Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۴۲ (دوره جديد
P. 12
خود بر جای گذاشت که بنا بر شرایط داریوشهمایونروزنام هنگاریبرجسته، صفحه - Page 12 - 12شماره 142
موجود در خاورمیانه ،بسیاری از آنها نظری هپردازی جستجوگر و نوجو ،و جمعه 1تا پنجشنبه 14د یماه 1396خورشیدی
همچنان معتبرند و گویی همین امروز سیاستمداری مل یگرا و میه ندوست
نگاشته شدهاند .مقالات قدیم یوی بود که بر نقش موثر ایران در مناسبات دو قرن فراز و نشیب مطبوعات در ایران ()50
در دهههای سی تا پنجاه خورشیدی
همچنین بازتاب مستند موقعیت منطق های و جهانی آگاهی داشت. ( کیهان لندن شماره ) 1231
سیاسی و اجتماعی ایران هستند. وی سالهای طولانی در روزنام ههای
داریوش همایون از همین رو ما به بازنشر گلچینی از معتبر ایران قلم زد و از بنیانگذاران احمد احـرار (میرزا محمودخان) وزیر عدلیه ـ در اسفند ماه سال 1294شمسی
آثار داریوش همایون میپردازیم که اصلی روزنامهی «آیندگان» بود حاجی یمینالممالک (میرزا سید (سال 1916میلادی) عبدالحسین
(۵مهر،۱۳۰۷تهران۸-بهمن،۱۳۸۹ژنو) در سالهای تبعید پس از انقلاب ۵۷ که صفح های نوین در تاریخچهی مختار و نماینده فو قالعاده برگزیده علی خان حسابی) وزیر مالیه ـ حاجی میرزا فرمانفرما از ریاست وزرا کناره
با کیهان لندن نیز همکاری نزدیک روزنامهنگاری ایران گشود.همایون و روانه ایران کرده بود .دکتر واسل مشیراعظم (میرزا احمدخان اتابکی) گرفت و جای خود را به محمد ولی
داشت .مقالاتی که در این ستون مهارت روزنامهنگاری و تسلط خود مأموریت داشت پس از ملاقات خان تنکابنی سپرد که چند روز پیش
م یخوانید ،از آرشیو کیهان لندن بر زبان فارسی را با ایدههای سیاسی با مأمورین آلمانی در کرمانشاه از وزیر تجارت و فوائد عامه. از آن لقب او از «سپهدار اعظم» به
خویش در هم آمیخت و از دههی ۳۰ طریق اصفهان عازم تهران شود و امور سپهسالار که برای دومین بار در «سپهسالار اعظم» تغییر یافته و لقب
انتخاب شدهاند. خورشیدی به این سو ،نوشتههایی از مسند ریاست وزراء قرار م یگرفت ،با «سپهدار» به سردار منصور رشتی
سفارت را تصدی کند. روسها ارتباط نزدیک داشت و علائق
همچنان «برگ زرین تاریخ ایران» همزمان« ،بارون ژنرال فون و روابط خود را کتمان نم یکرد .روی (فت حالله اکبر) تعلق گرفته بود.
در گولتز» فرماندۀ عالی نیروهای کار آمدن او موفقیت بزرگی برای فرمانفرما در اعتراض به مداخلات
چگونه م یتوان جامعه را از چنین رژیمی رهانید ب یآنکه جایگزینی متحدین در جبهۀ شرق ،به کرمانشاه سیاست روسیه در ایران بود .چند و کارشکن یهای روسیه استعفا کرد.
سراپا متفاوت به مردم عرضه داشت؟ وارد شد .تعدادی از افسران آلمانی روز پس از تشکیل کابینۀ جدید، احمدشاه کوشید او را بر سر کار
این ژنرال با اقتدار و با نفوذ را سپهسالار به دعوت ژنرال باراتف نگهدارد ولی فرمانفرما که دریافته
(گفت و شنودی تازه با یک گروه بیست نفری از خان مها و آقایان جوان از شهرهای ایران) همراهی میکردند .در نخستین فرمانده قوای روس در ایران برای بود روسها با او سر سازگاری ندارند
شب ورود ،فن در گولتز و همراهان بازدید از نیروهای تحت فرمان وی به و چوب لای چرخ دولتش م یگذارند
کیهان لندن شماره 24 - 1315تیرماه 1389 در منزل «شونمان» عضو برجسته قزوین رفت .گزارش امر در مطبوعات زیر بار نرفت .کنارهگیری فرمانفرما،
هیأت نمایندگی آلمان و کارشناس در حالی که تنها دو ماه از روی کار
شکل گرفته در دست «بیگانگان» انداخته است. مقدمه ـ باز پس گرفتن فراخوان جن گهای چریکی و امور عشایری تهران بدین شرح انعکاس یافت: آمدنش م یگذشت ،محافل سیاسی
ما در ایران با یک دگرگونی بنیادی راهپیمایی بیست و دوم خرداد از گرد آمدند و به مذاکره پرداختند. و مطبوعاتی را حیرت زده ساخت.
و «سلطنت طل بها» ـ با هر معنایی روبرو هستیم که تظاهرات خیابانی با سوی سران راه سبز امید و حضور ژنرال سالخورده ،هدف خود از سفر احمدشاه سیدضیاء الدین در روزنامه «رعد»
همه اهمیت حیاتی خود تنها بخشی محدود مردم در چند تجمع پراکنده به ایران را برای وزیر مختار و سایرین
که م یخواهند به این واژهها تحمیل از آن به شمار م یرود .نبرد فرهنگی درمکا نهایمختلفکشوروبهویژه «سه ساعت بعد از ظهر روز نوشت:
جنبش سبز (همان پالایش اخلاق تهران،جنبشسبز،یادستکمنقدها تشریح کرد و گفت: جمعه آقای سپهسالار رئی سالوزراء «با کمال تأسف اطلاع یافتیم که
کنند ـ نشان دهند و به جوانان و فرهنگ سیاسی) بیش از درآوردن و نظرهای پیرامون این جنبش را ـ مأموران اطلاعاتی ما موفق با اتومبیل وارد قزوین شدند .وزراء شاهزاده فرمانفرما رئیس الوزرا عصر
ضرورت به فضیلت است .فضیلت یست وارد مرحلۀ تازهای کرد که پرداختن شدهاند اساس استراتژی دشمن را مختار روس و بلژیک نیز متعاقب روز گذشته در قصر فرحآباد پس
بگویند ناخواسته و نادانسته تحت که ضرورتش احساس شده است. به آن برای همۀ ما ـ کوشندگان کشف و گزارش کنند .اکنون تردید ورود معظم له وارد شدند .ورود آقای از تشرف به حضور مقدس ملوکانه
دریافتن اینکه سودی در جابجائی بدنۀ جنبش ،راه سبز امید و سران نداریم که روسیه و انگلستان تصمیم سپهسالار اعظم با شکوه و جلال استعفای خویش را از مقام ریاست
تأثیر سخنان «دشمن»اند و جنبش صرف رژی مهای حکومتی و گروههای و سخنگویان آن ،و تحلیلگران و دارند قوای خود را در بغداد به هم شایان صورت یافت .صاحب منصبان وزراء تقدیم ُس ّده سن ّیه شهریاری
فرمانروایان نیست و متن و زمینه سیاستگران درون و برون ایران ـ پیوسته متفقاً به خاک عثمانی حمله کل ،ژنرا لها ،کلن لها به ریاست ژنرال نموده و قبول آن را مستدعی و از
سبز «فتنه»ای است که در هیچ سیاست را م یباید دگرگون کرد در کنند .بر اثر این اقدام رابطۀ مأمورین باراتف تا ایستگاه بیرون دروازه به قرار معلوم استعفای معظم له موقع
کارنامه این نسل ایرانیان به عنوان یک مهم و ضروری است. ما در ایران نیز با اسلامبول و برلن استقبال شتافتند .تعارفات نظامی و
مرحل های خودجوش و ملی نبوده سه مگذاری contributionتاریخی بسیاریباتکیۀبیشتربرنقدهایی قطع م یشود و آنها خواهند توانست پذیرای یهای رسمی با نهایت تجلیل به قبول یافت».
خواهد ماند .بار سیاسی جنبش سبز در که بر سخنگویان جنبش سبز پایگاههایی را که هم اکنون در اختیار عمل آمد .سپس افواج پیاده و توپخانه روزنامه رعد که از طرفداران جدی
است. یک ساله گذشته سنگی نتر هم شده به ویژه آقای موسوی داشتند، ما است از دستمان خارج سازند .در فرمانفرما و دولت وی بود ،بر این خبر
است :از اعتراض به تقلب انتخابی تا برخورد ایشان را دور از استواری و اجرای همین نقشه است که از یک
به نظر م یرسد رژیم گستره و خواست پایان دادن به ولایت فقیه؛ از نیرومندی لازم برای راهبری پیکار طرف انگلیس یها به شدت در خلیج م یافزود:
اصلا حطلبی اصولگرای راه سبز امید تا با رژیمی که در حفظ خود از هیچ فارس فعال شدهاند و پیاپی سرباز و «شاهزاده فرمانفرما یکی از رجال
ژرفای مبارزۀ فرهنگی ما را دریافته مانیفس تهایسیاسیدمکراسیلیبرال فرو نم یگذارد ،برشمردند و برای اسلحه در بی نالنهرین پیاده م یکنند. سیاسی و وزرای کاردانی بودند که
چندمینبار ایشان را شخصیتی از طرف دیگر ،روسها هر روز عدهای از همان بدو طلوع حرب بی نالمللی
است و م یداند ما خواست ویران ـ هر بار پر رن گتر. فرهنگی با نگاهی انسانی و فلسفی، سرباز تازه نفس و مقادیری سلاحهای عقیدۀ سیاسی ایشان اساساً بر آن
=شما از نخستین سیاستگرانی بلکه شاعرانه نامیدند که جنبش تازه و ادوات زرهی به ایران م یفرستند بود که از نقطۀ نظر مصالح مملکت
کردن در سرنداریم ،در پی «انقلاب یک سالۀ سبز را جنبشی فرهنگی و نیروهای خود را برای یک تعرض روابط دولت ایران را با دولتین مجاور
بودیدکهدرهمانروزهاوهفت ههای م یبیندوستیزماراستیزیاخلاقی؛ بزرگ آماده میسازند .به همین بر یک شالوده محکمی استوار ساخته
کلاسیک»نیستیموجزبهسازندگی و نتیجه گرفتند که سبزها زمین جهت ما م یخواهیم در عین حال که و از طریق ازدیاد الفت و تکمیل
نخست پس از خیزش شهروندی مانع به اجرا در آمدن چنین طرحی مناسبات ودادآمیز منافع حیاتی و
و نوسازندگی ایران ،و برقراری خورد هاند و تمام شد هاند. شویم ،ضد حمل های را با هدف تسلط تمامیت ایران را تأمین سازند .با همین
ایران ،روشن و صریح به تعریف به نظر ما همین که بعد از یک بر دریای خزر و خلیج فارس و دریای عقیده سیاسی و عزم راسخ بود که
دمکراسیواحترامبهاعلامیۀحقوق سال دو تن از سران راه سبز امید در تیرهترین مواقع و در سخ تترین
این جنبش اجتماعی و رنگ سبز تقاضای قانونی راهپیمایی بدون بحرا نهای تاریخی ایران ،در حالتی
بشرنم یاندیشیم،وتمامتلاششدر شعار ،بدون سخنرانی و بدون
آن پرداختید؛ پس از یک سال صدور بیانیه م یکنند و رژیم جرأت ژنرال فون درگولتز محمد ولی خان تنکابنی عبدالحسین میرزا فرمانفرما
درهم شکستن گفتمان جنبش و به نم یکند اجازه دهد ،نشانۀ ضعف
تعریف شما از جنبش سبز ایران رژیم و پویایی جنبش و آگاهی سیاه ترتیب دهیم و عقیده داریم و سواره نظام در حضور سپهسالار که انواع مخاطرات شخصی و لطمات
کژراهه انداختن مسیر آن به سوی جمهوری اسلامی به این هر دو اعظم رئی سالوزراء نمایش و دفیله مادی برای ایشان نه تنها ممک نالتصور
چگونه است؟ نقش و توانایی این ست؛ به ویژه اگر تصویر خیابا نهای زمانی که کلید این سه دریا در دست قابل توجهی دادند .سواره نظام قزاق بلکه محتم لالوقوع بود فداکارانه زمام
خشونت و ویرانگری است. پیشاپیش آمادۀ تهران را با آن تعداد یورتمه از مقابل عبور کردند .پس از امور را عهدهدار شده و اینکه نیز
جنبش را در ساختن ایرانی که در نیروهایسرکوبگرودستگیر یهای ما باشد سرنوشت جنگ را نیز در انجام مراسم تشریفات و تجلیل ،آقای
نخست ،آیا مبارزۀ فرهنگی گستردۀ شب بیست و دوم خرداد رئی سالوزراء به دارالحکومه رفته بعد از کنارهگیری را مقتضی پنداشت هاند.
چند دهه نوشت ههای شما توصیف را به این چشمانداز بیفزاییم. اختیار خواهیم داشت. قدری استراحت و بازدید دوایر دولتی شاهزاده فرمانفرما بر خلاف
جنبش اجتماعی ما با مخالفانی به محل جشن و ضیافت عزیمت انتظارات بعض یها در دوره زمامداری
شده است چگونه م یبینید؟ آیا ما اکنون پرس شها: مأمورین آلمانی ضمن تأیید نقشۀ نمودند .مهمانی و ضیافت باشکوهی ب یمزاحم ،در محیط حکمرانی خویش
چنین دور از اخلاق و ادب ـ بود .مدعوین رسمی مجلس عبارت نسبت به هیچ یک از اشخاصی که یک
در مسیری کهشما «رساندن جامعه =آیا جنبش سبزـ که در گفت بزرگ ،یادآور شدند که ژنرال باراتف از یکصد و پنجاه نفر ایرانی و روسی نفر آدم عادی م یتوانست به سوابق
نمون هاش را در شعارهای هواداران و شنودهای پیشین آن را جنبشی بودند .در ضمن پذیرائی ،نط قهای آنها تش ّبث جسته حس انتقام خود را
ایرانی به بالاترین سطح انسانیت اجتماعی با پیامی سیاسی تعریف نیروهای تحت فرمان خود را به دو بلیغ و مفصل راجع به استحکام علاقه قانع سازد ابداً گرد مزاحمت نگردیده
احمد ینژادجلویساختمانمجلس کردیم ـ در عمر یک سالۀ خود بار اتحاد و مناسبات صمیمانه دولتین و با یک حسن اخلاقی که شاید بیرون
زمانه ما» تعریف م یکنید خوب سیاسیاش را سبکترکرده و به ستون تقسیم کرده است .یک ستون ایران و روس از طرفین ایراد گردید از تصور و خارج از فکر محدود مردمان
دیدی مـ م یتواند در مسیر خود به سوی یک جنبش صرف ًا اجتماعی با و مدعوین با کمال شادمانی زنده باد عادی بود ،دوره ریاست وزرائی خود را
پیش آمد هایم؟ پیا مهای فرهنگی رفته است؟ و آیا مأمور اداره عملیات در منطقه مرکزی گفتند .تمام عمارات و خیابا نهای
بالاکشانیدنسطحاخلاقوفرهنگ ـماهمچنانم یتوانیمجنبشسبز پافشاریجنبشسبزوراهسبزامید محل عبور و جشن زینت بسته و خاتمه دادند».
را مانند آن نخستین روزها در خرداد بر پالایش اخلاق و فرهنگ سیاسی و تصرف اصفهاناست و ستون دوم به بیرقهای شیر و خورشید ایران و سپهسالار اعظم (محمدولی خان
در هر دو سوی پیکار کمک کند و سال پیش «برگ زرین تاریخ ایران» جامعۀایرانیدرشرایطکنونیهمان عقاب روسیه به هر طرف در اهتزار تنکابنی) روز یکشنبه 28ربی عالثانی
بنامیم که هر چه گذشته بر جلای آن «درآوردن ضرورت به فضیلت» که فرماندهی ژنرال «واسیلف» از قزوین بود .ضیافت با کمال شکوه خاتمه 13( 1334اسفند / 1294سوم
ما را به ساختن جامعه ای بهتر برای افزوده شده است .کمتر از یک هفته مارس )1916فرمان صدارت گرفت و
پسازانتخاباتم یشدنوشتکه«یک شما توضیح دادید نیست؟ به سوی همدان حرکت کرده و این یافت »... دو روز بعد کابینۀ خود را بدین ترتیب
همۀ ایرانیان برساند؟ امر را مسلم م یتوان گرفت .جمهوری ـ جنبش سبز تنها با خشونت با روی کار آمدن سپهسالار ،در
اسلامی از جمله ولایت فقیه ،چنان حکومتی روبرو نیست که در هر همان است که وظیفه دارد در بغداد تهران و مناطق شمالی آرامش نسبی معرف کرد:
دوم ،چگونه است که رژیم درست که در سی سال گذشته بود ،پایان نظام سیاسی دیکتاتوری م یتوان برقرار شد اما در ایالات جنوبی و غربی، سپهسالار اعظم رئیس الوزرا و
یافته است .روند مقاومت ناپذیر لیبرال دید .حکومت اسلامی مدتهاست به نیروهای انگلیسی ملحق شود. وزیر داخله ـ شاهزاده صارمالدوله
بر خلاف اپوزیسیون بر پار ههای تند شدن فرهنگ و دمکرات منش شدن که از مرزهای جنایت گذشته است و درگیر یها شدت یافت. (اکبر میرزا مسعود) وزیر امور خارجه
جامعه و حکومت ایران تکان اصلی را شیوههای دست ههای آدمکشان ـ مافیا گزارش مأموران آلمانی در ایران دولت آلمان« ،دکتر واسل» را به ـ سردار کبیر (جمشید خان) وزیر
پیا مهایسیاسیجنبشسبزدست و گانگسترها ـ را به کار م یگیرد .در جای پرنس رویس به عنوان وزیر جنگ ـ سردار منصور (فت حالله اکبر)
خورده است». چنین رژیمی زندان و مرگ کمترین همچنین حاکی از آن بود که سپاه وزیر پست و تلگراف ـ علاء الملک
نم یگذارد و مثل ًا از شعارهای ضد ما در بدترین پی شبین یهای خود هزینه مبارزه است .هیچ کس به ویژه
در آن روزها نیز («ما م یباید انتظار در آسایش بیرون نمیتواند انتظار ژنرال واسیلف در سر راه خود چندین
خامن های و ضد نظام و قانون اساسی ب دتری نها را داشته باشیم .هزین ههای داشته باشد که مردم هر روز به خیابان
این کارزار برای مردم سنگین خواهد بریزند .از این گذشته تظاهرات خیابانی درگیری سخت با ژاندار مهای ایرانی
نم یهراسد ،و پیا مهای فرهنگی و بود .هر چه در روزها و هفت ههای آینده به خودی خود آن جایگاهی را که در
بتوان دید فداکاری و قهرمانی است ـ به تحولات سیاسی بدان م یدهند ندارد. داشته و تلفات سنگینی متحمل شده
اخلاقی جنبش را بیرون م یکشد گفته چرچیل اشک و عرق و خون») در سالهای رفسنجانی تظاهرات
نم یتوانستیمژرفایددمنشیحکومت خیابانی بسیار بود و در 18تیر است اما ژاندارمها و نیز گروههای
و «دشمن» معرفی م یکند ـ به و خویشتنداری و پابرجائی مردم را که بزر گترین تظاهرات سیاسی صورت
در یک ساله پس از انتخابات دیده گرفت .در همین سالها چند بار دیگری چون سربازان بنیچه،
بیان دیگر رژیم از مبارزۀ مسلحانه شد تصور کنیم .با این همه حکومت مسابقاتفوتبالصحنهچنانتظاهراتی
نتوانسته است جنبش را متوقف کند یا گردید که حکومت احمدینژاد را تفنگچیان عشایر ،افراد داوطلب،
و خشون تآمیز و انقلاب کلاسیک زیر فشار به مسیرهای انحرافی بیندازد. به اندیشه نابود کردن فوتبال ایران
پیام جنبش سبز ژر فتر و گستردهتر چون سلاح کافی در اختیار ندارند
کمتر م یترسد تا جنبش اجتماعی م یشود و لای ههای اجتماعی بیشتری
را فرا م یگیرد .اندیشه سیاسی ایران در و با عدۀ محدود و سلاحهای فرسودۀ
ای که کمترین آسیب را به کشور و این یک ساله جنبش سبز بیش از هر
زمان دیگری در این سی ساله از فضای قدیمی در برابر قشون مجهز روس ،با
مردم ،از جمله دست درکاران نظام م هآلود ملی ـ مذهبی دور افتاده است.
لای ههای اجتماعی هر چه بیشتری نفرات بیشمار ،قرار م یگیرند ناگزیر
کنونی ،م یزند؟ دارند به آن سطح بالای انسانیت روزگار
ـ کوشندگان و سخنگویان سبز، ما که در غزه و لبنان و ونزوئلا نیست شکست میخورند و عقبنشینی
یاری دهندگانی بهتر از دستگاه و از هیچ چاهی بدر نم یآید م یرسند.
حکومتی ندارند .این رژیمی است =سرکوبگران رژیم م یکوشند « ادامه دارد» م یکنند.
که رئیس جمهوریاو کشمکش بر
سر کنترل یک دانشگاه را تا تهدید جنبش سبز را سراسر زاییده و
به توپ بستن مجلس م یکشاند و
هوادارن اوباشش شعار «مرگ بر
برادر زن جاسبی!» م یدهند (آیا در
تاریخ تظاهرات سیاسی به چنین
درجه ابتذال م یتوان برخورد؟) کیست
که سخنران یهای احمد ینژاد را در
کنار بیانی ههای اخیر موسوی بگذارد
و روند آینده را نبیند؟ این دار و
دسته سینه زنان «ساده زیست» در
سقوط اخلاقی و فرهنگی خود که
مانند آن را در عراق صدام حسین هم
ندیدهایم خوابرفت هترین ذه نها را نیز
بر ضرورت همان «جنبش فرهنگی و
ستیز اخلاقی» بیدار م یکنند .چگونه
م یتوان جامعه را از چنین رژیمی
رهانیدب یآنکهجایگزینیسراپامتفاوت
به مردم عرضه داشت؟
برای دگرگون کردن سیاست و
حکومت در ایران م یباید مردمانی را
که سی سال وحشیگری و فرومایگی
و ب یسوادی دیدهاند با روحیه و زبان
و رفتار متمدن آشنا کرد .جنبش سبز
بهویژهبانگهداشتنویژگ یهایانسانی
و فرهنگ والای خود در سخ تترین
شرایط ،این خدمت را کرده است.
ادامه در صفحه 19