Page 13 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۷۳ (دوره جديد
P. 13

‫صفحه ‪13‬ـ ‪ Page 13‬ـ شماره ‪173‬‬
‫جمعه ‪ 10‬تا پنجشنبه ‪ 16‬اوت ‪2018‬‬

‫نبرد با آسیا ‌بهای بادی‬                                                            ‫فرامرز پایور‪ ،‬استاد مسلم سنتور فخر رازی و برهان قاطع‬

‫می‌گذشت‪ .‬حتی برای خرید لباس‬               ‫حرف ادب دوستان فرانسوی درباره‬            ‫مجلس درسش حدود ‪2‬هزار نفر‬                  ‫اگر از دست اهالی ترکیه که‬                 ‫فرامرز پایور (‪ ۲۱‬بهمن ‪ ۱۸ -۱۳۱۱‬آذر ‪)۱۳۸۸‬‬
        ‫مجبور شد پول قرض بگیرد‪.‬‬           ‫نویسنده د ‌نکیشوت گل انداخته بود‪.‬‬        ‫م ‌ینشستند و هنگام حرکت‪ ،‬حداقل‬            ‫م ‌یخواهند مولانا جلا ‌لالدین را مال‬
                                          ‫همه دوست داشتند بدانند موقعیت‬            ‫‪ 300‬نفر همراه او بودند؛ در شرح‬            ‫خودشان کنند‪ ،‬حرصتان درآمده‪،‬‬            ‫بررسی وضعیت سنتور در عصری که‬           ‫هنگامی که پایور ‪ 17‬ساله برای‬
‫به شهر سویل رفت و مأمور وصول‬              ‫اجتماعی این نویسنده که آوازه‌اش‬          ‫حال او نوشت ‌هاند‪« :‬در شیوه بیان به آن‬    ‫م ‌یتوانید کمی از عصبانی ‌تتان را هم‬   ‫او آموختن موسیقی را آغاز کرد‪ ،‬به‬       ‫یادگیری سنتور به کلاس درس استاد‬
‫مالیات شد‪ ،‬اما کسر پول صندوق‪ ،‬او را‬       ‫عالمگیر شده چیست‪ .‬یکی گفت «او‬            ‫درجه سوز و تأثیر داشتند که هی ‌چکس‬        ‫نثار باعث و بانی سفر مولانا از بلخ‬     ‫خوبی بیانگر تلاش و همتی است که‬         ‫ابوالحسن صبا در خیابان ظهی ‌رالاسلام‬
‫باز بیکار کرد‪ .‬بعد از آن تا چند سال از‬    ‫پیر سربازی است و نجیب زاد‌های فقیر»‪.‬‬     ‫نم ‌یبود که خواه به مواعظی که به زبان‬     ‫به قونیه بکنید؛ «امام فخر رازی»‪،‬‬       ‫وی برای جلوگیری از منسوخ شدن‬           ‫رفت‪ ،‬آخرین بازمانده سنتور نوازان‬
‫زندگی سروانتس چیزی نم ‌یدانیم تا‬          ‫اما چرا اسپانیا برای او کار نم ‌یکرد یا‬  ‫عربی می‌فرمودند و خواه در نصایح‬           ‫مشهورترین لقب این فرد باعث و بانی‬      ‫این ساز به خرج داد‪ .‬او اولین سنتور‬     ‫افسانه‌ای نسل قدیم ـ استاد حبیب‬
‫اینکه ناشری یک اثر فکاهی‪ ،‬انتقادی‬                                                  ‫که به لفظ فارسی بیان می‌کردند‪،‬‬            ‫است‪ .‬فخر رازی با پدر مولانا ـ بهاءولد‬  ‫نوازی بود که روی سنتور نواسازی‬         ‫سماعی ـ ‪ 3‬سالی بود که دیگر نبود‪.‬‬
‫و هجایی به نام «دون کیشوت»‬                   ‫هزینه زندگ ‌یاش را نم ‌یپرداخت؟‬       ‫نم ‌یگریست»‪ .‬در بحث مسلط بود و‬            ‫ـ اختلاف داشت و چون مورد حمایت‬         ‫کرد و فقط دنبال بداه ‌هنوازی نبود‪ .‬به‬  ‫با مرگ او انگار آخرین چشمه جوشان‬
‫چاپ م ‌یکند که در مدتی کوتاه در‬           ‫دیگری گفت‪« :‬اگر فقر و احتیاج‪،‬‬            ‫بداخلاق‪ .‬م ‌یتوانست در یک مجلس‬            ‫مقامات هم بود‪ ،‬توانست بهاءولد را از‬    ‫بیان روشن‌تر‪ ،‬تنها آهنگسازی بود که‬     ‫هنر بداه ‌هنوازی و تکنیک‌های اصیل‬
‫اسپانیا‪ ،‬پرتغال و آمریکا‪ ،‬هزاران نفر را‬   ‫او را به نوشتن وا می دارد‪ ،‬خدا کند‬       ‫اول مطلبی را اثبات کند و بعد عکس‬                                                 ‫ساز تخصصی‌اش‪ ،‬سنتور بود و برای‬         ‫سنتور در عصر قاجار‪ ،‬خشکیده و از‬
‫م ‌یخنداند و برای نویسند‌هاش‪ ،‬شهرت‬        ‫هی ‌چوقت ثروتمند نشود تا با فقرش‬         ‫همان مطلب را‪ ،‬بدون اینکه کسی بتواند‬                          ‫بلخ بیرون کند‪.‬‬      ‫یک نوازنده سنتور از مبتدی تا عالی‪،‬‬     ‫بین رفته بود‪ .‬ابوالحسن صبا تنها‬
                                          ‫اثر خلق کند و آثارش دنیا را غنی‬          ‫ایرادی به روش استنتاج او بکند‪ .‬از‬         ‫اما فخر رازی فقط باعث و بانی این‬       ‫قطعات و متدهایی دارد که از لحاظ‬        ‫موسیق ‌یدانی بود که معاشرت دائمی و‬
       ‫م ‌یآورد؛ البته شهرتی ب ‌ینان!‬     ‫سازد!»‪ .‬او در اسپانیا به دنیا آمد‪23 .‬‬    ‫بزرگان ایران هی ‌چکس را جز خیام قبول‬      ‫قضیه نبوده؛ او کسی بود که خیام‬         ‫علمی و عملی‪ ،‬نوازنده را کامل م ‌یکند‪.‬‬  ‫هوشمندانه‌ای با استاد حبیب سماعی‬
‫قسمت اول د ‌نکیشوت در ‪1605‬‬                ‫ساله بود که به عشق شمشیرزنی‪ ،‬وارد‬        ‫نداشت‪ .‬تفسیری فلسفی بر قرآن نوشت‬          ‫شاعر را هم به ما معرفی کرد‪ .‬فخر‬        ‫وقتی نوازنده مکتب پایور به دوره عالی‬   ‫داشت و در واقع اگر کوشش‌های او‬
‫میلادی و قسمت دوم آن ‪ 10‬سال‬               ‫قشون ایتالیا شد‪ .‬جنگید‪ ،‬زخمی شد‪،‬‬         ‫و هنوز هم مزارش در هرات‪ ،‬مورد علاقه‬       ‫رازی ‪ 90‬سال بعد از مرگ خیام‪،‬‬           ‫می‌رسد‪ ،‬غیر از آشنایی با ردیف و‬        ‫برای زنده نگه داشتن این ساز نبود‪،‬‬
‫بعد منتشر شد‪ .‬برخلاف اغلب کتا ‌بها‪،‬‬       ‫به فرمانده دون ژوان خدمت کرد و‬                                                     ‫یک رباعی از او را در تفسیرش آورده‬      ‫انواع فر ‌مهای مضرابی‪ ،‬آشنایی کلی‬
‫قسمت دوم پخته‌تر و ظریف‌تر از‬             ‫اسیر شد؛ اسیر عثمانی بود‪ .‬پس از‬                         ‫و اعتقاد مردم است‪.‬‬         ‫و این اولین باری است که از خیام‬        ‫با آهنگسازی در گوش ‌ههای مختلف‬          ‫شاید حالا سنتور از یادها رفته بود‪.‬‬
‫آب درآمد‪ .‬بعد از چاپ قسمت دوم‪،‬‬            ‫آزادی برای امرار معاش مدتی قلمش‬          ‫درباره فخررازی هم ـ مثل همه‬               ‫شعر نقل شده؛ یعنی تا قبل از آن‪ ،‬یا‬                                            ‫طولی نکشید که نظم و پشتکار و‬
‫سروانتس در نام ‌های به دوستش نوشت؛‬        ‫را امتحان کرد‪ .‬نمایشنامه نوشت و شعر‬      ‫بزرگان ـ انواع قص ‌هها و افسان ‌هها وجود‬  ‫بیشتر مردم از رباع ‌یهای خیام اطلاع‬                         ‫پیدا م ‌یکند‪.‬‬     ‫عشق توفانی پایور به کار موسیقی‪،‬‬
‫«لحظات عمر زودگذرند‪ .‬هر دم به‬             ‫گفت که به نظر خودش قابل ستایش‬            ‫دارد‪ .‬یکی از این قص ‌هها م ‌یگوید که‬      ‫نداشتند یا نم ‌یخواستند چهره حکیم‬      ‫بیش از ‪ 1500‬اجرای گروهی و‬              ‫از او یک نوازنده چیر‌هدست ساخت‬
‫تشویش و اضطرابم م ‌یافزاید و امید از‬      ‫بودند‪ ،‬اما صاحبنظران م ‌یگفتند کسی‬       ‫فخررازی همواره از اسماعیلیه انتقاد‬        ‫به عنوان شاعر شناخته شود‪ .‬خلاصه‪،‬‬       ‫فردی در داخل و خارج از کشور‪،‬‬           ‫که در غیاب استادش شاگردان را راه‬
‫دلم رخت بر م ‌یبندد‪ .‬با این وصف تنها‬      ‫در اسپانیا به این بدی شعر نگفته‬          ‫م ‌یکرد و سر منبر دربار‌هشان م ‌یگفت‬      ‫فخررازی بود که رباع ‌یهای خیام را به‬   ‫آهنگسازی و تنظیم قطعات فراوان‪،‬‬         ‫می‌انداخت و در سفرها و در رادیو‪،‬‬
‫چیزی که مرا زنده نگه داشته‪ ،‬همان‬          ‫و نمایشنامه بی‌ارزش ننوشته است!‬          ‫«پیروان این عقیده چنین و چنان‬                                                    ‫تربیت صدها شاگرد از ‪ 4‬نسل متوالی‪،‬‬      ‫همراه او برنامه اجرا می‌کرد؛ اصل ًا بعد‬
                                          ‫فاید‌های نداشت‪ .‬برای شاه عریض ‌های‬       ‫م ‌یگویند‪ ،‬در حالی که برهان قاطعی بر‬                  ‫علاقمندانش هدیه کرد‪.‬‬       ‫حضور در هنرستان و هنرکده موسیقی‬        ‫از او بود که شاگردان کلاس سنتور‬
            ‫عشق به زندگی است!»‪.‬‬           ‫نوشت و یادش آورد که به مملکتش‬            ‫حقانیت خودشان ندارند»‪ .‬یک بار یک‬          ‫صبر کنید‪ ،‬به جز این دو کار‪،‬‬            ‫ملی‪ ،‬نگارش کتاب‌های آموزش‬
‫معروف است که شکسپیر ـ که‬                  ‫خدمت کرده و حالا نوبت آنهاست‬             ‫فدایی حسن صباح سراغ او م ‌یرود‪ ،‬در‬        ‫فخررازی تأثیرات دیگری هم روی‬           ‫سنتور‪ ،‬همکاری با خوانندگانی چون‬            ‫استاد ابوالحسن صبا زیاد شدند‪.‬‬
‫با سروانتس همزمان در یک روز‬               ‫که کاری برای او دست و پا کننند‪.‬‬          ‫خلوتی او را گیر م ‌یاندازد و شمشیر زیر‬    ‫فکر و فرهنگ ما داشته؛ قبل از هر‬        ‫مرضیه ‪،‬دلکش ‪،‬الهه‪،‬عبدالوهاب‬            ‫پایور متولد ‪ 21‬بهمن ‪1311‬‬
‫درگذشته است‪ ،‬با دیدن همان قسمت‬            ‫پیشنهاد خودش‪ ،‬کاری در آمریکای‬            ‫گلویش م ‌یگذارد و تهدیدش م ‌یکند‪.‬‬         ‫چیز او فیلسوف بود؛ فیلسوفی که‬          ‫شهیدی‪ ،‬محمدرضا شجریان‪ ،‬شهرام‬           ‫خورشیدی بنیانگذار و معمار گرایش‬
‫اول «د ‌نکیشوت» گروهی را به اسپانیا‬       ‫لاتین بود که آن روز مستعمره اسپانیا‬      ‫بعد از آن‪ ،‬فخررازی در مورد اسماعیلیه‬      ‫تمام آرای فلسفی پیش از خودش را‬          ‫ناظری و‪ ،...‬این‪ ،‬کارنامه پایور است‪.‬‬   ‫مسلط سنتور نوازی امروز‪ ،‬به ویژه در‬
‫فرستاد تا بروند و او را بیاورند‪ ،‬اما این‬  ‫محسوب م ‌یشد‪ .‬جوابش دادند؛ «بهتر‬         ‫م ‌یگفته «پیروان این عقیده که برهان‬       ‫زیر سؤال برد‪ .‬آن قدر او در همه چیز‬                                            ‫بعد ارکسترال و بعد آموزشی است‪.‬‬
‫گروه هرگز به سروانتس نرسیدند‪.‬‬             ‫است جایی که به خاک وطن نزدی ‌کتر‬         ‫قاطع ایشان را من خود به چشم دید‌هام!‬      ‫شک کرد که به «امام المشککین»‬
‫سروانتس در تاریخ ‪ 23‬آوریل ‪1616‬‬            ‫است‪ ،‬کاری بجوید»‪ .‬روزگار سخت‬                                                       ‫شهرت پیدا کرده و شد مثالی برای‬
‫میلادی وفات یافت‪ ،‬بی‌آنکه بداند‬                                                                   ‫چنین م ‌یگویند‪.»...‬‬        ‫شخصیت‌های همیشه منتقد‪ .‬این‬
                                                                                                                             ‫شد که وقت تمام حکمای معاصرش‬
             ‫شکسپیری وجود دارد‪.‬‬                                                                                              ‫به جواب دادن شبهه‌های او گذشت‬
                                                                                                                             ‫و همین به رشد اندیشه فلسفی در‬
                                                                                                                             ‫ایران و رفع شبهات آن کمک فراوان‬
                                                                                                                             ‫کرد‪ .‬مثل ًا فخررازی کتاب «اشارات»‬
                                                                                                                             ‫ابن‌سینا را مو به مو نقد کرده و بعداً‬
                                                                                                                             ‫خواجه نصیر‌الدین طوسی جوابی‬
                                                                                                                             ‫به انتقادات او نوشته که هر کس‬
                                                                                                                             ‫«اشارات» بخواند‪ ،‬حتماً آن را همراه‬

                                                                                                                                  ‫با شرح خواجه‌نصیر می‌خواند‪.‬‬
                                                                                                                             ‫محمد ب ‌نعمربن حسین طبرستانی‬
                                                                                                                             ‫معروف به فخر رازی‪ ،‬یکی از بزر ‌گترین‬
                                                                                                                             ‫شخصیت‌های زمان خودش بود‪ .‬در‬

‫‪438 9‬‬

‫‪1 57‬‬                                                                               ‫(سودوكو)‬
                              ‫‪2‬‬
                                                                                                                             ‫‪ 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1‬عمودی‪:‬‬

    ‫‪36‬‬                                                ‫‪4‬‬                                                                      ‫‪1‬ـ از آثار فرانسواز ساگان داستانسرا‬                                                                ‫‪1‬‬
                                                                  ‫‪6‬‬                                                               ‫و رمان نویس معروف فرانسه‬
     ‫‪56‬‬                                   ‫‪4‬‬                                        ‫‪62‬‬                                                                                                                                           ‫‪2‬‬
‫‪7‬‬                                              ‫‪83‬‬     ‫‪1‬‬                                  ‫‪4‬‬                                   ‫‪2‬ـنوعیشترـپرچمـازما‌ههایقمری‬
                                                            ‫‪5‬‬                                                                ‫‪3‬ـ از روزنام ‌ههای قدیمی ایران ـ قعر‬                                                               ‫‪3‬‬
‫‪2 98‬‬                                                                               ‫‪3‬‬                                         ‫‪4‬ـتاقچهـکشوریاستـجنسمذکر‬
                                                      ‫‪51‬‬                                 ‫‪6‬‬                                   ‫‪ 5‬ـ نوعی کشت و زرع ـ از‬                                                                            ‫‪4‬‬
‫‪63‬‬  ‫‪9‬‬                                              ‫‪1‬‬                                                                         ‫هنرپیشگان معروف و فقید تآتر ایران‬
                                                                                                                             ‫‪ 6‬ـ از شعرا و قصیده‌سرایان‬                                                                         ‫‪5‬‬
                      ‫‪65‬‬                                                                                                     ‫صاحب‌نام ایران در قرن ششم‬
                                                                                                                                                                                                                                ‫‪6‬‬
‫کر ما ن ـ به‌هلا کت‬             ‫عمودی‪:‬‬             ‫‪11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1‬‬                                                              ‫هجری ـ مادر ـ با ‌غها‬
              ‫رسیده‬                                                                                                          ‫‪ 7‬ـ گیاهی است ـ معلم ـ از آب‬                                                                       ‫‪7‬‬
                      ‫‪1‬ـ از سرداران معروف‬                                                                  ‫‪1‬‬
     ‫‪ 8‬ـ لابه ـ مدخل‬               ‫ساسانی‬                                                                                                          ‫شدن ‌یها‬                                                                     ‫‪8‬‬
‫‪9‬ـ از هنرپیشگان و‬                                                                            ‫‪2‬‬                               ‫‪ 8‬ـ پایتخت کشوری است ـ منظره‬
‫فیلمسا ز ا ن معر و ف‬  ‫‪2‬ـ پایتخت کشوری‬                                                                                                                                                                                           ‫‪9‬‬
                      ‫است ـ مواظبت از‬                                                        ‫‪3‬‬                                                      ‫ـ فامیل‬                                                                     ‫‪10‬‬
             ‫هالیوود‬                                                                                                         ‫‪9‬ـ رویداد ـ پلیدی و فساد ـ‬
‫‪10‬ـ گذشته ـ محصول‬                  ‫کودکان‬                                                    ‫‪4‬‬                                                                                                                                  ‫‪11‬‬
‫حرکت آب دریا ـ بار‬    ‫‪3‬ـ مر ضی ا ست ـ‬                                                                                                              ‫روشنایی‬                                                                      ‫‪12‬‬
                                                                                             ‫‪5‬‬                               ‫‪10‬ـ شهری در ایران ـ قادر ـ‬
               ‫گردن‬                ‫رطوبت‬                                                     ‫‪6‬‬                                                                                                                                  ‫‪13‬‬
   ‫‪11‬ـ شریان ـ ثروت‬   ‫‪4‬ـ از شعرای معاصر و‬                                                                                               ‫«کژدم» را بهم بریزید‬
                                                                                             ‫‪7‬‬                               ‫‪11‬ـ وسیله‌ای برای نواختن ـ‬                       ‫ارتباطی ـ از دا ‌مها‬                              ‫‪14‬‬
                                 ‫فقید ایران‬                                                                                                                            ‫‪11‬ـ از هنرپیشگان معروف‬
                      ‫‪ 5‬ـ قومی است ـ واحد‬                                                    ‫‪8‬‬                                     ‫پیچیده ـ چیرگی ـ مددکار‬             ‫و فقید تآتر و سینمای ایران‬                               ‫‪15‬‬
                      ‫انداز‌هگیری سطح ـ توان‬                                                 ‫‪9‬‬                               ‫‪12‬ـصنمـکشوریاستـظرفیاست‬
                      ‫‪ 6‬ـ قسمتی از شبان ‌هروز‬                                                                                ‫‪13‬ـ موفق و خوشبخت ـ از اعضای‬                         ‫ـ دارای ریش‬                              ‫افقی‪:‬‬
                                                                                             ‫‪10‬‬                              ‫داخلی بدن انسان ـ تکرار یک حرف‬            ‫‪12‬ـ کلیه ـ عددی است‬
                                   ‫ـ زشت‬                                                                                     ‫‪14‬ـ خیانتکار ـ از شهرهای ایران ـ‬                                              ‫‪1‬ـ از خوانندگان قدیمی‬
                      ‫‪ 7‬ـ از شهرهای استان‬                                                                                                                                               ‫ـ کفر‬              ‫و خوش صدای ایران ـ‬
                                                                                                                                             ‫تکرار یک حرف‬              ‫‪13‬ـ حرف فاصله ـ از‬
                      ‫حل جدول شماره قبل‬                                                                   ‫‪11‬‬                 ‫‪15‬ـ شهری در آذربایجان ـ سلسله‬             ‫اقتصاددانان معروف انگلیس‬                        ‫ظرفی است‬
                                                                                                                                                                                                           ‫‪2‬ـ آگاه ـ ندرت ـ سرمایۀ‬
                                                                                                   ‫افقی‪:‬‬                           ‫کوهی است ـ میو‌های است‬                  ‫و مؤلف «ثروت ملل»‬
                                                                                                                                                                       ‫‪14‬ـ معرفت و اتیکت ـ از‬                             ‫جاودانی‬
                                                                                   ‫‪1‬ـ از هنرپیشگان جنجالی‬                                           ‫حل جدول شماره قبل‬  ‫شهرهای معروف آمریکای‬                ‫‪3‬ـ مرغی است ـ او هم‬
                                                                                    ‫و قدیمی سینمای فرانسه‬                                                                                                  ‫حرفه‌ای دارد ـ از انواع‬
                                                              ‫ـ وسیلۀ بهبودی‬       ‫‪2‬ـ همگام و مصاحب ـ از‬                                                                                ‫لاتین‬
                                                      ‫‪ 8‬ـ پیکره ـ ورزشی است ـ‬                                                                                          ‫‪15‬ـ در صورت است ـ‬                                    ‫طلاق‬
                                                                                             ‫شهرهای ایران‬                                                              ‫جنگ افزاری سنتی ـ ستیز‬                   ‫‪4‬ـ نظرجویی ـ غنی‬
                                                               ‫سپیدی صبحدم‬         ‫‪3‬ـ د ل‌ها ـ حر ا ر ت‬
                                                      ‫‪9‬ـ نوعی باد خطرناک ـ‬                                                                                                            ‫و مجادله‬                         ‫‪ 5‬ـ فولکلور‬
                                                                                            ‫غیرطبیعی بدن‬                                                                                                   ‫‪ 6‬ـازوسایلسنتیموسیقی‬
                                                           ‫خوراکی است سنتی‬             ‫‪4‬ـ پیشکش ـ مقصود‬                                                                                                    ‫ـ رطوبت ـ پایتخت کشوری‬
                                                      ‫‪10‬ـ جنس مذکر ـ خالص‬          ‫‪ 5‬ـ پایه و اساس ـ نیستی‬
                                                                                   ‫‪ 6‬ـ تکرار یک حرف ـ از‬                                                                                                                     ‫است‬
                                                                ‫ـ پاپوشی است‬       ‫شعرا و تران ‌هسرایان معروف‪،‬‬                                                                                             ‫‪ 7‬ـ از ممالک آسیایی ـ‬
                                                      ‫‪1 1‬ـ ا ز جنبش‌ها ی‬
                                                      ‫اجتماعی جوانان در دهۀ‬              ‫معاصر و فقید ایران‬                                                                                                                 ‫خودرو‬
                                                                                   ‫‪ 7‬ـ از آنطرف «خداوند»‬                                                                                                   ‫‪8‬ـ مجد و بزرگواری ـ‬
                                                        ‫‪ 60‬میلادی ـ سرگردانی‬       ‫است ـ از رودخان ‌ههای آسیا‬                                                                                              ‫مطیع ـ حرف همراهی ـ‬

                                                                                                                                                                                                                 ‫بخشی از شبان ‌هروز‬
                                                                                                                                                                                                           ‫‪9‬ـ سر سلسلۀ یکی ا ز‬
                                                                                                                                                                                                           ‫خاندان‌های حکومتی در‬

                                                                                                                                                                                                                             ‫ایران‬
                                                                                                                                                                                                           ‫‪10‬ـ قصبات ـ از خطوط‬
   8   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18