Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۶۴ (دوره جديد
P. 12
خود بر جای گذاشت که بنا بر شرایط داریوشهمایونروزنام هنگاریبرجسته، صفحه - Page 12 - 12شماره 164
موجود در خاورمیانه ،بسیاری از آنها نظری هپردازی جستجوگر و نوجو ،و جمعه 18تا پنجشنبه 24خردادماه 1397خورشیدی
همچنان معتبرند و گویی همین امروز سیاستمداری مل یگرا و میه ندوست
نگاشته شدهاند .مقالات قدیم یوی بود که بر نقش موثر ایران در مناسبات دو قرن فراز و نشیب مطبوعات در ایران ()72
در ده ههای سی تا پنجاه خورشیدی
همچنین بازتاب مستند موقعیت منطق های و جهانی آگاهی داشت. ( کیهان لندن شماره ) 1253
سیاسی و اجتماعی ایران هستند. وی سال‌های طولانی در روزنام ههای
داریوش همایون از همین رو ما به بازنشر گلچینی از معتبر ایران قلم زد و از بنیانگذاران احمد احـرار بکنند؟ با توجه به این واقعیت که سوای جنبش ملی ،دو عامل دیگر
آثار داریوش همایون می‌پردازیم که اصلی روزنامه‌ی «آیندگان» بود مرز میان «حقوق» و «سیاست» در شکست قرارداد و مدفون شدن
(۵مهر،۱۳۰۷تهران۸-بهمن،۱۳۸۹ژنو) در سال‌های تبعید پس از انقلاب ۵۷ که صفح های نوین در تاریخچه‌ی قرارداد در محافل و مجالس تهران... خیلی باریک و گسترۀ این دو علم به آن تأثیر عمده داشت .یکی اظهار
با کیهان لندن نیز همکاری نزدیک روزنامه‌نگاری ایران گشود.همایون اهمیت قضیه ایجاب می‌کند که تصدیق همگان مخلوط شدنی است، مخالفت آمریکا و فرانسه و دیگر
داشت .مقالاتی که در این ستون مهارت روزنامه‌نگاری و تسلط خود عالی‌جناب اقدامی نزد اولیای می‌ترسم که این آقایان پس از ورود
م یخوانید ،از آرشیو کیهان لندن بر زبان فارسی را با ایده‌های سیاسی دولت فرانسه صورت دهید که یا به تهران چون کار و مشغلۀ چندانی خودکشی کلنل فض ل‌الله آق اِولی.
خویش در هم آمیخت و از دهه‌ی ۳۰ این شخص را از تهران بردارند و به نخواهند داشت شروع به دخالت مشاور الممالک انصاری که در
انتخاب شدهاند. خورشیدی به این سو ،نوشت ههایی از کشور دیگری منتقل سازند یا این در سیاست‌های محلی کنند و به مقام وزیر امور خارجه و رئیس
که رسماً دستور دهند رفتارش را سیاستگران تف ّننی تبدیل شوند. هیأت نمایندگی ایران به کنفرانس
به آشکاری يک پرچم عالی‌جناب سفیر فرانسه با دقت و صلح پاریس رفته بود ،در نظر داشت
نسبت به ما تغییر دهد»... حوصلۀ قابل تحسین به اعتراضات مذاکراتی را با نمایندگان عالی‌رتبه
کیهان لندن شماره 30 - 1124شهریورماه 1385 سرپرسی کاکس ،در تلگراف من گوش داد و سپس پرسید فرانسه و آمریکا به منظور استخدام
دیگری یادآور شد که سفارت روس آیا برای جلب رضایت انگلستان مستشاران مالی و اداری و نظامی از
نیز در خفا با سفارت فرانسه همراهی آن دو کشور انجام دهد و تما سهایی
اقلیم کردستان حکومت فدرال کردستان عراق در محمدعلی فروغی (ذکاءالملک فروغی) علیقلی مسعود انصاری (مشاور الممالک)
يک اقدام نمادين ولی با معانی ضمنی
ايران به اقوام دارای حقوق سياسی دادن حقوق سياسی به اقوام ،در پرتو فراوان برافراشتن پرچم عراق را در آن می‌کند و مس ّبب اصلی آن مسیو کافی است که از فرانسه منحصراً با این هدف آغاز کرد ولی تهران
برايشان مهم نيست و حساسيتی تحولاتی از اين دست معنی خود را منطقه ممنوع کرده است .آن حکومت مینورسکی دبیر اول سفارت روس استادان و متخصصان رشته‌های نظر موافقی ابراز نمی‌داشت و به وی
به آن ندارند .آنها می‌توانند هر قبلا زبان فارسی را نيز ممنوع کرده است« :مینورسکی نیز مشغول پزشکی ،ج ّراحی ،ریاضیات ،ادبیات اشاره شد تا اطلاع ثانوی مذاکرات
حساسيتی داشته و نداشته باشند. آشکار م یسازد. بود .اعتراض مقامات عراقی به جائی فعالیت علیه قرارداد است .این و نظایر آنها به ایران بروند و حوزۀ را متوقف کند .با انتشار اعلامیه
مسأله اين است که در پيرامون ما م یگويند مسأله قومی‌ايران را که نرسيده است و فدراليسم در عراق گام شخص از وزیر خارجۀ دولت متبوع تخصصشان به زمینه‌های وسیعتر رئی سالوزرا معلوم شد که تصمیم بر
دارند روی داوهائی بازی م یکنند که هست و می‌بايد در مرکز توجهات ديگری بسوی مقصد نهائی بر م یدارد. خود مسیو سازانف دستوری دریافت واگذاری همۀ این امور به مستشاران
سرنوشت کشو‌رها و جان ميليو نها صرفنظر از دلائلی که برای اين اقدام کرده است که برای مذاکرۀ حضوری سر پرسی کاکس انگلیسی است و جایی برای دیگران
انسان در گرو آن است .کسانی که از قرار گيرد فراموش نکنيد .م یگويند آورده م یشود مسأله عمده پيشزمينه، با وی ،از طریق پطرووسک عازم
گرد آمدن معدودی نمايندگان چپ می‌بايد به تبعيض و ستم بر اقلي تها پاریس شود .اگر روابط عال یجناب مانند حقوق و سیاست و اقتصاد که باقی نم یماند.
و راست ،که نه ،تنها نمونه است و نه پايان داد .می‌گويند مردم بايد آزاد و طرح کلی پشت سر آن است. با سازانف در حدی است که بتوانید ممکن است ایجاد اشکالاتی کند، ذ کا ء ا لملک فر و غی د ر نا مۀ
تازگی دارد ،چنان ازخود بی خود باشند به زبان مادری خود درس کردستان عراق در 15ساله گذشته رضایتش را جلب کنید ،کنده شدن کشیده نشود؟ چون به این سؤال خصوصی که از پاریس برای دوستش
شدهاند که سمرقند و بخارا را به خال بخوانند .م یگويند امور مردم در هر زير چتر هوائی امريکا و از سه سال کلک مینورسکی از ایران کمک پاسخ مثبت دادم مسیو کامبون در تهران نوشته است به این قضایا
هندوئی م یبخشند بهتر است از اسب محل م یبايد به دست خودشان باشد. پيش حمايت نظام یآن کشور ،عملا بزرگی به پیشرفت کارهای ما خواهد پذیرفت که در سفر قریب‌الوقوع اشاره می‌کند« :ماحصل آنچه از
شوق پياده شوند و معانی الفاظی را که اينها همه درست است وپابرجاترين زمينه را برای روزی که بتواند بی خود به پاریس شخصاً ترتیبات کار تلگرافات طهران و اطلاعات به
ب یآگاهی و مسئوليت بر قطعنام هها سازمان سياسی در دفاع از يکپارچگی ترس از واکنش ترکيه اعلام استقلال کرد». را بدهد و موجبات رضایت ما را دست آمده از وزارت خارجه فرانسه
م یآيد دريابند .آيا جايگزين جمهوری ملی و سرزمينی ايران ،جامع ترين کند آماده کرده است؛ و اکنون مهره مخالفت آمریکا با قرارداد ایران و و حرفهای خود انگلیس یها استنباط
اسلام یم یبايد آماده کردن مقدمات طرح را در اين باره ارائه کرده است. حساس ديگری را بر صفحه شطرنج انگلیس اما سخت‌تر و صریح‌تر بود. فراهم سازد». کرد‌هایم این است که مقامات مسؤول
حقوقی و سياسی تجزيه ايران باشد تا ولی آنها که پيوسته دم از حقوق پيش م یراند که هم بی خطر و هم وزیر مختار آمریکا ،جان لارنس با آن که اقدامات دولت انگلیس در بریتانیا ظاهراًبا مغتنم شمردن اوضاع
جنگی به ياری بيايد و اسباب ماديش و تبعيص و ستم می‌زنند حاضر دارای اهميت سياسی و روانشناسی کالدول ،چند روز پس از امضای پاریس مؤثر واقع شد و دولت فرانسه کنونی طهران ترتیباتی داده‌اند
نيستند نيم نگاهی نيز به اين طر حها است .حکومت فدرال اميدوار است قرارداد ،در گزارشی محرمانه، مخالفت آشکار با قرارداد ابراز نکرد، که زمام امور ایران در آتیه در
را نيز فراهم سازد؟ بيندازند .اگر هم ناچار باشند پاسخی اندک اندک تر کها را به واقعيتی که اوضاع را برای وزیر امور خارجه سفیر فرانسه در تهران احساسات کلیۀ شؤون اقتصادی و سیاسی
بهترين راه برای جلوگيری از خطر، بدهند اعلام می‌دارند که حقوق روی زمين دارد بوجود م یآيد عادت آمریکا ،رابرت لینسینگ ،تشریح شخصی خود را علیه قرارداد ایران در دست خودشان باشد ...به طور
پيشگيری است .برای ايران دارند شهروندی ـ همانکه پيشرفته‌ترين دهد .استقلال کردستان اکنون در کرد و نوشت «افکار عمومی در محرمانه کسب اطلاع کرده‌ام که
خوا بهائی م یبينند و نا آگاهانی نيز و آزادترين و عادلانه‌ترين کشو‌رهای دستور نيست و حکومت کردستان ایران به شدت علیه کابینۀ کنونی و انگلیس پنهان نم یداشت. چون انگلیس یها تصور می‌کنند ما
ممکن است بازيچه شوند .اگر از هم جهان از آن بهره‌مندند ـ کافی برانگیخته شده است زیرا این کابینه سر پرسی کاکس سفیر انگلستان می‌خواهیم از فرانسه مستشار مالی
اکنون بی‌پرده پوشی ،بی ملاحظه نيست .ظاهراهيچ چيز جز جدائی در دفاع از تماميت ارضی عراق هيچ قراردادی با دولت انگلستان منعقد در گزارشی به لرد کرزن وزیر امور استخدام کنیم به طور خصوصی از
اينکه کسانی ،هر که باشند ،برنجند، که بخش نهائی دستور کار agenda کوتاه نم یآيد ـ به اين دليل ساده کرده است که اکثریت ایرانیان آن خارجه نوشت «شیوه‌ای که همتای مقامات فرانسوی خواهش کرده‌اند
مسائل شکافته شوند؛ اگر از هم پاره‌ای سازما نهاست کافی نخواهد که اکنون زمان اين سخنان نيست؛ و را به منزلۀ سندی تلقی می‌کنند که فرانسوی‌ام مسیو بونن نسبت به که از دادن مستشاران مالی به ایران
اکنون سخت در برابر هرطرحی که بود .اعلاميه جهانی حقوق بشر و به اين دليل ساده ديگر که تماميت کشورشان را تحت‌الحمایه بریتانیا قرارداد اتخاذ کرده کامل ًا خصمانه امتناع کنند .فرانسو یها هم به قدری
بوی خطری از آن برآيد موضعگيری ميثاق‌های آن در حقوق مدنی و ارضی در يک کشور فدرال ـ که می‌سازد و عقیده دارند روح این است .این مرد از لحظه‌ای که پا به گرفتاری دارند که نمی‌توانند در
شود چه بسا بتوان در آينده بی دست فرهنگی اقلي تهای مذهبی و قوم یبه گويا تنها صورت دمکراسی است ـ قرارداد با اصولی که جامعۀ ملل آن تهران گذاشته روشی غیردوستانه مقابل انگلیس یها مخالفت کنند و از
زدن به زور جامع های ساخت که از اندازه کافی دمکراتيک نيست و به مسأل های همواره قابل مذاکره است را پذیرفته است مغایرت دارد .متن در برابر ما پیش گرفته است. قبول خواستۀ آنها سر باز زنند .مطلب
تبعيض به همان اندازه دور باشد که ـ مگر آنکه مانند امريکا تجربه قرارداد س ّری و مخفیانه تنظیم و رئیس‌الوزرا دیروز به من اطلاع داد خوشمزه این است که حتی در باب
از گراي شهای تجزيه طلبی .همسوی کار سروران نمی‌آيد. جنگ چهار ساله مشهور به جنگ خبر آن ناگهانی و غیرمترقبه اعلام که در اولین مجلس ضیافتی که از استخدام معماران فرانسوی برای
شدن نير‌وهای سياسی گوناگون بسيار آن نهاد يا کنگره «ملی» که بکوشد انفصال (1860-64با بيش از 600 شد به طوری که افکار عمومی در طرف وزیر جدید امور خارجه ایران مدارس عالی ایران هم اشکالتراشی
لازم است ولی کوشش‌هائی که از برگرد چنين ايد‌ههائی شکل گيرد هزار کشته) پشت س رها باشد .همه ایران ،و نیز سفارتخانه‌های خارجی (نصرت‌الدوله) به منظور آشنایی می‌کردند نمی‌دانم چطور شده که
يک سالی پيش در اين رفته نه تنها نم یتواند چشمان خود را بر حقايقی تجزيه طلبان خواهان فدراليسم اين را بهت‌زده ساخت و این روش نشانۀ با رؤسای هیأت‌های نمایندگی دست از مخالفت خود در این زمینه
پاره‌ای سازمان‌های قومی‌را افزون به آشکاری يک پرچم ببندد .موضوع عدم حسن ن ّیت امضاکنندگان تلقی سیاسی مقیم تهران ترتیب داده برداشتند .حالا دنبالۀ این قسمت
خوا‌هتر کرده؛ نه تنها اختيار تعيين اين نيست که چند تن در اينجا و را م یدانند. شده بود ،بونن با لحنی بسیار تند را گرفته‌ایم تا ببینیم نتیجه چه
شرايط همکاری را به آنها داده؛ بلکه چند تن در آنجا م یخواهند جايگزينی اينکه عراق و کردستان به کجا شده است». و آتشین ،در حالی که اختیار زبان
آرمان رسيدن به همرائی را دورتر از برای جمهوری اسلام ی سرهم کنند و م یروند در اينجا موضوع بحث نيست. بهار در «تاریخ مختصر احزاب خود را از دست داده و ملاحظه را م یشود».
آنچه يک سالی پيش بود برده است. مسائلی مانند فدراليسم و بخش کردن ولی هر تحولی در عراق برای ايران سیاسی» روایت می‌کند که کالدول بکلی کنار گذاشته بود ،علیه قرارداد اسناد وزارت امور خارجه بریتانیا
همين بس که پای سخن مهمترين اهميت دارد ـ به اندازه ای که رئيس علناً ایرانیان را به مقاومت دربرابر صحبت کرده است .حالا هم شروع که بر اساس س ّنت ،سی سال بعد
سازمان‌های سياسی چپ و راست جمهوری پيشين اسلامی‌و مامور قرارداد تشویق و تشجیع می‌کرد: کرده است به اظهار ضدیت با انتشار یافت این معما را می‌گشاید.
بنشينند .کاری کرده‌اند که ديگر روابط عموم یرژيم نيز که برای نرم «من به گوش خود از وزیر مختار به موجب این اسناد ،لرد کرزن وزیر
در اينکه اصلا بتوان از ملت ايران به کردن امريکائيان به آن کشور رفته آمریکا در تهران شنیدم که م یگفت امور خارجه انگلستان در نامه‌ای
عنوان شهروندان برابر بی هيچ تمايز است در آنجا که مخالف بيرون رفتن قرارداد را به هم بزنید ،دولت انگلیس به لرد داربی سفیر انگلستان در
قومی‌و مذهبی سخن گفت توافقی نير‌وهای امريکائی از عراق است راست را جواب بگویید ،و آن وقت به دولت فرانسه ،فشرده مذاکراتی را که
م یگويد .در تهران فعلا پايان اشغال آمریکا مراجعه کنید .من قول با مسیو کامبون سفیر فرانسه در
نيست. عراق را به صلاح خود نمی‌دانند. می‌دهم هر قدر پول و مستشار لازم لندن داشته است توضیح می‌دهد:
امروز ما اختلاف اصولی در مسأله پائين کشيدن يک پرچم و بالا بردن داشته باشید در اختیارتان م یگذارند «از مسیو کامبون سؤال کردم
حياتی يکپارچگی ملی ايران را بر پرچم یديگر که اتفاقا با پرچم يک و مالیه و نظام و معادن شما را هم چه طور شده است که حضور
سر بدگمانی نهاده‌ايم؛ بدگمانی حزب قوم ی ـ نمونه بالای خودی و اداره خواهند کرد .وزیر مختار این چهار استاد حقوقدان فرانسوی در
بيش از هميشه ،در ميان کسانی که غير خودی ـ يکی است ،م یبايد هر حرفها را موقعی که س ّید محمد کشوری که در آن قانون م ّدون ،و
يک سال و نيم پيش با هم فراخوان ايرانی آگاهی را به انديشه بيندازد. کمره‌ای و جمعی دیگر از ناراضیان به طور قطع قانون مد ّون اروپایی،
ملی رفراندم را پشتيبانی کردند .در اصرار پاره‌ای سازمان‌های قومی‌به در سفارت آمریکا به ملاقاتش رفته وجود ندارد ناگهان این چنین
آن فرا خوان همه می‌توانستند به فدرال کردن کشوری با ساخت غير بودند بیان کرد و من خود نزد او ضرورت پیدا کرده است .آیا این
بهينه ،و نه بيشينۀ ،خواست‌های فدرال ،و آمادگی عناصری از چپ و عده برای تدریس فقه اسلامی به
خود برسند .هنوز هم می‌توان به راست به پذيرش راه ح لهای اين ایستاده بودم». تهران می‌روند؟ که البته چنین
آن اصول بازگشت؛ هميشه می‌توان چنينی يا در شکل پوشيده ترش، و ا ّما اقدام مؤثر سفارت آمریکا بر نیست .پس من حق دارم سؤال
بازگشت .چاره بهتری نيست .به ضد قرارداد ،اعلامی های بود که در 9 کنم که این استادان پس از این که
سپتامبر 1919انتشار داد و مثل وارد تهران شدند چه می‌خواهند
عراق بنگريد.
بمب صدا کرد.
