Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و هفتمـ شماره ۲۹۸ (دوره جديد

‫صفحه ‪ - Page 12 - 1۲‬شماره ‪1۷64‬‬
‫جمعه ‪ ۱۷‬تا پنجشنبه‪ 2۳‬بهمنماه ‪۱۳99‬خورشیدی‬

‫چند اصل کلی روند انقلاب و ضدانقلاب‬ ‫دو قرن فراز و نشیب مطبوعات در ایران (‪)۲۰6‬‬

‫احمد احـرار‬ ‫( کیهان لندن شماره ‪) 138۷‬‬

‫تابلو «آزادی راهبر مردم» از اوژن دلاکروا؛ سال ‪183۰‬‬ ‫=انقلابهای جامع یا کبیر‪،‬‬ ‫و مرد‪ ،‬چندین برابر روز پیش در‬ ‫آمدند‪.‬‬ ‫شاه به ایران بازنگشت‬
‫انقلابها یی هستند که هم‬ ‫مسجد شاه‪ ،‬منتشر بود‪ .‬ناگاه خبر‬ ‫من روز مزبور قبل از ظهر به‬ ‫دولتآبادی مینویسد‪:‬‬
‫آنجا که روحالله خمینی‪ ،‬حمله عراق‬ ‫در رأس رژیم بر اثر بحران اقتصادی‬ ‫سیاسیاند‪ ،‬هم اجتماعی و‬ ‫رسید که جمعیت به طرف مجلس‬ ‫سعدآباد رفته بودم‪ ،‬و از وقایعی که در‬
‫را «نعمت الهی» خواند‪.‬‬ ‫به ویژه افزایش قیمت نان آغاز شد‪.‬‬ ‫هم فرهنگی‪ .‬از معروفترین‬ ‫آهنگ کرده‪ ،‬امام جمعه را هم جلو‬ ‫«در این احوال سلطان احمدشاه‬
‫اصل ششم‬ ‫اشراف و طبقه کشیشان حاضر‬ ‫اینگونه انقلابها میتوان‬ ‫شهر روی میداد بیخبر بودم‪.‬‬ ‫روز حرکت خود را از پاریس معین‬
‫نشدند مانند طبقه سوم‪ ،‬مالیات‬ ‫از انقلاب فرانسه در ‪،1۷89‬‬ ‫خود انداخته‪ ،‬میآید!‬ ‫جمعی هم در سعدآباد نزد‬ ‫کرده به ولیعهد با تلگراف خبر میدهد‬
‫رژیمهای برآمده از انقلاب همواره‬ ‫بپردازند‪ .‬حال آنکه لویی شانزدهم‬ ‫انقلاب بلشویک در ‪191۷‬‬ ‫در این حین‪ ،‬من و مرحوم‬ ‫رئیسالوزرا بودند‪ .‬در آنجا خبر ازدحام‬ ‫بی آنکه در این باب هیچگونه جواب و‬
‫میکوشند دوران انقلابی را هرچه‬ ‫و وزیر دارایی او با عمومی کردن‬ ‫و انقلاب اسلامی در ایران‬ ‫مشیرالدوله و جمعی دیگر فوری در‬ ‫مردم و بستن بازار رسید‪ .‬رئیسالوزرا‬ ‫سؤال با سردار سپه شده باشد‪ .‬نگارنده‬
‫بیشتر طولانی کنند‪ .‬آرزومندند‬ ‫اتاقی جلسه کردیم‪ ،‬زیرا ما از تهیه و‬ ‫گفت‪« :‬چیزی نیست‪ ،‬فرستادهایم‬ ‫از سردار سپه میپرسد آیا شاه میآید؟‬
‫که همین انقلابی که آنان عامل یا‬ ‫پرداخت مالیات موافق بودند‪.‬‬ ‫‪ 19۷9‬نام برد‪.‬‬ ‫تدارک دولت و وکلای طرفدار دولت‬ ‫ساکتشان کنند؛ شما هم بروید و آنها‬ ‫جواب میدهد مطمئن باشید نخواهد‬
‫در روسیه‪ ،‬نیکلای دوم تزاری بود با‬ ‫=در ایران‪ ،‬تا یکسال قبل‬ ‫بیخبر بودیم‪ .‬در این جلسه قرار شد‬ ‫آمد‪ .‬روزی چند میگذرد‪ .‬در مجلس‬
‫وارثاش هستند‪ ،‬همیشگی شود‪.‬‬ ‫خوی و خلق ملایم و خواستار انجام‬ ‫از پیروزی انقلاب‪ ،‬بحران‬ ‫اگر مردم آمدند‪ ،‬کدام یک از ما برود‬ ‫را نصیحت کنید!»‬ ‫شورایملی اقامه روضهخوانی است که‬
‫با این کار‪ ،‬به دو هدف اساسی‬ ‫اصلاحات‪ .‬اما وقوع جنگ بزرگ‪،‬‬ ‫بزرگی در کشور وجود‬ ‫و به مردم چه بگوید؛ و در همان حال‬ ‫من و مرحوم نظامالدوله بهعجله به‬ ‫جای نگارش این کار بی تناسب در‬
‫ضعفهای ساختاری امپراتوری روس‬ ‫نداشت که رژیم نتواند آن را‬ ‫تصمیم گرفتیم که در جلسۀ علنی از‬ ‫مجلس و علتهای آن اینجا نیست‪،‬‬
‫میرسند‪:‬‬ ‫را بیش از پیش آشکار نمود و به‬ ‫مهار کند‪ .‬اما عواملی چون‬ ‫دولت راجع به دستگیری زنان سؤالی‬ ‫شهر آمدیم‪.‬‬ ‫ولیعهد به آن مجلس میآید‪ .‬در موقع‬
‫یکی اینکه‪ ،‬چون مشروعیتشان را‬ ‫بیماری و افسردگی شاه‪،‬‬ ‫بکنیم و دولت را واداریم که آنها را‬ ‫من خدمت مرحوم مدرس رسیدم‪،‬‬ ‫خارج شدن چشمش به نگارنده افتاده‬
‫از انقلاب گرفتهاند‪ ،‬دیگر نیازی به‬ ‫استعفای تزار انجامید‪.‬‬ ‫مو جب ا تخا ذ تصمیما ت‬ ‫کسل بود و از قضایا مثل من بیخبر‬ ‫تقاضا میکند از او ملاقات کنم‪ .‬بدیهی‬
‫در ایران‪ ،‬تا یکسال قبل از پیروزی‬ ‫متناقض و شتابزدهای شد‬ ‫مرخص کند‪.‬‬ ‫بود؛ ولی با عجله برخاست و به‬ ‫است همان روز سردار سپه خبردار‬
‫اخذ مشروعیت جدید ندارند‪.‬‬ ‫انقلاب‪ ،‬بحران بزرگی در کشور‬ ‫که به گسست شیرازه امور‬ ‫در این حین‪ ،‬رئیسالوزرا بههمراهی‬ ‫میشود‪ .‬اما نگارنده چنانکه به هیچ‬
‫دیگر آنکه‪ ،‬با وعده امکان اصلاحات‬ ‫وجود نداشت که رژیم نتواند آن را‬ ‫عبدالله طهماسبی کفیل وزارت جنگ‪،‬‬ ‫مجلس آمد‪.‬‬ ‫کدام طمعی ندارم از هیچکدام هم‬
‫و بهینهسازی وضع موجود‪ ،‬بروز‬ ‫مهار کند‪ .‬اما عواملی چون بیماری‬ ‫انجامید‪.‬‬ ‫قوامالدوله و جم معاون رئیسالوزرا‬ ‫با حال کسالت از میان ازدحام مردم‬ ‫ملاحظهای ندارم‪ ،‬روز وعده به دیدن‬
‫انقلاب دیگری را غیرلازم و نا مشروع‬ ‫و افسردگی شاه‪ ،‬موجب اتخاذ‬ ‫= انقلا ب نه د زدید ه‬ ‫و عدهای دیگر از وزرا وارد مجلس‬ ‫که تا دم سرچشمه‪ ،‬پشت در پشت‪،‬‬ ‫ولیعهد میروم و این آخرین ملاقات‬
‫تصمیمات متناقض و شتابزدهای شد‬ ‫میشود و نه در چند جهت‬ ‫شدند و در اتاق تنفس قدری با وکلا‬ ‫تیپ شده بودند‪ ،‬گذشتیم‪ .‬مرحوم‬ ‫من است با او در ایران‪ .‬این ملاقات در‬
‫جلوه میدهند‪.‬‬ ‫که به گسست شیرازه امور انجامید‪.‬‬ ‫حرکت میکند‪ .‬در انقلاب‪،‬‬ ‫مدرس و ما را مردم راه دادند‪ .‬مدرس‬ ‫حوضخانۀ زیر تالار برلیان باغ گلستان‬
‫امروز حتا در رژیم دموکراتیک‬ ‫دقیقا همان نیرویی پیروز‬ ‫صحبت کردند‪.‬‬ ‫در داخل صحن مجلس‪ ،‬دم سردر‬ ‫میشود به طور خصوصی‪ .‬ولیعهد‬
‫فرانسه‪ ،‬انقلاب کبیر همچنان مرجع‬ ‫اصل دوم‬ ‫میشود که هسته اصلی‬ ‫قبل از ورود رئیسالوزرا‪ ،‬بدون‬ ‫ایستاده‪ ،‬نطقی در نصیحت خلق و‬ ‫میگوید شاه وارد میشود‪ ،‬تلگراف‬
‫اصلی مشروعیت باقی مانده‪ .‬در‬ ‫انجام اصلاحات از موضع ضعف‪،‬‬ ‫اینکه ما ملتفت شده باشیم‪ ،‬عدهای‬ ‫امیدواری به اصلاح اوضاع ایراد کرد‬ ‫شاهانه به من نموده روز ورود خود را‬
‫فرانسه وقتی از رپوبلیک‪ /‬جمهوری‬ ‫به تضعیف نظام حاکم میانجامد‬ ‫انقلاب بوده است‪.‬‬ ‫سرباز وارد مجلس شده بودند‪ ،‬و‬ ‫و مردم را دلداری داده به آرامش و‬ ‫معین کرده است و از جنوب خواهد‬
‫صحبت میشود یا رئیس جمهور در‬ ‫و به روند سقوط رژیم سرعت‬ ‫در باغ پشت مجلس متفرق بودند‪.‬‬ ‫آمد‪ .‬میگویم اگر پای او را بهروی‬
‫پایان سخنرانیاش میگوید‪« :‬زنده‬ ‫میبخشد‪ .‬این وضعیت را میتوان‬ ‫مهدی مظفری‪ -‬تفاوت بین‬ ‫رئیسالوزرا پس از آنکه قدری با این‬ ‫سرتیپ محمد درگاهی‬ ‫خاک بوشهر ببینم باور نخواهم کرد‬
‫باد جمهوری»‪ ،‬منظور یادآوری‬ ‫در اصطلاح گردنه یا «پیچ توکویل»‬ ‫انقلابها از حیطه انقلاب شروع‬ ‫و آن صحبت کرد‪ ،‬امر داد سربازها‬ ‫سکوت دعوت نمود‪ .‬این نطق تأثیر‬ ‫که وارد شود‪ .‬ولیعهد بی آنکه علت‬
‫اتصال رژیم موجود به همان انقلاب‬ ‫نامید‪ .‬کوششهای دیرهنگام لویی‬ ‫میشود و عوامل انقلاب‪ ،‬شرایط‬ ‫بر پشت بامهای عمارات مجلس‬ ‫غریبی در مردم بخشید‪ ،‬ولی پیدا‬ ‫این بدبینی را بپرسد از من سؤال‬
‫شانزدهم برای دادن فضای بیشتر به‬ ‫عینی جامعه و جهان‪ ،‬روند انقلاب و‬ ‫بود که جمعی درصدد تحریک خلق‬ ‫مشورتآمیز مینماید که در این گیر و‬
‫کبیر است‪.‬‬ ‫«طبقه سوم»‪ ،‬اصلاحات گورباچف‬ ‫نیز چگونه رهبری و بسی موارد دیگر‬ ‫قسمت شدند!‬ ‫هستند تا مردم را به فساد و حرکات‬ ‫دار تکلیف او چه خواهد بود‪ .‬میگویم‬
‫همچنین روسیه در طول هفتاد‬ ‫(گلاسنوست‪ :‬شفافیت و پروستریکا‪:‬‬ ‫را در بر میگیرد‪ .‬این نوشته فقط به‬ ‫این حرکت‪ ،‬بیاندازه بعضی از‬ ‫خارج از قاعده و شورشآمیز تحریک‬ ‫اگر شاه آمد بهمحض ورود او‪ ،‬مرخصی‬
‫سال عمر اتحاد جماهیر شوروی‪،‬‬ ‫بازسازی) در شوروی بحرانزده‪ ،‬و‬ ‫روند انقلابها میپردازد و نه به علل‬ ‫وکلا را عصبانی کرد! ولی اکثریت‪،‬‬ ‫کنند‪ .‬اما بیان مدرس در توده اثر خود‬ ‫گرفته برای تکمیل تحصیلات خویش‬
‫خود را تا آخرین ساعات حیاتش‪،‬‬ ‫گشایش دیرهنگام فضای سیاسی از‬ ‫بسیار این حرکت را پسندید‪ ،‬چه بیم‬ ‫را بخشید و حالت آرامش و سکونی‬ ‫به اروپا سفر نمائید و اگر نیامد آنطور‬
‫وارث انقلاب اکتبر میدانست و‬ ‫جانب محمدرضاشاه‪ ،‬نمونههای بارز‬ ‫و عوامل آنها‪.‬‬ ‫آن داشت که رجاله نسبت به آنها‬ ‫در مردم پیدا شد و شروع به متفرق‬ ‫که عقیدۀ من است هرچه زودتر و به‬
‫مخالفانش را «تجدیدنظرطلب» و‬ ‫جنگ یکی از عوامل مهم انقلاب‬ ‫هر وسیله که ممکن باشد با سردار‬
‫این روند هستند‪.‬‬ ‫است‪ .‬ولی جنگ به خودی خود‬ ‫سوءقصدی کند!‬ ‫شدن نمودند‪.‬‬ ‫سپه بسازید و هرطور رضای اوست‬
‫«خائن» به انقلاب میخواند‪.‬‬ ‫اصل سوم‬ ‫موجد انقلاب نیست‪ .‬در روسیه‬ ‫گفتند که وقتی سردار سپه با‬ ‫در همین حین‪ ،‬ادارۀ نظمیه عدۀ‬ ‫همانطور بنمائید‪ ،‬گرچه هیچ دخالت‬
‫جمهوری اسلامی هم که پیش‬ ‫تزاری‪ ،‬جنگ اول جهانی یکی از‬ ‫درشکه به طرف مجلس میآمده‬ ‫زیادی از مردم را که به طرف خانههای‬ ‫در کارها نکنید وگرنه برای شما‬
‫روی ماست‪ .‬با گذشت بیش از‬ ‫انقلاب نه دزدیده میشود و نه‬ ‫عوامل مهم انقلاب بلشویک بود‪.‬‬ ‫است‪ ،‬از طرف دستههای رجاله سوء‬ ‫خود میرفتند توقیف کرد‪ ،‬خاصه‬ ‫خطرناک است‪ .‬ولیعهد اظهار ناامیدی‬
‫چهل سال‪ ،‬هنوز رهبرش «رهبر‬ ‫در چند جهت حرکت میکند‪ .‬در‬ ‫اما در همان روسیه‪ ،‬جنگ دوم‬ ‫ادبی شده‪ ،‬درخصوص تعرض شهربانی‬ ‫جمعی کثیر از زنان و خانمها را حبس‬ ‫میکند که بشود با سردار سپه کنار‬
‫انقلاب» است‪ .‬مشروعیت کل نظام‪،‬‬ ‫انقلاب‪ ،‬دقیقا همان نیرویی پیروز‬ ‫جهانی‪ -‬بسی مهیبتر از جنگ‬ ‫به بانوان و نوامیس خود چیزهایی‬ ‫کرد‪ ،‬بهحدی که گفتند در بازداشتگاه‬ ‫آمد و از نگارنده تقاضا میکند سردار‬
‫مشروعیت برآمده از انقلاب است‬ ‫میشود که هسته اصلی انقلاب بوده‬ ‫اول‪ -‬موجب انقلاب نشد‪ .‬هرچند‬ ‫گفته بودند‪ .‬نیز خبر آمد که جمعی‬ ‫سپه را ملاقات کرده پیغام ذیل را به‬
‫وارزشهایش‪ ،‬ارزشهای انقلابی‪.‬‬ ‫است‪ .‬تصور دزدیده شدن انقلاب‬ ‫حکومت استالین به مراتب خشنتر‬ ‫هم به سوی سفارت دولت شوروی‬ ‫زنانه دیگر جائی باقی نمانده بود‪.‬‬ ‫او برسانم؛ میان من و شما دویست‬
‫دادگاههای انقلابی و سرویسهای‬ ‫فقط مرهمی است بر زخم نیروهایی‬ ‫که بعد از مجلس یگانه مأمن مردم‬ ‫شب آن روز خبر توقیف این‬ ‫قدم فاصله است‪ ،‬بیست قدم آن را‬
‫مخوف اطلاعاتیاش نیز همچنان‬ ‫که با تصور کاذب خودمحوری‪ ،‬در‬ ‫از حکومت تزار بود‪.‬‬ ‫شناخته میشد‪ ،‬شتافتهاند‪ .‬گروهی‬ ‫عد ه د ر شهر منتشر گر د ید ‪.‬‬ ‫شما بردارید و یکصد و هشتاد قدم‬
‫به تعقیب و محاکمه «ضدانقلاب»‬ ‫انقلاب شرکت کرده بودهاند‪ .‬جهت‬ ‫در ایران نیز با وجود هشت سال‬ ‫در سفارتخانه رفته و گفتهاند ما شاه‬ ‫این حرکت درگاهی‪ ،‬که خود نوعی‬ ‫را من برمیدارم تا به یکدیگر برسیم‪.‬‬
‫انقلاب هم توسط همان نیرویی‬ ‫جنگ با عراق‪ ،‬حکومت خمینی‬ ‫خود را میخواهیم و باید فوری شاه‬ ‫تحریک بود‪ ،‬کار خود را کرد و تحریک‬ ‫فردای این روز سردار سپه را‬
‫میپردازند‪.‬‬ ‫مشخص میشود که هسته اصلی‬ ‫از هم نپاشید‪ ،‬جریتر هم شد و‬ ‫بزرگی در اعصاب مردم بخشید‪.‬‬ ‫ملاقات کرده پیغام ولیعهد را به او‬
‫اصل هفتم‬ ‫انقلاب را تشکیل میدهد‪ .‬روایت دو‬ ‫به کشتارهای سال ‪ ۶۷‬دست زد‪.‬‬ ‫حرکت کند و بیاید!‬ ‫مرحوم مدرس و ما رفقا که مطلب‬ ‫میرسانم‪ ،‬میگوید جواب بدهید‬
‫تا کنون دیده نشده که نیروها‬ ‫جهت یا چند جهت بودن انقلاب‪،‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬رویداد انقلاب مستلزم وجود‬ ‫سردار سپه با وزرا و معاون خود‬ ‫را دریافته بودیم‪ ،‬با عدم فرصت‪،‬‬ ‫که مستقیماً به شما جواب خواهم‬
‫و اشخاصی که در انقلاب شرکت‬ ‫بهانه کسانی است که با بلیت عوضی‪،‬‬ ‫علل و اسباب دیگری هم هست‪ .‬این‬ ‫در نزدیک در بهارستان ایستاد‪.‬‬ ‫هرقدر توانستیم به محلات و به‬ ‫داد‪ .‬نگارنده این جواب را به ولیعهد‬
‫کردهاند‪ ،‬توانسته باشند رژیم انقلابی‬ ‫علل و اسباب را در اصطلاح «روند»‬ ‫طهماسبی بالای بام رفت‪ ،‬واحدی از‬ ‫زعمای بازار پیغامها دادیم که فردا‬
‫را واژگون کنند!‬ ‫سوار قطار انقلاب شدند‪.‬‬ ‫مینامیم‪ .‬بر این اساس‪ ،‬پرسش این‬ ‫نظامیان در صحن بهارستان نماند‪،‬‬ ‫حرکتی نکنند تا ما خود در مجلس‬ ‫مینویسد‪».‬‬
‫در انقلاب فرانسه هیچیک از‬ ‫اصل چهارم‬ ‫است که آیا میتوان‪ -‬ورای همه این‬ ‫و فقط جوانی ُکرد با لباس کردی‬ ‫با دولت قضیه را حل کنیم‪ ،‬مبادا کار‬ ‫رویدادی که بر تردید و تذبذب‬
‫نیروها و رهبران انقلابی که به دلایل‬ ‫تفاوتها‪ -‬چند اصل کلی استخراج‬ ‫و موزر برهنه در دست‪ ،‬به محافظت‬ ‫به جای بدی بکشد و نتیجۀ معکوس‬ ‫احمدشاه در بازگشت به کشور‬
‫مختلف با رژیم انقلابی درافتاده‬ ‫هیچ کشور و هیچ نیروی خارجی‬ ‫کرد که وجوه مشترک روند همه‬ ‫رئیسالوزرا‪ ،‬همراه ایشان بود‪ .‬من به‬ ‫افزود‪ ،‬بلوای نان بود‪ .‬شرح ماجرا در‬
‫بودند‪ ،‬نتوانستند آن رژیم را سرنگون‬ ‫نمیتواند در کشور دیگری انقلاب‬ ‫انقلابها‪ ،‬یا دستکم انقلابهای‬ ‫ایشان نزدیک شدم‪ ،‬ولی رنگم پریده‬ ‫بهدست آید‪.‬‬ ‫«تاریخ مختصر احزاب سیاسی» بهقلم‬
‫بکند‪ .‬تجربیات تاریخی نشان داده که‬ ‫و بیاندازه متأثر بودم‪ .‬غریو مردم که‬ ‫فردای آن روز‪ ،‬پنجشنبه دوم‬ ‫ملکالشعرای بهار چنین آمده است‪:‬‬
‫کنند‪.‬‬ ‫کشورها و نیروهای خارجی میتوانند‬ ‫جامع باشد؟‬ ‫از جلو سرچشمه رد شده به مسجد‬ ‫مهرماه‪ ،‬جلسۀ رسمی قبل از ظهر‬ ‫«در اواخر تابستان ‪ ،۱۳۰۴‬زمان‬
‫در روسیه بلشویک‪ ،‬حتی رهبران‬ ‫حکومت کشور دیگری را سرنگون‬ ‫انقلابهای جامع یا کبیر‪ ،‬انقلابها‬ ‫سپهسالار نزدیک میشدند‪ ،‬بهگوش‬ ‫بنا بود تشکیل گردد‪ .‬صبح به ما خبر‬ ‫وزارت مالیۀ آقای فروغی‪ ،‬خواربار و‬
‫درجه اول انقلاب امثال لئون‬ ‫کنند‪ .‬اما نه با انقلاب بلکه با کودتا و‬ ‫یی هستند که هم سیاسیاند‪،‬‬ ‫دادند که باز جمعی بینام و نشان که‬ ‫بخصوص نان کمیاب بود و مردم در‬
‫تروتسکی هم نتوانستند رژیم انقلابی‬ ‫هم اجتماعی و هم فرهنگی‪ .‬از‬ ‫میرسید‪.‬‬ ‫معلوم نیست از کجا آب میخورند و‬ ‫مضیقه بودند‪ .‬در مجلس نیز تذکراتی‬
‫ایجاد بحران یا دخالت نظامی‪.‬‬ ‫معروفترین اینگونه انقلابها‬ ‫رئیسالوزرا مطمئن و مثل روز قبل‬ ‫به ساز چه کسی میرقصند‪ ،‬امروز‬ ‫از طرف نمایندگان در این خصوص به‬
‫را به زیر بکشند‪.‬‬ ‫اصل پنجم‬ ‫میتوان از انقلاب فرانسه در ‪،۱۷89‬‬ ‫که در سعدآباد دیده شد‪ ،‬خاطرجمع‬ ‫خیال دارند به مجلس بریزند و از‬ ‫دولت داده میشد و در اواخر شهریور‬
‫در ایران انقلابی نیز ما شاهد همین‬ ‫انقلاب بلشویک در ‪ ۱9۱۷‬و انقلاب‬ ‫مینمود؛ از آن تبسمهای مخفی که‬ ‫حبس زنان و بانوان شکایت بیاغازند‪.‬‬ ‫نیز در روضهخوانی مجلس شورای‬
‫روند بودهایم‪ .‬هیچیک ازاشخاص‬ ‫حمله نظامی از خارج به رژیم‬ ‫اسلامی در ایران ‪ ۱9۷9‬نام برد‪ .‬آنچه‬ ‫بهندرت و در مواردی خاص اثرش در‬ ‫بهراستی حرکت شهربانی بیاندازه‬ ‫ملی‪ ،‬که رئیسالوزرا هم در آنجا‬
‫و نیروهایی که در انقلاب ‪۱9۷9‬‬ ‫انقلابی نوپا‪ ،‬به تثبیت رژیم انقلابی‬ ‫در زیر میآید‪ ،‬بیان چند اصل کلی‬ ‫چشم و کنج لب او دیده میشد‪ ،‬بر‬ ‫حضور داشت‪ ،‬از طرف یکی دو نفر از‬
‫شرکت داشتهاند‪ ،‬نتوانستهاند رژیم‬ ‫میانجامد‪ .‬در انقلاب فرانسه‪ ،‬حملات‬ ‫است که به نظر این نویسنده‪ ،‬وجوه‬ ‫مردم را عصبانی کرده بود!‬ ‫واعظان‪ ،‬بنا به درخواست مردم‪ ،‬راجع‬
‫نیروهای پروس به فرانسه انقلابی‬ ‫مشترک روند سه انقلاب بالاست‪.‬‬ ‫لب داشت‪.‬‬ ‫قبل از ظهر به مجلس رفتم‪،‬‬ ‫به ارزاق شهر اظهاراتی شد و آقای‬
‫انقلابی را واژگون کنند‪.‬‬ ‫موجب استحکام انقلاب فرانسه شد‪.‬‬ ‫اصولی به ظاهر ساده و بدیهی‪ ،‬اما‬ ‫شیخ احمدی بود که همیشه با‬ ‫مرحوم مدرس کسالت داشت و از‬ ‫رئیسالوزرا جوابی مبنی بر بهبود امر‬
‫به این ترتیب میتوان نتیجه گرفت‬ ‫چنانکه حملات نیروهای انگلیسی و‬ ‫شاید عمیقتر و آموزندهتر از آنچه در‬ ‫مرحوم مدرس راه میرفت‪ .‬این شیخ‬ ‫حرکت دیروز نظمیه هم ناراضی بود‬
‫که با گذشت زمان‪ ،‬پایین کشیدن‬ ‫فرانسوی و آمریکایی و متحدان آنها‬ ‫احمد هم با آن قد بلند در آن حال‬ ‫و حس کرده بود که دست دیگری در‬ ‫نان و اقدامات دولت دادند‪.‬‬
‫نظام برآمده از انقلاب‪ ،‬کار نسلهای‬ ‫به نیروهای حکومت نوپای بلشویک‬ ‫ظاهر به نظر میآید‪.‬‬ ‫پیدا شده و پی در پی به سردارسپه‬ ‫کار است‪ ،‬لذا امروز به مجلس نیامد‪.‬‬ ‫صبح روز چهارشنبه اول مهرماه‬
‫بعد از انقلاب است‪ .‬طبیعی است‬ ‫در فاصله سالهای ‪ ۱9۱8‬تا ‪۱92۰‬‬ ‫*****‬ ‫اظهار خلوص میکرد‪ .‬قوامالدوله و‬ ‫در عیادتی که از آن مرحوم‬ ‫‪ ،۱۳۰۴‬مطابق ‪ ۴‬ربیعالاول ‪،۱۳۴۴‬‬
‫همان نیرویی که بتواند نظام حاکم‬ ‫همگی به شکست انجامید و حکومت‬ ‫جم و دیگران که کیفهای بادکرده‬ ‫کردم گفت‪« :‬هرچه ما میبافیم‪ ،‬این‬ ‫مردم به بازار ریخته‪ ،‬بازار را بسته‪،‬‬
‫را سرنگون کند‪ ،‬همان نیرو نیز‬ ‫بلشویک مستحکم شد‪ .‬در ایران نیز‪،‬‬ ‫اصل یکم‬ ‫زیر بغل داشتند‪ ،‬یکی دوتا بهنوبت دم‬ ‫جوانمرگشده (یعنی محمد درگاهی)‬ ‫بعد در مسجد شاه اجتماع کردند و‬
‫«شورای انقلاب» یا «شورای گذار»‬ ‫حمله صدام حسین به ایران‪ ،‬پایههای‬ ‫بروز بحران در رأس رژیم حاکم‬ ‫در رفته‪ ،‬به بیرون مجلس سرکشی‬ ‫از طرف بعضی از ناطقان نطقهایی‬
‫خود را تأسیس و طرح قانون اساسی‬ ‫حکومت انقلابی را مستحکم کرد تا‬ ‫و لایههای بالای آن‪ ،‬نقطه آغاز‬ ‫میکردند و برمیگشتند‪ .‬غریو خلق‬ ‫پنبه میکند!»‬ ‫ایراد شد‪ .‬در این ضمن امیرلشکر‬
‫روند انقلاب است‪ .‬بحران با تنش‬ ‫نزدیک و نزدیکتر و نزدیکتر میشد‪.‬‬ ‫از نزد مدرس به مجلس رفتم‪،‬‬ ‫طهماسبی به مسجد شاه آمده‪ ،‬به‬
‫جدید را اعلام میکند‪.‬‬ ‫فرق دارد‪ .‬تنش مانند حرکت‬ ‫آمدند‪ ،‬دم مسجد سپهسالار‬ ‫همقطاران در اتاق جلسۀ خصوصی‪،‬‬ ‫مردم امیدواریهایی داد‪ .‬لکن مردم‬
‫*دکتر مهدی مظفری استاد علوم‬ ‫موتور‪ ،‬نشان طبیعی زنده بودن و‬ ‫رسیدند! زنی که میگفتند از زنان‬ ‫روی سرسرا جمع بودند‪ .‬بعضی مثل‬ ‫قانع نشده‪ ،‬به حالت اجتماع رو به‬
‫پویایی است‪ .‬بحران‪ ،‬وضعیتی است‬ ‫چالهمیدان است‪ ،‬و دیروز سردستۀ‬ ‫من متأثر و کسل و پریشان و گروهی‬ ‫مجلس آوردند و در مسیر خودشان‪،‬‬
‫سیاسی‬ ‫که موتور میچرخد ولی ماشین به‬ ‫رجاله و مادر فساد بوده و با قندشکن‬ ‫که با شهربانی و کارچاقکنها آشنا‬ ‫خیابان ناصریه و چراغبرق‪ ،‬کلیه‬
‫جلو نمیرود‪ .‬نظام حکومتی دچار‬ ‫پاسبانی را مجروح کرده بوده و درگاهی‬ ‫دکاکین را بستند‪ .‬بهمحض ورود‬
‫دستپاچگی و خودزنی میشود‪.‬‬ ‫هم او را نگرفته و حبس نکرده بود‪،‬‬ ‫بودند‪ ،‬متبسم و مطمئن بودند!‬ ‫به مجلس شروع کردند به اینکه‬
‫برای به عادی برگرداندن روند امور‪،‬‬ ‫پیشاپیش جماعت حرکت میکرد‪.‬‬ ‫خبر اجتماع مردم و رجاله از زن‬ ‫فریاد نمایند‪« :‬ما شاه را میخواهیم‬
‫حکومت بر فشار میافزاید و درست‬ ‫این ضعیفه دوید و خود را به‬ ‫و سردار سپه را نمیخواهیم!» و‬
‫با همین کار‪ ،‬بحران شدت بیشتری‬ ‫د ِر مجلس رسانید؛ ولی رجاله که‬ ‫سپس به داخل مجلس هجوم آورده‬
‫میگیرد و موتور جوش میآورد و‬ ‫پیروان او بودند‪ ،‬هنوز دم مسجد‬ ‫و شیشههای در و پنجره و غیره را‬
‫بودند‪ .‬بدیهی است این زن را قراولان‬ ‫شکستند‪ .‬آن روز جلسۀ رسمی نبود‪.‬‬
‫کل سیستم از هم میپاشد‪.‬‬ ‫دم در مجلس گرفته‪ ،‬در اتاق گارد‬ ‫ولی عدهای از وکلا‪ ،‬منجمله مرحوم‬
‫وجه دیگر فروپاشی به این صورت‬ ‫توقیف کردند‪ .‬او از آنجا ناله و‬ ‫مشیرالدوله و مرحوم مدرس‪ ،‬از این‬
‫است که رژیم بحرانزده‪ ،‬عنان‬ ‫داد و فریاد میکرد و رئیسالوزرا‬ ‫واقعه اطلاع یافته‪ ،‬برای اسکات و‬
‫امور را کم کم از دست میدهد و‬ ‫میخندید و به او متلک میگفت!‬ ‫خواباندن سر و صدای مردم به مجلس‬
‫میکوشد از موضع ضعف‪ ،‬با دلجویی‬ ‫خروش شلیک تفنگ‪ ،‬و نزدیک‬
‫از مخالفان‪ ،‬بر بحران غلبه کند‪ .‬در‬ ‫رسیدن غریو جمعیت بههم پیچید!‬
‫انقلاب فرانسه‪ ،‬بحران و چنددستگی‬ ‫یکباره غوغای بزرگی برپا شد‪ .‬رجاله‬
‫حمله کردند ولی شلیک تفنگ‪ ،‬آنها‬

‫را عقب راند‪.‬‬