Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۷۲ (دوره جديد
P. 12
خود بر جای گذاشت که بنا بر شرایط داریوشهمایونروزنام هنگاریبرجسته، صفحه - Page 12 - 12شماره 172
موجود در خاورمیانه ،بسیاری از آنها نظری هپردازی جستجوگر و نوجو ،و جمعه 12تا پنجشنبه 18مردادماه 1397خورشیدی
همچنان معتبرند و گویی همین امروز سیاستمداری مل یگرا و میه ندوست
نگاشته شده‌اند .مقالات قدیم یوی بود که بر نقش موثر ایران در مناسبات دو قرن فراز و نشیب مطبوعات در ایران ()80
در ده ههای سی تا پنجاه خورشیدی
همچنین بازتاب مستند موقعیت منطق های و جهانی آگاهی داشت. ( کیهان لندن شماره ) 1261
سیاسی و اجتماعی ایران هستند. وی سال‌های طولانی در روزنام ههای
از همین رو ما به بازنشر گلچینی از معتبر ایران قلم زد و از بنیانگذاران احمد احـرار جنبش تبر یز ،ما نند جنبش آذربایجان را «آزادیستان» گذارده
آثار داریوش همایون می‌پردازیم که اصلی روزنامه‌ی «آیندگان» بود جنگل ،ابتدا رنگ ملی داشت و و ادارات را یکی بعد از دیگری قبضه
در سال‌های تبعید پس از انقلاب ۵۷ که صفح های نوین در تاریخچه‌ی
با کیهان لندن نیز همکاری نزدیک روزنامه‌نگاری ایران گشود.همایون به‌همین سبب از طرف مل ّیون کرده چون زمینۀ قوای دولتی هم وثوق‌الدوله به سفارت آلمان رفتم
داشت .مقالاتی که در این ستون مهارت روزنامه‌نگاری و تسلط خود استقبال و حمایت شد اما در مراحل در آن سامان کم بود موفقیت‌های و با مسیو زومر ملاقات کرده گفتم
م یخوانید ،از آرشیو کیهان لندن بر زبان فارسی را با ایده‌های سیاسی بعد ،تحت تأثیر تحولات قفقاز و زیادی پیدا کرد.
داریوش همایون خویش در هم آمیخت و از دهه‌ی ۳۰ در شهر شایع است که ووسترو
انتخاب شده‌اند. خورشیدی به این سو ،نوشت ههایی از تشکیل جمهوریهای مستقل در اتفاقاً در همین تاریخ ،آقای کورت خودکشی کرده است .البته خبر
(۵مهر،۱۳۰۷تهران۸-بهمن،۱۳۸۹ژنو) آن منطقه ب هدنبال سقوط امپراتوری ووسترو قنسول دولت جدید آلمان را باور نمی‌کرد .ولی بعداً گفت
تزاری ،رنگ جداسری به خود گرفت( .دولت سوسیال دموکرات) در تبریز ووسترو بسیار عصبانی است و هیچ
کسروی در تاریخ هیجده سالۀ حزبی به‌نام سوسیال دموکرات بعید نیست چنین اقدام تندی کرده
گذشته بد مال ديگران است آذربایجان می‌نویسد« :خیابانی این تشکیل داده و جمعی را دور خود باشد .در هرحال شما فردا صبح زود
می‌خواست که آذربایجان در دست گردآورده جلسات بسیار منظمی به سفارت بیایید به‌اتفاق به وزارت
کیهان لندن شماره 16 - 1150فروردی نماه 1386 او باشد که جداسرانه فرمان راند داشت .بین شیخ محمد خیابانی و خارجه برویم.
و سپس که نیرومند گردید به سر قنسول آلمان کدورت و نقار مفصلی روز بعد به وزارت خارجه رفتیم
تهران رفته آنجا را هم «اصلاح» پیش می‌آید و آقای خیابانی که و آقای جلی لالملک شیبانی رئیس
کند .این م یبود آرزوی خیابانی ،ولی خود را زمامدار انقلابی آزادیستان تشریفات وزارت خارجه را ملاقات
پيروزی مسکو تاکيد بجا بر نقش از بکار بردن مترادفات خسته خواهيم روبرو شدن با گذشته دشوار ترين، چون نم یتوانست آن را به زبان آورد می‌دانست دستور داد قنسولخانۀ کردیم .ایشان گفتند که آقای
رهاننده ارتش سرخ به هيچ اشاره ای به شد و دقت در زبان را لازم خواهيم مسلما يکی از دشوار ترين ،کارهاست و به تهران می‌گفت باید آزادیستان را آلمان را تحت نظر گرفتند و آمد و ووسترو با دسته خیابانی طرف
بيش از چهار دهه اسارت سرزمي نهای روانشناسی ويژهای م یخواهد که کمتر به‌رسمیت بشناسید .دولت آگهی رفت اشخاص را کنترل می‌کردند .شده و روی سر درب سفارت پشت
آزاد شده مجال نداد .به اعتراض سه شمرد؟) می‌داد که برای آذربایجان والی از طرف دیگر ووسترو که جوان میترالیوز بوده و تیراندازی م یکرده
کشور بالتيک پاسخ دادند که آنها پس شش دهه پس از پايان جنگ ،نسل دست م یدهد. فرستاده خواهد شد .خیابانی پاسخ آلمانی بسیار عصبانی بود قنسولخانه است و کشته شده است .معروف
از شکست آلمان اشغال نشدند زيرا در کنونی آلمانيان م یتواند دست خود را برای انسان و جامعه پويا فاصله می‌داد به والی نیازی نیست ،شما را سنگربندی کرده و در بالای بام است که خودش انتحار کرده است.
1939به اتحاد شوروی پيوسته بودند از همه ماجرا بشويد وگذشته ننگاور را گرفتن از گذشته ،حتا بهترين پول برای ما بفرستید .پیداست که سفارت شصت‌تیر گذارده و به‌اتفاق دولت درصدد تحقیق است و آنچه
(در معامله هيتلر و استالين نيروهای به فراموشی آرامبخش بسپارد .آلمانيان گذشت هها نيز امری طبيعی است .زيرا این درخواستها در خور پذیرفتن جمعیت سوسیا لدموکراتها ،خیابانی مسلم است تقصیر خودش بوده است.
شوروی آن سه کشور را به تصرف پس از جنگ جهانی اول به آسانی انسان هر چه بخواهد و بگويد روزگار نمی‌بود .اینها چیزهایی می‌بود که و دستگاهش را تهدید می‌کرد.
درآورده بودند ).کسی به ياد ص دها مسئوليت خود را در آغازيدن جنگ و رو به دگرگونی دارد و م یبايد با آن مسیو زومر این عبارت «تقصیر
هزار تنی از مردمان بالتيک نيفتاد که باختن آن انکار کرده بودند و شکست پيشرفت کرد .ولی دشواری در همين خیابانی بایستی با زور و نیرو ب هدست کار اینها به تیراندازی کشید و خودش بوده است» را حفظ کرده
به دستور استالين از خانمان خود رانده خود را به توطئه يهوديان نسبت داده پويائی است که در مراحل پايانی هر آن احتمال جنگ شدیدی بین کراراً می‌گفت وزارت خارجه برای آورد وگرنه چشم بپوشد».
شدند تا منزل به رو سها بپردازند .در بودند (يهوديان آلمان در آن جنگ تکامل شخصيت و بلوغ اجتماعی
لهستان سهم شوروی که در همان سال 700هزار تن در دفاع از نياخاک تلفات پيش می‌آيد و از دسترس بيشتر برای رسیدن به هدف ،خیابانی طرفین می‌رفت .ما در سفارت تهران رهایی از این قید که یک قنسول
تقسيم شد 15 ،هزار افسر لهستانی را دادند و اگر نبوغ سازماندهی والتر راتناو مردمان بيرون بوده است .روبرو شدن علاوه بر پول به اسلحه نیاز داشت .از نواحی مختلف کدورت حضرات خارجه در مملکت کشته شده است
در جنگل کاتين تيرباران کردند ولی يهودی و يکی از پدران «جنگ کلی» با گذشته به معنی گذشتن و آزاد
در مراسم شصتمين سال ،همه سخن نمی بود آلمان نم یتوانست چهار سال شدن از آن است ،به معنی دگرگونی خیابانی ،روزنامه «تجدد» را در تبریز انتشار داد.
از آزاد کرد نها بود .کمونيس تها در محاصره متفقين را تاب آورد ).آنها در عواطف و رويکر دهائی است که
هر جا باز فرصتی يافتند که در آفتاب م یتوانستند از مد تها پيش مانند انسان خود را با آنها شناسانده است. یارانش خبردار شدند که در را می‌شنیدیم و جریان را به برلن متع ّذر به این کلام شده است که
افتخاراتگذشتهبدرخشندولیهشتاد نوفاشيس تهای اروپائی و عر بها و بدين معنی ،کنده شدن از خويشتن کنسولگری آلمان مقداری قابل اطلاع داده ادامۀ توقف آقای‌ووسترو تقصیر خودش بوده است».
ميليون تنی که از اروپای خاوری تا اسلاميان و اکنون ،کوچکمرد جمهوری است و مگر م یتوان از خويشتن کنده ملاحظه اسلحه نگهداری می‌شود را در تبریز صلاح ندانسته به‌همین هواداران قیام ،روایت دیگری
آسيای خاوری و جنوب شرقی قربانی اسلامی ،اصلا منکر هولوکاست شوند شد؟ واپسماند‌هترين ذه نها به چنان و در صدد برآمدند با حمله به جهت به‌دستور دولت مرکزی آلمان از ماجرا داشتند و آن را ب هصورت
نظا‌مهایکمونيستیشدندهمچناندر و آن را توطئه صهيونيستی شمارند. دگرگونی جنبه حيثيتی نيز م یدهند؛ کنسولگری و تصرف آنجا ،سلاحها گذرنامه سیاسی برای‌ووسترو تهیه مقابله با یک توطئه ضد انقلابی
فراموشی ماندند .جنايات کمونيس تها نسل پس از جنگ آلمانی برای تسليم و به تبریز فرستادیم که هرچه زودتر با حمایت کنسول آلمان انعکاس را مصادره کنند.
شدن به هيتلر ،بلکه محو شدن در در شان آنها نيست.
زير سايه جنايات ناز یها افتاد. او ،بهانه کم نداشت :پيمان صلح در 2005شصتمين سالروز پايان چند روزی پس از ورود عبدالمجید از راه روسیه به آلمان حرکت نماید .دادند« :مخالفین قیام در نظر داشتند
اين درست است که جنايات انتقام جويانه ورسای که همان اندازه جنگ جهانی دوم را در اروپا در میرزا عی نالدوله ،والی جدید به تبریز ،روز پنجشنبه 15خرداد 1299ب هدست‌ووسترو و ب هوسیلۀ مهمات او
ناسيونال سوسياليسم با آنکه از نظر ظالمانه بود که کوته نظرانه؛ غرامات کشورهائی که از نازيسم آلمان هيتلری طرفداران خیابانی به کنسولگری مطابق 17رمضان 7 = 1338در داخل شهر ،ب هکمک سردار عشایر
ابعاد به پای کمونيسم نمی‌رسد کمرشکن جنگی که اقتصاد آلمان را آزاد شده بودند جشن گرفتند .در آلمان حمله بردند و در زد و خوردها ،ژوئن 1920ساعت هشت بعد قراچ هداغی که ضرب دست فدائیان
(هيتلر زمان نيافت) در شناعت از خرد کرد و تورمی را که هرگز مانندی ميان آن کشورها آلمان جای مهمی از ظهر که به منزل رفتم گفتند فرقۀ دموکرات آذربایجان را چشیده کنسول آلمان ب هقتل رسید.
آن و از هرچه در تاريخ جهان در نيافته است به بار آورد (صف رهای روی داشت .مردم آلمان خود را در آن
م یگذرد .کمونيس تها مخالفانشان و اسکنا سهای آلمان جمهوری وايمار يادبود در کنار رو سها و فرانسويان ابوالقاسم کحال‌زاده در کتاب از منزل آقای وثوق‌الدوله تلفن بود از خارج به تبریز حمله کرده
دشمنان طبقاتی را از ميان م یبردند را نم یشد شمرد؛) اشغال «رور» که و لهستانيان و آنهمه مل تهای ديگر خاطرات خود می‌نویسد« :بعد از کرده با شما کار واجبی داشتند .قیام جوان تبریز را خفه سازند ...با
و برای ساختن بهشت برابری خود قلب صنعتی آلمان بود و بسا ديگر. اروپائی گذاشتند .پيروزی متفقين بر انقلاب روسیه ،در قفقاز حکوم تهای من فوراً به جهانگیرخان پیشکار آنکه خیابانی چه در نط قهای خود
درهای دوزخ را بر مل تها م یگشودند. برای مردم آلمان نيز را‌ههای گريز از آلمان ،ويرانی هشتاد درصد کشور، مستقلی به‌نام جمهوری آذربایجان ،آقای وثوق‌الدوله تلفن کردم .اظهار و چه توسط اشخاص صلاحیتدار در
آرمان آنها دست کم ظاهر آراسته ای مسئوليت م یشد يافت .گناه آنها نبود. بزرگ ترين تلفات نظامی و غير نظامی جمهوری گرجستان ،جمهوری داشت آقای رئیس‌الوزراء فوراً شما را مقام اندرز آنان برمی‌آمد ،سودی
م یداشتوکشتا‌رهایميليونیشانبه اگر توطئه يهوديان نم یبود و متفقين پس از شوروی ،حتا بمباران‌های ارمنستان به‌وجود آمد که هر یک حضار کرده‌اند .من همان شبانه فوراً نمی‌داد و آنها در زمینۀ عناد و لجاج
نام بشريت م یبود .هيتلر و اکثريتی از چنان نمی‌کردند آلمانيان به آن استراتژيک (به معنی ويران کردن نماینده‌ای به ایران فرستادند و به منزل آقای وثوق‌الدوله واقع در و ابراز خصومت کوشاتر شده و کار
مردم آلمان که به درجات گوناگون با او خودکشی ملی که انقلاب شکوهمند سراسری شهرها که تنها برای کشتار سفارتخانه باز کردند ...ایجاد این خیابان پاستور رفتم .جهانگیرخان را به جایی رساندند که به‌اصطلاح
همدستیم ینمودندمردمانرانهبرای اسلامی دربرابرش به شمار نم یآيد هرچهبيشترمردمانصورتم یگرفت) ممالک کوچک مستقل ،در ایران به‌محض این که ورود من را اطلاع اولا حزبی به‌نام سوسیال دموکرات
آنچه م یکردند يا م یگفتند ياتصور مجبورنم یشدند.آنهاحتام یتوانستند و آخرينش ،نابودی ص دها هزار مردم نیز هوس ایجاد جمهوریهای مستقل داد آقای وثوق‌الدوله از جلسه‌ای که تشکیل داده و عناصر مخ ّرب و
م یشد که م یگويند و م یکنند ،بلکه مانند شعل ههای فروزان جهان سياست درسدن در واپسين روزها که ديگر را در سر بعض یها انداخته ازجمله با چند نفر از وزرا داشت خارج و هنگامه‌طلب ،بخصوص توانگران
صرفا برای آنچه بودند ،به علت به جهان و روشنفکری وطنی ،گزينشی عمل هيچ توجيهی نمی‌داشت ،نه يک میرزا کوچ کخان در جنگل و شیخ من را به اطاق دیگری برده گفتند و مالداران را به آن حزب دعوت
آمدنشان ،نابود م یکردند .بهترين و کنند؛تک ههایخوبشرابگيرندوبهياد شکست در ابعاد «آرماگدون» توراتی، محمد خیابانی در تبریز جداً شروع به ووسترو قنسول آلمان در تبریز کشته م یکردند ،ثانیاً چون مقداری اسلحه
سودمند ترين افراد اگر يهودی به جهان «روزهای قدسی ايثار» (که يکی از آن بلکه يک رهائی تاريخی به شمار رفت. اقدام در این باره کردند .شیخ محمد شده است .من از شما خواهانم که و مهمات گوناگون در کنسولگری
آمده بودند ،اگر چه پاک در جامعه شعل ههای فروزان درباره انقلاب بهمن از نظر روبروئی با گذشته ،مردم آلمان خیابانی نمایندۀ سابق آذربایجان در فردا اول وقت که به سفارت آلمان آلمان موجود بود برای به‌دست
آلمانی حل و با آلمانيان ديگرهمسان خودشان بکار برده است) و سا لهای (در اين مورد آلمان غربی) مانندی مجلس شورای ملی بود و از وکلای می‌روید بگوئید در شهر شایع است آوردن آن در مقام اغفال کورت
شده بودند ،اگر حتا در جنگ جهانی شکست پياپی در درون و بيرون ،هنوز در تاريخ ندارند،همچنانکه جنايتی بسیار ملی و با حرارت بود که هر که آقای‌ووسترو شخصاً خودکشی ووسترو برآمدند تا قورخانۀ مزبور را
اول جانفشانی کرده بودند ،به کور‌ههای طلبکار گذشته و اکنون و آينده باشند. که مسئوليت مشترک آلمانيان است وقت شروع به نطق و سخن می‌کرد ،کرده است .قطعاً مسیو زومر فوراً به به‌نام دولت از او خریداری کرده و
آدمسوزی م یافتادند .شيو‌های که برای غوغائی که در همان اثنا برسر مانندی در تاريخ ندارد .آنها هيتلر تمام مجلس متوجه ایشان م یشدند .وزارت خارجه مراجعه خواهد کرد در مقام منازعه و مجادله و بالاخره
ريشه کن کردن يک قو م‌‌ـمذهب بکار کتاب‌های درسی تازه تاريخ ژاپن زدائی را که از همان دهه چهل آغاز آقای خیابانی بدواً روی مخالفت با و از جریان مطلع خواهد شد ،ولی جنگ با قیامی‌ها برآیند و به‌اصطلاح
می‌رفت مانند فلسفه‌ای که پشت در چين برخاست ،و فرياد اعتراض شد به هرجا لازم بوده است بردند. قرارداد 1919و بعداً راجع به وضع شما قبلا به مسیو زومر نگوئید که با شکستن این تخم لق،ووسترو را
سر آن بود هرا سانگيز ترين و باور سه کشور بالتيک به مناسبت جشن در آلمان شرقی ،گذشته فاشيستی اساسی حکومت مرکزی بیاناتی خبر انتحار را از چه منبعی دریافت ب هطمع انداخته بودند .ثالثاً این حزب
نکردن یترينپديدهسراسرتاريخبشری پيروزی ارتش سرخ در مسکو ،رويکرد به نيمه بيشتری که پای ارتش سرخ کرد و اهالی آذربایجان هم دلدادۀ داشت هاید.
است .در جنگی که همه منابع مادی ديگری را به گذشته نشان داد که ما بدان نرسيد نسبت داده شد تا آلمان در واقع به‌رهبری ووسترو فعالیت
و انسانی آلمان برای بردنش بسنده خوب با آن آشنا هستيم :گذشته بد يگانگ یاش را بازيافت و آلمان یهای صحبت‌های ایشان شدند و نام من همان شبانه از منزل آقای م یکرد».
نم یبودتاآخرينهفت ههاهزارانآلمانی شرقی نيز با مسئوليت خويش آشنا
ازجبه ههابيرونکشيدهم یشدندتادر مال ديگران است. شدند .طبقه سياسی آلمان از همان
برنامه «راه حل نهائی» خدمت کنند. ژاپنيان که نسخه برگردان متحدان دهه چهل از يادآوری و روشنگری و
قطار‌های راه آهن و منابع کمياب فاشيست خود م یبودند در جبران پوزشخواهی گذشته خود ،تا جبران
سوخت بی دريغ برای بردن يهوديان جن گهای تجاوزکارانه و کشتا‌رهای مالیزخ مهائیکهجبرانپذيرنيستند
به اردوگا‌ههای مرگ بسيج م یشدند و جمعی چينيان و ديگران ،از جمله و پشتيبانی نامحدود از اسرائيل ،هيچ
شکستدرجنگراپيشم یانداختند. اسيران جنگی ،و واداشتن نيم ميليون فروگذار نکرد؛ و مردم عادی نيز نشان
يهوديان البته تنها نبودند و اسلا‌وها و زن چينی به روسپيگری سربازان خود، دادند که در سهای لازم را از تاريخ
کول یها را نيز به عنوان آد مهای فر‌‌وتر، بارها پوزش خواسته‌اند و غراماتی گرفت هاند .در روزهای گشايش يادمان
ميليون ميليون خاکستر کردند ولی پرداخت هاند و موضوع را تمام شده « monumentهولوکاست» در قلب
آن شش ميليون يهودی در جمع شمرده‌اند .احساس گناه از آنهمه برلين ،که يکی از تکان دهنده ترين
يازده ميليونی بر با‌درفتگان از جای تبهکار یها در ژاپن نيست و از اين نمون ههای بيان فاجعه ای فراموش
ويژهای برخوردارند .ديگران بيشتر نظر هيچ به پای آلمانيان نم یرسند .در نکردنی به زبان معماری است و به
به نام «فضای حياتی» تباه شدند. کتا بهای درسی تازه از آن جنايات و ابتکار مردم برپا شده ،گروهی از مردم
آلمان سرزمي نهائی تهی از جمعيت تجاوزات يادی نشده است و به تندی برلين با پرچ مهای ملی آلمان در برابر
از نه سالی که نام ژاپنی با بيرحمی يادمان تظاهر کردند .بر آن پرچ مهای
م یخواست. و خشونت غير انسانی مترادف بود کاغذين نوشته بود «آلمانی انديشيدن،
*** گذشته‌اند .خشم مردم چين را به آشويتز انديشيدن است».چنانکه يک
اين گردش بيزاری آور در تاريخ خوبی م یتوان فهميد ولی همين مردم روزنامه نگار امريکائی ملاحظه کرده
نزديک ،هر ناظر ايرانی را م یتواند به آسانی سی چهل ميليون هم ميهنان چنين واکنشی را که هيچ اعتراضی
به ياد ميدان حقير «سياست‌های خود را که قربانی سياس تهای تعمدی بدان نشده است از هيچ ملتی نم یتوان
مخالف» بيندازد؛ به اصطلاح رايج، مائو شدند يا در پاکساز یهای او از انتظار داشت( .نويسندگان محترم که
اپوزيسيون در برابر «پوزيسيون؟» يا ميان رفتند به فراموشی م یسپارند .در سا لها يادبود و يادواره بکار م یبردند ،تا
درس تتر ،حکومت و رژيم .اما سخن گذشتهفاجعهبارچينچيزذکرکردنی يادمان و يادمانی برای monumentو
را در اينجا بايد کوتاه کرد و به فرصتی memorialساخته شد آن را مترادف
نيست .ژاپنيان گنهکارند. واژ‌ههای پيشين گرفتند .آيا ما هيچگاه
ديگر گذاشت. به همين ترتيب در جشن‌های
