Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و ششم ـ شماره ۲۳۵ (دوره جديد

‫صفحه ‪ - Page 12 - 12‬شماره ‪۱۷۰۱‬‬
‫جمعه ‪ ۱۰‬تا پنجشنبه‪ ۱۶‬آبا ‌نماه ‪139۸‬خورشیدی‬

‫تأملات بهنگام؛‬ ‫دوقرنفرازونشیبمطبوعاتدرایران(‪)۱۴۳‬‬
‫«پهلو ‌یگرایی»‪ ،‬گفتمان پیشرو و آیند ‌هساز‬
‫احمد احـرار‬ ‫( کیهان لندن شماره ‪) ۱۳۲۴‬‬

‫بدنه اجتماع آورد و با کوششی مثا ‌لزدنی‪ ،‬به‬ ‫دس ِت کمی از ایام قاجار ندارد‪ .‬اگر قدری به‬ ‫=عصر پهلوی‪ ،‬با باقی دوران‬ ‫پس از رفتن وکلاء‪ ،‬نویسنده به ملاقات‬ ‫ملک‌الشعرای بهار در «تاریخ مختصر‬
‫توانمندسازی و رشد طبقات مختلف جامعه‬ ‫این شباهت مصیب ‌تبار بیاندیشیم‪ ،‬شاید بشود‬ ‫چند قرن اخی ِر تاریخ ایران‬ ‫مشیرالدوله در خلوت موفق شد‪ .‬او گفت‬ ‫احزاب سیاسی ایران» م ‌ینویسد‪« :‬روزنامۀ‬
‫اینجور نتیجه گرفت که حکومت جمهوری‬ ‫متفاوت بود‪ .‬دورا ِن پهلوی‪ ،‬فارغ‬ ‫من حتماً کنار‌هگیری خواهم کرد ولی از‬ ‫حقیقت شرحی از اختلاس‌های سردار‬
‫ایران همت گمارد‪.‬‬ ‫اسلامی فرزند ناق ‌صالخلقه و بیمار ایام قاجار‬ ‫از بعضی انتقاداتی که به شک ِل‬ ‫نقط ‌هنظر مصلحت ممکن است چند روزی‬ ‫اعتماد رئیس قورخانه را در روزنامه خود‬
‫دوران پادشاهی محمدرضا شاه پهلوی‪ ،‬ایام‬ ‫حکومت‌ورزی هر دو پادشا ِه‬ ‫باشم‪ .‬من با این وضعیت نم ‌یتوانم کار کنم‪.‬‬ ‫م ‌ینویسد و نسبت به بعضی افسران که‬
‫کوشش مستمر برای توسعه و پیشرفت کشور‬ ‫است‪.‬‬ ‫آن وارد است‪ ،‬دورا ِن رشد و‬ ‫سپس گفت شما به متحصنین مجلس‬ ‫از موقعیت خود سوءاستفاده کرده بودند‬
‫بود‪ .‬این یعنی‪ ،‬برای گردانندگان ساختار‬ ‫قریب به یکصد سال پیش‪ ،‬رضاشاه پهلوی‬ ‫بهزیستی بدنه جامعه ایران بود‪.‬‬ ‫بگویید ممکن است پس از من به شما آزار‬ ‫اعتراض می‌نماید‪ .‬این موضوع به گوشۀ‬
‫حکومت اعم از پادشاه و دولتمردان‪« ،‬آینده»‬ ‫با کمک دانایانی چون محمدعلی فروغی‪،‬‬ ‫بخش بزرگی از مردم ایران‪ ،‬در این‬ ‫برسد ولی من سعی م ‌یکنم رئی ‌سالوزراء‬ ‫قبای سردار سپه برم ‌یخورد و از رئی ‌سالوزرا‬
‫مفهومی ملموس و روشن داشت‪ .‬برای این‬ ‫عل ‌یاکبر داور‪ ،‬سیدحسن تق ‌یزاده و… «ممالک‬ ‫دوران به مرور از مرتبه «رعیت»‬ ‫بعد شما را با احترام و آبرومندی خارج کند‪.‬‬ ‫تقاضای توقیف روزنامه نامبرده را م ‌ینماید‪.‬‬
‫ایرانیان وط ‌ندوست‪ ،‬آینده ایران بسی مه ‌متر‬ ‫محروسه» قاجار را که سرشار از فقر و فساد‬ ‫به مقا ِم «شهروند» نزدیک شدند‬ ‫چون اشاره به رئی ‌سالوزراء بعد شد از‬ ‫مرحوم مشیرالدوله هم قبول نم ‌یکند‪ .‬سردار‬
‫از حضور خودشان در عرصه قدرت بود‪ .‬نزد‬ ‫و فلاکت بود‪ ،‬دوباره تبدیل به «شاهنشاهی‬ ‫و مفاهیمی چون «رفاه اجتماعی»‬ ‫ایشان پرسیدم چه شخصی ممکن است‬ ‫سپه ابتدا ب ‌هوسیله سالار نظام و در دفعۀ ثانی‬
‫هیچیک از آنها‪ -‬از فروغی و ساعد و قوام و‬ ‫ایران» نمود‪ .‬این تبدی ِل دوباره‪ ،‬پشتوانه فکری‬ ‫و «اعتبار شهروند ِی» کشور ایران‬ ‫ب ‌هوسیلۀ محمودآقا حاکم نظامی تهران به‬
‫مصدق گرفته تا زاهدی و َعلَم و امینی و هویدا‬ ‫محکمی داشت‪ .‬این پشتوانه فکری که به مرور‬ ‫امیر اقتدار (محمودآقا انصاری)‬ ‫مشیرالدوله پیغام م ‌یدهد که یا روزنامۀ‬
‫و بیش از همه محمدرضا شاه‪ -‬ماندن در قدرت‬ ‫و خردمندانه شکل گرفته بود‪ ،‬اکنون به واسطه‬ ‫را تجربه کردند‪.‬‬ ‫حقیقت را توقیف کنید یا م ‌یسپارم که‬
‫به قیم ِت نابود کردن آینده کشور معنی نداشت‪.‬‬ ‫بنیانگذاران و دوران ایجادش‪« ،‬پهلو ‌یگرایی»‬ ‫= قریب به یکصد سال پیش‪،‬‬ ‫بعد از شما بیاید؟ گفت مگر شما نم ‌یدانید؟‬
‫این رجال با وجود تفاو ‌تهای بنیادین فکری‬ ‫خوانده م ‌یشود‪ .‬صاحب این صفح ‌هکلید‪ ،‬بارها‬ ‫رضاشاه پهلوی با کمک دانایانی‬ ‫قوا ‌مالسلطنه خواهد بود و این بازی فقط‬ ‫دیگر به دربار راهتان ندهند‪»...‬‬
‫در روش حکمرانی‪ ،‬همگی ایرانی و ایراندوست‬ ‫در مقالات مختلفی که در کیهان لندن منتشر‬ ‫چون محمدعلی فروغی‪ ،‬علی‌اکبر‬ ‫برای او م ‌یباشد و اغلب اشخاصی که نزد‬ ‫در «خاطرات و خطرات» مخبرالسلطنه‬
‫شد‌هاند‪ ،‬اشاره کرده است که پهلو ‌یگرایی یعنی‬ ‫داور‪ ،‬سیدحسن تقی‌زاده و‪...‬‬ ‫من برای بقا و دوام من حماسه و رجزسرایی‬ ‫هدایت نیز آمده است‪« :‬وزیر جنگ توقیف‬
‫بودند و دلشان برای آینده ایران م ‌یتپید‪.‬‬ ‫گفتمانی که سلسله پادشاهی پهلوی‪ ،‬بانی و تا‬ ‫«ممالک محروسه» قاجار را که‬ ‫می‌کنند در باطن برای آوردن او سعی‬ ‫روزنامۀ حقیقت را م ‌یخواهد‪ .‬مشیرالدوله‬
‫در مقابل اما‪ ،‬گردانندگان حکومت اسلامی با‬ ‫اکنون تنها نماینده آن در طول تاریخ ایران‬ ‫سرشار از فقر و فساد و فلاکت‬ ‫م ‌یکنند‪ .‬پرسیدم آیا مستوفی امکان دارد‬ ‫معتقد است که تع ّرض ناحساب را باید به‬
‫مفهوم «آینده»‪ ،‬بیگانه هستند‪ .‬این فرقه تبهکار‬ ‫بوده است‪ .‬این گفتمان بر مبنای «مل ‌یگرایی»‪،‬‬ ‫بود‪ ،‬دوباره تبدیل به «شاهنشاهی‬ ‫بیاید؟ گفت نه‪ .‬در آن زمان نویسنده و‬ ‫جواب حسابی ر ّد نمود‪ .‬انگشتی در نظمیه‬
‫و مؤمنان و جیر‌هخوارانش‪ ،‬درکی انتزاعی و‬ ‫«سکولاریسم» و «تکنوکراسی»* شکل گرفته‬ ‫مرحوم سلیمان خان میکده و مل ‌کزاده و‬ ‫تحریکی نموده دست از کار کشیدند‪.‬‬
‫سراسر هذیان از «آینده» دارند‪ .‬فهم این جماعت‬ ‫ایران» نمود‪.‬‬ ‫شخصی ب ‌هنام ناظ ‌مالتجار کرمانی و جمعی‬ ‫مشیرالدوله ‪25‬هزار تومان می‌دهد فتنه‬
‫از آینده‪ ،‬آخرالزمانی و موعودگراست‪ .‬در مسلک‬ ‫است‪.‬‬ ‫= دوران پادشاهی محمدرضا‬ ‫از آزادیخواهان برای آوردن مستوفی‬ ‫را بخواباند‪ .‬مجلس به نعل و میخ م ‌یزند‪.‬‬
‫و رفتار این جماعت‪ ،‬رابطه با زمان به گون ‌های‬ ‫رضاشاه و همراهان خردمندش با تکیه بر‬ ‫شاه پهلوی‪ ،‬ایام کوشش مستمر‬ ‫مجاهده م ‌یکردیم ولی او بیشتر از پانزده‬ ‫از طرف سردار سپه به مشیرالدوله‪ ،‬که از‬
‫تعریف شده که هیچ جایی برای تعقل و سنجش‬ ‫این سه اصل‪ ،‬نهاد نوین اداره کشور را پ ‌یریزی‬ ‫برای توسعه و پیشرفت کشور‬ ‫رأی ب ‌هدست نیاورد و بالاخره قوا ‌مالسلطنه‬ ‫جنجال خسته نم ‌یشد‪ ،‬پیغام رسید که اگر‬
‫ملموس از حاص ِل گذ ِر ایام‪ ،‬باقی نمانده است‪.‬‬ ‫کردند و ایران را نه تنها از وطه نابودی نجات‬ ‫بود‪ .‬این یعنی‪ ،‬برای گردانندگان‬ ‫جلوگیری از روزنامه نکنی م ‌یگویم د ِر هیأت‬
‫شاید در هیچ کجای دنیا و نزد هیچ دستگاه‬ ‫بخشیدند بلکه ظرف بیست سال (‪-۱۳۲۰‬‬ ‫ساختار حکومت اعم از پادشاه‬ ‫در رأس کار آمد‪»...‬‬ ‫را ببندند‪ ،‬یا به روایتی به هیأت راهت ندهند!‬
‫سیاسی حاکمی‪ ،‬چنین حجمی از اسراف منابع‬ ‫‪ )۱۳۰۰‬سرزمینی عق ‌بمانده و ویران را دوباره‬ ‫و دولتمردان‪« ،‬آینده» مفهومی‬ ‫به دنبال رأی اعتماد مجلس‪ ،‬احمدشاه که‬ ‫کمیسیون ‪12‬نفری که مشیرالدوله برای‬
‫تجدید ناپذیر و نابود کرد ِن میراث طبیعی و‬ ‫به مسیر آبادانی و پیشرفت باز گرداندند‪ .‬بدون‬ ‫ملموس و روشن داشت‪ .‬برای این‬ ‫در اروپا ب ‌هسر م ‌یبرد تلگرافی ب ‌هشرح زیر‬ ‫همکاری از مجلس خواسته بود از سردار‬
‫اجرای سه اصل بنیادین پهلوی‌گرایی‪ ،‬نه‬ ‫ایرانیان وطن‌دوست‪ ،‬آینده ایران‬ ‫توضیح خواستند (‪َ 29‬ح َمل ‪1301‬ش) وزیر‬
‫فرهنگی پیشینیان قابل مشاهده نباشد‪.‬‬ ‫یکپارچگی ایران حفظ م ‌یشد و نه نهادهایی‬ ‫بسی مهم‌تر از حضور خودشان در‬ ‫خطاب به مشیرالدوله مخابره کرد‪:‬‬ ‫جنگ م ‌یگوید پیغام این نبود‪ ،‬بلکه این بود‬
‫فرقه تبهکار حاکم بر ایران و هواخواهانش به‬ ‫همچون ارتش ملی‪ ،‬دادگستری مستقل‪ ،‬آموزش‬ ‫جناب اشرف مشیرالدوله‪ ،‬رئی ‌سالوزراء‬ ‫که اگر از روزنامه جلوگیری نشود ما را به‬
‫«آینده» اعتقاد ندارند و برای آن برنام ‌های هم‬ ‫و پرورش نوین و دانشگا‌ه تهران تأسیس م ‌یشد‪.‬‬ ‫عرصه قدرت بود‪.‬‬ ‫مراتب اعتماد من نسبت به شما محتاج‬
‫نم ‌یریزند‪ .‬زمان حال هم برایشان یعنی چاپیدن‬ ‫تقویت مل ‌یگرایی موجب جان گرفتن هویت‬ ‫=هر نوع نظام سیاسی که در‬ ‫به اظهار و بیان نیست‪ .‬بطوری که در‬ ‫هیأت هم راه نخواهند داد!»‬
‫حداکثری همه چیز و خشونت ب ‌یحد و حصر‬ ‫ایرانی و سبب حفظ استقلال کشور شد‪ .‬بر‬ ‫آینده ایران بر سه اصل مل ‌یگرایی‪،‬‬ ‫تلگراف سابق گفته بودم اظهار کنار‌هجوئی‬ ‫درباره روزنامۀ حقیقت و مدیر آن‪ ،‬دکتر‬
‫علیه هر نوع مخالف و دگراندیش‪ .‬به باور این‬ ‫این اساس بود که ارتش ملی منظم جایگزین‬ ‫سکولاریسم و تکنوکراسی شکل‬ ‫شما موجب کمال تأسف و نگرانی بوده‪،‬‬ ‫باستانی پاریزی م ‌ینویسد‪« :‬در اینجا در‬
‫تبهکاران‪ ،‬منج ِی آخرالزمان به وقتش ظهور‬ ‫قشون پراکنده و قومی دوران قاجار گردید و با‬ ‫بگیرد‪ ،‬خواه ناخواه پهلوی‌گرا‬ ‫احساسات مجلس شورای ملی هم که تلگرافاً‬ ‫واقع مقصود توقیف حقیقت نبود بلکه لازم‬
‫خواهد کرد و همه چیز را سر و سامان خواهد‬ ‫تکیه بر همین ارتش بود که یاغیان داخلی و‬ ‫اظهار کرد‌هاند نظریات مرا تأیید م ‌ینماید‪.‬‬ ‫بود که جناح چپ ب ‌هجای خود نشانده شود‪.‬‬
‫داد؛ پس چه نیازی به غم و دغدغه آینده ایران‬ ‫تجزی ‌هطلبانی از قماش شیخ خزعل سرکوب‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫تصور می‌کنم وظیفۀ مخصوصی که در‬ ‫روزنامۀ حقیقت که ترجمۀ همان کلمۀ‬
‫شدند و آرامش و یکپارچگی به ایران بازگشت‪.‬‬ ‫دولتخواهی دارید مقتضی است بدون تأمل‬ ‫«پراودا» ب ‌هزبان روسی است ارگان جناح‬
‫را داشتن و به آیندگان اندیشیدن؟!‬ ‫تکیه بر سکولاریسم موجب قطع دست آلوده‬ ‫یوسف مصدقی‪ -‬این روزها‪ ،‬به مناسبت‬ ‫از استعفای خودتان صر ‌فنظر نموده و جداً‬ ‫چپ بود و در آن روزگار ‪5‬هزار شماره تیراژ‬
‫دستاوردهای ب ‌ینظیر و فراوان دوران پهلوی‬ ‫روحانیت شیعه از موقوفات‪ ،‬دادگا‌هها‪ ،‬ثبت اسناد‬ ‫صدمین زادروز محمدرضا شاه پهلوی‪ ،‬رسان ‌ههای‬ ‫به ادای تکالیف خدمت به مملکت مداومت‬ ‫داشت‪ .‬سید محمد دهگان فرزند سید تقی‬
‫چنان بارز و ماندگار بوده که پس از چهل سال‬ ‫و آموزش ابتدایی مملکت شد‪ .‬بدون ارز ‌شهای‬ ‫دیداری و شنیداری در کنار شبک ‌ههای فراگیر‬ ‫نمایید‪ .‬امیدوارم انشاءالله با مساعدتی که‬ ‫عندلیب کاشانی‪ ،‬شاعر مشهور دورۀ ناصری‬
‫حکومت واپسگرا و وط ‌نسوز جمهوری اسلامی‪،‬‬ ‫سکولار و در حالیکه قدرت آخوندهای شیعه پا‬ ‫اجتماعی‪ ،‬از تصاویر و گفتارهای پادشاه فقید‬ ‫از طرف مجلس شورای ملی مشهود است‬ ‫و عموزادۀ مؤیدالاسلام مدیر حب ‌لالمتین‬
‫هنوز آثار درخشان آن از ذهن و زیست جامعه‬ ‫برجا بود‪ ،‬تأسیس نهادهایی چون فرهنگستان‬ ‫ایران‪ ،‬سرشار شد‌هاند‪ .‬بازار اظهار نظر درباره‬ ‫کاملا به اجرای مصالح مملکت و موجبات‬ ‫مسؤولیت ادارۀ آن را داشت و ع‪ .‬بهبهانی‬
‫ایرانی محو نشد‌ه است‪ .‬فرقه تبهکار اشغالگر‬ ‫و دانشگاه تهران ناممکن و آزادی زنان از قیود‬ ‫شخصیت و زمانه دومین پادشاه سلسله پهلوی‬
‫ایران در این چهار دهه نکبت و ادبار از هیچ‬ ‫بَ َدوی شریعت اسلام و اعطای حقوق مدنی به‬ ‫هم دوباره گرم شده و حتی جماعتی که تا‬ ‫عمومی موفق باشید‪ .‬شاه‬ ‫صاح ‌بامتیاز آن بود‪.‬‬
‫کوششی برای زدودن گفتمان پهلوی‌گرایی‬ ‫چندی قبل‪ ،‬جز با سوء نیت و زبان تلخ از‬ ‫با این حال‪ ،‬مشیرالدوله که تصمیم خود‬ ‫سید محمد دهگان از تحصیلکرد‌ههای‬
‫از فرهنگ و تاریخ ایران معاصر فروگذار نکرده‬ ‫نیمی از جامعه ایران‪ ،‬محال بود‪.‬‬ ‫محمدرضا شاه سخن نم ‌یگفتند‪ ،‬با چرخشی‬ ‫را گرفته بود‪ ،‬پس از چند روز‪ ،‬در ‪27‬‬ ‫دانشگاه مسکو در رشتۀ سیاسی و اقتصاد بود‬
‫است و کوشیده تا با نهادن اُ ّم ‌تمحور ‌ی بجای‬ ‫تعلق خاطر هیأت حاکمه و ب ‌هخصوص دو‬ ‫شگفت‌انگیز‪ ،‬از نقش انکارناپذیر و خدمات‬ ‫اردیبهشت ‪ 1301‬کنار‌هگیری کرد‪ .‬بهار‪،‬‬ ‫و به آلمان و اتریش و فرانسه نیز سفر کرده و‬
‫ملی‌گرایی‪ ،‬شیعه‌گری بجای سکولاریسم و‬ ‫پادشاه فقید پهلوی به تکنوکراسی و تربیت‬ ‫چشمگیر او در ساختن ایران نوین‪ ،‬داد سخن‬ ‫علت آن را اختلاف رئی ‌سالوزرا و وزیر جنگ‬ ‫در ‪ 1330( 1911‬ق) به ایران بازگشته بود‬
‫نشاندن تعهد در جایگاه تکنوکراسی‪ ،‬گفتمانی‬ ‫متخصص در صنایع و علوم جدید‪ ،‬موجب‬ ‫م ‌یدهند‪ .‬بیشینه اظهار نظرهای منعکس در‬ ‫بر سر تعیین وزرا ذکر م ‌یکند‪« :‬مشیرالدوله‬ ‫و بعد از انقلاب روسیه (‪ )1917‬اتحادی ‌ههای‬
‫آخرالزمانی و آیند‌هستیز را جایگزین گفتمان**‬ ‫عملی شد ِن بخش مهمی از اندیشه تجدد در‬ ‫فضای مجازی هم‪ ،‬نشان از همدلی و علاقه‬ ‫بعد از وصول این تلگراف و اصرار نمایندگان‬ ‫کارگری را در ایران تشکیل داد و حتی در‬
‫ایران شد‪ .‬اعزام محصل به خارج از کشور و‬ ‫عموم کاربران به پادشاه درگذشته ایران دارد‪.‬‬ ‫برای قبول زمامداری حاضر شد لیکن‬ ‫کنفرانس چهارم بی ‌نالملل سوم ب ‌هعنوان‬
‫پیشرو و آیند‌همحور پهلو ‌یگرایی کند‪.‬‬ ‫استخدام متخصصین خارجی غیر وابسته به‬ ‫چنانکه نگارنده چند بار دیگر هم نوشته‪،‬‬ ‫نتوانست با وزیر جنگ کنار بیاید و ظاهراً‬ ‫نمایندۀ رسمی کارگران ایران شرکت کرد‪.‬‬
‫در پایان بایستی به این نکته اشاره شود که‬ ‫روس و انگلیس‪ ،‬ناشی از توجه پادشاهان ایران‬ ‫ابراز علاقه و ارادت بسیاری از مردم ایران به‬ ‫بهان ‌های که وزیر جنگ داشت عدم توافق با‬ ‫در اوایل سلطنت پهلوی از سیاست کناره‬
‫همچنانکه شاهزاده رضا پهلوی بارها به تلویح و‬ ‫پادشاهان فقید سلسله پهلوی‪ ،‬تنها به یک‬ ‫تعیین وزرا بود و این از عجایب است که یک‬ ‫گرفت و مدتها ریاست بانک ایران و شوروی‬
‫تصریح بیان کرده‪ ،‬اقبال به پهلو ‌یگرایی لزوما‬ ‫و یارانشان به تکنوکراسی و ف ‌نسالاری بود‪.‬‬ ‫نوستالژی ساده یا غم از دست رفت ِن یک گذشته‬ ‫وزیر بعد از استعفای رئیس دولت بر سر کار‬ ‫را داشت که مرحوم چراغعل ‌یخان امیراکرم‬
‫به معنی هواداری از بازگشت «سلطنت» به ایران‬ ‫هر چند رضاشاه پهلوی و دولتمردان همراهش‬ ‫خوش و پر رونق محدود نم ‌یشود‪ .‬ماجرا بیش‬ ‫باقی بماند و حتی در تعیین افراد دولت با‬ ‫واسطۀ تأمین او بود‪ .‬چند روز بعد از وقایع‬
‫نیست بلکه توجه به این گفتمان‪ ،‬درواقع احترام‬ ‫بانیان گفتمان پهلو ‌یگرایی بود‪ ،‬اما کسی که این‬ ‫از همه چیز مربوط به آگاه شدن مردم ایران از‬ ‫شهریور ‪ 1320‬در همدان ب ‌هطور ناگهانی‬
‫به اصولی است که ایرا ِن نوین را ساخت ‌هاند‪ .‬هر‬ ‫گفتمان را به بلوغ و بارآوری رساند‪ ،‬محمدرضا‬ ‫مفهوم «آینده ‌»ی از دست رفته عهد پهلوی و‬ ‫رئی ‌سالوزرای بعد‪ ،‬چون و چرا کند!»‬
‫نوع نظام سیاسی که در آینده ایران بر سه اصل‬ ‫شاه فقید بود‪ .‬پهلوی دوم‪ ،‬سه اصل بنیادی‬ ‫در ِک روزافزون ایرانیان از عمق فاجعه استمرار‬ ‫بحران‪ ،‬حدود یک ماه طول کشید‪ .‬در این‬ ‫درگذشت»‪.‬‬
‫مل ‌یگرایی‪ ،‬سکولاریسم و تکنوکراسی شکل‬ ‫پهلو ‌یگرایی را از محیط بسته نخبگان به میان‬ ‫مدت‪ ،‬سردار سپه عملا نقش رئیس دولت را‬ ‫عباس خلیلی در خاطرات سیاسی خود‬
‫حکومت وط ‌نسوز جمهوری اسلامی است‪.‬‬ ‫ب ‌هعهده گرفته بود و امور جاری را با همکاری‬ ‫از ماجرای روزنامۀ حقیقت که منجر به‬
‫بگیرد‪ ،‬خواه ناخواه پهلو ‌یگرا خواهد بود‪.‬‬ ‫عصر پهلوی‪ ،‬با باقی دوران چند قرن اخی ِر‬ ‫استعفای مشیرالدوله و زمامداری مجدد‬
‫تاریخ ایران متفاوت بود‪ .‬دورا ِن پهلوی‪ ،‬فارغ از‬ ‫معاونین وزارتخان ‌هها اداره م ‌یکرد‪.‬‬ ‫قوا ‌مالسلطنه شد‪ ،‬شرح مبسو ‌طتری ب ‌هدست‬
‫* برخی هواخواهان پهلو ‌یگرایی‪ ،‬بجای «تکنوکراسی» از اصطلاح «مدرنیسم» استفاده‬ ‫بعضی انتقاداتی که به شک ِل حکوم ‌تورزی هر‬ ‫روز شانزدهم خرداد‪ ،‬جلسۀ خصوصی‬
‫م ‌یکنند که بار تاریخی‪-‬معنایی و کارکرد دیگری دارد و استفاده از آن در این جایگاه صحیح‬ ‫دو پادشا ِه آن وارد است‪ ،‬دورا ِن رشد و بهزیستی‬ ‫مجلسشورایملیب ‌همنظورتبادلنظردربارۀ‬ ‫م ‌یدهد‪:‬‬
‫بدنه جامعه ایران بود‪ .‬بخش بزرگی از مردم‬ ‫جانشین رئیس‌الوزرای مستعفی تشکیل‬ ‫«یک روزنامه ب ‌هنام حقیقت‪ ،‬تحت نظر‬
‫نیست‪.‬‬ ‫ایران‪ ،‬در این دوران به مرور از مرتبه «رعیت»‬ ‫شد‪ .‬اکثریت وکلا طرفدار قوا ‌مالسلطنه و‬ ‫شخصی ب ‌هنام دهگان برای نخستین بار به‬
‫** واژه «گفتمان»‪ ،‬برابرنهاد پیشنهادی داریوش آشوری برای لغت انگلیسی ‪ Discourse‬و‬ ‫به مقا ِم «شهروند» نزدیک شدند و مفاهیمی‬ ‫اقلیتی طرفدار مستوفی‌الممالک بودند‪.‬‬ ‫تبلیغ کمونیزم ولی ب ‌هعنوان حمایت کارگر‬
‫کلمه فرانسوی ‪ Discours‬است که به معنی مجموع ‌‌های از دلال ‌تها‪ ،‬رخدادها و ُک ِن ‌شهاست‬ ‫چون «رفاه اجتماعی» و «اعتبار شهروند ِی»‬ ‫رأی گرفتند‪ .‬از هشتاد نفر عدۀ حاضر در‬ ‫منتشر م ‌یشد ولی البته از طرف شوروی‬
‫که در روابط میان قدرت و دانش ایجاد شده و در کلمات بهم م ‌یرسند‪ .‬این روابط و قواعد‬ ‫جلسه‪ 65 ،‬نفر به قوا ‌مالسلطنه و ‪ 15‬نفر به‬ ‫حمایت و تأیید می‌شد‪ .‬در آن هنگام‬
‫غیرزبانی‪ ،‬در گذر زمان‪ ،‬وابسته به بافت و زمینه(‪ )Context‬سخن و شرایط اجتماعی دخیل‬ ‫کشور ایران را تجربه کردند‪.‬‬ ‫مستوف ‌یالممالک رأی تمایل دادند‪ .‬تمایل‬ ‫تشکیلات کوچک کارگری شروع و گاهی‬
‫در آن‪ ،‬کارکرد‪ ،‬خصلت و حدود ارتباطات زبانی و غیرزبانی را تعیین م ‌یکنند‪ .‬این قواعد‪،‬‬ ‫آنچه برای عموم افراد جامعه‪ ،‬روز به روز‬ ‫مجلس ب ‌هاطلاع شاه رسید و فرمان ریاست‬ ‫هم کارگران اعتصاب م ‌یکردند و م ‌یتوان‬
‫ویژگ ‌یهای حو‌ز‌ههای مختلف دانش و خصائص هر دوره تاریخی را شکل م ‌یدهند‪ .‬نظم حاکم‬ ‫بر حقانیت دوران پهلوی می‌افزاید‪ ،‬مقایسه‬ ‫وزرایی قوا ‌مالسلطنه صادر شد‪ .‬قوا ‌مالسلطنه‪،‬‬ ‫گفت کارگرانی جز کارگران مطابع وجود‬
‫بر هر گفتمانی‪ ،‬ناشی از همین قواع ِد وابسته به زمینه اجتماعی و تاریخی آن گفتمان است‪.‬‬ ‫میان شاخص‌های روشن و «آینده‌ساز»‬ ‫اعضای دومین کابینۀ خود را در ‪ 21‬خرداد‬ ‫نداشتند و آنها بودند که گاهی اعتصاب‬
‫برخی به غلط‪ ،‬از واژه «گفتمان» بجای کلماتی چون «گفتگو» یا «مناظره» استفاده م ‌یکنند‬ ‫رونق اقتصادی و آزاد ‌یهای اجتماعی زمانه‬ ‫ب ‌هشرح زیر تعیین و به مجلس معرفی کرد‪:‬‬ ‫م ‌یکردند و حامی آنها روزنامۀ حقیقت بود و‬
‫پادشاهی پهلوی و نکبت و سقوط هولناک این‬ ‫رئی ‌سالوزراووزیرامورخارجه‪،‬قوا‌مالسلطنه‬ ‫بعد هم چند روزنامه دیگر ب ‌هوجود آمده بود‪.‬‬
‫که نشاندهنده ب ‌یاطلاعی آنها از معنی مورد نظ ِر سازنده این واژه است‪.‬‬ ‫شاخ ‌صها و «ب ‌یآینده شد ِن» شهروندان ایران‬ ‫(احمد قوام) ـ وزیر جنگ‪ ،‬رضاخان سردار‬ ‫روزنامه حقیقت اوضاع را انتقاد کرده بود و‬
‫در دوران استقرار جمهوری اسلامی است‪.‬‬ ‫سپه ـ وزیر علوم‪ ،‬محتشم‌السلطنه ـ‬ ‫با نیروی نظامی بالطبع اصطکاک یافت‪ .‬چون‬
‫این «ب ‌یآیندگی»‪ ،‬پیش از عصر پهلوی‪ ،‬برای‬ ‫وزیر مالیه‪ ،‬فهیم‌الملک ـ وزیر عدلیه‪،‬‬ ‫تجربۀ تلخی در مبارزه با جراید حاصل شده‬
‫سالیان طولانی‪ ،‬بر «ممالک محروسه» ایران‬ ‫مشارالسلطنه ـ وزیر فوائد عامه و تجارت‪،‬‬ ‫و به تح ّصن در سفارت و مجلس کشیده بود‬
‫سردار سپه نخواست شخصاً در مطبوعات‬
‫سایه افکنده بود‪.‬‬ ‫عمیدالسلطنه‪.‬‬ ‫دخالت کند‪ .‬ناگزیر امیر اقتدار (محمودآقا‬
‫اگر به تصاویر بجا مانده از ایام انتهای سلطنت‬ ‫« ادامه دارد»‬ ‫انصاری) را نزد مشیرالدوله فرستاد و پیغام‬
‫قاجار نگاهی بیندازیم‪ ،‬جز فقر‪ ،‬فلاکت‪ ،‬بیماری‪،‬‬ ‫داد اگر روزنامه حقیقت را توقیف نکنی‬
‫تکیدگی و گرسنگی در سیما و جبین عامه مردم‬ ‫م ‌یگویم فردا در عمارت ریاست وزراء از‬
‫نم ‌یبینیم‪ .‬جام ‌ههای مندرس‪ ،‬ساختما ‌نهای در‬ ‫دخول شما جلوگیری کنند‪ .‬این پیغام‬
‫حال ویرانی‪ ،‬را‌ههای خاکی و سنگلاخ‪ ،‬مشاغل‬ ‫موجب استعفای مشیرالدوله شد‪ .‬اضطراب‬
‫کاذب و هرز‪ ،‬اوباش و لوط ‌یهای خیابانی و از‬ ‫و نگرانی سختی پیش آمد و چون خبر به‬
‫همه بیشتر خشونت و ب ‌ینظمی‪ ،‬نماهای اصلی‬ ‫احمدشاه رسید از استعفای مشیرالدوله‬
‫عکس‌های بجا مانده از عصر قاجار هستند‪.‬‬ ‫اظهار تأسف کرد ولی کار دولت را به مجلس‬
‫شوربختانه تصاویر جامعه امروز ایران هم‬ ‫واگذار نمود و مجلس هم به اکثریت قریب‬
‫‌اتفاق رأی اعتماد به مشیرالدوله داد و اول‬
‫عد‌های از نمایندگان به ملاقات ایشان رفتند‬
‫و بعد اکثر آنها‪ ،‬و مذاکرات تا نیم ‌هشب طول‬

‫کشید که ماه رمضان بود‪.‬‬