کارگروه سلامت روان وزارت بهداشت نتایج بررسی علت خودکشی رزیدنت‌ها در ایران را ارائه داده است. این گزارش مدعی است «خودکشی دستیاران پزشکی صرفا بحث نارضایتی از رشته پزشکی مطرح نیست، بلکه باید چند عاملی بودن موضوع مد نظر قرار گیرد.»
محمدرضا شگرف نخعی دبیر کارگروه سلامت روان وزارت بهداشت درباره تشکیل کمیته‌ای برای پیشگیری از خودکشی رزیدنت‌ها در این وزارتخانه توضیح داده «کارگروهی تحت عنوان سلامت روان دستیاران با اولویت پیشگیری از خودکشی تشکیل شده و تمام افراد صاحبنظر در این خصوص یعنی انجمن‌های‌های علمی روانپزشکی و روان درمانی، جمعیت پیشگیری از خودکشی، دبیر بورد روانپزشکی و همچنین نماینده‌های معاونت‌های مختلف وزارت بهداشت از جمله امور آموزشی، معاونت دانشجویی، معاونت بهداشت، معاونت درمان، صندوق رفاه و حراست دعوت هستند تا با این مسئولان همفکری شود و اقداماتی ضروری برای حل مشکلات دستیاران در این حوزه انجام شود.»
دبیر کارگروه سلامت روان وزارت بهداشت گفته بر اساس پژوهشی که از سوی اعضای همین کمیته انجام شده «خودکشی یک مسئله چند عاملی است و به هیچ وجه نمی‌توان صرفا به یک یا دو عامل نسبت داد و گفت که صرفا مسائل رفاهی و فشار کاری موجب می‌شود، دستیاران اقدام به خودکشی کنند بلکه مجموعه‌ای از مسائل باید حل شود تا این مشکل مرتفع گردد.» این در حالیست که درواقع خود جمهوری اسلامی عامل اصلی این خودکشی‌ها و همه پیامدهای ناشی از سیاست‌های آن است که جسم و جان و زندگی جامعه را با تهدیدات حیاتی روبرو کرده است.
پدیده خودکشی پزشکان جوان به ویژه دانشجویان تخصص پزشکی در ایران که از اوایل دهه ۸۰ خورشیدی آغاز شده، طی سال‌های گذشته به میزان تکاندهنده‌ای رسیده بطوری که اواخر سال ۱۴۰۲ اعلام شد نرخ خودکشی در میان پزشکان جوان ۱۰ برابر نرخ عمومی جمعیت ایران است.
اگرچه وزارت بهداشت حتی آمار دقیقی از خودکشی ارائه نمی‌کند اما خودکشی‌های رسانه‌ای شده آنقدر زیاد بوده که دیگر امکان انکار این «پدیده» را به مقامات جمهوری اسلامی نداده است.
مصطفی معین وزیر پیشین بهداشت و استاد دانشگاه امرداد امسال پدیده خودکشی پزشکان جوان در ایران را «تراژدی بزرگ انسانی» خواند و گفت یکی از دلایل این خودکشی‌ها «احساس تبعیض و ستم و بردگی در ساختار سلامت و نظام اجتماعی» است.
آمارهای موجود نشان می‌هد در سه ماه اول سال ۱۴۰۳ دست‌کم ۱۳ رزیدنت خودکشی کرده‌اند. وبسایت «خبرآنلاین» خردادماه امسال گزارشی درباره افزایش ۳ تا ۵ برابری خودکشی در جامعه پزشکی منتشر اما ساعاتی بعد آن را حذف کرد. این گزارش در گفتگو با متخصصان و فعالان صنفی، روند خودکشی پزشکان در سال‌های اخیر را مورد بررسی قرار داده است.
در این گزارش آمده بود که شرایط اجتماعی نامطلوب، یکی دیگر از اهرم‌های فشار بر اعضای کادر درمان است. افزون بر فشارهای مالی و نداشتن آرامش روانی تحت شرایطِ سخت کاری و شیفت‌های طولانی، روابط و شرایط اجتماعی هم در برخی موارد منجر به پرخاشگری و واکنش‌های هیجانی جبران‌ناپذیر می‌شود.
«خطر خودکشی و مرگ خودخواسته در پزشکان حدود ۲/۷۳ درصد بیشتر از سایر مشاغل است.» این نتیجه تحقیقی است که در نشستی به مناسب روز جهانی پیشگیری از خودکشی عنوان شده است.
گزارش ویژه؛ پزشکان جوان در گفتگو با «کیهان لندن» از مشکلات و سرخوردگی‌ها می‌گویند
وبسایت «تجارت نیوز» یک سال پیش در گزارشی در رابطه با افزایش خودکشی در میان پزشکان و دندانپزشکان جوان نوشته بود که «برخی از فارغ‌التحصیلان پزشکی بطور کلی قید کار در ایران را می‌زنند. همان ابتدای مسیر مهاجرت از ایران را انتخاب می‌کنند. آنها که می‌مانند اما با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند که به گفته خودشان «هفت خان رستم» است. کارزارهای اینترنتی مختلفی هم از سوی آنها به جریان افتاده است، اما صدای این اعتراض هم تاکنون به گوش مقامات نرسیده است.»
بابک شکارچی معاون آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی ایران در گفتگو با این وبسایت گفته بود که «رزیدنتی هیچ زمان کار راحتی نبود، اما قبلا امید به آینده وجود داشت. مجموعه‌ای از مشکلات وجود دارد، اما حالا مشکل اصلی نداشتن امید به آینده است. پزشکانی که آموزش دیده‌اند تا سلامت مردم را تأمین می‌کنند، خودشان به بن‌بست خورده و خودکشی می‌کنند.»
بابک شکارچی توضیح داده بود که «امید به آینده لزوما جنبه اقتصادی ندارد. امید به آینده می‌تواند اقتصادی، اجتماعی و معنوی باشد. نداشتن امید به آینده یکی از مهم‌ترین عواملی است که موجب شده دستیاران ما اقدام به خودکشی کنند. دلایل دیگری هم وجود دارد که این وضعیت را تشدید می‌کند. متناسب با شرایط اقتصادی فعلی، حقوق دستیاران پزشکی و پزشکان طرحی افزایش پیدا نکرده است.»
به گفته این مقام سازمان نظام پزشکی «دستیاران پزشکی [رزیدنت‌ها]، هشت تا ۱۱ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کنند. با این میزان حقوق چطور باید زندگی خود را بگذرانند؟ حداقل حقوق کارگری را دریافت می‌کنند.»
او افزوده بود که «بطور کلی این پرداختی به دستیاران پزشکی را حقوق هم نمی‌گویند. به آن کمک هزینه تحصیلی می‌گویند. یعنی بر سر آنها منت گذاشته می‌شود. بنابراین اول باید آن را شغل در نظر بگیریم. این افراد دانشجو نیستند. پزشکانی هستند که می‌خواهند تخصص بگیرند. بنابراین چون پزشک هستند باید مزایای شغلی به آنها تعلق بگیرد. مزایای شغلی هم یعنی داشتن حقوق، بیمه و امتیازات دیگری که در مشاغل وجود دارد و شاغلان می‌توانند از آن بهره ببرند.»
عواملی چون دستمزدهای ناچیز، عدم امکان برقراری مطلب به علت هزینه‌های سرسام‌آور در نبود حمایت از سوی وزارت بهداشت، شرایط دشوار کاری در بیمارستان‌ها از جمله شیفت‌های طولانی، برخورد توهین‌آمیز و تحقیرآمیز مقامات بیمارستانی و همراهان بیماران از جمله عواملی است که در گزارش‌های مختلف سبب ایجاد موج گسترده‌ای از ناامیدی در میان پزشکان جوانی شده که سالها برای قبولی در کنکور و تحصیل در رشته پزشکی تلاش کرده و با پایان تحصیلات با درآمدی برابر با بخشی از کارگران حرفه‌ای روبرو می‌شوند.
محمدرضا شگرف نخعی اکنون با اعلام خبر تشکیل دیرهنگام کمیته‌ای در وزارت بهداشت برای رسیدگی به مشکلات پزشکیان گفته «در خصوص خودکشی دستیاران پزشکی صرفا بحث نارضایتی از رشته پزشکی مطرح نیست، بلکه باید چند عاملی بودن موضوع مدنظر قرار گیرد. فردی است که از حرفه و رشته پزشکی رضایت دارد، اما عامل دیگری منجر به خودکشی می‌شود. گاهی این انعکاس پیدا می‌کند که خودکشی دستیاران ناشی از سختی کار و عدم علاقه به رشته پزشکی است انصراف هم نمی‌توانند دهند و دچار مشکل می‌شوند.»
به گفته این مقام وزارت بهداشت «موضوع انصراف دستیاران نیز از مباحثی است که در دفتر حقوقی وزارتخانه در حال پیگیری است و از جانب معاونت آموزشی دنبال می‌شود تا کمک کند مشکلات دستیارانی که از یک طرف می‌خواهند انصراف دهند و از طرفی به لحاظ حقوقی مشکل پیدا می‌کنند، حل شود و این صرفا یک جنبه از علت خودکشی دستیاران است و نباید خودکشی دستیاران را به این موضوع صرفا تعمیم دهیم.»
این مقام وزارت بهداشت افزوده «یکی از مسائل مطرح شده در کمیته پیشگیری از خودکشی رزیدنت‌ها، پیگیری مسائل رفاهی دانشجویان است و در مدت اخیر افزایش حقوق برای دستیاران صورت گرفته و تلاش‌هایی در دست است تا موضوع «دستیاری» به «شغل» تغییر پیدا کند.»
او همچنین به نقل از وزیر بهداشت گفته «یک ردیفی در بودجه برای مسائل رفاهی دستیاران مانند بیمه اختصاص داده شده است. بحث دیگری که به صورت جدی پیگیری می‌شود موضوع آیین نامه دستیاری است تا در ساعت حضور و کشیک دستیاران با توجه به شرایط روز تغییراتی داده شود تا بار کاری دستیاران را کاهش دهیم.»
محمدرضا شگرف نخعی دبیر کارگروه سلامت روان وزارت بهداشت همچنین گفته «از اقدامات انجام شده دیگر موضوع غربالگری است که در معاونت دانشجویی پیگیری می‌شود تا تمام دانشجویان در بدو ورود و قبل از آزمون ارتقا در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی به لحاظ سلامت روان غربالگری شوند و اگر دچار مشکلی در این زمینه باشند پیگیری می‌شود. تعدادی از دانشجویان به این طریق شناسایی شده‌اند و خدماتی برای آنها انجام شده است.»
