Page 16 - (کیهان لندن - سال سى و هشتم ـ شماره ۳۵۵ (دوره جديد
P. 16

‫صفحه ‪ - Page 16 - 16‬شماره ‪1821‬‬
                                                                                                                                                                                                       ‫جمعه ‪ ۱۲‬تا ‪ ۱۸‬فروردینماه ‪۱۴۰۱‬خورشیدی‬

‫کشورهای دیگر به گونه دیگریست و‬          ‫نیمی از قدرت؛ یک گزارش «بهروز» از دوران‬                                                                                                                        ‫=برای بررسی و تأمل در‬
‫آنها نیز میتوانند و باید وضعیت دیگری‬              ‫رضاشاه و شاه و مصدق‬                                                                                                                                  ‫رویدادهای تاریخ معاصر‪،‬‬
‫داشته باشند‪ .‬و این آگاهی بیش از هر‬                                                                                                                                                                     ‫مراجعه به مطبوعات به دلیل‬
‫چیز یکی از خدمات رضاشاه سالخورده‬                                                                                                                                                                       ‫«بهروز» بودن آنها در زمان‬
‫بود‪ .‬وی سالانه پانصد جوان ایرانی را به‬                                                                                                                                                                 ‫آن رویدادها اهمیت ویژه‬
‫دانشگاهها‪ ،‬مدارس عالی و آموزشگاههای‬                                                                                                                                                                    ‫دارد‪ .‬بازنشر این گزارش‬
‫نظامیاروپا میفرستاد‪ .‬آنها نه تنها دانش‬  ‫سنگی بود و نه راهی که بتواند آن را‬                 ‫بیگانگان» نسبت میدهد‪.‬‬        ‫شاه پهلوی در سعدآباد‪ ،‬کاخ تابستانی‬    ‫و میآموزیم‪ ،‬از هرودوت و پلوتارخ تا‬       ‫مهم و خواندنی مربوط به‬
‫فنی‪ ،‬بلکه وجدان اجتماعی را نیز با خود‬   ‫به کارخانه برساند‪ .‬جنگلهایی که وی‬        ‫جبهه ملی مجلس را که در نیمه‬            ‫خود‪ ،‬پنجاه و پنج کشاورز با چهرههای‬    ‫امروز‪ ،‬درواقع حاصل برداشتها‪ ،‬تفکرات‪،‬‬     ‫هفتاد سال پیش که ترجمه‬
                  ‫به کشور میآوردند‪.‬‬     ‫دستور داد بسازند‪ ،‬پس از چندی خشک‬         ‫دوم ماه ژوییه بجای مصدق‪ ،‬احمد‬          ‫آفتاب سوخته را به حضور پذیرفت‪ .‬وی‬     ‫شنیدهها‪ ،‬حدس و گمانها و سرانجام‬          ‫آن نخستین بار اردیبهشت‬
                                                                                 ‫قوامالسلطنه‪ ،‬میلیونر هفتاد و هفت ساله‬  ‫سند مالکیت اراضیای را به آنها داد که‬  ‫ذهن مورخ و نویسنده است که خود‬            ‫‪ 88‬در کیهان لندن منتشر‬
              ‫پادشاه مشروطه‬                    ‫شدند و در گرما از بین رفتند‪.‬‬      ‫را با چهل و دو دهم درصد آرا به نخست‬    ‫پیش از جشن سال نو به آنها اعطا کرده‬   ‫با تأثیرپذیری از دهها عامل فردی و‬        ‫شد‪ ،‬برای یادآوری همین‬
‫یکی از این جوانان‪ ،‬پسرش محمدرضا‬         ‫یک یادگار فنی شاه پیر اما باید‬           ‫وزیری برگزیده بود‪« ،‬ترسو و بزدل مثل‬    ‫بود‪ .‬در پایان این مراسم‪ ،‬محمدرضا شاه‬  ‫اجتماعی‪ ،‬روانی و سیاسی‪ ،‬آن را پرورانده‬
‫بود‪ .‬محمدرضا دوازده ساله بود که‬         ‫به عنوان یک ارزش ماندگار و از نظر‬        ‫شغال» نامید‪ .‬پیرمرد چهار روز تمام در‬   ‫سخنانی بر زبان آورد که توجه کشاورزان‬  ‫و به صورت نوشته و «تاریخ» به دیگران‬                      ‫نکته است‪.‬‬
‫پدرش وی را به همراه یک گروه درباری‬      ‫سیاست بینالمللی بس مهم باقی‬              ‫برابر آنچه وی آن را «حکومت اراذل‬       ‫را به شدت جلب کرد‪« :‬من شما را به‬      ‫انتقال میدهد‪ .‬آن اسناد تاریخی نیز که‬     ‫= ‪66‬سال پیش وقتی‬
‫برای تحصیل به کرانه دریای ژنو فرستاد‪.‬‬   ‫میماند‪ :‬خط راه آهن خرمشهر در‬             ‫و اوباش» مینامید‪ ،‬مقاومت کرد‪ .‬در‬       ‫این کاخ دعوت کردم زیرا این کاخ خانه‬   ‫به آنها استناد میشوند‪ ،‬جز بدینگونه‬       ‫مصدق بر جای قوامالسلطنه‬
‫محمدرضا در آغاز یک شاگرد خجالتی‬         ‫خلیج فارس تا میانه در آذربایجان‪ .‬این‬     ‫روز دوم نخست وزیریاش‪ -‬شنبه ‪۱۹‬‬          ‫شماست درست مثل همه چیزهای‬             ‫نوشته نشدهاند چه برسد به شنیدهها‬         ‫تکیهزدمجلهاشپیگلنوشت‪:‬‬
‫در شبانهروزی ‪ Le Rosey‬بود‪ .‬اما‬          ‫خط‪ ،‬ایران را به مهمترین حلقه ارتباطی‬     ‫ژوییه‪ -‬او از شاه تقاضا نمود از ارتش‬    ‫دیگر در این کشور که در واقع به شما‬    ‫و خاطرات که جای خود دارند‪ .‬حتی از‬        ‫«از حالا به بعد بجای شاه‬
‫وقتی که وی در سال‪ ۱۹3۶‬به دانشکده‬        ‫در جنگ جهانی دوم تبدیل کرد‪ .‬پنج‬          ‫استفاده کند‪ .‬شاه این تقاضا را رد کرد‪.‬‬                                        ‫همین چند خط نوشته نیز هر خواننده‬         ‫همانا شیفتگی کور حکومت‬
‫افسری تهران بازگشت‪ ،‬اساس شخصیت‬          ‫میلیون تُن تجهیزات نظامی در فاصله‬        ‫البته نه از موضع قدرت بلکه آنگونه که‬                         ‫تعلق دارد‪».‬‬     ‫روایت خود را دارد که جدا از روان و‬       ‫میکند‪ :‬یک تحرک پر راز و‬
‫و تمایلات و تفکراتش شکل گرفته بودند‪:‬‬    ‫‪ ۱۹۴۱‬تا ‪ ۱۹۴۴‬از این طریق حمل شد‪.‬‬         ‫به نظر میرسید‪ ،‬بیشتر در یک حالت‬        ‫پس از پایان سخنان شاه‪ ،‬کشاورزان‬       ‫تربیت فردی و اجتماعی او نیست و به‬        ‫رمز که عمیقا در سنتهای‬
‫فکر یک سلطنت مشروطه مبتنی بر‬            ‫اتفاقا درست همین راه مهم و حیاتی‬                                                ‫آنچنانکه در مراسم رسمی معمول‬          ‫همینترتیبنمیتواندازمواضعسیاسی‬            ‫مذهبی اسلام شیعه ریشه‬
‫دمکراسی و عدالت اجتماعی‪ .‬وی علاقه‬       ‫برای روسیه‪ ،‬سرنوشت شاه سالخورده را‬               ‫سودایی در حزن و بیحسی‪.‬‬         ‫است‪ ،‬دست زدند‪ .‬فقط اینجا و آنجا‬                                                ‫دارد‪ .‬تحرکی که اگرچه مطلقا‬
‫شدید به انواع ورزش‪ ،‬از شکار و پرواز تا‬  ‫رقم زد‪ .‬متفقین نمیتوانستند به هیچ‬        ‫دو روز بعد‪ ،‬قوام استعفا داد‪ .‬حالا شاه‬  ‫نگاه حریصی از چشمان باریک آنها بر‬        ‫و جهان بینی او تأثیر نگرفته باشد‪.‬‬     ‫نمیتوان نیت و مسیر آن‬
‫فوتبال و اسکی و سواری دارد و همچنین‬     ‫وجه اداره این شاهرگ حیاتی و تعیین‬        ‫باید به نخست وزیر جدید‪ ،‬مصدق‪ ،‬آنچه‬     ‫کاغذدیواریهای ابریشمین و پردههای‬      ‫و اما این ترجمه‪ :‬تأمل بر سر پنجاه‬        ‫را دریافت‪ ،‬لیکن باید آن را‬
‫شیفتگی همراه با احترام به غزلسرایان‬     ‫کننده جنگ را به رضاشاه به عنوان‬          ‫را اجازه میداد که هشت روز پیش از‬       ‫تور و مبلهای عجیب و غیب قرن‬           ‫سال خبررسانی در آلمان درباره ایران‬       ‫جدی گرفت حتی در جایی‬
‫بزرگ ایران مانند حافظ‪ ،‬شاعر عرفانی‬      ‫دیکتاتوری بسپارند که به دیکتاتور دیگر‪،‬‬   ‫نخست وزیر پیشین دریغ کرده بود‪ :‬مقام‬                                          ‫که با استناد به مجله اشپیگل صورت‬         ‫که به نظر خودفریبی و یا فقط‬
‫(قرن چهاردهم)‪ ،‬باباکوهی شیرازی‬          ‫آدولف هیتلر‪ ،‬علاقه نشان میداد‪ .‬در‪۲5‬‬      ‫وزارت دفاع و از این طریق استفاده از‬        ‫هجدهمی به سرعت گذر میکرد‪.‬‬         ‫گرفت‪ ،‬این تصور و فکر را در من به‬
‫(قرن سیزدهم) و جلالالدین رومی‬           ‫ماه اوت ‪ ،۱۹۴۱‬ساعت پنج صبح‪ ،‬روس‬                                                 ‫رفتار دلپسند محمدرضا شاه از یکسو‬      ‫وجود آورد که بیست سال دیگر‪ ،‬چه‬            ‫یک غوغا به نظر میرسد‪».‬‬
                  ‫(قرن سیزدهم)‪.‬‬         ‫و انگلیس از شمال و جنوب وارد خاک‬                   ‫ارتش توسط نخست وزیر‪.‬‬         ‫بیانگر عدالت اجتماعی حقیقی و از سوی‬   ‫تصویری میتواند از جمله در مطبوعات‬        ‫=چهار روز پس از آغاز‬
‫در سال ‪ ۱۹3۹‬رضاشاه فرمان ازدواج‬         ‫ایران شدند‪ .‬زندگی شاه پیر در سال‬         ‫از آن زمان‪ ،‬محمدرضاشاه پهلوی واقعا‬     ‫دیگرنشانگریکشخصیتمهرباناست‪.‬‬           ‫آلمان در باره ایران‪ ،‬از این پنجاه سالی‬   ‫سلطنت محمدرضا شاه‪ ،‬وی‬
‫ولیعهد با فوزیه شاهزداه خانم مصری و‬     ‫‪ ۱۹۴۴‬در شهر ژوهانسبورگ در آفریقای‬        ‫همان چیزیست که همواره میخواست‬          ‫این رفتار اما در عین حال نشاندهنده‬    ‫که هم اینک بر ما میگذرد‪ ،‬ارائه شود؟‬      ‫که آرزوی مشروطهی مبتنی‬
‫خواهر ناتنی ملک فاروق اول را صادر‬                                                ‫باشد‪ :‬یک پادشاه مشروطه‪ ،‬و بنا به گفته‬  ‫ضعف قدرت در حاکمی است‪ ،‬که گرفتار‬      ‫آیا در این «خبرهای داغ» که امروز‬         ‫بر دمکراسی و حقوق بشر‬
‫کرد‪ .‬محمدرضا بنا به عادت اطاعت‬              ‫جنوبی و در تبعید به پایان رسید‪.‬‬      ‫خودش دارنده «نیمیاز قدرت مانند‬         ‫در چنبره دسیسههای دربار و تعصبات‬      ‫اینسو و آنسو منتشر میشوند‪ ،‬آن‬            ‫داشت‪ ،‬سلطنت مطلقه پدر‬
‫از پدر‪ ،‬و همچنین شیفتهی عکس‬             ‫مهمتر و پایدارتر از نوسازیهای فنی‬        ‫پادشاه سوئد»‪ .‬البته با یک تفاوت‪ :‬در‬    ‫مذهبی و عوامفریبیهای کمونیستی‪،‬‬        ‫زمان که دیگر «بیات» شدهاند‪ ،‬چه رد‬        ‫را به سلطنت مشروطه تغییر‬
‫«شاهزاده زیبای مشرق زمین»‪ ،‬تن به‬        ‫که رضاشاه به وجود آورد‪ ،‬تغییراتی‬         ‫جایی که وی سلطنت میکند [بر عکس‬         ‫بیش از پیش سودای یک رؤیا در داد‬       ‫پاهایی را میتوان یافت که بتوانند بیانگر‬  ‫داد‪ .‬دولت و مجلس اختیارات‬
                  ‫این ازدواج داد‪.‬‬       ‫هستند که وی به خلق و خوی ایرانیان‬        ‫سوئد] ملتی وجود ندارد که به مثابه‬      ‫و ستدهای داخلی و خارجی را از کف‬       ‫چرایی تغییر شرایط باشند؟ به راستی‬
‫ولی خیلی زود «پاسخ تلخ با شرم‬           ‫تحمیل ساخت‪ .‬فلاکت زندگی دهقانان‬          ‫الگوی دمکراسی در رفاه بزرگ شده‬                                               ‫که اگر انسان را همواره توانایی ارزیابی‬              ‫گسترده یافتند‪.‬‬
‫بر لبان صورتی» شاهزاده خانم مصری‬        ‫ایرانی قدمت صدها ساله دارد‪ .‬از صدها‬      ‫باشد و حاکمیتاش توسط نمایندگانی‬                                  ‫مینهد‪.‬‬      ‫سنجیده و درست میبود‪ ،‬چه بسا مسیر‬         ‫= ملایان حقداشتند‬
‫جاری گشت‪ .‬ازدواج به ناکامیکشید‪ .‬این‬     ‫سال پیش‪ ،‬راهزنان‪ ،‬قبایل غارتگر‬           ‫اعمال شود که آرمانهایشان به قدمت‬       ‫در مصر‪ ،‬ملک فاروق مجبور شد در‬                                                  ‫وقتی میدیدند که مدرنیته‬
                                                                                                                        ‫‪ ۲۶‬ژوییه از تاج پادشاهی چشم بپوشد‬                                              ‫رابطهیبینسیاستومذهب‬
                                                                                                                                                                                                       ‫را نابود میکند‪ .‬رابطهای که‬
‫شایعه بر زبانها افتاد که عشق خواهرانه‬                                                                                                                                                                  ‫در طول تاریخ شرق منبع‬
‫شاهزاده خانم مصری نسبت به برادرش‬                                                                                                                                                                       ‫قدرت و فرهنگ بوده است‪.‬‬
‫ملک فاروق مجال زندگی را در ایران‬                                                                                                                                                                       ‫=محمدرضا شاه مسیر‬
‫از او سلب میکرد‪ .‬شایعه دسیسههای‬                                                                                                                                                                        ‫لازمی را که باید پیموده‬
‫شاهدخت اشرف خواهر دوقلو و‬                                                                                                                                                                              ‫میشد تا بتوان از فراز چاهی‬
‫قدرتطلب محمدرضا بر زبانها افتاد‪ .‬او‬                                                                                                                                                                    ‫پرید که در طول قرون در‬
‫نمیخواست بپذیرد که نفوذش را بر روی‬                                                                                                                                                                     ‫جامعه دهان باز کرده است‪،‬‬
‫برادر از دست میدهد‪ .‬در بازار این شایعه‬                                                                                                                                                                 ‫دست کم گرفت‪ .‬چه بسا وی‬
‫رواج داشت که به دنیا نیامدن یک ولیعهد‬                                                                                                                                                                  ‫همچنین جنبههای مثبت‬
‫سبب این جدایی شده است‪ .‬فوزیه در‬                                                                                                                                                                        ‫و تعیینکننده ریشههای‬
‫سال ‪ ۱۹۴۲‬شاهدخت شهناز را به دنیا‬                                                                                                                                                                       ‫مذهبی مردم خود را به‬
‫آورد که اینک در آمریکا بزرگ میشود‪.‬‬                                                                                                                                 ‫روی جلد مجله نوپای اشپیگل؛‬          ‫درستی ارزیابی نکرد‪ .‬یک‬
‫در روز ‪ ۱۶‬سپتامبر ‪۱۹۴۱‬‬                            ‫شاهدخت اشرف‬                                 ‫ملکه ثریا‬                             ‫ملکه فوزیه‬                         ‫شاه در سال ‪۱۹۵۲‬‬                 ‫چیز اما مسلم است‪ :‬تنها یک‬
‫محمدرضاشاه بجای پدرش که از سوی‬                                                                                                                                                                         ‫نیتخوبوداشتنیکنمونه‬
‫انگلیس و روسیه و آمریکا به تبعید‬        ‫چادرنشین‪ ،‬اربابان زورگو‪ ،‬خراجبگیران‪،‬‬     ‫یک سنت صدها ساله است و بنا به‬          ‫چرا که پادشاهی فاسد بود‪[ .‬ملک]‬        ‫تاریخ دچار این همه کژیها نمیشد‪.‬‬
‫فرستاده شده بود‪ ،‬بر تخت پادشاهی‬         ‫بیگانگان و پادشاهان خوشگذران بر ایران‬    ‫عادت و محاسبه خونسردانه یک بار‬         ‫طلال در ‪ ۱۱‬اوت برکنار شد چرا که‬       ‫کژیهایی که اگرچه خود بخشی از تاریخ‬               ‫مثبت‪ ،‬کافی نیست‪.‬‬
‫نشست‪.‬متفقینهیچنیازینداشتندشاه‬           ‫حکم میراندند‪ .‬عطر مدهوش کننده‬            ‫برای همیشه در مرزهای قانون اساسی‬       ‫نمیتوانستدرمقابلدسیسههامقاومت‬         ‫هستند‪ ،‬لیکن از یک سو در تاریخنویسی‬
‫جوان ‪ ۲۲‬ساله را مجبور به اصلاحاتی‬       ‫اشعار شیدایی‪ ،‬و فراموشی در مذهب‬                                                 ‫بورزد‪ .‬شاید لازم نباشد محمدرضا شاه‬    ‫به هزار روایت در میآیند‪ ،‬و از سوی دیگر‬   ‫الاههبقراط(‪ ۱7‬اردیبهشت‪-)۱3۸۸‬‬
‫در قانون اساسی بکنند‪ .‬چهار روز پس‬       ‫عرفانی و گم شدن در نشئگی خشخاش‪،‬‬                      ‫کشورشان مهار شدهاند‪.‬‬       ‫نیز از تاج و تخت چشم بپوشد چرا که‬      ‫برای همه‪« ،‬کژی» به شمار نمیروند‪.‬‬        ‫ترجمهای که در زیر میخوانید‪ ،‬گزارش‬
‫از آغاز سلطنت محمدرضا شاه‪ ،‬وی‬                                                    ‫ازحالابهبعدبجایشاههماناشیفتگی‬          ‫تا کنون خود را به مثابه فردی بیاهمیت‬  ‫این است که وقتی یکی از خوانندگان‬         ‫شماره ‪ 37‬مجله اشپیگل در اوت سال‬
‫سلطنت مطلقه پدر را به سلطنت‬                  ‫قدمت صدها ساله در ایران دارد‪.‬‬       ‫کور حکومت میکند‪ :‬یک تحرک پر راز‬        ‫به نمایش گذاشته است‪ .‬نتیجه اما‬        ‫آن گزارش تحقیقی درباره خبررسانی‬          ‫‪،۱۹5۲‬دقیقایکسالپیشاز‪ ۲۸‬مرداد‬
‫مشروطه تغییر داد‪ .‬دولت و مجلس‬                              ‫ایران قدیم‬            ‫و رمز که عمیقا در سنتهای مذهبی‬         ‫در همه حالات یکی است‪ :‬دیگران‪،‬‬         ‫اشپیگل‪ ،‬یک شماره بسیار قدیمی از‬          ‫‪ ،۱33۲‬درباره وضعیت سیاسی ایران‬
‫اختیارات گسترده یافتند‪.‬البته شاه به‬                                              ‫اسلام شیعه ریشه دارد‪ .‬تحرکی که‬         ‫یعنی نیروهایی که بیفکرتر‪ ،‬فعالتر و‬    ‫مجلهاشپیگلراازسال‪ ۱۹5۲‬کهعکس‬              ‫است‪ .‬این گزارش با سه عکس از ملکه‬
‫عنوان فرمانده کل قوا‪ ،‬که سالها بعد‬      ‫هر شب عطر تریاک از صدها کلبه‬             ‫اگرچه مطلقا نمیتوان نیت و مسیر آن‬      ‫مطابقتشان با موقعیت و زمان بیشتر‬      ‫«شاه جوان» روی آن چاپ شده بود‪ ،‬از‬        ‫فوزیه‪ ،‬ملکه ثریا و اشرف پهلوی‪ ،‬یک‬
‫به یکی از نکات درگیری سیاسی تبدیل‬       ‫فقیرنشین و زاغههای شپشزده در‬             ‫را دریافت‪ ،‬لیکن باید آن را جدی گرفت‬    ‫است‪ ،‬جایگاهی را به دست میآورند‬        ‫کتابخانه خصوصی خود برایم فرستاد‪،‬‬         ‫عکسازتمثالهایرضاشاهوکاریکاتوری‬
‫شد‪ ،‬باقی ماند‪ .‬قوای نظامی ایران با‬      ‫منطقه ده تهران (جنوب شهر) فضا‬            ‫حتی در جایی که به نظر خودفریبی‬         ‫که میتوانند حاکمانی را که از نظر‬      ‫تصمیم گرفتم به عنوان یک نمونه در‬         ‫از محمد مصدق و محمدرضا شاه منتشر‬
‫‪ ۱۲5‬هزار نفر تنها عامل اصلی قدرت‬        ‫را میآکند‪ .‬بوی تریاک با بوی تعفن‬         ‫و یا فقط یک غوغا به نظر میرسد‪.‬‬         ‫شخصیتی ضعیف‪ ،‬نامستعد و ناتوان‬         ‫تأیید نکتهای که در بالا از آن سخن‬        ‫شده است‪ .‬از آنجا که فکر میکنم این‬
‫در ایران به شمار میرفت‪ .‬تا زمانی که‬     ‫کانالهایی در میآمیزد که فاضلاب و‬                                                                                      ‫رفت‪ ،‬آن را ترجمه کرده و در اختیار‬        ‫مطلب را بسیاری از کاربران میخوانند‪،‬‬
‫این نیرو زیر فرمان شاه قرار داشت‪ ،‬وی‬    ‫زباله و آب آشامیدنی این شهر میلیونی را‬                   ‫نوسازگر خشن‬                        ‫هستند‪ ،‬از میان بردارند‪.‬‬   ‫علاقمندان بگذارم‪ ،‬اگرچه زبان نزدیک به‬    ‫مایلم دو نکته را حتما توضیح بدهم‪.‬‬
‫میتوانست نهایتا خواست خود را در‬         ‫در شهر به حرکت در میآورد‪ .‬کانالهایی‬      ‫هنگامی که محمدرضا شاه پهلوی‬                    ‫غوغای ملی‪ -‬مذهبی‬              ‫شصت سال پیش این کشور با امروز کم‬         ‫یک نکته اینکه‪ ،‬از جمله در نوشتهای‬
‫تمامی مسائل تعیینکننده پیش ببرد‪.‬‬        ‫تیره که بوی ادرار و زباله و مدفوع انسان‬  ‫در ‪ ۲۶‬اکتبر ‪ ۱۹۱۹‬به دنیا آمد‪ ،‬پدرش‬     ‫چند روز پیش از جشن کاخ سعدآباد‪،‬‬       ‫تفاوت ندارد‪ .‬میانتیترها را من انتخاب‬     ‫که در هفتههای گذشته در «گویانیوز»‬
‫اما اینکه شاه در طول حکومت کمتر‬                                                  ‫یک افسر ناشناخته در دسته قزاقهایی‬      ‫مصدق نخست وزیر‪ ،‬به همراهی فریاد‬       ‫کردهام تا طولانی بودن مطلب سبب‬           ‫به قلم خانم مینا مالکی منتشر شده‬
‫از پیش مورد مراجعه قرار میگرفت‪،‬‬                          ‫و حیوان میدهند‪.‬‬         ‫بود که در دوران جنگ جهانی اول‬          ‫سیصد تظاهرکننده‪ ،‬لایحه اختیارات‬                                                ‫است‪ ،‬نویسنده با اشاره به گزارش‬
‫سبب دلخوری بسیاری از اعضای دربار‬        ‫در کوچههایی با دیوارهای ِگلی‪ ،‬زنان‬       ‫توسط روسها در ایران به وجود آمده‬       ‫قانونی خویش را که با دیکتاتوری پهلو‬               ‫خستگی خواننده نشود‪.‬‬          ‫تحقیقی «پنجاه سال خبرررسانی در‬
‫از جمله مادر وی تاجالملوک و خواهر‬       ‫پیر و جذامی‪ ،‬دختران نورسیده و پسران‬      ‫بود‪ .‬رضاشاه قوی هیکل‪ ،‬زورگو‪ ،‬خشن‪،‬‬      ‫میزند‪ ،‬به کرسی نشاند‪ .‬مجلس سنا‬        ‫با سپاس از آن خواننده گرامی‪ ،‬این‬         ‫آلمان درباره ایران با استناد به مجله‬
‫دوقلویش اشرف میشد‪ .‬در بسیاری‬            ‫رابرایفاحشگیعرضهمیکنند‪.‬تخمین‬             ‫حریص و زیرک‪ ،‬درست مانند یک‬             ‫پس از آنکه ابتدا با لایحه اختیارات‬    ‫ترجمه را به همه ایرانیانی تقدیم میکنم‬    ‫اشپیگل» با ابراز لطف‪ ،‬لقب یا در برخی‬
‫از مجالس رسمی در سالهای اخیر‪،‬‬           ‫زده میشود دو سوم از ایرانیان به تریاک‬    ‫گربه وحشی ایرانی‪ ،‬در میان آخرین‬        ‫مصدق مخالفت کرد‪ ،‬سرانجام تسلیم‬        ‫که تلاشهایشان برای عبور از شرایط‬         ‫موارد نام مستعار «دکتر» را در آغاز نام‬
‫میشد ملکه پیشین را دید‪ :‬با هیکلی‬        ‫معتاد باشند‪ .‬البته بخش بزرگی از مردم‬     ‫بازماندگان قاجار برای رسیدن به‬         ‫سر و صدای سیصد نفر شد‪ .‬سناتور‬         ‫کنونی به یک جامعه باز به اشکال‬           ‫من آورده است‪ .‬سالها پیش نیز به این‬
‫فربه و نگاه خشماگین و ثابتی که هیچ‬      ‫علیه تیفوس و تب نوبه مصون هستند‪،‬‬         ‫قدرت مبارزه کرد‪ .‬وی در سال ‪۱۹۲5‬‬        ‫متین دفتری‪ ،‬یکی از دو نفری که با‬      ‫مختلف در مطبوعات بازتاب مییابد و‬         ‫دلیل که عدهای از خوانندگان کیهان‬
‫چیز را نادیده نمیگذاشت و لبهای‬          ‫ولی بجای آنها بیماریهای مقاربتی و‬        ‫احمدشاه را که در پاریس زندگی به‬        ‫لایحه اختیارات مصدق مخالفت کردند‪،‬‬     ‫تازه پنجاه سال بعد میتوان به قضاوت‬       ‫لندن در نامههایشان مرا با این لقب‬
‫باریک و دهانی کشیده که با بیمیلی به‬                                              ‫بطالت میگذراند‪ ،‬از تخت طاووس‬           ‫به تلخی تمامی این ماجرا را یک «فتنه‬   ‫و ارزیابی آن تلاشها و رویدادهای پیامد‬    ‫خطاب میکردند‪ ،‬مجبور شدم برای‬
                  ‫سخن گشوده میشد‪.‬‬                        ‫سل بیداد میکند‪.‬‬         ‫روفت و با خشم و قدرت تمام‪ ،‬یک‬                                                ‫آنها پرداخت‪ .‬رویدادهایی که اگرچه‬         ‫آسودگی وجدان خودم هم که شده‬
‫دخترش اشرف درست عکس اوست‪:‬‬               ‫بیماریسلیکیازپیامدهایاستثمار‬             ‫ملت نُه میلیونی را (که البته وی مدعی‬                       ‫ماهرانه» نامید‪.‬‬   ‫واقعیت امروز ما را میسازند‪ ،‬لیکن‬         ‫در ستون «پستچی» کیهان لندن در‬
‫با وجود به دنیا آوردن سه فرزند‪،‬‬         ‫بیشرمانه نیروی کار است‪ .‬کودکان‬           ‫بود پانزده میلیون نفر هستند) از خواب‬   ‫به راستی نیز تظاهرات این سیصد‬         ‫معلوم نیست چگونه در «تاریخ» ما‬           ‫این مورد توضیح بدهم که اگرچه در‬
‫همچنان ظریف و چون گربه چابک است‬         ‫پنج ساله و زنانی که در سی سالگی به‬                                              ‫نفر از هفتهها پیش به مراسم روزانه در‬  ‫روایت شوند‪ .‬از همین رو‪ ،‬در تاریخنویسی‬    ‫رشتههایحقوقوعلومسیاسیتحصیل‬
‫و همواره پوشاک آلامد از پاریس به تن‬     ‫پیرزنان فرتوت و بیدندان تبدیل شدهاند‬                ‫قرون وسطایی بیدار کرد‪.‬‬      ‫برابر دو مجلس سنا و شورای ملی تبدیل‬   ‫معاصر‪ ،‬اخبار و گزارشهایی که در‬           ‫کردهام‪ ،‬کلاس خیاطی رفته و آشپزیام‬
‫دارد‪ .‬او پنهان نمیکند که از تأثیرات‬     ‫و فوج کارگرانی که از لاغری جلب توجه‬      ‫درست مانند سرمشق و همتراز‬              ‫شده بود‪ .‬آنها سخت معتقد هستند باید‬    ‫همان زمان رویداد منتشر میشوند‪،‬‬           ‫هم خوب است‪ ،‬ولی تا کنون مدرک‬
‫«استخوان خردکن» غرب بر برادرش‬           ‫میکنند‪ ،‬روزی ده تا دوازه ساعت در‬         ‫خود‪ ،‬کمال آتاتورک‪ ،‬که وی را «گرگ‬       ‫به عنوان «صدای ملت» به مأموریت از‬     ‫اهمیت ویژه مییابند چرا که تیشه‬           ‫«دکترا» نداشتهام‪ .‬فکر میکنم در فکر‬
‫نفرت دارد‪ .‬اشرف جزو دوستان روسیه‬        ‫کارگاههای تاریک و کاروانسراهایی که‬       ‫خاکستری آناتولی» مینامیدند‪ ،‬رضاشاه‬     ‫سوی «کلام خدا» یعنی ملای بزرگ‬         ‫تحریف که همواره در کار است‪ ،‬با گرد‬       ‫و کند و کاو و سخن‪ ،‬مدرک نقشی بازی‬
‫به شمار میرود‪ .‬او تنها عضو یک خاندان‬    ‫در آنها دارهای قالی بر پا شده است‪ ،‬کار‬   ‫نیز پوشش سنتی اسلامی را در ایران‬       ‫[آیت الله العظمی] سید ابوالقاسم‬       ‫فراموشی و گذشت زمان تیز میشود‪.‬‬           ‫نمیکند‪ .‬به نظرم این تکذیب لازم بود‬
‫سلطنتی حاکم است که در کاخ کرملین‬        ‫میکنند ‪ .‬آنها ارزشی را تولید میکنند‬      ‫ممنوع اعلام کرد و چادر زنان و فینه‬     ‫کاشانی‪ ،‬آنچه را مصدق نخست وزیر‬        ‫انکار هولوکاست و نابودی آرامگاه‬          ‫به ویژه با اعتباری که عنوان «دکتر» در‬
‫حضور یافته و از استالین نشان افتخار‬     ‫که در سراسر جهان به عنوان یک کالای‬       ‫مردان را از سر آنها برداشت‪ .‬وی دستور‬   ‫میخواهد و آنچه را کاشانی میپسندد‪،‬‬     ‫خاوران و جابجایی حتی باقیمانده پیکر‬
‫دریافت کرده است‪.‬حکایت روابط اشرف‬                                                 ‫داد بخشهای بزرگی از تهران را خراب‬                                            ‫آزادیخواهان ایران‪ ،‬تنها دو نمونه از‬         ‫جمهوری اسلامی پیدا کرده است‪.‬‬
‫با رهبری حزب کمونیست ممنوعه توده‬                  ‫گرانبها شناخته شده است‪.‬‬        ‫کنند و بجای آن ساختمانهای مدرن‪،‬‬                          ‫به انجام برسانند‪.‬‬   ‫رویدادهایی هستند که تازه درباره آنها‬     ‫نکته دیگر اینکه‪ ،‬به نظر من «تاریخ»‬
‫و نفرت او از مصدق و ملیگرایانش‪،‬‬         ‫از ثروتی که از مزارع برنج و نیشکر‬        ‫که برخی به طرزی مبتذل زشت بودند‪،‬‬       ‫پنج روز پیش از جلسه مجلس سنا‪،‬‬         ‫به اندازه کافی اسناد و مدارک وجود دارد‪.‬‬  ‫به آن معنی که بیانگر واقعیاتی باشد‬
‫درست مانند داستان حرص وی به‬             ‫و باغهای زیتون در آذربایجان و کرانه‬      ‫بسازند‪ .‬تهران امروز با بلوارهای عریض‬   ‫در روز هفتم ماه اوت‪ ،‬این سیصد نفر‬     ‫این گزارش پنجاه و هفت سال پیش‬            ‫که واقعا اتفاق افتادهاند‪ ،‬وجود ندارد‪.‬‬
‫مالاندوزی و قدرتطلبی‪ ،‬در تهران بر‬       ‫دریای کاسپین تولید میشود‪ ،‬تنها‬           ‫و ساختمانهای فاخر‪ ،‬با ایستگاه و پست‬    ‫انتخاب کاشانی را به ریاست مجلس‬        ‫را [زمان انتشار این مطلب اردیبهشت‬        ‫آنچه ما به عنوان «تاریخ» میخوانیم‬
‫زبانها جاریست‪ .‬وی هفته گذشته پس‬         ‫یک پنجم به کشاورزان میرسد‪.‬‬               ‫و وزارتخانه و فرشگاههای بزرگ‪ ،‬همگی‬     ‫با دل و جان «فریاد زدند»‪ .‬در همان‬     ‫‪ ]۱3۸۸‬بخوانید تا نقش مؤثر و سازنده‬
‫از آنکه توسط مصدق مجبور به ترک‬          ‫چهارپنجم بقیه سهم صاحبان زمین‬            ‫حاصلدورانایننوسازگرخشنهستند‪.‬‬           ‫جلسه‪ ،‬نمایندگان مجلس با توجه به‬       ‫تردید در تاریخ را در ارائه یک تحلیل‬
‫کشور شد‪ ،‬در فرودگاه اورلی پاریس در‬      ‫است که شامل هزینه مالیات‪ ،‬آب‪،‬‬            ‫رضاشاه دستور داد تا بجای راههای‬        ‫دار و دستهای که به خشم آمده بودند‪،‬‬    ‫درستازواقعیت امروزبهترلمسکنید‪.‬‬
‫برابر هجوم پرسش خبرنگاران چنین‬          ‫ماشینآلات کشاورزی و زمین میشود‪.‬‬          ‫کاروانرو‪ ،‬شاهراههای مدرن با مهمانسرا‬   ‫آزادی خلیل طهماسبی را که علی‬
‫گفت‪« :‬سه ماه دیگر به ایران باز خواهم‬    ‫به دهقان هیچ چیز جز نیروی کارش و‬         ‫بسازند‪ .‬سد بسازند‪ .‬شهر و صنعت از‬       ‫رزمآرا نخست وزیر را به قتل رسانده‬                  ‫(‪ ۱7‬اردیبهشت ‪)۸۸‬‬
                  ‫گشت‪».‬‬                                                          ‫زمین میرویید‪ .‬بسیاری از اینها البته‬    ‫بود‪ ،‬تصویب کردند‪ .‬آن زمان‪ ،‬همین‬                  ‫*****‬
‫ادامه در صفحه ‪۱7‬‬                             ‫چهاردیواری گلیاش تعلق ندارد‪.‬‬        ‫بیحاصل بود‪ .‬سد فریمان (در شمال‬         ‫مجلس اجازه برگزاری مراسم تدفین‬        ‫گزارش اشپیگل درباره ایران؛‪ ۶۶‬سال‬
                                        ‫اینهمه اما ماجرایی است که تا‬             ‫شرقی ایران) به دلیل کمبود آب از‬        ‫رسمی این نخست وزیر و دوست شاه‬         ‫پیش؛ اوت ‪ ۱۹5۲‬برابر با مرداد ‪۱33۱‬‬
                                        ‫چندی پیش جریان داشت‪ .‬چیزی‬                ‫کار افتاد‪ .‬در شهر صنعتی فریمان نیز‬     ‫را صادر کرده بود و اینک به او «جنایت‬  ‫روز سهشنبه هفته گذشته محمدرضا‬
                                        ‫در این میان شروع به تغییر کرد‪ :‬از‬        ‫کارخانهها میخوابیدند چرا که نه زغال‬    ‫علیه ملت و علیه کشور و در خدمت به‬
                                        ‫جمله موضع نسبت به این نکبت و‬
                                        ‫فلاکت‪ .‬دهقانان و کارگران دریافتند‬
                                        ‫نه در آنسوی مرزهای روسیه بلکه در‬
   11   12   13   14   15   16   17   18