۱ بهمن‌ماه سال ۹۹ در حاشیه سفر به جنوب کرمان گفته بود: «یکی از نگرانی‌های ما در جنوب کرمان در بحث پیاز و مازاد پیاز است که از چند مسیر قرار شد این کار را بررسی کنیم هم ارتباط کاملی با وزارت خارجه برقرار کردیم.»
وزیر جهاد کشاورزی هفته دوم بهمن ۹۹ گفته بود «از هفته آینده کارگروه ملی پایش بحث پیاز جنوب کرمان در وزارتخانه راه‌اندازی می‌شود که استاندار کرمان جزو اعضای ثابت خواهد بود و معاون وزیر امور خارجه در جلسه حضور دارد و سفرای مرتبط با بحث را دعوت خواهیم کرد که بتوانیم بحث پیاز را ساماندهی کنیم تا کشاورزان از این بخش صدمه نبینند همچنین تعرفه‌ها را با همکاری وزارت صمت و وزارت اقتصاد به حداقل خواهیم رساند.»
او همچنین افزوده بود «تصمیم‌های بسیار خوبی در حوزه صادرات گرفته شد که به‌شدت پیگیری خواهیم کرد که یکی از این مباحث خرید تضمینی است که در شورایی که این قانون به وزارت جهاد انتقال داده شده بحث خواهیم کرد.»
در ادامه نیز نشستی با عنوان «بررسی مشکلات تولید و صادرات محصولات کشاورزی با تمرکز بر رفع مشکلات بازار داخلی و خارجی محصول پیاز کشاورزان جنوب کرمان» دوشنبه شب یازدهم اسفندماه سال گذشته و با حضور وزیر جهاد کشاورزی و جمعی از مدیران ارشد دستگاه‌های اجرایی، نمایندگان جیرفت و پنج شهر جنوب استان کرمان در محل وزارت جهاد کشاورزی برگزار شد.
علی زینی‌وند استاندار کرمان در این نشست گفته بود که «باید با کار کارشناسی زمینه عرضه محصول در بازار داخلی و شناسایی بازارهای خارجی به منظور صادرات در دستور کار قرار گیرد.»
وزیر جهاد کشاورزی نیز به هر یک از مسئولان مرتبط وزارتخانه مسئولیت داده بود که موارد مطرح شده را برای رفع مشکلات موجود دنبال کنند.
اینهمه نشان می‌دهد اظهارات و جلسات مسئولان نیز صرفا اقداماتی نمایشی است و در عمل کشاورزان باید زیان سنگینی را به دلیل سوء مدیریت و ناکارآمدی مقامات حکومتی متحمل شوند.
