مدیر مرکز راهبری شبکه گاز کشور پیش‌بینی کرده با کاهش دما در هفته آینده مصرف روزانه گاز در کشور از مرز ۶۵۰ میلیون مترمکعب عبور کند که برابر با بیش از ۷۰ درصد کل گاز تولیدی در ایران است. پیش از این کارشناسان نسبت به ناترازی گاز در ایران هشدار داده بودند.
سعید عقلی مدیر مرکز راهبری شبکه گاز کشور اعلام کرده که مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده روز چهارشنبه ۱۱ بهمن‌ماه برای نخستین‌بار از ابتدای سال به ۶۱۱ میلیون مترمکعب در روز رسید که این مقدار بیش از ۷۰ درصد کل گاز تولیدی کشور است.
سعید عقلی با اشاره به گزارش‌های هواشناسی درباره تداوم کاهش دما در سراسر کشور طی هفته پیش رو افزوده که «پیش‌بینی می‌شود با تداوم بارش‌ها و کاهش دما در سراسر کشور، حجم مصرف روزانه گاز در هفته آینده در بخش خانگی و تجاری از مرز ۶۵۰ میلیون مترمکعب عبور کند.»
ناترازی گاز و ناتوانی دولت در تأمین گاز مورد نیاز داخل کشور از مدت‌ها پیش مطرح شده بود. ایران در حالی دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی دنیا را در اختیار دارد که عدم سرمایه‌گذاری در صنعت گاز و عدم استخراج کافی و اختلال در شبکه توزیع چند سال است تأمین گاز در زمستان را با بحران روبرو کرده است.
بر اساس گزارش وزارت نفت، زمستان امسال میزان کسری گاز روزانه بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون متر مکعب برآورد می‌شود که هزینه‌ای حدود ۱۵ میلیارد دلار برای کشور ایجاد می‌کند؛ رقمی ۶ برابر محکومیت ایران در پرونده کرسنت.
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نیز، کمبود گاز از سال گذشته از مرحله ناترازی فصلی خارج شده و حال ایران در کل روزهای سال با ناترازی روزانه حدود ۱۲۳ میلیون متر مکعبی مواجه است.
هشدار جدیدی درباره ناترازی گاز کشور؛ ۵۵۰ میلیون مترمکعب کسری گاز در سال ۱۴۱۰
عرفان افاضلی دبیرکل فدراسیون صنعت نفت گفته که ناترازی گاز که پارسال ۲۵۰ میلیون مترمکعب در روز بود امسال به ۳۰۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد و تا پایان ۱۴۱۰ به ۵۰۰ تا ۵۵۰ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.
او با اشاره به آمارهای سال ۲۰۲۱ میلادی گفته رقم تولید گاز طبیعی در کشور ۲۷ میلیارد مترمکعب بوده که ۶/۴ درصد تولید کل گاز طبیعی در جهان است، در همین سال رقم مصرف گاز ۲۴۱ میلیارد مترمکعب بوده یعنی ما به لحاظ تولید سومین کشور بعد از روسیه و آمریکا و به لحاظ مصرف در مقام چهارم جهان هستیم.
عرفان افاضلی یکی از دلایل افزایش رقم ناترازی گاز در کشور را «عدم تحقق ظرفیت‌های پیش‌بینی شده برای تولید گاز طبیعی خصوصا از مخزن پارس‌جنوبی» عنوان کرده و تأکید نموده است در حالی که مقامات دولتی می‌گویند باید تولید افزایش پیدا کند اما «برنامه‌هایی که برای بهره‌برداری از پارس‌جنوبی پیش‌بینی شده بود به صورت کامل و صد درصدی تحقق نیافته است.»
با نادیده گرفتن بحران‌های صنعت گاز، صندوق توسعه ملی پیش‌بینی کرده با ادامه روند کنونی، دولت تا چند سال دیگر توان تأمین گاز مصرفی بخش خانگی را هم نخواهد داشت.
صندوق توسعه ملی گزارش داده که با وجود سرمایه‌گذاری حدود ۱۰۰ میلیارد دلاری ایران در میدان عظیم پارس جنوبی، با رشد شدید مصرف گاز طی سال‌های اخیر، تولید پاسخگوی این حجم مصرف نیست و تا افق ۱۴۲۰ ناترازی گاز به وضعیتی می‌رسد که فقط می‌توان به یک‌سوم تقاضای گاز در کشور پاسخ داد.
این گزارش با توجه به میزان افت فشار و کاهش ظرفیت تولید گاز طبیعی در میدان پارس جنوبی که تامین کننده عمده گاز مصرفی در ایران است هشدار می‌دهد که اگر شرایط فعلی مدیریت نشود مردم و صنایع ایران در سال‌های آینده فقط در حدود ۸ ساعت در طول روز دسترسی به گاز و برق خواهند داشت و به بیان دیگر گاز در کشور جیره‌بندی خواهد شد!
وحید شقاقی‌شهری نیز به ناترازی گاز و کسری بودجه دولت اشاره کرده و گفته ترازی‌هایی در اقتصاد داریم و خواهیم داشت که تامین مالی آن برای دولت دشوار خواهد بود که مهمترین و جدی‌ترین آن ناترازی برق و گاز است. این ناترازی در حال تشدید است و اگر تامین مالی و سرمایه‌گذاری صورت نگیرد هم صنایع و بنگاه‌ها و هم خانوار را با شدت بیشتری تحت تاثیر قرار می‌دهد. به دلیل ناترازی برق و گاز به ناچار در زمستان گاز شرکت‌ها و صنایع و در تابستان برق آن‌ها را قطع می‌کنیم، اما از آنجایی که ناترازی‌ها در حال شدت گرفتن هستند این ناترازی‌ها خانوار را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد.
ناترازی انرژی در کشور در نهایت ابراهیم رئیسی را وادار به واکنش کرد و او روز چهارشنبه ۱۱ بهمن‌ماه دستور اقدامات لازم را به وزارت نفت داد. یک روز بعد نیز جواد اوجی وزیر نفت با صدور دستوری ضمن تشکیل کارگروه تخصصی، شرکت‌های تابعه و معاونت‌های ستادی را موظف به جمع‌بندی پیشنهادهای رفع ناترازی انرژی و ارائه برنامه عملیاتی کرد.
بر این اساس، شرکت‌های تابعه و معاونت‌های ستادی موظف شدند ضمن نهایی کردن پیشنهادها و برنامه‌های طراحی شده برای رفع ناترازی در بخش‌های مختلف، این پیشنهادها و برنامه‌ها را برای جمع‌بندی و طراحی برنامه‌های نهایی به کارگروه تخصصی رفع ناترازی انرژی ارائه کنند.
پیش از این و در فروردین سال ۱۴۰۱ جواد اوجی از نیاز ۱۶۰ میلیارد دلاری صنعت نفت و گاز به سرمایه‌گذاری خبر داده بود. به گفته وزیر نفت اگر در هشت سال آینده ۸۰ میلیادر دلار در صنعت گاز طبیعی ایران سرمایه‌گذاری صورت نگیرد ایران به وارد کننده گاز طبیعی تبدیل خواهد شد.
خطر جدی در تأمین گاز؛ از دست رفتن فازهای پارس جنوبی به دلیل عدم سرمایه‌گذاری
بحران تولید گاز به حدی جدی شده که رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران با اشاره به نقش ۷۰ درصدی پارس جنوبی به تأمین نیاز داخلی گاز کشور، گفته در صورت عدم سرمایه‌گذاری سال آینده فازهای پارس جنوبی یکی پس از دیگری از دست می‌رود و تأمین گاز با اختلال جدی روبرو خواهد شد.
هاشم اورعی رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران در گفتگو با وبسایت «انتخاب» گفته بخش اعظمی از چاه‌های ما در پارس جنوبی که تأمین‌کننده ۷۰ درصد گاز کشور است، در نیمه‌ی دوم عمرشان قرار دارند. اگر سرمایه‌گذاری لازم در آنجا صورت نگیرد سالانه ۱۰ درصد از تولید گاز را از دست می‌دهیم.
او تأکید کرده که اگر سرمایه‌گذاری به اندازه کافی صورت نگیرد، از ۱۴۰۴ هر سال یک فاز پارس جنوبی را از دست می‌دهیم. در نتیجه پارس جنوبی نیز در خطر جدی قرار دارد. پس از آن باید دست به دعا برداریم. من بیش از آنکه نگران بخش خانگی باشیم، نگران نیروگاه‌ها و صنایع هستم که عواقب بسیاری جدی در اقتصاد دارد. هر روز کار سخت‌تر می‌شود.
رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران با اشاره به آمارهای ناترازی گاز گفته که «شرکت گاز اعلام کرد که ناترازی امسال ۲۸ درصد نسبت به سال قبل بیشتر خواهد بود. این آمار اصلا تعجب آور نیست، چون کاملا انتظار داشتیم و سال بعد هم بدتر خواهد شد.»
او درباره وضعیت پیش‌روی گاز کشور در صورت تداوم روند کنونی گفته که «ما با رشد تقاضا با شیب زیاد و افت تولید مواجهیم. ما در بهترین حالت می‌توانیم تولید را ثابت نگه داریم. به علت عدم سرمایه‌گذاری در تولید، نمی‌توانیم تولید را در همین سطح هم به مرور نگه داریم. روزانه ۸۵۰ میلیون مترمکعب تولید گاز کشور است و به نظر می‌رسد در صورت سردی هوا مصرف گاز خانگی ۷۰ درصد تولید را در دست بگیرد. اولویت اول گاز مصرف خانگی است و به بخش صنعت و نیروگاه‌ها گاز نمی‌رسد.»
هاشم اورعی در ادامه درباره نتیجه‌ی ناترازی گفته که «وقتی ما به نیروگاه گاز نمی‌دهیم، ناچار به مصرف مازوت می‌شوند و نتیجه آلودگی هوا می‌شود. بخش صنعت هم وقتی گاز نداشته باشد یعنی تاثیر منفی بر اقتصاد ملی و تولید ناخالص داخلی؛ لذا وقتی گاز کم می‌آوریم قطعی گاز را به بخش مولد اقتصاد منتقل می‌کنیم که ایرادی بزرگ است. ناترازی ایران فزاینده است و صرفا مسئله امسال هم نیست. پیش بینی و انتظار این است که هر سال نسبت به سال قبل ناترازی بیشتری در بخش گاز داشته باشیم.»
این کارشناس انرژی معتقد است مشکل فقط سرمایه‌گذاری نیست بلکه فناوری هم نیاز است و تا زمانی که دولت به چین و روسیه دلخوش است چشم‌انداز مثبتی وجود ندارد: «مشکل ما برای افزایش تولید فقط سرمایه نیست، بلکه فناوری نیز مهم است. با توجه به شرایط کشور در صحنه‌ی بین المللی هیچکدام از این دو را نمی‌توانیم تامین کنیم. دولت می‌گوید ۸۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز داریم، اما ۳ میلیارد سرمایه‌گذاری شده است. وقتی کشور در این وضعیت قرار گرفته و دل اش را به روسیه و چین خوش کرده است، ما نه توان تامین سرمایه و نه توان فنی خواهیم داشت.»
