در لایحه بودجه ۱۴۰۳ دولت تلاش کرده با جایگزینی یورو بجای دلار «دلارزدایی» را اجرا کند اما کارشناسان معتقدند این اقدام تنها یک کار آرایشی و نمایشی بوده و نخواهد توانست در تثبیت قیمت دلار یا جلوگیری از افزایش تورم نقش داشته باشد.
در لایحه بودجه ۱۴۰۳، استفاده از عبارت یورو جایگزین دلار شده و نرخ تسعیر ارز یورو هم ۳۱ هزار تومان تعیین شده که در بودجه پارسال ۲۳ هزار تومان پیشنهاد و ۲۵ هزار تومان تصویب شده بود.
در لایحه بودجه آمده که قیمت هر بشکه نفت ۶۵ یورو برابر با ۷۰/۸۵ دلار و صادرات نفت نیز روزانه یک میلیون و ۳۵۰ هزار بشکه تعیین شده است. همچنین در این لایحه رقم اختصاصی برای واردات کالاهای اساسی بر خلاف هر سال که با دلار تدوین میشد، ۱۳/۶ میلیارد یورو اعلام شده است.
«دلارزدایی» یکی از سیاست‌هایی بوده که سال‌هاست جمهوری اسلامی تلاش دارد در برابر تحریم‌ها بکار بگیرد اما در عمل تا کنون نتوانسته ارز دیگری را جایگزین دلار کرده و اثرگذاری دلار در اقتصاد کشور را کاهش دهد.
کارشناسان اقتصادی معتقدند جایگزینی یورو با دلار در لایحه بودجه که در راستای سیاست‌های «دلارزدایی» صورت گرفته نیز اقدامی بی‌اثر خواهد بود.
علی سعدوندی کارشناس و تحلیلگر اقتصادی معتقد است جایگزینی یورو با دلار در لایحه بودجه «صرفا یک تغییر آرایشی» است و توضیح داده که «در این بودجه لفظا دلار را به یورو تغییر دادیم. مهم زمینه‌سازی برای آن است که هنوز کاری انجام نشده است. از همین رو فرقی نمی‌کند چرا که ما الان با منطقه یورو نیز رابطه خوبی نداریم. هر دوی اینها ما را دارند تحریم می‌کنند.»
علی سعدوندی گفته که «دلارزدایی بیشتر بحث سیاسی است تا اینکه تغییر اقتصادی اتفاق بیافتد. اگر واقعا می‌خواهند دلارزدایی انجام شود، همین الان بین عربستان و چین پیمان ارزی بسته شده، ما هم این پیمان را می‌توانستیم ببندیم. میشد از ارز‌های محلی استفاده بشود، پیمان‌های دو جانبه و چند جانبه پولی بسته شود، اما تا امروز ندیدیم که اقدامی شده باشد.»
همایون دارابی کارشناس و تحلیلگر اقتصادی نیز بر بی‌اثر بودن این نوع دلارزدایی در بودجه سال آینده تأکید کرده و گفته که «میشد برای هر ارزی که نسبت به بازارهای دیگر ثابت است بودجه را تنظیم کرد. این ارز می‌توانست ارز‌های پایداری چون درهم امارات باشد یا یوان چین و… باشد یا حتی بهتر بود ما این کار را با یوان چین می‌کردیم، چون بزرگ‌ترین شریک تجاری کشور یوان چین است و می‌توانستیم بودجه را برای فروش نفت بر اساس یوان چین تنظیم کنیم.»
او در ادامه گفته که «ما اقتصادی داریم که نفت در آن جایگاه مهمی دارد. اینها یا به دلار معامله می‌شوند یا در بازارهای شرق آسیا به یوان چین دارند داد و ستد می‌شوند. هر کدام از این ارز‌ها می‌توانست مبنای تبدیل درآمد دولت از محل فروش کالا‌ها به ریال باشد.»
کلیاتی از لایحه بودجه ۱۴۰۳؛ از نمایش «دلارزدایی» تا اجازه صادرات نفت توسط نیروهای مسلح!
به گفته حسین راغفر اقتصاددان و استاد دانشگاه نیز اقدام صورت گرفته اصلاً دلارزدایی نیست: «به این اقدام دولت در بودجه ۱۴۰۳ نمی‌توان دلارزدایی گفت. یک اقدام نمایشی و قصد این بوده که نشان دهند ایران هم به جریان کاهش تقاضا برای دلار روی آورده است و کمکی برای تضعیف بیشتر دلار باشد.»
حسین راغفر افزوده که «واقعیت این است که با اساس اقتصادی که در ایران حاکم شده به نظر نمی‌رسد آنی این امر موضوع محقق شود و موضوع دیگر اینکه اتفاقا اخیرا رابطه دلار و یورو به زیان یورو بوده و نرخ یورو نزدیک به دلار رسید. این روند نشان می‌دهد که واحد پولی اروپایی‌ها هم بسیار متزلزل است و در شرایط امروز اقتصاد اروپا بسیار شکننده بوده و اتفاقا تحت تاثیر سیاست‌های آمریکا قرار دارد و آمریکا از اینکه اروپاییان را فدای اقتصاد خود کند، روی‌گردان نمی‌شود کمااینکه این اقدام را انجام داده است.»
مهدی پازوکی دیگر اقتصاددانی است که این اقدام دولت را زیر سوال برده و به خبرگزاری «ایلنا» گفته که «گمان می‌کنند با این اقدامات می‌توانند دلار را از ارزش بیندازند در حالی که ارز مسلط برای قیمت نفت در بازارهای جهانی دلار است.»
این اقتصاددان توضیح داده که همین الان بالای ۶۵ درصد تجارت جهانی با دلار است و ایران ۴۰ میلیارد دلار نفت بفروشد این عدد در گردش مالی اقتصاد امریکا که بالای ۱۲ هزار میلیارد دلار است عددی محسوب نمی‌شود.
این تحلیلگر اقتصادی معتقد است که جایگزینی یورو با دلار در بودجه به زیان اقتصاد کشور است: «این اقدام اتفاقا به ضرر اقتصاد ایران است و باید تلاش کرد که با توسعه روابط بین‌الملل سهم کشور را در تجارت خارجی افزایش دهیم و بطور قطع افزایش مروادات ایران با قدرت‌های جهانی به ضرر رقبای منطقه‌ای خواهد بود اما متاسفانه این موضوعات از سوی سیاست‌گذاران درک نمی‌شود و محدودیت‌ها را هر روز بیشتر می‌کنند.»
هادی حق شناس کارشناس و تحلیلگر اقتصادی نیز در یادداشتی در روزنامه «آرمان امروز» نوشته که جایگزینی یورو با دلار در لایحه بودجه نه تأثیر دارد و نه کارکرد.
هادی حق شناس نوشته که «آنچه در لایحه بودجه ۱۴۰۳ تقدیم مجلس شورای اسلامی شده اتفاقی که افتاده این است که درآمد نفتی به جای اینکه به دلار نوشته شود، بر اساس یورو نوشته شده که بر این اساس هر بشکه نفت ۶۵ یورو است که نزدیک ۷۱ دلار است. در یکی از جدول‌ها نیز ها قیمت دلار را ۳۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است. باید گفت بر این اساس این تغییر شکلی است وگرنه فرقی نمی کند فروش نفت را به دلار بگیریم یا یورو و در ارقام بودجه سال کشور نهایتا این نرخ به هر ارزی باشد تبدیل به ریال می شود. همین حالا نیز ۵۵۰ هزار میلیارد تومان سهم نفت از بودجه است. مهم نیست دلار است یا یورو که تبدیل شده است؛ مبالغ بودجه بر اساس پول رسمی کشور محاسبه می‌شود. با توجه به این توضیحات تصور می‌کنم این اصلاح یک اصلاح ساختاری نیست و تاثیری نه در ساختار بودجه و نه در کارکرد آن نخواهد داشت.»
