Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۲۶۰ (دوره جديد

‫صفحه ‪ - Page 12 - 1۲‬شماره ‪1۷۲۶‬‬
‫جمعه ‪ ۱۹‬تا پنجشنبه‪ ۲5‬اردیبهشتماه ‪۱٣۹۹‬خورشیدی‬

‫تأملات بهنگام؛ در باب آن مرد مستطاب‪،‬‬ ‫دو قرن فراز و نشیب مطبوعات در ایران (‪)1۶8‬‬
‫نویسندهی «کتاب مستطاب…»‬
‫احمد احـرار‬ ‫( کیهان لندن شماره ‪) 1349‬‬

‫نجف دریابندری؛ انتشار «کتاب مستطاب…» در نیمهی دوم دهه‬ ‫= آنچه موجب وحد ِت‬ ‫که مجلس پنجم عرصۀ کشمکش‬ ‫دارند‪ .‬نگارنده نیز جزو اشخاصی است‬ ‫مسأله دیگری که در ابتدای مجلس‬
‫‪ 13۷۰‬خورشیدی‪ ،‬به انحصار و یکهتازی طولانی کتاب رزا منتظمی‬ ‫زلف پریشان آثار نجف‬ ‫طرفداران مدرس و هواخواهان سردار‬ ‫که در ادای این رسم تعلل دارد بی آن‬ ‫پنجم رخ نمود و از شدت گرفتن‬
‫پایاندادوهمزمان‪«،‬معقولات»راوارددنیایآشپزیفارسیزبانانکرد‬ ‫دریابندری است‪ ،‬شخصی ِت‬ ‫سپه بود‪ ،‬در خارج مجلس غوغای‬ ‫که نظر خصوصی به کسی یا به کار‬ ‫کشمکشهای سیاسی خبر میداد‪،‬‬
‫مؤلف آنهاست‪ .‬دریابندری‬ ‫جمهوریخواهی برخاست و طرفداران‬ ‫کسی داشته باشم زیرا سلطنتطلب‬
‫میان تنوعی مثالزدنی از دستورات‬ ‫بطالت بگذراند و سر آخر هم از دنیا‬ ‫انسانی یک بُعدی نبود که‬ ‫جمهوری و مشروطه را بهجان هم‬ ‫نیستم و آرزو دارم روزی بیاید که‬ ‫اختلاف بر سر ادای سوگند بود‪.‬‬
‫غذایی‪ ،‬آورده شدهاند‪.‬‬ ‫و مافیها طلبکار باشد‪ .‬او برخلاف‬ ‫عمرش را صرف یکی دو کار‬ ‫ملت ما بتواند برای ریاست عالی خود‬ ‫یحیی دولتآبادی‪ ،‬داستان را بدین‬
‫چنین جماعتی‪ ،‬در عین ذوقورزی‬ ‫و رشتهی مرتبط با هم کند‬ ‫انداخت‪.‬‬ ‫از روی امتیاز فضلی و قابلیت ذاتی‬
‫همچنانکه نجف دریابندری در‬ ‫و تنوعطلبی‪ ،‬هر کاری که به دست‬ ‫و مثل بسیاری از بهاصطلاح‬ ‫این غوغا‪ ،‬از رویدادی در کشور‬ ‫کسی را انتخاب نماید و تمام استعداد‬ ‫گونه حکایت میکند‪:‬‬
‫پیش گفتا ر خو ا ند نی « کتا ب‬ ‫میگرفت را چنان به انجام میرساند که‬ ‫« ا سا تید » بی خا صیت‬ ‫همسایه تأثیر میگرفت‪ .‬درست در‬ ‫و قابلیتها را برای رسیدن به آن مقام‬ ‫«قصۀ مهمتری پیش میآید که‬
‫مستطاب…» ذکر کرده‪ ،‬مؤلف این‬ ‫تا کمال مطلوب‪ ،‬فاصلهای کوتاه داشت‪.‬‬ ‫دانشگاه‪ ،‬با تَ َت ُّبع در یک‬ ‫همان روز که احمدشاه عازم فرنگ‬ ‫منیع تشویق کند و هم ملاحظه دارم‬ ‫مدتی مجلس را به خود مشغول‬
‫کتاب‪ ،‬آشپزی را همزمان با نقاشی‪،‬‬ ‫این کمالطلبی اما‪ ،‬نه او را به مرض‬ ‫موضوع خاص‪ ،‬عمرش را‬ ‫شد و سردار سپه در مقام ریاست وزراء‬ ‫مبادا در میان این کشمکشها قانون‬ ‫میدارد درصورتی که در چهار مجلس‬
‫در میانهی دهه ‪ ۱٣٣۰‬خورشیدی‬ ‫وسواس دچار کرد و نه از او موجودی‬ ‫به بطالت بگذراند و سر‬ ‫او را تا مرز بدرقه کرد (یازدهم بهمن‬ ‫پیش سابقه نداشته است‪ .‬برحسب‬
‫در اتاق شماره ‪ ۱۲‬زندان شماره ‪٣‬‬ ‫تلخ و منزوی ساخت‪ .‬آدمی شاد و‬ ‫آخر هم از دنیا و مافیها‬ ‫ماه‪ )۱٣۰۲‬سلطان عبدالحمید پادشاه‬ ‫اساسی پایمال شود‪.‬‬ ‫قانون نمایندگان مجلس شورای ملی‬
‫مجتمع زندانهای قص ِر قجر‪ ،‬آغاز‬ ‫سرزنده بود که در عین سختکوشی در‬ ‫طلبکار باشد‪ .‬او برخلاف‬ ‫عثمانی از سلطنت کناره گرفت و نام‬ ‫به وطندوستی سردار سپه اگر‬ ‫بعد از گذشتن اعتبارنامۀ آنها باید به‬
‫کرده بود‪ .‬ممارست او در آشپزی اما‬ ‫کار و جدی گرفت ِن زندگی‪ ،‬در زیستن‬ ‫چنین جماعتی‪ ،‬در عین‬ ‫کشور عثمانی به ترکیه تغییر کرد و‬ ‫اطمینان باشد به اشخاصی که اطراف‬ ‫قرآن سوگند یاد کنند که به قانون‬
‫پس از آزادی از زندان‪ ،‬ادامه یافت و‬ ‫سختگیر نبود و همزمان‪ ،‬سرزندگی و‬ ‫ذوقورزی و تنوعطلبی‪ ،‬هر‬ ‫ژنرال مصطفی کمال پاشا (آتاتورک)‬ ‫او را گرفتهاند اعتمادی نیست‪ .‬از‬
‫منجر به فراهم آمد ِن یادداشتهایی‬ ‫طنازیاش را به تألیفات و ترجمههایش‬ ‫کاری که به دست میگرفت‬ ‫طرف دیگر ملاحظه میشود برای‬ ‫اساسی خیانت ننمایند‪.‬‬
‫شد که بنیان «کتاب مستطاب…»‬ ‫را چنان به انجام میرساند‬ ‫رئیس جمهوری شد‪.‬‬ ‫خراب کردن بنیانهای بدبختی که‬ ‫در مجلسهای پیش رسم این کار‬
‫بر آنها قرار گرفته است‪ .‬فکر نوشتن‬ ‫سرایت میداد‪.‬‬ ‫کهتاکمالمطلوب‪،‬فاصلهای‬ ‫از عجایب این که محمدحسن میرزا‬ ‫بهدست پادشاهان عیاش بیعلاقه به‬ ‫با تشریفاتی که دارد بهطور عادی‬
‫این کتاب هم در عالم مستی (یا به‬ ‫بارزترین صفت نجف دریابندری‪،‬‬ ‫ولیعهد‪ ،‬بیتأمل تلگرافی مخابره کرد‬ ‫مملکت و رجال خودخواه بیلیاقت و‬ ‫و بدون هیچ نظر مخالفی صورت‬
‫قول خودش در پیشگفتار‪ …« :‬بطور‬ ‫خودآموختگی او بود‪ .‬توان بالای او‬ ‫کوتاه داشت‪.‬‬ ‫روحانینمایان ط ّما ِع از خدا بیخبر‬ ‫میگرفته است اما در این مجلس‪،‬‬
‫ناهشیار یا نیمههشیار»)‪ ،‬به سرش افتاد‬ ‫برای خودآموزی‪ ،‬به او آزادی عملی‬ ‫و به آتاتورک تبریک گفت‪.‬‬ ‫برپا شده ملت را به روز سیاه خواری‬ ‫برای ادای این تکلیف محذوراتی در‬
‫و محمد زهرایی مدیر «نشر کارنامه»‬ ‫مثالزدنی بخشیده و باعث شده بود‬ ‫یوسف مصدقی‪ -‬یکشنبه گذشته‪،‬‬ ‫عباس خلیلی در خاطرات سیاسی‬ ‫و ذلت نشانیده سرتاسر مملکت را‬ ‫کار است‪ ،‬گرچه سبب اشکال برای‬
‫پی آن را گرفت و طرحاش را چنان‬ ‫خارج از نظام بیانعطاف دانشگاهی‪،‬‬ ‫در نیمه راه اردیبهشت ‪۱٣۹۹‬‬ ‫خود مینویسد «یکی از عجایب‬ ‫بهصورت ویرانهای درآورده است یک‬ ‫همۀ نمایندگان یکسان نمیباشد‪.‬‬
‫وسعت داد که از آن‪ ،‬دو جلد «کتاب‬ ‫فاصلهی میان زندگی روزمره و فرآیند‬ ‫خورشیدی‪ ،‬نجف دریابندری‪ ،‬پس از‬ ‫اتفاقات که حاکی از سوء سیاست و‬ ‫بازوی قوی و یک ارادۀ محکم لازم‬ ‫در آغاز تأسیس اساس حکومت ملی‬
‫آموزش را از میان بردارد و این دو را‬ ‫چند سال سکو ِت ناشی از بیماری‪،‬‬ ‫عدم لیاقت درباریان آن زمان بود این‬ ‫است که از یک طرف بدبختکنندگان‬ ‫که محمدعلی شاه قاجار بعد از مرگ‬
‫مستطاب…» حاصل شد‪.‬‬ ‫به قول ابوالفضل بیهقی‪« ،‬کارش‬ ‫است که ولیعهد وقت‪ ،‬محمدحسن‬ ‫ملت را در هر کسوت بوده باشند‬ ‫پدرش با مشروطه مخالف شد و‬
‫از موضوعات نغزی که در پیشگفتار‬ ‫بهم پیوند بزند‪.‬‬ ‫به آخر آمد» و به طایفه «شدگان»‬ ‫میرزا را وادار کردند که یک تلگراف‬ ‫بهجای خود نشانیده آنها را به حساب‬ ‫برای امضا کردن قانون اساسی حاضر‬
‫«کتاب مستطاب…» به آن پرداخته‬ ‫«کتاب مستطاب آشپزی از سیر‬ ‫پیوست‪ .‬در این چند روزی که از‬ ‫تبریک به شخص آتاتورک مصطفی‬ ‫و کتاب بخواند و از طرف دیگر معارف‬ ‫نمیشد و کار به معارضه و مجادله‬
‫شده‪ ،‬تکیهی دریابندری بر «آموز ِش‬ ‫تا پیاز» نتیجهی عالی و مثالزدنی‬ ‫مرگ او میگذرد‪ ،‬رفقا و ارادتمندان آن‬ ‫کمال مخابره کند و تبریک ریاست‬ ‫را وسعت داده مردان لایق برای‬ ‫کشید‪ ،‬در موقع صلح به این شرط‬
‫قریحه» است‪ .‬او هوشمندانه بر این‬ ‫چنین زیستنی است‪ .‬شکلگیری‬ ‫مرحوم مبرور‪ ،‬از ایشان ذکر خیر بسیار‬ ‫جمهوری را بگوید که خود آن‬ ‫راضی شد قانون مزبور را امضا کند‬
‫نکته دست میگذارد که استعداد‬ ‫تدریجی این کتاب مستطاب‪ ،‬حاصل‬ ‫کردند و جملات باسمهای و حرفهای‬ ‫اقدام یک نحو استحقاق عمل اعلان‬ ‫که بهموجب یک ماده‪ ،‬بقای سلطنت‬
‫ِصرف از هیچکس هنرمند نمیسازد‪.‬‬ ‫سالها زیست ِن توأم با خودآموز ِی‬ ‫تکراری فراوانی در مناقب این مترج ِم‬
‫آنچه قریحهی آشپزی را بدل به هنر‬ ‫دریابندریباهمسرشفهیمهراستکار‪-‬‬ ‫مقالهنوی ِس ویراستا ِر طنا ِز نقا ِش آشپز‪،‬‬ ‫مصطفیکمال (آتاتورك)‬
‫آشپزی میکند‪ ،‬آموزش حواس بویایی‪،‬‬ ‫آن صداپیشهی کمنظیر‪ -‬بود‪ .‬اینکه‬ ‫در رسانههای جمعی و فضای مجازی‬
‫بینایی و چشایی آدم صاحب قریحه‬ ‫زن و شوهری اهل ذوق و فرهنگ‪،‬‬ ‫جمهوری در ایران بود‪ .‬مثل این که‬ ‫امور کشوری و لشکری بهاقتضای‬ ‫در خانوادۀ او تثبیت گردد و این ماده‬
‫است‪ .‬انسان با استعدادی که حواسش‬ ‫میان همهی کارهایشان‪ ،‬به تدریج‬ ‫پراکندند‪.‬‬ ‫وادار کرده بودند که ولیعهد گور‬ ‫احتیاجات کنونی مملکت آماده سازد‪.‬‬ ‫متأسفانه جزو قانون اساسی شد‪.‬‬
‫را آموزش ندهد‪ ،‬هیچ قوهاش به فعل در‬ ‫گنجینهای از دستورات غذایی را‪-‬‬ ‫البته هیچ آدمیزاد عاقلی نباید‬ ‫سلطنت را بهدست خود حفر کند که‬ ‫خلاصه در این اندیشهها امرار وقت‬
‫نمیآید چه رسد به اینکه در عرصهای‬ ‫همراه با زمینه‪ ،‬تاریخچه‪ ،‬مکتب‪،‬‬ ‫مخالف نَقل مکرر فضائل فرهیختگان‬ ‫بعد از آن سخت پشیمان شده بود و‬ ‫کرده نمیداند به چه صورت میتواند‬ ‫بعد از خلع محمدعلی شاه که مل ّیون‬
‫به مقام «هنرمندی» برسد‪ .‬همچنانکه‬ ‫فلسفه‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬فرهنگ و آدا ِب دنیای‬ ‫درگذشته باشد؛ چه این تکرار مکررات‪،‬‬ ‫در حین ملاقات نویسنده (خلیلی)‬ ‫خود را از میان دو محذور درآورد‪ .‬نه‬ ‫قدرتی بسزا داشتند و میتوانستند‬
‫اگر کسی بیناییاش را آموزش ندهد و‬ ‫بیانتهای آشپزی‪ -‬فراهم آورند‪ ،‬جز از‬ ‫نهتنها موجب آفت نیست‪ ،‬بلکه در‬ ‫با قانون اساسی میشود بازی کرد چه‪،‬‬ ‫زمام کار ریاست عالی مملکت را‬
‫دیدن را یاد نگیرد‪ ،‬از تشخیص عکس‬ ‫راهچنینزیست ِنخودآموزانهایحاصل‬ ‫کوتاهمدت‪ ،‬سبب اشاعه نام آن فقید‬ ‫عمل خود را تقبیح میکرد‪.‬‬ ‫این شرط امانت و انصاف نیست و نه‬ ‫بهدست سزاوارترین اشخاص علماً و‬
‫سعید‪ ،‬بر زبان عوام و خواص جامعه‬ ‫اینک آن تلگراف نقل میشود‪:‬‬ ‫میشود دست روی دست گذارده همه‬ ‫اخلاقاً بسپارند‪ ،‬تنها و تنها به رعایت‬
‫‪ ۶×۴‬خودش هم ناتوان است‪.‬‬ ‫نمیشود‪.‬‬ ‫میشود‪ .‬و صد البته‪ ،‬اینگونه اشاعه‪ ،‬به‬ ‫جناب غازی مصطفی کمالپاشا‬ ‫را از قضا و قدر انتظار داشت و تنها‬ ‫قانون اساسی طفلی را که بهگفتۀ‬
‫صاحب این صفحهکلید‪ -‬که خود‬ ‫تا پیش ا ز ا نتشا ر « کتا ب‬ ‫هیچ وجه کمکی به شناخت شخصیت‬ ‫رئیس جمهوری ترکیه ـ بهمناسبت‬ ‫بهعنوان تجددخواهی و آزادیطلبی‬ ‫روزنامهنویسان خارج در آن عهد‬
‫آشپزی قابل است و بخش بزرگی از‬ ‫مستطاب…»‪ ،‬کتاب «هنر آشپز ِی»‬ ‫تازهدرگذشته نمیکند و تنها چند‬ ‫اعلان جمهوری ترک و انتخاب‬ ‫خشنود بود‪ .‬در این صورت‪ ،‬اکنون‬ ‫گریه میکرد و مادرش را میخواست‬
‫این قابلیت را از برکت خواندن معقولات‬ ‫بانو ُرزا منتظمی‪ ،‬یکهتاز عرصهی‬ ‫روزی بهانهای میشود برای وراجیها‬ ‫آن جناب بهریاست جمهوری‪ ،‬در‬ ‫که سردار سپه زمام قوای مملکت‬
‫«کتاب مستطاب…» دارد‪ -‬بر این‬ ‫آموزش آشپزی در زبان فارسی بود و‬ ‫و خودنماییهای همان و عوام خوا ِص‬ ‫غیاب اعلیحضرت اقدس شهریاری‬ ‫را در دست دارد و از درهم شکستن‬ ‫سلطنت دادند‪.‬‬
‫باور است که برای خواندن بسیاری از‬ ‫تیراژش (چه رسمی و چه چاپهای‬ ‫فوقالذکر‪ .‬زشتتر آنکه‪ ،‬چندی پس‬ ‫تبریکات صمیمانۀ خود را تقدیم آن‬ ‫نفوذهای شخصی و جمعی خانخانان‬ ‫سلطان احمدشاه تا صغیر بود‬
‫بخشهای«کتابمستطاب…»نیازی‬ ‫مختلف بیمجوز) به قرآن و دیوان‬ ‫از این ماجرا‪ ،‬با انتشار خبر مرگ آدم‬ ‫جناب نموده شوکت دولت ترکیه را‬ ‫و پیشوایی مقدس روحانی باک ندارد‬ ‫نایبالسلطنههای او که بهموجب‬
‫به ذوق و همت آشپزی نیست‪ .‬لذت و‬ ‫حافظ پهلو میزد‪ .‬این کتاب برای چند‬ ‫مشهور دیگری‪ ،‬نام متوفای جدید‪،‬‬ ‫مسألت مینمایم ـ محمدحسن قاجار‪،‬‬ ‫باید او را تشویق و تقویت نمود تا بر‬ ‫قانون اساسی به آن مقام رسیده بودند‬
‫بهرهای که خواندن حواشی و مقدمات‬ ‫دهه جزء اسباب و جهیزیهی بیشتر‬ ‫به سرعت و به همان صورت‪ ،‬جای‬ ‫مشکلات فائق آمده بتواند مانعهای‬ ‫قانون را احترام میکردند‪ .‬بعد از آن‬
‫این کتاب به خوانندهاش میدهد‪ ،‬فرای‬ ‫نوعروسان طبقهی متوسط ایران بود‬ ‫اسم مرحوم سابق را میگیرد و این‬ ‫ولیعهد ایران»‪.‬‬ ‫ترقی و تعالی ملک و مملکت را‬ ‫که خود متصدی امور سلطنت شد‬
‫پخت و پز است‪ .‬راستش را بخواهید‬ ‫و نقشی انکارناپذیر در تدوین فرهنگ‬ ‫رویه نامیمون ادامه مییابد‪ .‬حال‬ ‫زمزمۀ جمهوریخواهی در اوایل‬ ‫بهظاهر دم از قانونخواهی میزد بی‬
‫هنوز هم بسیار اتفاق میافتد که‬ ‫غذایی نوین در خانوادههای ایرانی‬ ‫اگر نخواهیم به جرگهی و ّراجان و‬ ‫اسفندماه صورت جدیتری بهخود‬ ‫برطرف سازد‪.‬‬ ‫آن که در واقع اهمیتی به آن بدهد‬
‫نگارنده برای مرور دستور یک غذا به‬ ‫خودنمایان بپیوندیم‪ ،‬بهتر است بجای‬ ‫گرفت و نظامیان که راه را برای‬ ‫روزی سردار سپه مرا طلبیده‬ ‫چون که خود را بر مرکب آرزوها سوار‬
‫«کتاب مستطاب…» مراجعه کند و‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫تکرار مکررات‪ ،‬نگاهی به آثار شخصیت‬ ‫حذف سلطنت و تصرف تمام قدرت‬ ‫میگوید هیأت علمیه مجلس تازه رام‬ ‫میدید و معارضی در کار نبود‪ .‬وقتی‬
‫بجای آن‪ ،‬برای مدتی طولانی‪ ،‬مشغول‬ ‫کتاب بانو منتظمی اما چیزی جز‬ ‫درگذشته بیاندازیم و بر مبنای آنها‪،‬‬ ‫هموار میدیدند فعالانه به تقویت آن‬ ‫شده و کارها دارد به جریان میافتد‪.‬‬ ‫که حریفی مانند سردار سپه بهمیدان‬
‫دوبارهخوانی بخشهایی از حواشی نغز‬ ‫مجموعهی پر و پیمان و رنگارنگ‬ ‫فهم خود را از پدیدآورندهی آن آثار‪،‬‬ ‫فقط آنها از تعلل کردن یک عده از‬ ‫آمد از ترس تجاوز کردن او به حدود‬
‫از دستورات غذایی متنوع نبود که‬ ‫پرداختند‪.‬‬ ‫نمایندگان که ازجمله شما هستید در‬ ‫سلطنت او‪ ،‬خود اول طرفدار لزوم‬
‫این کتاب شود‪.‬‬ ‫البته به برکت انقلاب نکبتبار بهمن‬ ‫ارزیابی کنیم‪.‬‬ ‫در همان حال که مجلس گرم‬ ‫کار سوگند خوردن دلتنگ میباشند و‬ ‫رعایت حدود قانون اساسی گشت‬
‫نوآوریها و باریکاندیشهای‬ ‫‪ ،5۷‬مشمول ممیزی هم شده بود و‬ ‫در مورد نجف دریابندی‪ ،‬این کاری‬ ‫رسیدگی به اعتبارنامهها بود‪،‬‬ ‫تقاضا کردهاند از شما و از دیگر رفقای‬ ‫درصورتی که بواسطۀ سستعنصری‬
‫دریابندری در «کتاب مستطاب…»‬ ‫یکشبه انواع اغذیه و اشربهی حرا ِم‬ ‫است سهل و ممتنع‪ .‬سهل است از این‬ ‫طرفداران سردار سپه جمعی از‬ ‫قسمنخورده بخواهم در ادای این رسم‬ ‫و طمعکاری که دارد‪ ،‬تجددخواهان‬
‫فراوان است؛ برای نمونه‪ ،‬توضیح‬ ‫مندرج در آن یا حذف شده بودند و یا‬ ‫رو که تقریبا هر آنچه او نوشته یا ترجمه‬ ‫محصلین مدارس سیاسی و حقوق‬ ‫تعجیل نمایند که غائله برطرف شود‪.‬‬ ‫مملکت به او و بساطش علاقه ندارند‬
‫اصطلاح «بُنبریز کردن» در تهیه‬ ‫با بدیل حلال و شرعیشان‪ ،‬جایگزین‬ ‫کرده‪ ،‬به فارسی روان و همهفهمی‬ ‫و طب دارالفنون را به منزل رئیس‬ ‫جواب میدهم چون نمایندگی‬ ‫و قطع دارند با وجود او و وجود رجال‬
‫خورشهای ایرانی‪ -‬که با آن به‬ ‫شده بودند‪ .‬از این رو‪« ،‬هنر آشپز ِی»‬ ‫نوشته شدهاند که «در عین حال»*‬ ‫دولت بردند و مخالفان سردار سپه در‬ ‫را پذیرفتهام ناچار باید وظایف و‬ ‫کمجرأت محافظهکار که اطراف او‬
‫زیبایی ترکی ِب پیاز داغ‪ ،‬زردچوبه و‬ ‫منتظمی‪ ،‬کتابی «خواندنی» نبود بلکه‬ ‫فاخر و با صلابت هستند‪ .‬ممتنع‬ ‫واکنش به این حرکت‪ ،‬جمعی دیگر از‬ ‫تشریفات آن را بهجا بیاورم اما به‬ ‫هستند‪ ،‬دولت یک قدم هم رو به‬
‫فلفل را توصیف میکند و این ترکیب‬ ‫مثل اکثر قریب به اتفاق کتابهای‬ ‫است‪« ،‬از این لحاظ»* که تنوعی‬ ‫محصلین را در مخالفت با جمهوری‬ ‫شخص شما میگویم که اگر رفتم به‬ ‫اصلاحات اساسی برنخواهد داشت‬
‫را ویژگی ذاتی خورش ایران میداند–‬ ‫آشپزی‪ ،‬مجموعهای درجه یک از‬ ‫غریب دارند و سطح و عمق آنها به‬ ‫کرسی خطابۀ مجلس و قسم یاد کردم‬ ‫و از این رو نمایندگان حقیقی ملت‬
‫یا شرح مفصلی که از آداب سفرهی‬ ‫دستورالعملهای کارآمدی بود که‬ ‫هیچ روی برابر نیستند‪« .‬به عبارت‬ ‫بسیج کردند‪.‬‬ ‫از حدود قانون اساسی تجاوز نکنم‬ ‫نمیخواهند به قانونی قسم بخورند که‬
‫ایرانی عهد قاجار‪ -‬و رقابتی که بر سر‬ ‫نوآموزان این عرصه را به وقت ضرورت‪،‬‬ ‫دیگر»*‪ ،‬اینهمه کتاب خواندنی که از‬ ‫در بازار تهران نیز بین طرفداران و‬ ‫دیگر به کاری که مخالف این قانون‬ ‫لازمهاش باقی بودن بر آن چیزی است‬
‫تقدم و تأخر قلیان کشیدن میان اعیان‬ ‫فلسفهی غربی تا فوت و فن آشپزی را‬ ‫مخالفان جمهوری زد و خورد درگرفت‬ ‫باشد اقدام نخواهم کرد‪ .‬سردار سپه‬ ‫که تاکنون بوده است و تصور میکنند‬
‫آن دوره در میگرفت و یکبار موجب‬ ‫مدد میرساند‪.‬‬ ‫در بر میگیرند‪ ،‬نهتنها تصویر یکدستی‬ ‫و رئیس شهربانی‪ ،‬فوجی پاسبان‬ ‫با بشرۀ برافروخته میگوید این چه‬ ‫مملکت باستانی آنها با عظمت تاریخی‬
‫تر ِک دو ِد مستوفیالممالک شد‪-‬‬ ‫انتشار «کتاب مستطاب…» در‬ ‫از بانی آنها به خوانندگان محترم ارائه‬ ‫پیاده و سواره را برای برقراری نظم‬ ‫حرفی است؟ امروز این اقتضا را دارد‪،‬‬ ‫که دارد بیش از این نباید از قافلۀ ترقی‬
‫میدهد‪ ،‬همگی به یاد ماندنی هستند‪.‬‬ ‫نیمهی دوم دهه ‪ ۱٣۷۰‬خورشیدی‪،‬‬ ‫نمیکنند بلکه ممکن است موجب‬ ‫رفتار میکنید‪ ،‬فردا هم هرچه اقتضا‬ ‫و تعالی ملل عقب بماند و اصلاحات‬
‫از «کتاب مستطاب…» که بگذریم‪،‬‬ ‫به انحصار و یکهتازی طولانی کتاب‬ ‫این تصور شوند که مؤلف آنها‪ ،‬آدمی‬ ‫اعزام کرد‪.‬‬ ‫کرد همان را خواهید نمود‪ .‬دیگران‬ ‫اساسی را بهدست هرکس بشود و‬
‫نگاهی به فهرست مطول و پر و پیمان‬ ‫رزا منتظمی پایان داد و همزمان‪،‬‬ ‫شلخته و دمدمی بوده که به هر چیزی‬ ‫بهار مینویسد‪« :‬این واکنشها‬ ‫بیگانه در آن دخالت نداشته باشد‬
‫آثار دریابندری‪ ،‬نکتهای دیگر را هم بر‬ ‫«معقولات» را وارد دنیای آشپزی‬ ‫نوکی زده و بدون ژرفاندیشی‪ ،‬سراغ‬ ‫پیدرپی بهوقوع میپیوست اما قوت‬ ‫هم همین کار را میکنند‪.‬‬ ‫مغتنم میشمارند‪ .‬دستۀ دیگری هم‬
‫ما آشکار میکند‪ .‬شما از هر فرقه و‬ ‫فارسیزبانان کرد‪ .‬همانطور که پیش از‬ ‫عرصهای دیگر رفته است‪ .‬صاحب این‬ ‫و عظمتی نداشت و خطرناک نبود‪.‬‬ ‫فردای آن روز قسم یادنکردگان‬ ‫هستند که این نظر اساسی را ندارند‬
‫سلیقه که باشید‪ ،‬میان این تألیفات‪،‬‬ ‫این اشاره شد‪« ،‬کتاب مستطاب…»‪،‬‬ ‫صفحهکلید‪ -‬که آنقدر بختیار بوده که‬ ‫اکثریت مجلس معتقد بود که با‬ ‫بعضی با یک توریه (= پردهپوشی) و‬ ‫بلکه فقط چون میدانند سردار سپه‬
‫حتما محبوبی را خواهید یافت که‬ ‫یک کتاب آشپزی ِصرف نیست‬ ‫قریب به اتفاق آثار نجف دریابندری را‬ ‫قدرتی که دارد بهمحض آمادگی‬ ‫بعضیبهطورصراحتقسمیادمیکنند‬ ‫هوای سلطنت در سر دارد و مانع او‬
‫بلکه مجموعهای خواندنی و طنازانه‬ ‫خوانده (برخی را چند بار)‪ -‬نهتنها او را‬ ‫و حاضر آمدن نصف بهعلاوۀ یک‬ ‫و این غائله هم رفع شده مجلس‬ ‫تنها یک ماده از قانون اساسی است‬
‫دلشادتان کند‪.‬‬ ‫از باریکاندیشیهای نویسنده و‬ ‫متفننی سطحی ارزیابی نمیکند بلکه‬ ‫نمایندگان‪ ،‬پیشنهاد تغییر رژیم را‬ ‫رسمیت مییابد و بهکار میپردازد»‪.‬‬ ‫محض اظهار تقرب به او از سوگند‬
‫همکارش‪ ،‬در عالَم اغذیه است که‬ ‫ایشان را در مجموع آدمی ژرفاندیش‬ ‫از مجلس خواهد گذراند»‪ .‬اما سیلی‬ ‫از طرف دیگر‪ ،‬در همان حال‬ ‫یادکردن بر حفظ قانون خودداری‬
‫ادامه در صفحه ‪1۷‬‬ ‫میداند که در طول عمر پربارش‪ ،‬هیچ‬ ‫خوردن مدرس از احیاءالسلطنه‬
‫بهرامی‪ ،‬فضای بحرانی را به فضای‬
‫کاری را سرسری نگرفت‪.‬‬
‫چون نیک بنگریم‪ ،‬آنچه موجب‬ ‫طوفانی تبدیل کرد‪.‬‬
‫وحد ِت زلف پریشان آثار اوست‪،‬‬
‫شخصی ِت مؤلف آنهاست‪ .‬دریابندری‬
‫انسانی یک بُعدی نبود که عمرش را‬
‫صرف یکی دو کار و رشتهی مرتبط با‬
‫هم کند و مثل بسیاری از بهاصطلاح‬
‫«اساتید» بیخاصیت دانشگاه‪ ،‬با تَ َت ُّبع‬
‫در یک موضوع خاص‪ ،‬عمرش را به‬