Page 13 - (کیهان لندن - سال سى و هشتم ـ شماره ۳۲۳ (دوره جديد

P. 13

‫صفحه ‪۱3‬ـ ‪ Page 13‬ـ شماره ‪۱۷89‬‬
‫جمعه ‪ 6‬تا پنجشنبه ‪ ۱2‬اوت ‪2۰2۱‬‬

‫ساختمانها‪ ،‬زیبائي اصلي ساختمان‬ ‫معماری رضاشاهی و داستانهای شنیدنی از رضاشاه‬ ‫دربارۀ خدمات ارزنده و جاوداني‬
‫را براي عابران قابل رؤیت نمود‪ .‬این‬ ‫رضاشاه کهچهرهاي دیگربه ایران داد‪ ،‬در‬
‫دوست فرهیخته با جثه کوچک و‬ ‫مواردي چون امنیت‪ ،‬اصلاحات‪ ،‬اقتصاد‪،‬‬
‫لاغر و خصوصیات اخلاقي ارزنده‪ ،‬کپي‬ ‫مسائل دانشگاهي و زنان‪ ،‬فرهنگ و غیره‬
‫کروکيهائي که رضاشاه شخصاً کشیده‬ ‫چون دیولافوا‪ ،‬فلاندن‪ ،‬شاردن و دیگران‬ ‫در رسانههاي داخل و خارج به تفصیل‬
‫و نظراتش را با ترسیم مطرح کرده بود‬ ‫عبدالحمید اشراق‬ ‫سیماي ظاهري آثار و شهرها را براي‬ ‫صحبت شده و ميشود‪ .‬ولي کمتر در‬
‫را نزد ما به یادگار گذارد‪ .‬او ميگفت هر‬ ‫ما به یادگار گذاردند که داراي ارزشي‬ ‫مورد معماري و شهرسازي و اثرات‬
‫وقت نام رضاشاه را ميآورم ملاقاتها‬ ‫(کارگاه معماري) تبدیل کرد‪ .‬دروازهها را‬ ‫بنیادي آن صحبت شده است و قشر‬
‫جلوي چشمم مجسم ميشود و مطالبة‬ ‫خراب‪ ،‬خندقها را پر و حدود ده میدان‬ ‫فوقالعاده است‪.‬‬ ‫جوان علاقهمند بعد از انقلاب به علت‬
‫او براي دادن یک ورق کاغذ که نظراتش‬ ‫چون مخبرالدوله‪ ،‬حسنآباد‪ ،‬شاهپور‬ ‫قبل از تولد این دانشکده دو مؤسسة‬ ‫عدم دسترسي به مدارک‪ ،‬از اقدامات‬
‫را ترسیم کند‪ .‬از علاقة وافر رضاشاه به‬ ‫و‪ ...‬با احداث خیابانهائي در مجاور آنها‬ ‫دیگر براي این کار (رولوه) در ایران‬ ‫و خدمات رضاشاه در این رشته آگاهي‬
‫پیشرفت کارها‪ ،‬حضور مرتب و سئوالات‬ ‫تأسیس شد‪ :‬یکي توسط آلمانیها در‬
‫زیاد و ایراداتي که روز بعد اصلاح شدۀ‬ ‫احداث کرد‪.‬‬ ‫سال ‪۱2۸6‬شمسی‪ ،‬به نام هنرستان‬ ‫ندارند‪.‬‬
‫آن را ميخواست ميگفت و چشمهاي‬ ‫نقشة چهار خیابان در وسط تهران‬ ‫صنعتي ایران که دو نفر‪ ،‬یک آلماني به‬
‫شاه را مثل «شاقول» و طراز ميدانست‪.‬‬ ‫به نامهاي شاهرضا‪ ،‬امیرآباد‪ ،‬شهناز و‬ ‫نام اتوشولتس و یک ایراني به نام استاد‬ ‫رضاشاه و آرتور پوپ‬
‫او ميگفت آنچه در کاخ سعدآباد انجام‬ ‫شوش که هرکدام حدود پنج کیلومتر‬ ‫عبدالله میرزا مسؤول کارهاي معماري و‬
‫شد چون سر در ورودي‪ ،‬گنبد‪ ،‬پلههاي‬ ‫طول داشتند را پیاده کرد و به تهران‬ ‫نقشهکشي شدند‪ .‬مؤسسة دیگر در سال‬ ‫رضاشاه براي اولین بار در یک جلسه‬
‫بزرگ‪ ،‬نقاشيها‪ ،‬حتي رنگ کاخ کل ًا با‬ ‫دیدي دیگر داد‪ .‬این کار به شهرستانها‬ ‫‪۱3۰6‬ش از طرف ادارۀ بلدیه تهران به‬ ‫سخنراني‪ ،‬از زبان آرتور پوپ در سال‬
‫دخالت و سلیقة شخص رضاشاه بود‪.‬‬ ‫هم سرایت کرد و به نام خیابانهاي‬ ‫سر در میدان مشق‬ ‫نام دورۀ نقشهکشي و نقشهبرداري با‬ ‫‪۱3۰۴‬شمسی با حضور حسین علاء‬
‫سرپرستي مهندس طاهرزاده بهزاد‬ ‫و شخصیتهاي دیگر از جایگاه هنر و‬
‫اعتقاد شاه این بود که کاخها باید خیلي‬ ‫رضاشاهي معروف شدند‪.‬‬ ‫رضاشاه و نظرات معماران‬ ‫نقاشي و مجسمهسازي را بیرون کردند‪.‬‬ ‫افتتاح شد ولي نتیجهاي از اقدامات این‬ ‫معماري ایران در سطح بینالمللي مطلع‬
‫باشکوه باشند به طوري که بینندگان‬ ‫شهردار بوذرجمهري در ابتداي شروع‬ ‫این گروه تا سال ‪ ۱32۸‬که ساختماني‬ ‫شد‪ .‬پوپ در آن سخنراني مستدل خود‬
‫تحت تأثیر جاذبه هنري و عظمت آن‬ ‫کار دستورالعمل و بخشنامههاي زیادي‬ ‫از خصوصیات اخلاقي رضاشاه‪،‬‬ ‫براي آنها ساخته شد مشکلات را تحمل‬ ‫دو مؤسسه حاصل نشد‪.‬‬ ‫ضمن تشریح و ارج نهادن به آثار ارزندۀ‬
‫قرار گیرند‪ .‬شاه اضافه ميکرد که این‬ ‫صادر کرد‪ :‬براي احداث خیابانهاي‬ ‫درخصوص دستورات‪ ،‬اعتقادات و نظرات‬ ‫رضاشاه حدود سال ‪۱3۱6‬شمسی با‬ ‫موجود در ایران‪ ،‬این کشور را یکي از‬
‫آثار باید طوري باشد که نشانگر دوران‬ ‫اصلي‪ ،‬براي اجازه گرفتن نماسازي‪ ،‬در‬ ‫او در مورد امور ساختماني و سازندگي‬ ‫کردند و سپس به آنجا منتقل شدند‪.‬‬ ‫گفتگوها و مقدماتي‪ ،‬وزیر معارف خود‬ ‫پیشتازان معماري جهان قلمداد کرد و‬
‫رضاشاهي شود‪.‬‬ ‫مورد ارتفاع ساختمان در رابطه با پهناي‬ ‫حتي کروکيهائي که با دست خود‬ ‫اسمعیل مرآت را مأمور کرد که دانشکدۀ‬ ‫در آن جلسه درخواستهایي هم نمود‪.‬‬
‫هوانسیان ميگفت هر وقت رضاشاه‬ ‫خیابان‪ ،‬در مورد نماهاي مغازهها و غیره‪.‬‬ ‫براي کاخها ترسیم ميکرده داستانها‬ ‫معماري رضاشاهي‬ ‫معماري را تأسیس کند‪ .‬وزیر وقت با‬ ‫رضاشاه با سمت نخستوزیري که داشت‬
‫ميآمد سر ساختمان اگر کلاه را کمي‬ ‫متن بخشنامهها اکثراًیک نوع سازندگي‬ ‫شنیدهایم‪ .‬با محسن فروغي‪ ،‬هوشنگ‬ ‫همکاري محسن فروغي‪ ،‬ابوالحسن‬ ‫دستور داد هرچه ميخواهد به او بدهید‬
‫کج گذارده بود و زیر لب زمزمه ميکرد‬ ‫جدید را مطرح ميکرد برخلاف ادوار‬ ‫سیحون‪ ،‬ناصر بدیع و دیگران چند سال‬ ‫از سال ‪۱3۰6‬شمسی تعدادي‬ ‫صدیقي‪ ،‬رولاند دوبرول (فرانسوي)‬ ‫و او را کمک کنید‪ .‬دولت وقت هم کلیه‬
‫ما ميفهمیدیم که ایشان سر حال‬ ‫گذشته که معیار کار و عملکردشان‪،‬‬ ‫در منزل فروغي جلساتي به نام انجمن‬ ‫ساختمان در میدان مشق ناصري (باغ‬ ‫اساسنامهاي تنظیم کرد و به فوریت به‬ ‫امکانات را براي سفرها و تحقیقات‬
‫است‪ .‬تنبیه سخت و پاداش خوب از‬ ‫آرشیتکتهاي ایران داشتیم‪ .‬در فراغت‬ ‫ملی) و اطراف آن ساخته شد‪ .‬پس از‬ ‫تصویب رساند و با نطق سید علي نصر در‬ ‫پروفسور پوپ در نقاط مختلف در ایران‬
‫خصوصیات اخلاقي او بود‪.‬‬ ‫تکرار نظام قدیمي و سنتي بود‪.‬‬ ‫و در میان حکایات متفرقه از رضاشاه‬ ‫اتمام آنها و ساختمانهائي که در زمان‬ ‫سال‪ ۱3۱۷‬این دانشکده زیر نظر وزارت‬ ‫فراهم کرد‪ .‬پوپ هم از این پشتیباني‬
‫و اما محسن فروغي پسر ذکاءالملک‪،‬‬ ‫اجراي این دستورالعملها تهران را‬ ‫و کارهاي معماري او صحبت ميشد‪.‬‬ ‫رضاشاه و به دستور او ساخته شده‬ ‫پیشه و هنر افتتاح شد که بعداًبه وزارت‬ ‫استفاده کرد و با تشکیل چند کنگره‬
‫گرچه کار ساختماني براي شخص شاه‬ ‫در مدتي کوتاه با احترام به بافت سنتي‬ ‫زندهیاد ناصر بدیع که خود یکي از اولین‬ ‫بود‪ ،‬نام معماري رضاشاهي را به خود‬ ‫بینالمللي در سالهاي ‪،۱3۰۹ ،۱3۰۵‬‬
‫نکرد ولي حضورش در ایران منشاء‬ ‫عوض کرد و نام بوذرجمهري ماندگار‬ ‫فارغالتحصیلان شهرسازي از پاریس بود‬ ‫اختصاص داد و در اکثر کنگرههاي‬ ‫فرهنگ منتقل گردید‪.‬‬ ‫‪ ۱3۱۴‬و‪ ...‬از نیویورک شروع کرد و به‬
‫خدمات زیادي در مورد معماري بود‪ .‬او‬ ‫شد‪ .‬خدمات یازده ساله او را به تهران‬ ‫و بعد از حضورش در ایران سمتهائي‬ ‫معماري در ایران از این مجموعه با این‬ ‫جالب اینکه در ابتدا چون جائي براي‬ ‫نقاط دیگر برد و ایران را به جهانیان‬
‫در گفتگو با محمود طلوعی از نخستین‬ ‫با خدمات شانزده ساله ژرژ هوسمن‬ ‫در شهرداري و شهرسازي داشت‪ ،‬معتقد‬ ‫دانشکده نداشتند‪ ،‬رضاشاه دستور داد‬ ‫معرفي نمود‪ .‬کتب و مستنداتي هم که‬
‫دیدارش با رضاشاه چنین یاد میکند‪:‬‬ ‫(‪ )Georges Haussmann‬شهردار‬ ‫بود که کلنگ اول سیستم و روش نوین‬ ‫نام ذکر ميشود‪.‬‬ ‫طلاب مدرسة مروي را که در نزدیک‬ ‫از او در دست داریم منشأ آن رضاخان‬
‫رضاشاه‪ :‬تو فروغي هستي؟ مهندسي؟‬ ‫پاریس در سال ‪ ۱۸۵۰‬مقایسه ميکنند‬ ‫شهرسازي را در ایران رضاشاه به زمین‬ ‫میدان مشق ناصري در سال ‪ ۱3۰۱‬به‬ ‫بازار تهران واقع بود به جائي دیگر‬ ‫بود‪ ،‬زیرا سنگ اول را او براي پوپ گذارد‪.‬‬
‫شنیدهام خوب تحصیل کردهاي‪ ...‬اما‬ ‫چون او هم پاریس را عوض کرد‪.‬‬ ‫زد و با شتابي شگفتانگیز اعتقاداتش‬ ‫یک پارک بزرگ ورزشي و تفریحي براي‬ ‫منتقل کنند و حجرهها و جایگاههاي‬
‫تجربه بیش از تحصیل اهمیت دارد‪،‬‬ ‫نامگذاري آنها بر روي دو خیابان در‬ ‫ساکنین تهران اختصاص داده شد و بعداً‬ ‫طلاب در اختیار دانشکده گذارده شود‪.‬‬ ‫رضاشاه و دانشکدهمعماري‬
‫سعي کن با معمارباشيهاي قدیمي‬ ‫تهران و پاریس پاداشي بود که به آنها‬ ‫را پیاده کرد‪.‬‬ ‫ساختمانهائي چون صندوق پسانداز‬ ‫در مدت کوتاهي طلاب خارج شدند و‬
‫کار کني‪ ...‬از ساختمان شهرباني چه‬ ‫دادند‪ .‬نام هوسمن هنوز بر روي بلوار در‬ ‫رضاشاه ابتدا یک ارتشي به نام‬ ‫(بانک ملي)‪ ،‬وزارت امور خارجه‪ ،‬ادارۀ‬ ‫اولین دانشکدۀ هنري در ایران تأسیس‬ ‫کار با ارزش دیگر در دورۀ رضاشاه‪،‬‬
‫خبري داري؟‬ ‫پاریس است ولي خیابان بوذرجمهري به‬ ‫کریم بوذرجمهري را در رأس بلدیه‬ ‫پست‪ ،‬موزۀ ایران باستان‪ ،‬شهرباني کل‬ ‫شد‪ .‬چرا آنرا هنرکده نامیدند؟ زیرا در‬ ‫افتتاح اولین دانشکدۀ معماري در ایران‬
‫فروغی‪ :‬من در ساختمان شهرباني‬ ‫(شهرداری) گمارد و او با قدرت آن را به‬ ‫کشور و‪ ...‬در اطراف آن و تعدادي در‬ ‫اساسنامه دانشگاه تهران که در سال‬ ‫بود که شروعي شد براي جهت دادن به‬
‫دخالت ندارم‪.‬‬ ‫خیابان پانزده خرداد تبدیل شد!‬ ‫یک مؤسسهاي شاخص در خدمت مردم‬ ‫نقاط دیگر تهران ساخته شد و به نام‬ ‫‪ ۱3۱3‬تصویب شده بود فقط نام شش‬ ‫نحوۀ سازندگي در ایران به صورتي دیگر‪،‬‬
‫رضاشاه‪ :‬تو وظیفه داري به تمام‬ ‫زندهیاد وارطان هوانسیان آرشیتکت‬ ‫درآورد چون انجمن شهر و شورائي براي‬ ‫دانشکده قید شده بود‪ ،‬از این نظر اسم‬ ‫مضافاً ثبت آثار ارزندۀ ساختماني که در‬
‫ساختمانهاي دولتي سرکشي کني‬ ‫رضاشاه بود و چند قصر براي او ساخت‬ ‫آثار دورۀ رضاشاهي ماندگار شد‪.‬‬ ‫آن را هنرکده گذاردند و در سال ‪۱32۸‬‬ ‫ادوار مختلف ساخته شده بود‪ ،‬چون تا‬
‫و اگر اشکال در کار ميبیني به من‬ ‫و او را به طریقي دیگر تعریف ميکرد و‬ ‫شهر در کار نبود‪.‬‬ ‫معماري این مجموعهها که مورد‬ ‫با تصویبنامهاي به دانشکده تبدیل شد‪.‬‬ ‫آن زمان متخصصین فني براي «رولوه»‬
‫بگوئي‪.‬‬ ‫ميگفت او همانطور که چادر را از روي‬ ‫این شهردار مطیع‪ ،‬اصلاحات‬ ‫بررسي و تشریح قرار گرفته تحت ادارۀ‬ ‫این دانشکده بعد از رفتن رضاشاه یتیم‬ ‫(اندازهگیري در محل) براي ساختمانها‬
‫ادامه در صفحه ‪۱۷‬‬ ‫سر زنان برداشت و زیبائي زنان را براي‬ ‫همهجانبه تهران را شروع کرد و بهقول‬ ‫شخصرئیسمملکتبودوکمترسلیقه‬ ‫شد‪ ،‬طلاب بلافاصله پس از رفتن او‬ ‫نداشتیم که نقشه‪ ،‬مقطع و نماهاي آنها‬
‫ما قابل رؤیت کرد‪ ،‬همین طور هم با‬ ‫معماران‪ ،‬شهر را به یک «شانتیه»‬ ‫فردي دخالت داشت و اگر نتیجة خوبي‬ ‫ریختند و شاگردان رشتههاي معماري‪،‬‬ ‫را تهیه و آرشیو کنیم‪ ،‬اکثر جهانگرداني‬
‫برداشتن دیوارهاي جورواجور در اطراف‬ ‫حاصل شد شاید روش تصمیمگیري بود‬

‫که بحثي مفصل دارد‪.‬‬

‫‪۷‬‬ ‫‪68‬‬ ‫‪۱‬‬

‫‪3 ۴۲9‬‬ ‫(سودوکو)‬
‫‪58‬‬
‫عمودی‪:‬‬ ‫‪۱5 ۱۴ ۱3 ۱۲ ۱۱ ۱۰ 9 8 ۷ 6 5 ۴ 3 ۲ ۱‬‬
‫‪35 6‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۴‬‬ ‫‪۱‬ـ از سیاستمردان دانشمند دوران پهلوی‬ ‫‪۱‬‬
‫‪۴ ۷9‬‬ ‫‪۱5‬‬ ‫و استاد ممتاز و فقید دانشگاه تهران‬ ‫‪۲‬‬
‫‪3‬‬
‫‪8۱‬‬ ‫‪3۲‬‬ ‫‪ 2‬ـ ننر ـ کشنده است ـ کرانه ـ دارنده و توانگر‬ ‫‪۴‬‬
‫‪ 3‬ـ از خوانندگان مشهور انگلیس با شهرتی‬ ‫‪5‬‬
‫‪89‬‬ ‫‪۷‬‬ ‫‪6۱‬‬ ‫جهانی ـ حرف فاصله ـ خانه و کاشانه‬ ‫‪6‬‬
‫‪۱ 6۴‬‬ ‫‪ ۴‬ـ قسمتی از گیاه ـ از مصالح ساختمانی‬ ‫‪۷‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬
‫ـ حرفهای سنتی‬ ‫‪9‬‬
‫‪5 ۲۴‬‬ ‫‪8۱ 3‬‬ ‫‪ ۵‬ـ از خوانندگان و تارنوازان برجسته و‬ ‫‪۱۰‬‬
‫‪۱۱‬‬
‫موسیقی ـ راه بیپایان‬ ‫عمودی‪:‬‬ ‫‪۱۱ ۱۰ 9 8 ۷ 6 5 ۴ 3 ۲ ۱‬‬ ‫فقید ایران‬ ‫‪۱۲‬‬
‫‪ ۷‬ـ مدرک ـ گیاهی‬ ‫‪ ۱‬ـ از آهنگسازان‬ ‫‪ 6‬ـ پرچم ـ جانشین ـ جنس مذکر ـ‬ ‫‪۱3‬‬
‫است با مصارف پزشکی‬ ‫معروف فرانسه و خالق‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱۴‬‬
‫لباس و پوشاک‬ ‫‪۱5‬‬
‫ـ همه زندهها دارند‬ ‫اثر «عذاب فاوست»‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۷‬ـ از پادشاهان ایران قبل از یورش عربها ـ‬
‫‪ ۸‬ـ حرفهای است‬ ‫‪ 2‬ـ چاهی است ـ از‬ ‫زحمت و رنج ـ جزیرهای متعلق به ایران‬ ‫افقی‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪ ۸‬ـ از شهرهای تاریخی ایران ـ گلی است‬ ‫‪ ۱‬ـ از خوانندگان خوشصدا‬
‫ـ اقامت‬ ‫میوهها‬ ‫و فراموش ناشدنی کشور‬
‫‪ ۹‬ـ دریاچهای در‬ ‫‪ 3‬ـ بیبند و بار و‬ ‫‪۴‬‬ ‫ـ تمام و کامل‬
‫آسیا ـ آینده ـ سقف‬ ‫بیمبالات ـ سرپرستان‬ ‫‪ ۹‬ـ از ییلاقات کنار تهران قدیم ـ‬ ‫ما‬
‫‪ ۴‬ـ ا ز و سا یل‬ ‫‪5‬‬ ‫نوشتهشده ـ از گیاهان طبی و صنعتی‬ ‫‪ 2‬ـ با نشاط ـ حیوانی است‬
‫دهان‬ ‫موسیقی ـ از ماههای‬ ‫‪6‬‬ ‫‪۱۰‬ـ ساکنان ـ از آنطرف ضمیری است ـ ج ّو‬ ‫ـ سند پرداخت و دریافت‬
‫‪ ۱۰‬ـ قسمتی از‬ ‫‪ 3‬ـ خودکامگی ـ مسؤول‬
‫صورت ـ حرف در‬ ‫ایرانی‬ ‫‪۷‬‬ ‫‪ ۱۱‬ـ عصاره ـ علمی است‬ ‫‪ ۱۰‬ـ انتباه ـ حبس ـ مساوی‬
‫‪ ۵‬ـ حدس ـ رخنه‬ ‫‪۱2‬ـ از نزولات آسمانی ـ اقیانوسی است ـ‬ ‫و همتراز‬ ‫ارجاع کار به کارگر‬
‫گوشی‬ ‫‪8‬‬ ‫‪ ۴‬ـ آن سوی ـ مظهر‬
‫‪ ۱۱‬ـ حیوانی است ـ‬ ‫و چاک‬ ‫‪9‬‬ ‫از نوشیدنیها ـ رودخانهای در آسیا‬ ‫‪ ۱۱‬ـ فرمانده ـ آگاهی و‬ ‫زیبایی طبیعت ـ قسمتی‬
‫‪ 6‬ـ تکرار یک حرف‬ ‫‪۱3‬ـ از پادشاهان ایران قبل از حملة عربها‬ ‫شعور‬ ‫از صورت ـ شهری زیبا و‬
‫ترساندن‬ ‫ـ از وسایل سنتی‬ ‫‪۱۰‬‬ ‫‪۱۴‬ـ نوعی سلاح مخرب ـ برتر از گوهر ـ‬
‫‪ ۱2‬ـ پرندهای است ـ راز‬ ‫تاریخی در اروپا‬
‫حل جدول شماره قبل‬ ‫‪۱۱‬‬ ‫اتلاف و ضایع شدن‬ ‫ـ رودی است در آسیای‬ ‫‪ ۵‬ـ خواننده فراموش ناشدنی‬
‫‪ ۱۵‬ـ بذر ـ از میوهها ـ حرفی به آخر‬ ‫مرکزی که به آرال‬
‫افقی‪:‬‬ ‫آن بیفزایید هم نوشیدنی است و هم‬ ‫«مرا ببوس» ـ لشکر‬
‫‪ ۱‬ـ مو سیقی شنا س و‬ ‫میریزد‬ ‫‪ 6‬ـ لجوج و مص ّر ـ دادگر ـ‬
‫آهنگساز برجسته ایران‬ ‫پوشیدنی‬ ‫‪ ۱3‬ـ تعلّم ـ غیر مطلع‬
‫و استاد پیشین هنرستان‬ ‫‪ ۱۴‬ـ نوعی چراغ ـ میوهای‬ ‫از شهرهای ایران‬
‫حل جدول شماره قبل‬ ‫است ـ از شهرهای ایران‬ ‫‪ ۷‬ـ استاندار ـ کوشش ـ‬
‫موسیقی‬ ‫‪ ۱۵‬ـ دریایی است ـ تعقیب‬
‫مو ّرب ـ بیات و مانده‬ ‫‪ 2‬ـ قلهای مرتفع در آفریقا‬ ‫هستی دادن و آفرینش‬
‫‪ ۹‬ـ بندر و شهری زیبا در کنار‬ ‫‪3‬ـ مزهای است ـ رودخانهای‬ ‫و دنبال کردن‬ ‫‪ ۸‬ـ از نجابت بویی نبرده‬
‫دریای سیاه ـ از غلات ـ نیا‬
‫‪ ۱۰‬ـ سرپرست ـ زبانی است‬ ‫در اروپا‬ ‫است ـ دشمنانه‬
‫‪ ۱۱‬ـ نابودی و نیستی ـ هم‬ ‫‪ ۴‬ـ مکث ـ تکرار یک حرف‬ ‫‪ ۹‬ـ در آن بهنوبت میایستند‬
‫نقد گرفتن پول است و هم‬ ‫ـ پشت نیست ـ پرندهای‬
‫‪ ۵‬ـ تارک دنیا ـ اختر‬
‫خردهگیری‬ ‫‪ 6‬ـ از مخترعان تلفن ـ‬ ‫است ـ سم‬
‫رودخانهای در اروپا ـ قعر‬

‫‪ ۷‬ـ علمی است‬
‫‪ ۸‬ـ از خوراکهای خوشمزه ـ‬

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18