Page 15 - (کیهان لندن - سال سى و هفتم ـ شماره ۳۰۵ (دوره جديد
P. 15
صفحه ۱۵ـ Page 15ـ شماره ۱۷۷۱
جمعه ۲تا پنجشنبه 8آوریل ۲0۲۱
اکسیوس :موانع اصلی بر سر جوهر و تاریخ اندیشه مشروطیت و مشروطهپژوهی فریدون آدمیت؛
معامله آمریکا با جمهوری
تاریخنگار و پژوهشگری که جهانی میاندیشید و
اسلامی چیست؟ ایرانی مینوشت
کنفرانس خبری آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا و جوزپ بورل رئیس تاریخی است بدانگونه که وقوع یافتهاند؛ = فریدون آدمیت در
سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بروکسل؛ ۲۴مارس ۲۰۲۱ یعنی نه کم و نه بیش .شناخت وقایع سیاست ،مدافع لیبرال
و حوادث است به طریق تحلیل علل دموکراسی با مؤلفههای
گام به گام است اما تهران روشن کرد = د ر ا یر ا ن مقا ما ت و عوامل آنها ،یعنی عللی که خصلت دارد ،اندیشههای مدرن عصر بیداری و تألیف پرداخت(فریدون آدمیت و قانونگرایی ،آزادیخواهی،
که این آمادگی را ندارد. چندین پیشنهاد ایالات فاعلی دارند و عواملی که به درجات را به نهادهای مشروطیت در ایران تاریخ مدرنیته در عصر مشروطیت.)۱۲/ برابریطلبی و سکولاریسم
متحده برای دیدار رسمی تاثیر داشته یا تعیین کننده بودهاند؛ و فریدون آدمیت در سیاست ،مدافع و در تاریخنگاری پیرو سبک
منابع آگاه اسرائیلی و آمریکایی یا حتی غیررسمی را رد بالاخره تحلیل مجموع واقعیات و علل پیوند میزند. لیبرال دموکراسی با مؤلفههای انتقادی بود؛ آدمیت نظر
گفتهاند که آمریکا پیشنهاد کرده و عوامل است در تعقل تاریخی…» بخش دیگری از «مشروطهپژوهی قانونگرایی ،آزادیخواهی ،برابریطلبی و روش خود را در تبیین
این روند با آزاد کردن پولهای ایران کردهاند. فریدون آدمیت» به رخدادهای و سکولاریسم و در تاریخنگاری پیرو «تاریخ مدرنیته در عصر
در کره جنوبی آغاز شود و ایران نیز = ایالات متحده گمان (آشفتگی در فکر تاریخی.)۱/ اجتماعی و سیاسی ایران عصر سبک انتقادی بود؛ آدمیت نظر و
گامهایی را در راستای بازگشت به میکرد ایران آماده پذیرش بنا بر این آموزه ،فریدون آدمیت مشروطیت اختصاص دارد؛ دوره روش خود را در تبیین «تاریخ مدرنیته مشروطیت» قرار میدهد.
تعهدات برجامی بردارد .اما رژیم ایران یک روند گام به گام است تاریخنگاری را از «افسانه و مغالطه» زمانی تقریبا پنجاه ساله دگرگونیهای در عصر مشروطیت» قرار میدهد و = « نتیجه ا ی که ا ز
اما تهران روشن کرد که این دور ساخته و با تکیه بر «محرک فعال اجتماعی و سیاسی عصر پیشامشروطه «مشروطهپژوهی نوین» را با مباحث تجا ر ب عملی حکو مت
این پیشنهاد را رد کرده است. ذهن آدمی» ،آن را از نشانههای «پدیده از جنبش تنباکو( ۱۲۶۹خورشیدی) تا اقوام و ملل گرفته شده
جمهوری اسلامی ایران بارها تاکید آمادگی را ندارد. آزاداندیشی و انتقادی عقلانی که کل استبداد صغیر محمدعلی شاه(۱۲۹0 اصلی: این است که حکومتها
کرده که تا قبل از برداشته شدن =منابع آگاه اسرائیلی و فعالیت فکری انسان را فرا گرفته» خورشیدی) .پیشزمینههای این الف) تاریخ بیداری در افکار و نشر به هر شکل و صورتی که
تحریمهای آمریکا به اجرای کامل آمریکایی گفتند که آمریکا میداند .آدمیت به درستی شکلگیری دوران را فریدون آدمیت با تحلیل درآیند ،اگر پایه آنها بر
پیشنهاد کرده که این روند تاریخنگاری جدید را از توابع و لوازم شخصیت اجتماعی و سیاسی میرزا عقاید سیاسی و مدنی جدید آرای ملی بنا نشده باشد ،به
تعهداتش در برجام بازنمیگردد. با آزاد کردن پولهای ایران برخورد ایران با تمدن مغربزمین تقی خان امیرکبیر و میرزا حسین خان ب) شرح رویدادهای انقلاب خودکامگی و استبداد رأی
مقامات آمریکایی میگویند که دولت در کره جنوبی آغاز شود و دانسته و با تحلیل عوامل و موجبات سپهسالار در کتابهای «امیرکبیر و فردی و یا استبداد اقلیت
بایدن در تلاش است تا بفهمد که ایران گامهایی را در راستای پدید آمدن گونه جدید تاریخنگاری ایران» و «اندیشه ترقی و حکومت مشروطیت محدود میرسد و استبداد
ایرانیها دقیقاً چگونه میخواهند بازگشت به تعهدات برجامی در ایرانزمین« ،پیشرو واقعی انتقاد قانون -عصر سپهسالار» بررسی کرده در زمینههای تحقیقاتی و تألیفاتی هرگونه باشد ،چه فردی
پیش بروند .آمریکا فکر میکند عدم بردارد که رژیم ایران این سنت تاریخنویسی» را میرزا فتحعلی است .در کتاب «شورش بر امتیازنامه و چه دستجمعی به فساد
شفافیت درباره اینکه معلوم نیست پیشنهاد را رد کرده است. آخوندزاده و میرزا آقاخان کرمانی رژی» هم که تحلیلی از جنبش تنباکو خود ارائه میکند.
حکومت ایران چه میخواهد بکند تا = آمریکا فکر میکند میداند (انحطاط تاریخ نگاری در است ،آدمیت نخستین جنبش مدنی دکتر فریدون آدمیت جهانی میانجامد».
حدودی به دلیل اختلافات در میان عدم شفافیت درباره اینکه و اجتماعی نوین ایرانیان را در آغاز میاندیشید و ایرانی مینوشت؛ پارهای = «تاریخ فکر حکایت
زمامداران خود جمهوری اسلامی معلو م نیست حکو مت ایران.)۲۴/ دوران معاصر ایران زمین به بحث از بنیادهای فکری و فرهنگی آدمیت از این دارد که چه بسیار
ایران چه میخواهد بکند تا نگرش سنجشگرانه فریدون آدمیت گذاشته است .فریدون آدمیت در در کتاب «تاریخ فکر از سومر تا یونان بودهاند اندیشههای معتبر و
ایران است. حدودی به دلیل اختلافات به تاریخنگاری ایرانیان ،عمده نقائص کتاب «ایدئولوژی نهضت مشروطیت»، و روم» او ثبت شده که کمتر خوانده بلندی که خریدار نداشتهاند.
به نظر میرسد در ایران یک اختلاف در میان زمامداران خود از بنیادهای فرهنگی و اجتماعی شده است؛ وی در این کتاب ،ریشههای گاه به کلی مهجور مانده،
کلیدی بر سر این وجود دارد که آیا جمهوری اسلامی ایران آن را در نهادهای مشروطیت مینویسد و در فکری و اجتماعی دموکراسی خواهی گاه افکار دیگری بر آنها
پیش از انتخابات در ماه ژوئن (خرداد) )۱توقف در واقعهیابی و کسری کتاب «مجلس اول و بحران آزادی»، در دنیای کهن را بررسی کرده و از غالب آمده و گاه کوشش در
با ایالات متحده درگیر شوند یا پس است. از نخستین پارلمان ایران زمین تحلیلی ضرورت آزادی در تمدن بشری و ریشهکن کردن آنها شده
تحلیل تاریخ در آنها روشمند ارائه میکند« .فکر دموکراسی اولویت آن برای ایرانزمین در عصر
از آن! مقامات آمریکایی میگویند دولت )۲نبود روش علمی نقد و مطالعه اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران» حاضر مینویسد .بر این اساس ،آدمیت است»...
پایگاه خبری «پولیتیکو» پیش ازاین جو بایدن برای مذاکره با ایران بر به ارزیابی استقرار مشروطه در ایران و به نقش حکومت در تاریخ مدنیت
گزارش داده بود که ایالات متحده سر برنامه اتمی با سه مانع عمده رشتههای مختلف تاریخ نقش سوسیال دموکراتها و جایگاه انسانی پرداخته و از «ابتنای آن بر علی اصغر حقدار -دهم فروردین
در حال تهیه پیشنهاد جدیدی برای روبروست :فقدان کانالهای مستقیم )3عدم توجه به طبقهبندی منابع محمد امین رسولزاده در آن دوران آرای عمومیو منافع ملی» مینویسد: ماه ۱38۷خورشیدی ،دکتر فریدون
جمهوری اسلامی جهت آغاز مذاکرات ارتباطات ،اختلافات در رهبری در «نتیجهای که از تجارب عملی حکومت آدمیت مشروطهپژوه و تاریخنگار
است اما یک مقام ایرانی به شبکه تهران و در پیش بودن انتخابات تاریخی و ارزشیابی آنها میپردازد. اقوام و ملل گرفته شده این است که اندیشههای مدرن در ایران به سن
«پرس تیوی» گفته است تا تمام )۴وجود حکمهای نسنجیده و بخشی دیگر از تحقیقات فریدون حکومتها به هر شکل و صورتی که 88سالگی درگذشت .حاصل عمر
تحریمها برداشته نشود ایران مذاکره ریاست جمهوری اسلامی در ایران. قیاسهای بیجا در حوادث و جریانات آدمیت به زمینههای دیپلماسی تاریخ درآیند ،اگر پایه آنها بر آرای ملی بنا وی ،آشنایی با بنیانهای فکری
پایگاه خبری «اکسیوس» مینویسد معاصر ایران مربوط میشوند؛ این نشده باشد ،به خودکامگی و استبداد مدرنیته و مشروطیت در ایران است.
نخواهد کرد. آمریکا پیامهایی به رژیم ایران در مورد تاریخی زمینه که بیش از کارهای دیگر آدمیت، رأی فردی و یا استبداد اقلیت محدود اندیشههایی که سدهای پیش از
آمریکا از ایران خواسته بود برخی آمادگی برای مذاکره فرستاده و اعلام )5بیاطلاعی از جامعه شناسیتاریخ مورد بی مهری محققان قرار گرفته میرسد و استبداد هرگونه باشد، جنبش مشروطیت ،از قانون ،پارلمان،
فعالیتهای هستهای مانند کار روی کرده است که آماده برداشتن گامهای است ،در دو کتاب «جزایر بحرین: چه فردی و چه دستجمعی به فساد حقوق زنان ،وطنپرستی ،تجدد و ترقی
سانتریفیوژهای پیشرفته و غنیسازی اولیه و تدریجی است .آمریکا همچنین و فلسفه تاریخ تحقیق در تاریخ دیپلماسی و حقوق میانجامد(».فکر آزادی و مقدمه نهضت مینوشتند و فرهنگ و ادبیات ایرانی را
۲0درصدی اورانیوم را متوقف کند خواسته است که طرفین فوری به میداند چرا که «پایه تاریخنویسی بین الملل» (ترجمه فارسی :علیرضا با مدرناندیشی ارتباط میدادند؛ میرزا
و در ازای آن بخشی از تحریمهای جدید را همان تحلیل و جامعهشناسی پلاسید ،نشر گستره ،تهران)۱3۹۴ ، مشروطیت)۱/ فتحعلی آخوندزاده ،میرزا آقا خان
تعهدات در توافق اتمی بازگردند. تاریخ و تفکر تاریخی تشکیل میدهد. و «روابط دیپلماسی روسیه و ایران از نظر فریدون آدمیت «جوهر کرمانی ،میرزا عبدالرحیم طالبوف
اقتصاد آمریکا برداشته خواهد شد. هرچند احیای برجام از اولویتهای پیشرفت آن منوط به تعلیم روش در سالهای ( »۱830-۱8۱5ترجمه دموکراسی ،آزادی و برابری است .آزادی تبریزی ،میرزا ملکم خان ناظمالدوله
این مقام ایرانی هشدار داد «دولت اصلی سیاست خارجی دولت بایدن صحیح علمی مطالعه تاریخ و چگونگی فارسی :علیرضا پلاسید ،نشر گستره، به معنای نبود قید و مانعی که لازمه و میرزا یوسف خان مستشارالدوله
بایدن در حال از دست دادن زمان است اما طرفین هنوز مذاکرات بهرهبرداری از منابع تاریخی است…» تهران )۱3۹۷ ،ارائه شده است (هر دو رشد شخصیت آدمی و نیکبختی اوست. تبریزی جزو مدرناندیشان کلاسیک
است و اگر نتواند سریع تحریمها را بخشی اساسی از پروژه تحقیقاتی نگاشته شده به انگلیسی و در مقاطع مراد از برابری هم آن است که افراد در ایرانی بودند که به واسطه تألیفات
لغو کند ایران اقدامات بعدی را انجام مستقیم با یکدیگر ندارند. و مشروطهپژوهی فریدون آدمیت که تحصیلی فریدون آدمیت در کارشناسی حقوق برابر باشند و در برابری بتوانند و آثار مشروطهپژوهی دکتر فریدون
میدهد که کاهش بیشتر تعهداتش در ایران مقامات چندین پیشنهاد مبتنی بر مدرنگرایی در تاریخنگاری ارشد علوم سیاسی و دیپلماسی و دکترا استعدادهای خود را پرورش و بیان آدمیت به چندین نسل از علاقمندان
ایالات متحده برای دیدار رسمی یا است ،به تاریخ اندیشهها اختصاص کنند ».فریدون آدمیت در پیوند سیر و محققان ایرانی شناسانده شدهاند.
در برجام است». دارد؛ رشتهای که پیش از آدمیت هستند). تاریخی دموکراسی در تمدن بشری به همچنین تحلیل و ارزیابی اقدامات
یکی از مقامات آمریکایی گفته ایالات حتی غیررسمی را رد کردهاند. سابقهای در ایران نداشته و بعد از او به دکتر فریدون آدمیت آموختههای زمانه آشنایی ایرانیان با تمدن غربی و کنشگران مدرن ایرانی چون قائم مقام
متحده در حال بحث در مورد ایدههای مقامات آمریکایی میگویند که محدودیت نوشتاری و تحقیقاتی گرفتار خویش از سیر تاریخی مدنیت بشری مدرنیته پرداخته ،با گزارش دیدهها و فراهانی ،میرزا تقی خان امیرکبیر،
جدید در داخل و طرح آن با طرفین تمام ارتباطات آنها با تهران بطور است؛ آدمیت در توضیح تاریخ اندیشه و پدیداری دموکراسی و اندیشههای شنیدههای نخسیتن مسافران ایرانی میرزا حسین خان سپهسالار و میرزا
دیگر توافق اتمی است اما تا کنون هیچ غیرمستقیم از طریق فرانسه ،انگلیس و اندیشهشناسی تاریخی مینویسد: آزادیخواهانه را در تحلیل روشمند به دنیای مدرن« ،بیداری افکار در علی امینالدوله همراه با بازخوانی و
و آلمان و روسیه ،چین یا اتحادیه «مطالعه تاریخ فکر مانند هر کدام از و سنجش خردمندانه رویدادهای ایران» را ثمره این آشنایی میداند؛ تحلیل ایدئولوژی نهضت مشروطیت
توافقی حاصل نشده است. اروپا صورت میگیرد که هم وقت شاخههای دیگر علم تاریخ فوت و فن و اجتماعی و سیاسی عصر مشروطیت آشنایی که در شکلگیری جریان در دوره اول مجلس ،با پیشزمینههای
وی گفت« :این فرایند زمان بیشتری زیادی تلف میشود و هم منجر به لِم (تکنیک) خاص خود را دارد .اندیشه و نهادهای مدرن در ایران به ثبت مدرناندیشان عصر پیشامشروطه سیاسی -اجتماعی آن در ماجرای
طول خواهد کشید زیرا بحث و گفتگو و اندیشهگر هر دو زاده اجتماعاند ،اما رسانده است؛ تحقیقات و تألیفات ادامه یافته است؛ فریدون آدمیت تنباکو و جنبش ضدرژی ،از تحقیقاتی
بین ایالات متحده و ایران غیرمستقیم سوء تفاهمهای شده است. اندیشمند شخصیت فردی هم دارد و آدمیت «گشاینده مشروطهپژوهی در سهگانههای «اندیشههای میرزا هستند که نخستین بار فریدون
مقامات آمریکایی همچنین گفتهاند بالاخره مغز اندیشهآفرین فرد است که نوین» بوده و وی تاریخنگاری مدرن فتحعلی آخوندزاده»« ،اندیشههای آدمیت با روش تاریخنگاری مدرن،
است». در هفتههای اخیر ایالات متحده به فکر را میپروراند و تنها عامل مادی ایرانیان را که از میرزا آقاخان کرمانی و میرزا عبدالرحیم طالبوف تبریزی» و به فرهنگ سیاسی و تاریخی ایران
هرچند در گزارش اکسیوس مستقیم ایران پیام داده که آماده است گامهای نیست که در آن مؤثر است .در پرورش در گسست از وقایعنگاری سنتی شروع «اندیشههای میرزا آقاخان کرمانی»
به موضوع برنامه موشکی و تهدیدات اولیه را طرفین همزمان در یک روند منش آدمی غیر از جامعه ،عوامل شده بود ،به تحلیل اندیشههای مدرن از نخستین مدرناندیشان ایرانی گشوده است.
منطقهای جمهوری اسلامی اشاره تدریجی بردارند ،یا اینکه هر دو طرف دیگری چون محیط خانوادگی ،وضع و تبیین کنشهای اجتماعی و سیاسی مینویسد؛ بخشی از کتاب «فکر آزادی فریدون آدمیت متولد تهران به تاریخ
نشده است اما به نظر میرسد بلافاصله تعهدات خود را در برجام از زندگی ،حالت روانی و هوش و استعداد مدرناندیشان ایرانی پیوند میزند .از و مقدمه نهضت مشروطیت» هم که ۱۲۹۹است؛ وی بعد از طی مقدمات
مانع اصلی مذاکرات این است که نظر آدمیت «مفهوم تاریخ بیان وقایع به بررسی و تحلیل اندیشههای میرزا آموزشی در دارالفنون ،کلاس پنجم را
غربیها میخواهند یک توافق محکم سربگیرند. شخصی او مؤثر هستند». ملکم خان ناظمالدوله و میرزا یوسف به سال ۱3۱8به اتمام رساند .او همان
و بلندمدت که تکلیف تهدیدات آمریکا از طریق کانالهای غیرمستقیم از نظر آدمیت ،بر پایه این مسائل، خان مستشارالدوله تبریزی اختصاص زمان امتحان نهایی مدرسه متوسطه را
موشکی و منطقهای جمهوری اسلامی در تلاش است تا ارزیابی کند که برای مرحله دوم تاریخنگار ِی اندیشه ،نقد پشت سر گذاشته و به دانشکده حقوق و
را روشن کند داشته باشند اما رژیم انجام مذاکرات چه اقداماتی لازم است. و تحلیل اندیشههاست؛ زمینههای علوم سیاسی راه یافت و در سال ۱3۲۱
ایران نمیپذیرد .بخشی از اختلافات ایالات متحده گمان میکرد جمهوری فرهنگ اجتماع ،سرچشمه اندیشهها و خورشیدی فارغ تحصیل شد .در سال
درون حکومت جمهوری اسلامی نیز اسلامی ایران آماده پذیرش یک روند عناصر سازنده فکری دانایان و تحلیل ۱3۱۹فریدون آدمیت به استخدام
از همین موضوع ناشی میشود زیرا ذهنی آنها در سرگذشت زمان ،مورخ وزارت امور خارجه درآمد و با سمت
برخی نه به این دلیل که با آن موافق اندیشهها را به تحلیل تاثیر فکر در دبیر سفارت ایران در لندن ،معاونت
باشند بلکه از این رو که معتقدند در اذهان دیگران و در اجتماع میرساند. اداره امور حقوقی وزارت امور خارجه،
حال حاضر چاره دیگری نیست ،موافق «تاریخ فکر حکایت از این دارد که عضویت در هیات نمایندگی ایران در
چه بسیار بودهاند اندیشههای معتبر و سازمان ملل متحد ،داور بینالملل در
مذاکرات هستند. بلندی که خریدار نداشتهاند .گاه به کلی دیوان دائمی لاهه ،سفارت کبرای ایران
مهجور مانده ،گاه افکار دیگری بر آنها در لاهه و سفیر کبیر ایران در هلند ،در
غالب آمده و گاه کوشش در ریشهکن مقامات اجرایی فعالیت داشت .فریدون
کردن آنها شده است…» (اندیشههای آدمیت در سال ۱3۴۴خورشیدی با
تقاضای بازنشستگی از کارهای اجرایی
میرزا آقاخان کرمانی.)۶/ کناره گرفت و تا آخر عمر به کار تحقیق
مدرناندیشی دکتر فریدون آدمیت
در تاریخنگاری و دموکراسیخواهی ،با
همه ضعفها و انتقاداتی که بر آن وارد
است« ،ایدئولوژی نهضت مشروطیت
ایران» را به موضوع تحقیقاتی او تبدیل
میکند و آدمیت را در جایگاه سنجشگر
روشمند اندیشههای «مدرنهای
کلاسیک ایرانی» و «کنشگران مدرن
در سیاست ایران» ،به حکایتگر
«تاریخ مدرنیته در عصر مشروطیت»
میکشاند.