Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و ششم ـ شماره ۲۵۴ (دوره جديد
P. 12
صفحه - Page 12 - 1۲شماره 1۷۲۰
جمعه ۸تا پنجشنبه ۱۴فروردین ماه ۱۳۹۹خورشیدی
تأملات بهنگام؛ آیا وقت «کودتا»ست؟! دو قرن فراز و نشیب مطبوعات در ایران ()1۶۲
=ادامه وضع فعلی در عدم احمد احـرار ( کیهان لندن شماره ) 1343
قرنطینه شهرهای بزرگ-
مأموران آتشنشانی در تهران در حال ضدعفونی؛ دو روز قبل از تنها به خاطر ترس حکومت کوچک خود در کسوت نظامی روی جهانمطاع را به اهالی اعلام کنید. پس از ماجرای قوامالسلطنه و
نوروز99؛ 18مارس ۲۰۲۰ از مقاومت بخشی از مردم صندلی نشسته ،سردار سپه را با آن مشیرالدوله ـ رئیسالوزراء» بازداشت و تبعید وی ،سردار سپه با
مستأصلو ُمعسر-شرایطی قامت برازنده در مقابل خود میبیند ضربۀ دیگری اقتدار خود را به شاه و
در ماجرای شیوع ُکرونا در آخرین نبوده و نیستیم و از هیچ مسئله پشت را موجب خواهد شد که که ایستاده سلام میدهد و میگوید این سفر ،اما هرگز سر نگرفت.
روزهای این سال نحس ،از کشتار پردهای هم خبر نداشته و نداریم، ابتلای بسیاری از باشندگان اتومبیل حاضر است .بیدرنگ جواب دولتآبادی در «حیات یحیی» دولت تفهیم کرد.
مردم معترض آبانماه تا شلیک به اگر در گفتگوی ما سخن از کودتا یا این شهرها را به بیماری سلام داده از جای جسته روانه میشود مینویسد« :ولیعهد که مدتی است روابط شاه و وزیر جنگ شدیداً به
هواپیمای مسافربری و قتل مسافران آن تحولی شبیه آن رفته ،بیشتر ناظر به کذایی در پی خواهد داشت. و سردار سپه و رئیس دولت او را راه از مرکز حکمرانی خود که آذربایجان سردی گراییده بود .شاه به سردار
در ماه دی ،از همسر ُکشی وزیر اسبق شباهت شرایط فعلی کشور با آنچه در دیر یا زود ،با شدت گرفتن میاندازند و برمیگردند با حاضرین به است دور مانده و یک حکومت سپه اعتماد نداشت و سردار سپه
اصلاحطلب در آخر فصل بهار تا جزغاله تاریخ طولانی تحولات ایران بارها رخ همهگیری بیماری ،به ناچار، نظامی قوی در آن ایالت بهجای او به شاه اعتنا نمیکرد .در یکی از
شدن سردار جنایتکار نورچشمی (نماد داده بوده دارد و نه خیالبافی کور یا نظامیانبرایاجرایقرنطینه صحبت میپردازند. حکمران گشته است میخواهد باز ملاقاتهایش با وزیر مختار انگلیس،
امنیت و قدرت جمهوری اسلامی) آنچه فرنگیجماعت به آن wishful به خیابانها اعزام خواهند بدیهی است سردار سپه میداند خود را به آذربایجان بیندازد و شاید سردار سپه گفته بود من به مقام
در آغاز زمستان ،همگی نشان از این شدواینخودتهدیددیگری شاه کجا میرود و برای چه میرود. تصور میکند در آنجا خواهد توانست سلطنت احترام میگذارم ولی برای
داشتند که امنیت پوشالی و مبتنی بر thinkingمیگویند. برای مافیای حاکم بر کشور اما هیچ به روی خود نمیآورد و با رؤسای عشایر که با وی سابقۀ این آدم (احمدشاه) احترامی قائل
وحشیگری اصحاب جمهوری اسلامی، اوضاع کنونی کشور حکایت از خودداری میکند که مسأله تا دم
لرزانتر از لانه عنکبوت است .در چنین تعطیلی و رکود همه فعالیتهای در پی خواهد آورد. آخر سیر خود را کرده برهم خوردنش دکتر محمد مصدق نیستم.
احوالی ،طبیعی است که عموم جامعه حیاتی اجتماعی -اقتصادی دارد .برای =شباهت اوضاع کنونی بیشتر برای او قدرت و عظمت تولید خصوصیت و اطاعت دارند بست و شاه نیز نگرانی خود را از احتمال
احساس وحشت و بیپناهی کرده و آرزو جامعه افسرده وابسته به اقتصاد دولتی ایران با ایام انتهای حکومت کند و برای شاه و ولیعهد و رئیس بند کرده با اشخاص ناراضی از عملیات وقوع کودتای دیگری توسط سردار
کنند که شخصی به نجاتشان برخیزد. رو به فنای ایران ،این شرایط فرساینده قاجار ،مثالزدنی است .در نظامیان همداستان شده حوزهای سپه با لورین (وزیر مختار انگلیس)
شباهت اوضاع کنونی ایران با ایام به نقطه غیرقابل بازگشت رسیده و از آن دوران که مصادف با دولت خواری و خفت. تشکیل بدهد و از بیاعتنایی سردار در میان گذارده و گفته بود رضاخان
انتهای حکومت قاجار ،مثالزدنی است. این روست که شورش نابرخورداران سالهایوقوعجنگجهانی سردار سپه بعد از سنجیدن اطراف هر لحظه ممکن است دست به کودتا
در آن دوران که مصادف با سالهای جامعه با فواصل کوتاه ،هر بار شدیدتر اول بود ،کودتای سوم اسفند کار و اطمینان یافتن از هر کجا سپه به خود بکاهد. بزند و او ترجیح میدهد که این بار،
وقوع جنگ جهانی اول بود ،ممالک از نوبت قبل ،در همه نقاط ایران رخ 1۲99وظهوررضاشاه،نتیجه که لازم باشد در آن دم آخر که بدیهی است سردار سپه راضی وقتی کودتا میشود او در ایران نباشد.
محروسه ایران پس از گذراندن سال میدهد .همزمان ،تحریمهای کارآمد و قهری و فرخندهی آن اوضاع ولیعهد میخواهد روانه شود هیأت نخواهد شد ولیعهد به این مقصود محمدحسن میرزا ولیعهد نیز در
قحطی ،سال وبایی و سپس شیوع خردکنندهایالاتمتحده،دستمافیای دولت را تهدید کرده نارضائی خود برسد .این است که هر وقت در هیأت این نگرانی با برادرش شریک بود و
آنفلوآنزای اسپانیایی ،دچار فلاکت و حاکم بر «شرکت سهامی جمهوری و احوال بود. را از مسافرت او ،به شاه و وزراء وزرا به سمت وزارت جنگ حاضر است به وی هشدار داده بود که سردار سپه
انحطاطی هولناک شده بود .چند کرور اسلامی» را از منابع مالی محدودش =امرو ِز شرایط مشابهی میرساند .کوشش بسیار شاه و ولیعهد و این صحبت به میان میآید روی هر وقت صلاح بداند دست به کودتا
ازباشندگانایرانیبهواسطهفجایعفوق کاملا کوتاه کرده و دستگاه عریض و بر وطن ما حکمفرماست و هیأت دولت در اجرای فرمان و قبول نشان نداده و از داخل شدن میزند و ما هردو را به زنجیر میکشد.
از صفحه روزگار پاک شده بودند و آنها طویل سرکوب حکومتی از تأمین جیره اما شوربختانه ،نه تنها از فرستادن ولیعهد بهکلی بینتیجه در این مذاکرات خودداری میکند. ترس چنان بر احمدشاه غلبه کرده
که باقی مانده بودند ،غرق در فقر ،گرفتار ومواجبابوابجمعیخودشهمناتوان نظامی گردنفرازی در قواره مانده و ولیعهد با نهایت خفت از منز ِل از طرف دیگر ولیعهد به شاه فشار بود که از وزیر مختار پرسید اگر چنان
اعتیادوشکستهازتحقیرخارجیبودند. شده است .به نظر میرسد که تهمانده رضاشاه خبری نیست بلکه نقلمکانکرده به خانۀ خود برمیگردد میآورد و شاه به رئیسالوزرا میگوید حادثهای رخ داد ،آیا دولت انگلیس
هرج و مرج و فقدان امنیت همراه با صندوق توسعه ملی (یا همان حساب حتی سربازی که لیاقت برق و کدورت باطنی میان سردار سپه و میتواند هواپیمایی در اختیارش
فساد گسترده طبقه حاکم ،مردم را ذخیره ارزی) هم تا چند هفته آینده انداختنپوتینهایرضاخان بگذارد و او را از ایران خارج کند.
چنان جان به لب کرده بود که دست روبیده خواهد شد و از پس آن ،مرحله سردارسپه را داشته باشد - ولیعهد به ملامت ظاهری میرسد. لورین موضوع را به لندن گزارش داد
به دعا برداشته و از خدای نادیده ،طلب نهایی انهدام اقتصاد ایران آغاز خواهد نه میان سرداران شکمباره و شاه بعد از این از سردار سپه گله و لرد کرزن در جواب نوشت «اگر
ظهور منجی موعود میکردند .کودتای شد و تورم اعشاری افسارگسیخته ،آن اخته سپاه پاسداران انقلاب میکند (چنان که نگارنده خود از شاه مملکتش را رها کند این پایان
سوم اسفند ۱۲۹۹و ظهور رضاشاه، اسلامی و نه میان امیران سردار سپه شنیده است) و میگوید سلطنت خودش و دودمانش خواهد
نتیجه قهری و فرخنده چنان اوضاع و را در هم خواهد نوردید. بیبته و شاخشکسته ارتش شما ولیعهد را از رفتن به آذربایجان بود .از ما کاری ساخته نیست جز آن
ناکارآمدی شگفتآور دستگاه دولت فعلی-بهچشمنمیخو َرد. منع کردید .سردار سپه جواب میدهد که حادثه را با خونسردی کامل تلقی
احوال و آرزوهایی بود. در کنترل و جلوگیری از انتشار ویروس اعلیحضرت هم در صدور فرمان کنیم .البته اگر جان او در خطر باشد
امرو ِز روز ،شرایط مشابهی بر وطن ُکرونا هم عامل دیگری است که به یوسفمصدقی-سال تلخ ،پر ماجرا حکومت آذربایجان ولیعهد با من میتواند به سفارت ما پناهنده شود
ما حکمفرماست اما شوربختانه ،نه تنها فروپاشی اقتصاد نیمهجان ایران کمک و سراسر حادثهی ۱۳۹۸خورشیدی مشورت نکردید وال ّا عرض میکردم ولی هواپیما در اختیارش گذاشتن
از نظامی گردنفرازی در قواره رضاشاه خواهد کرد .از شواهد و قرائن پیداست هم به تاریخ پیوست و ما ایرانیان،
خبری نیست بلکه حتی سربازی که که طی چند هفته آینده ،موج دوم فرسودهتر از همیشه ،قدم به سالی صلاح نیست. مقدور نیست».
لیاقت برق انداختن پوتینهای رضاخان و سوم همهگیری این بیماری ،نقاط جدید گذاشتیم .اوراق دفتر ایام سال موفقیت سردار سپه به جلوگیری از در سلطنت قاجاریه ،از دوران
سردارسپه را داشته باشد – نه میان مختلف کشور را درگیر خواهد کرد و از نو هم که چند روزی است گشوده مسافرت ولیعهد به او جرأت میدهد فتحعلی شاه به این سو ،رسم بود که
سرداران شکمباره و اخته سپاه پاسداران پی آن تمام بنگاههای اقتصادی کوچک شده ،چنان نویدبخش نمینمایند و که بتواند در مخالفت کردن با شاه و ولیعهد در تبریز اقامت کند .احمدشاه
انقلاب اسلامی و نه میان امیران بیبته و متوسط خصوصی و نیمهخصوصی بوی بهبودی از اوضاع جهان -دستکم ولیعهد بیش از پیش جلو برود و هم
و شاخشکسته ارتش فعلی -به چشم کشور ،کاملا از کار خواهد افتاد. در کوتاهمدت -به مشام نمیرسد .در
معوقات عظیم بانکی ناشی از عدم این میان ،نباید فراموش کرد که امید حسن پیرنیا (مشیرالدوله)نفر دوم از راست
نمیخو َرد. پرداخت اقساط وامهای بیپشتوانه این به آینده ،هر چند کمرمق و نیمهجان،
اگر شرایط قرنطینه در تهران برقرار بنگاهها ،بانکهای بحرانزده ایران را ضروریتر از هر توشهای برای گذر از بر بیاعتنایی او به رئیس دولت افزوده بیاطلاع سردار سپه فرمان حکومت بهدلیل آن که مایل به سفرهای متعدد
شود ،اجرای یک کودتای موفق ،چندان ورشکسته خواهد کرد و هجوم مردم این کویر وحشت است و عاملی حیاتی میشود تا آن که او را به استعفا دادن آذربایجان ولیعهد را صادر کنند .فرمان و اقامت هرچه بیشتر در بلاد فرنگ
نامحتمل به نظر نمیرسد .تسخیر برای بیرون کشیدن اندک سرمایههای در طی طریق برای بقاء انسان ایرانی. واداشته خود رئیس دولت میگردد»... صادر میشود و به ص ّحه شاه میرسد بود ،حضور ولیعهد را در تهران لازم
نقاط حساس شهر مرگزده و خالی باقیماندهشان ،دولت را به افلاس صاحب این صفحهکلید ،بنا به رسوم دکتر محمد مصدق که در کابینۀ و وزیر داخله به آذربایجان تلگراف میدانست .اما این زمان تشخیص
از عبور و مرور ،با چند واحد نظامی و آداب معمول ،روزهای نخست سال مشیرالدوله وزیر امور خارجه بود، میکند و ولیعهد آمادۀ مسافرت داد ،یا بهتوصیه مشاورانش پذیرفت
ورزیده و گوش به فرمان ،ممکن خواهد کشید. جدید را به عرض تبریک نوروز و مینویسد «از عمر دولت چیزی شده بلکه نقل مکان نموده در شرف
است و دستگیری اشخاص کلیدی ادامه وضع فعلی در عدم قرنطینه احوالپرسی از راه دور دوستان و بستگان نمیگذشت که شهرت پیدا کرد وزیر حرکت است که ورق برمیگردد. که ولیعهد را به تبریز بفرستد.
حکومت که از ترس ابتلا به ُکرونا در شهرهای بزرگ -تنها به خاطر ترس گذراند و مقادیر معتنابهی تعارفات جنگ میخواهد دولت تشکیل دهد. ماه محرم رسیده است و در اداره در اواخر تیرماه ۱۳۰۲فرمان
نقاط مشخصی خلوت گزیدهاند ،کاملا حکومت از مقاومت بخشی از مردم تکراری و کلمات امیدبخش را در نظر به این که شنیده بودیم بین قشونی روضهخوانی میکنند .شاه ملوکانه ،بهشرح زیر از سوی
مقدور است .در چنین اوضاعی ،بعید به مستأصل و ُمعسر -شرایطی را موجب گوش این عزیزان واگویه کرد .میان مشیرالدوله و سردار سپه در دولت بهملاحظۀ سردار سپه به مجلس مشیرالدوله به والی (استاندار)
نظر میرسد که مقاومت و اعتراضی از خواهد شد که ابتلای بسیاری از این تعارفات و تبریکات ،چند گفتگوی اسبق کار به کدورت کشید و دولت روضهخوانی آمده است و در
ناحیهمردمناامید،بهکودتاچیانفرضی باشندگان این شهرها را به بیماری طولانی و معنیدار هم با بعضی دوستان از کار افتاد برای این که در این دولت غرفهای روی صندلی نشسته است. آذربایجان ابلاغ شد:
اتفاق بیفتد .چنانکه مجید محمدی در کذایی در پی خواهد داشت .دیر یا زود، اندیشمند رخ داد که یکی از آنها بهانهای هم کار به دلتنگی و کدورت نکشد با در کنار همین غرفه ،چند تن از «ایالت جلیله آذربایجان :عین
انتهای گفتگوی طولانی ما به نگارنده با شدت گرفتن همهگیری بیماری ،به توافق نخستوزیر قرار شد هرطور نظامیان نشستهاند .سردار سپه هم دستخط مبارک بندگان اعلیحضرت
گفت« :ایرانخانم بیپناه ،آماده ازدواج ناچار ،نظامیان برای اجرای قرنطینه به شد برای نوشتن این چند سطر. میتوانم از وزیر جنگ استمزاج نمایم با مشیرالدوله اندکی دورتر .نگارنده اقدس همایون شاهنشاهی روحنا فداه
است و به اولین خواستگار جسوری که خیابانها اعزام خواهند شد و این خود در گفتگوی نوروزی با دوست گرامیام تا چنانچه صاحب چنین نظری است به کرسی شاه از همه نزدیکتر است. را که دایر بر تفویض پیشکاری کل
پا پیش بگذارد« ،بله» خواهد گفت». تهدید دیگری برای مافیای حاکم بر مجید محمدی ،پس از رد و بدل کردن قبل از وقوع هر واقعه ما کنار برویم میشنود که شاه پیشخدمتی را مملکت آذربایجان به جناب مستطاب
به بیان اهل منطق ،برای انجام کودتا، تبریک و مبادله اخبار محلی مناطق ولی نمیدانستم چطور ممکن است طلبیده به او میگوید به ولیعهد اجل اکرم آقای نصیرالدوله دام اقباله
«مقتضی ،موجود است» اما «مانع»، کشور در پی خواهد آورد. سکونتمان در آمریکای شمالی ،طبق آن را عملی نمود .برحسب اتفاق، تلفون کن .اتومبیل من کار نمیکند شرفصدور یافته است تلویحاً ابلاغ
مفقود نیست .تنها مانعی که به چشم همچنین باید در نظر داشت که معمول سخن به اوضاع ایران کشید خدایارخان برای کاری نزد من آمد. برای این که بیایم به دیدن تو ،باید
میخو َرد ،چاه َویل فقدان یک یا چند پراکندگی افراد کلیدی ادارهکننده و سرعت وقوع تحولات در میهن. دیدم که مناسبتر از هر کس اوست. نماید.
ژنرال گردنفراز در مسیر انجام این مهم فرقه تبهکار حاکم که برای حفظ هر دو بر این نظر بودیم که هر بار مرجع سؤال من واقع شد .در جواب اتومبیل خودت را بفرستی. جناب اشرف رئیسالوزرا ـ در این
است .عوامانه این سخن ،این میشود جان و دوری از بیماری از مراکز مجال همصحبتی دست میدهد آنقدر گفت نمیدانم .خندیدم و گفتم شما پیداست وعده کرده است در موقع که برادر کامکار ،ولیعهد ،به
که :مشکل ،نبود «خاویار» کافی میان تصمیمگیری دور شدهاند ،خواه ناخواه حوادث غالبا هولناک در ایران رخ داده را توقیف میکنم تا جواب مرا بدهید. مکان نقلشدۀ ولیعهد برای رفتن به مقر فرمانفرمایی خود حرکت میکند
ارتباط تصمیمسازان سازمان سرکوب که حتی اشاره به آنها از حوصله یک گفت مرا توقیف نکنید تا بروم جواب آذربایجان ،از او دیدن نماید و هرگز برحسب پیشنهاد و تصویب آن جناب
توپچیجماعت است! را دچار ضعف کرده است .استمرار مجلس گفتگو ،خارج است .همدل بیاورم .فردای آن روز در جلسۀ تصور نمیکند این کار هم برهم بخورد اشرف ،نصیرالدوله را که از رجال کافی
در آخر ،بد نیست که این موضوع این فقدان ارتباط ،زمینه را برای رفتار بودیم که شتاب تحولات و حوادث هیأت وزیران ،وزیر جنگ آمد پهلوی و از روی خ ّست میخواهد این راه را دولت و چاکران مخصوص و در رجوع
هم روشن شود که نه صاحب این خودسرانه زیردستان آماده خواهد جاری ،خود نشانهای بر آمادگی دیگ من نشست و گفت خدایار را توقیف با اتومبیل ولیعهد رفته و برگشته خدمات دولتی امتحانات خود را خوب
صفحهکلید و نه دوست دانشمند او، کرد و به مرور به بینظمی حاکم جوشان جامعه برای سررفتن یا حتی کرده بودید؟ سپس قدری خندید و به باشد .اتومبیل ولیعهد حاضر میشود. داده است به پیشکاری کل مملکت
هواخواه کودتا نیستند و آرزوی چنین انفجار است .معیارهای برآمده از مطالعه این ترتیب فهماند که شایعات صحیح سردار سپه از پشت ستون برخاسته آذربایجان معین و برقرار میفرماییم
اتفاقی را هم در سر نمیپرورند .غرض از خواهد افزود. تاریخ معاصر ایران نیز مؤید این حکم است .بعد از جلسه به مشیرالدوله جامۀ نظامی خود را مرتب میکند که در مع ّیت برادر والاگهر عزیمت
یادآوری این همه ،تنها اشاره به آمادگی حوادث و بلایای سال سیاه ،۱۳۹۸هر است که جامعه ایران آماده پذیرش گفتم که تصمیم به استعفا گرفت و و به حاضرین میگوید اعلیحضرت نموده و انشاءالله تعالی در ترفیه
جامعه بیپناه و بلازده ما برای پذیرش چه که نداشتند ،لااقل موجب این خیر فروپاشی یا هر واقعهای است که را راه بیندازیم تشریف ببرند ،بعد حال اهالی مراقبت کامل نمایند که
هر واقعهای است که به وضع فعلی شدند که در اذهان بیشتر ایرانیان ،بر وضعیت هولناک کنونی را تمام کند. دولت از کار کنار رفت.». بنشینیم صحبت بداریم .شاه با ج ّثۀ استرضای خاطر همایون ما از این
خاتمه دهد .حوادث هفتههای آتی، افسانه «امنیت» در حکومت جمهوری در نهایت اینکه ،تاریخ ما در مواجهه
میزان این آمادگی را روشن خواهد کرد. اسلامی خط بطلان کشیده شود .از با چنین شرایطی همواره یک گزینه را حیث فراهم شود.
عدم مدیریت بلاهای طبیعی ماههای روی میز جامعه دیده است؛ به دست لازم است مدلول این دستخط
نخست سال ۹۸تا افتضاحات پیاپی گرفتن سررشته امور مملکت از سوی
یکی از اهل رزم یا بیان ساده :کودتا!
از آنجا که نگارنده و رفیق همصحبت
هیچکدام در کسب و کار «پیشگویی»
