Page 13 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۷۸ (دوره جديد

‫صفحه ‪13‬ـ ‪ Page 13‬ـ شماره ‪1644‬‬
‫جمعه ‪ 14‬تا پنجشنبه ‪ 20‬سپتامبر ‪2018‬‬

‫خیام نیشابوری در لندن‬ ‫ظاهری درک کرد‪ .‬گالیله در نام ‌ه یادشده‬ ‫اعترافات گالیله‬ ‫گالیله در کاو ‌شهای خود تنها به‬
‫م ‌ینویسد‪:‬‬ ‫موازینعقلیمعتقدبود‪.‬اوبهجایپیروی‬
‫رباعیات خیام ترجمه ادوارد فیتز جرالد‬ ‫گالیله در دادگاه تفتیش عقاید‬ ‫از احکام و آرای پیشین‪ ،‬به روش علمی‬
‫«اگر بپرسیم که ماه و خورشید و‬ ‫(برپای ‌همشاهدهوتجربۀمستقیم)گرایش‬
‫جرالد کاشتند‪.‬‬ ‫ادوارد فیتز جرالد انگلیسی اولین‬ ‫ستارگان‪ ،‬حالات و حرکات آنها از کجا‬ ‫نظر که خورشید ثابت است و زمین به‬ ‫از سوی این مرجع مقدس مظنون به کفر‬ ‫داشت‪ .‬روش او آن بود که هر قضی ‌های‬
‫سال ‪ 1869‬میلادی در آمریکا‪ ،‬یکی‬ ‫اروپایی بود که به ارزش رباعیات خیام‬ ‫آمده است‪ ،‬پاسخ م ‌یشنویم که آنها را‬ ‫دور آن م ‌یچرخد‪ ،‬نظری سخیف و باطل‬ ‫هستید‪ ،‬زیرا به عقاید متوسل شد‌هاید که‬ ‫را نخست بر پای ‌ه مشاهدات روزمره به‬
‫از اعضای باشگاه مقال ‌های در ستایش‬ ‫پی برد‪ .‬اگر چه او زبان فارسی را خیلی‬ ‫پروردگار آفریده است‪ .‬اگر بپرسیم کتاب‬ ‫است که هرگز نباید در جایی تدریس و‬ ‫با متون مقدس منافات دارد‪ .‬شما به این‬ ‫رشت ‌های از مسائل ساده تجزیه م ‌یکرد‪،‬‬
‫ترجمه فیتز جرالد منتشر کرد‪ .‬از آن‬ ‫خوب بلد نبود‪ ،‬اما آن قدر هوش داشت‬ ‫مقدس از کجا آمده؟ باز گفته م ‌یشود‬ ‫اشاعه شود‪ .‬من برائت ابدی خود را از این‬ ‫اعتقاد باطل رسید‌هاید که خورشید ثابت‬ ‫سپس آنها را مطابق توضیحات ساد‌ه‬
‫به بعد‪ ،‬خیام جرالد برای جن ‌گزد‌هها‬ ‫که بفهمد این اشعار چه گنجی است‪.‬‬ ‫که اثر رو ‌حالقدس است‪ ،‬یعنی از جانب‬ ‫نظریه اعلام م ‌یکنم‪ .‬حقیقت روشن این‬ ‫است و زمین از مشرق به سوی مغرب‬ ‫ریاضیومنطقیحلم ‌یکرد‪،‬وسرانجام‬
‫و ماتم دید‌ههای آمریکا شد یک شاعر‬ ‫بعد همین‌طور که زبان فارسی‌اش‬ ‫پروردگار آمده است‪ .‬حالا م ‌یپرسیم پس‬ ‫است که زمین مسطح و ثابت است‪ ،‬این‬ ‫حرکت م ‌یکند‪ ،‬یا این که زمین در مرکز‬
‫محبوب‪ .‬روشنفکرهای آنجا هم برای‬ ‫پیشرفت م ‌یکرد‪ ،‬شروع کرد به ترجمه‬ ‫چگونه است که کتاب مقدس چیزهایی‬ ‫خورشید و ستارگان هستند که پیوسته‬ ‫کائنات قرار ندارد‪.‬چگونه بندگان خداوند‬ ‫به استنتاج کلی م ‌یرسید‪.‬‬
‫خودشان باشگاه خیام درست کردند‬ ‫شعرهای خیام‪ .‬هر چند وقت یک بار‬ ‫م ‌یگوید که با جریان حقیقی امور در‬ ‫م ‌یتوانند به نظری معتقد باشند که با‬ ‫گالیله در دانشگاه پیزا استاد‬
‫و در اساسنام ‌هاش نوشتند «انجمنی از‬ ‫هم خودش کارش را ویرایش م ‌یکرد‪.‬‬ ‫تضاد آشکار است و تنها فهم عوام را راضی‬ ‫دور زمین م ‌یچرخند‪.‬‬ ‫احکام مقدس آسمانی در تضاد است؟‬ ‫ستار‌هشناسی بود‪ .‬او با مطالعات خود به‬
‫مردها‪ ،‬اکثراً اهل یک حرفه و تخصص‬ ‫پنجمین ویرایش کتاب‪ ،‬بعد از مرگ‬ ‫م ‌یکند؟درکتابمقدسبندهاییهست‬ ‫دربرابرسرورانگرامیوهمهمسیحیان‬ ‫هرجا نظری ‌های با احکام الهی مغایر باشد‪،‬‬ ‫نتیجه رسید که آنچه نیکلاس کوپرنیک‬
‫که به همدلی و معاشرت خود باور دارند‬ ‫کهبرداشتلفظیومستقیمازآنهاچیزی‬ ‫مایلهستمکمترینشائبۀب ‌یایمانیرااز‬ ‫لاجرم باید در آن نظرات تردید کرد و‬ ‫به صورت تئوریک مطرح کرده بود‪ ،‬دال‬
‫و به نحوی به مشرق زمین علاق ‌همندند؛‬ ‫جرالد چاپ شد‪.‬‬ ‫جز کفر و گمراهی نیست‪ ،‬زیرا خداوند را‬ ‫خود دور کنم‪ .‬با قلبی پاک و ایمانی استوار‬ ‫شائبۀ کفر و فساد را از آنها زدود‪ ....‬گالیله‪،‬‬ ‫بر حرکت زمین به دور خورشید‪ ،‬حقیقت‬
‫مخصوصاً با منجم‪ ،‬فیلسوف و شاعر‬ ‫اما ترجمه جرالد یک مشکل داشت؛‬ ‫آکنده از نفرت و بیداد نشان می دهد‪»...‬‬ ‫از چنین افکار کفرآمیز برائت م ‌یجویم‪.‬‬ ‫شما از فیض الهی محروم شده و به اشد‬ ‫دارد‪ .‬او به ویژه پس از انتقال به دانشگاه‬
‫شرق‪ ،‬عمر خیام»‪ .‬در این باشگاه‬ ‫او فقط شعرهایی را که به مذاق‬ ‫«پرسش من این است‪ :‬چرا باید برای‬ ‫سوگند م ‌یخورم که نه به صورت کتبی‬ ‫شهر پادوا‪ ،‬با شور و شوق بیشتری به دفاع‬
‫کم‌کم به جز رباعیات‪ ،‬از چیزهای‬ ‫خودش خوش م ‌یآمد ترجمه م ‌یکرد‪.‬‬ ‫فهم جهانی که خلقت خداست‪ ،‬به گفتار‬ ‫و نه به شکل شفاهی کلم ‌های بر خلاف‬ ‫مجازات محکوم م ‌یشوید‪».‬‬
‫دیگر مثل کارهای خیام در ریاضیات‬ ‫فیتز جرالد وقتی ترجمه را شروع کرد‬ ‫خداوند بنگریم به جای آنکه به کردار‬ ‫کلام مقدس خداوند ادا نخواهم کرد‪.‬در‬ ‫هفت کاردینال ارشد بر حکم تکفیر‬ ‫از این دیدگاه پرداخت‪.‬‬
‫که از همسرش جدا شده بود و حلقۀ‬ ‫او توجه کنیم؟ آیا کردار کمتر از گفتار‬ ‫برابرشمااعلامم ‌یکنمکهاینکبهبطلان‬ ‫حمله وارثان جهل و نادانی‬
‫هم حر ‌فهایی به میان آمد‪.‬‬ ‫دوستانش نیز از هم پاشیده بود‪ .‬به‬ ‫اهمیت دارد؟ من سؤال م ‌یکنم‪ :‬اگر‬ ‫ونادرستیعقایدپیشینخودواقفشد‌هام‬ ‫گالیله مهر تائید زدند‪.‬‬ ‫کلیسای کاتولیک به مرکزیت زمین‬
‫عده‌ای معتقدند در فرهنگ غرب‪،‬‬ ‫همین خاطر آن رباعی‌هایی را انتخاب‬ ‫امروز فردی معتقد به حرکت زمین را‬ ‫و نور ایمان به قلبم تابیده است‪ .‬اکنون هر‬ ‫اعترافاتگالیله‬ ‫معتقد بود‪ ،‬و به پیروی از متن «سفر‬
‫خیام بیشتر از هر شاعر ایرانی دیگری‬ ‫می‌کرد که از لذت‪ ،‬موقتی بودن همه‬ ‫کافر بدانیم‪ ،‬فردا که یقین حاصل کردیم‬ ‫حکموجزاییکهبرایمتعیینشودبامیل‬ ‫گالیله در برابر دادگاه متنی را قرائت‬ ‫آفرینش» تورات (عهد قدیم) قر ‌نها‬
‫طرفدار دارد‪ .‬مارک تواین یکی از‬ ‫چیز و بد عهدی دوران می‌گفتند‪.‬‬ ‫کهزمینواقعاحرکتم ‌یکند‪،‬آیاکلیسابا‬ ‫کرد که برای تبرئۀ خود از پیش آماده‬ ‫آموزش داده بود که خداوند نخست‬
‫آنهایی بود که از روی کتاب فیتز جرالد‬ ‫این خیام نصفه و نیمه‪ ،‬اروپایی‌ها‬ ‫مشکلیجدیروبرونم ‌یشود؟بهنظرمن‬ ‫و رغبت خواهم پذیرفت‪.‬‬ ‫کرده بود‪ .‬او در برابر دادگاه چنین گفت‪:‬‬ ‫زمین را آفرید و سپس عرش و سماوات‬
‫رباعی م ‌یگفت‪ .‬خانوادۀ تی‌اس الیوت‬ ‫را شیفتۀ خودش کرد‪ .‬با الهام از‬ ‫هرجا کلام خداوند با امور واقعی در تضاد‬ ‫درپایانمتذکرم ‌یشومکهبرایکسب‬ ‫«من‪،‬گالیل ‌هئوگالیل ‌هئی‪،‬فرزندوینچنزو‪،‬‬ ‫(خورشید و ستارگان) را پیرامون آن به‬
‫شاعر مشهور‪ ،‬همگی از شیفتگان‬ ‫این فیلسوف سرخوش‪ ،‬شاعران دور‬ ‫قرار گیرد‪ ،‬باید به امور واقعی تکیه کنیم‪،‬‬ ‫اطمینان از صحت و دقت اعترافات خود‪،‬‬ ‫اهل فلورانس‪ ،‬در سن هفتاد سالگی‪ ،‬در‬ ‫حرکت در آورد‪.‬ارباب کلیسا از گالیله‬
‫عمر خیام بودند‪ .‬آبراهام لینکلن توی‬ ‫هم جمع می‌شدند و مهمانی شام‬ ‫زیرا کلام خداوند برای اقناع عوام است‪ ،‬و‬ ‫هر آنچه در اینجا گفتم را پیش از این‬ ‫این دادگاه معدلت حاضر شده‪ ،‬در برابر‬ ‫خواستند از عقاید تازه دست بردارد و‬
‫حرف‌هایش مدام از رباعی‌های جرالد‬ ‫می‌دادند و رباعی می‌خواندند‪ .‬در‬ ‫درستبرایتأمینهمینمنظوربهخداوند‬ ‫با شعور و هشیاری کامل با خط خود‬ ‫شماقضاتمحکمۀتفتیشزانوم ‌یزنم‪،‬بر‬ ‫تنها نظریات مورد قبول کلیسا را آموزش‬
‫استفاده م ‌یکرد‪ .‬بورخس آرژانتینی در‬ ‫دوره‌ای هم اعضای باشگاه عمر خیام‬ ‫خصوصیاتی ناشایست نسبت م ‌یدهد‪».‬‬ ‫روی کاغذ آورد‌هام‪ ،‬تا هیچ خللی در آن‬ ‫کتاب مقدس که اینک در برابر من است‪،‬‬ ‫دهد‪،‬اماگالیلهبههشدا‌رهایاربابکلیسا‬
‫خانه‌اش یک کوزۀ گلی داشت‪ ،‬به یاد‬ ‫لندن‪ ،‬زبان فارسی یاد م ‌یگرفتند تا‬ ‫«از یاد نبریم که کتاب مقدس تنها به‬ ‫دست م ‌یگذارم و سوگند یاد م ‌یکنم که‬ ‫وقعی نگذاشت‪ ،‬تا آنکه رسما «برای ادای‬
‫خیام‪ .‬ولادیمیر پوتین هم همین چند‬ ‫بتوانند شعرهای خیام را به زبان اصلی‬ ‫پرس ‌شهایروحیبشرجوابم ‌یدهد‪.‬از‬ ‫راه نیابد‪».‬‬ ‫همواره به این کتاب‪ ،‬یکایک تعالیم و‬ ‫توضیحات» به رم احضار شد‪ .‬محکمۀ‬
‫وقت پیش گفت که ش ‌بها بدون خیام‬ ‫بخوانند‪ .‬یکی‌شان حتی تا نیشابور‬ ‫این رو نباید به ظاهر این متن تکیه کرد‪».‬‬ ‫دفاع از خرد آزاد انسانی‬ ‫نصایحومواعظآناعتقادداشتهوبهلطف‬ ‫تفتیش عقاید (انکیزاسیون) که به پرونده‌‬
‫آمد و با خود از مزار خیام گل‌های‬ ‫تنهاچندماهقبلازقرائت«ندام ‌تنامه»‬ ‫خداوند در آینده نیز اعتقاد خواهم داشت‪.‬‬ ‫گالیله رسیدگی کرد او را کافر شناخت‪.‬‬
‫خواندن‪ ،‬خوابش نمی‌برد‪.‬‬ ‫سرخی برد که بعداً سر قبر فیتز‬ ‫سرانجامگالیله‬ ‫(در ژانویه ‪ )۱۶۳۳‬گالیله در نام ‌های به‬ ‫با هدایت عالیجنابان و طلب مغفرت‬ ‫حکم دادگاه تفتیش عقاید‬
‫ج ‌لالخالق!‬ ‫گالیله به حبس ابد محکوم شد‪ ،‬اما به‬ ‫دوست خود الا دیوداتی توضیح داده بود‬ ‫از درگاه پروردگار آشکارا م ‌یگویم‪ :‬این‬ ‫حکمی که دادگاه به گالیله ابلاغ‬
‫خاطر کهولت سن به او اجازه دادند که‬ ‫که به نظر او متون دینی را نباید در الفاظ‬ ‫کرد‪ ،‬در متون گوناگون متفاوت است‪ ،‬و‬
‫در خانه خود در حومۀ فلورانس محبوس‬
‫بماند‪ ،‬تا در سال‪ ۱۶۴۲‬درگذشت‪ .‬یعنی‬ ‫درونمای ‌ه آن بدین قرار است‪:‬‬
‫درست همان سالی که ایزاک نیوتن‬ ‫«عالیجنابان کاردینا ‌لهای محکمۀ‬
‫فیزیکدان انگلیسی به دنیا آمد‪ ،‬و بر پایه‬ ‫تفتیشعقایددر‪ ۲۲‬ژوئن‪ ۱۶۳۳‬میلادی‬
‫نظریات گالیله فیزیک مدرن را متحول‬ ‫آرای خود را به ترتیب زیر اعلام م ‌یکنند‪:‬‬
‫نخست آن که نظرگاهی که خورشید‬
‫کرد‪.‬‬ ‫را ثابت و مرکز جهان م ‌یداند‪ ،‬از دیدگاه‬
‫نزدیک چهار قرن بعد پاپ ژان پل‬ ‫فلسفی انحرافی و کفرآمیز است‪ ،‬زیرا نص‬
‫دوم در سال ‪ ۱۹۹۲‬رسوایی محاکمه‬ ‫صریح کتاب مقدس را نقض م ‌یکند‪.‬‬
‫گالیله را «سوءتفاهمی دردناک» در تاریخ‬ ‫دیگر آن که این نظرگاه که زمین مرکز‬
‫مسیحیت دانست که از تقابل دانایی و‬ ‫جهان نیست‪ ،‬بلکه با حرکتی دائمی به‬
‫ایمان زاده شده بود‪ .‬در فوریه ‪۲۰۰۹‬‬ ‫دور خورشید م ‌یچرخد‪ ،‬با ایمان دینی‬
‫واتیکان مراسمی رسمی برای بزرگداشت‬ ‫مغایرت دارد و بدین خاطر حکم نهایی‬
‫خودراچنیناعلامم ‌یکنیم‪:‬گالیله‪،‬شما‬
‫گالیله برگذار کرد‪.‬‬

‫‪654‬‬

‫‪7 29‬‬ ‫‪86‬‬ ‫(سودوكو)‬
‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1‬عمودی‪:‬‬
‫‪4 67‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬ـ از آهنگسازان برجسته و مشهور‬ ‫‪1‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪93‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ایتالیا در قرن گذشته‬
‫‪2‬‬
‫‪95‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬ـ انسان ـ جانداری است ـ از دروس‬
‫‪97‬‬ ‫‪1‬‬ ‫مدرسه‬ ‫‪3‬‬
‫‪64‬‬
‫‪3‬ـ بند ـ بی بند و بار‬ ‫‪4‬‬
‫‪4 6 8 3 13‬‬ ‫‪4‬ـ اهل ادب و معرفت ـ وحشت‬
‫‪5‬‬
‫‪6 3 9 24‬‬ ‫ـ تازه‬
‫‪ 5‬ـ هیزم ـ پایه ـ سیاه‬ ‫‪6‬‬
‫‪ 8‬ـ نجیب ـ بخ ‌تآزمایی‬ ‫عمودی‪:‬‬ ‫‪11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1‬‬ ‫‪ 6‬ـ حرف خطاب ـ جایگاه ـ زبانی‬
‫‪9‬ـ فاقد امنیت ـ مادر‬ ‫‪7‬‬
‫‪1 0‬ـ پهلو ا ن ـ ا ز‬ ‫‪1‬ـ از نخست‌وزیران‬ ‫‪1‬‬ ‫است‬
‫سلسله‌های حکومتی‬ ‫پیشین ایران‬ ‫‪ 7‬ـ سالخورده ـ مصالحه و سازش ـ‬ ‫‪8‬‬
‫‪2‬‬
‫در ایران‬ ‫‪2‬ـ بخشنده ـ رها شده‬ ‫در هر خان ‌های پیدا م ‌یشود‬ ‫‪9‬‬
‫‪1 1‬ـ شو م ـ شهر‬ ‫‪3‬ـ اکنون ـ رطوبت ـ‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ 8‬ـ ظ ّن ـ میو‌های است ـ سخ ‌تترین‬ ‫‪10‬‬
‫موسیقی ـ از بین بردن‬ ‫امیرکبیر را در آنجا رگ‬ ‫‪9‬ـ پایتخت کشوری است ـ ردیف ـ‬
‫‪4‬‬ ‫‪11‬‬
‫زدند‬ ‫از شهرهای تاریخی اروپا‬ ‫‪12‬‬
‫‪4‬ـ اشاره به دور ـ از آثار‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬ـ از فوتبالیست‌های معروف و‬
‫‪6‬‬ ‫‪13‬‬
‫ژان ژاک روسو‬ ‫قدیمی ایران‬
‫‪ 5‬ـ حرکت قشون برای‬ ‫‪7‬‬ ‫‪11‬ـ از مرکبات ـ فرار ناگهانی‬ ‫‪10‬ـ نارس ـ بنیه ـ پهلوان‬ ‫‪14‬‬
‫‪11‬ـ لحظه ـ سریر ـ‬
‫جنگ‬ ‫‪8‬‬ ‫حیوانات ـ خبره‬ ‫‪15‬‬
‫‪ 6‬ـ راستگوشه‬ ‫‪9‬‬ ‫‪12‬ـ از میو‌هها‬ ‫پیامبری است‬
‫‪ 7‬ـ تخیل ـ وسیل ‌های‬ ‫‪12‬ـ دکانی است ـ از ظروف‬ ‫افقی‪:‬‬
‫برای نواختن ـ او هم‬ ‫‪10‬‬ ‫‪13‬ـ نغمه ـ سپاسگزار ـ از اعضای‬
‫حرف ‌های دارد‬ ‫داخلی بدن انسان‬ ‫ـ رطوبت‬ ‫‪1‬ـ نویسنده‪ ،‬منتقد هنری‬
‫‪13‬ـ نامی دیگر برای آمریکا‬ ‫و داستانسرای برجسته و‬
‫حل جدول شماره قبل‬ ‫‪11‬‬ ‫‪14‬ـ کشوری است ـ اسباب و‬
‫وسایل خانه‬ ‫ـ سوزان ـ فلزی است‬ ‫مشهور معاصر ایران‬
‫افقی‪:‬‬ ‫‪14‬ـ اثر ـ نوشتۀ منتشر‬ ‫‪2‬ـ پژوهشگر و ادیب‬
‫‪15‬ـ از شهرهای ایران ـ رده ـ بلندبالا‬ ‫صاحب‌نام ایران و استاد‬
‫‪1‬ـ از آثار منتسکیو‬ ‫شده ـ سلطان‬ ‫فقید دانشگاه تهران ـ از‬
‫‪2‬ـ از رؤسای پیشین‬ ‫حل جدول شماره قبل‬ ‫‪15‬ـ مددکار ـ ویران ـ‬
‫نقاشان معروف فرانسه‬
‫‪ 8‬ـ جنس مذکر ـ درگاه‬ ‫دانشگاه تهران‬ ‫وضوح‬ ‫‪3‬ـ نقاشی کردن ـ مکاتبه‬
‫‪9‬ـ درویش و قلندر ـ‬ ‫‪3‬ـ قسمتی از هواپیما ـ‬ ‫‪4‬ـ تیره و کدر ـ جویای‬
‫جلگه‌ا ی حا صلخیز د ر‬
‫اکسیر‬ ‫شهرت ـ درختی است‬
‫دامنۀ البرز‬ ‫‪4‬ـ بالاپوشی است ـ پایتخت‬ ‫‪ 5‬ـ آزاد ـ شهری در ایران‬
‫‪10‬ـ نماینده ـ مددکار ـ‬
‫کشوری است ـ فلج‬ ‫ـ گلی است‬
‫تکخال‬ ‫‪ 5‬ـ محل کسب و کار ـ‬ ‫‪ 6‬ـ از ورزشها ـ از آفات‬
‫‪11‬ـ گرو ـ جدا کردن‬
‫حروف کلمات به‌هنگام‬ ‫کشتی‬ ‫نباتی‬
‫خواندن ـ از ابزار دوزندگی‬ ‫‪ 6‬ـ مبارکی ـ میو‌های است‬ ‫‪ 7‬ـ حر ف فا صله ـ‬
‫رودخانه‌ای در اروپا ـ از‬
‫ـ ُمل‬ ‫کشورهای کوچک اروپایی‬
‫‪ 7‬ـ مشخص و برجسته ـ‬ ‫‪ 8‬ـ کاخی معروف در اروپا‬
‫ـ ره ‌نگذار ـ از بیماریها و‬
‫پایتخت کشوری است‬ ‫مصائب خطرناک اجتماعی‬
‫‪9‬ـ مسجدی معروف در‬

‫تهران ـ قوی‬