Page 14 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۴۱۳ (دوره جديد
P. 14

‫اعدامهای سیاسی به مثابه جنایت بینالمللی؛‬                                                                                                                   ‫صفحه‌‌‌‌‪‌‌‌1‌4‬شماره‌‪‌18۷9‬‬
        ‫از آمران تا همدستان‬                                                                                                                    ‫جمعه ‪ 5‬تا ‪ 11‬خردادماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫هنجارهای پذیرفته شده بینالمللی است‪ ،‬و به نظر این‬          ‫=به لحاظ حقوقی تفاوتهایی میان کمک کردن‪،‬‬                   ‫حال‪ ،‬در لیبی یا سوریه زیر نظر خواهد بود! و آنگاه‪،‬‬
‫نویسنده نوعی جنایت تلقی می شود‪ .‬اما همین اقدام‬            ‫مشارکت داشتن‪ ،‬و همدستی وجود دارد‪ .‬اما اساس موضوع‬                ‫میتوانیم با روحانیون میانهرو وارد مذاكره شویم‪».‬‬
‫خلاف قواعد حقوقی بینالمللی دو جنبه ماهیتا متفاوت‬          ‫بر این استدلال قرار دارد که برای رسیدگی به جنایت و تنبیه‬
‫داشته و در دو حوزه حقوقی بینالمللی قرار میگیرد‪ .‬این‬       ‫جنایتکاران درجهای از اصول قانونی و انصاف رعایت شود‪.‬‬       ‫در حقیقت‪ ،‬چند روز پیش از آن‪ ،‬به دنبال تقاضاهای‬
                                                          ‫به این معنی که معاونت در انجام گرفتن جنایت میتواند‬        ‫سفارت ایران در بغداد‪ ،‬دولت عراق به آن شخص شدیداً‬
                       ‫موضوع را باید توضیح داد‪.‬‬           ‫درجات مختلفی از مسئولیت را در بر داشته باشد‪ .‬اما اصل‬      ‫گوشزد كرده بود كه موقعیت او بهعنوان پناهنده‪ ،‬و‬
‫اگر اعدام کردن فرضا قاچاقیها و یا کسانی که مرتکب‬          ‫قانونی ناظر بر اقدام جنایتکارانه این است که جنایتکاران‬    ‫وظیفهای كه برای خودداری از پارهای اقدامات دارد‪ ،‬با‬
‫قتل عمد شده باشند‪ ،‬مربوط باشد‪ ،‬این عمل خلاف در‬            ‫(شامل همه آنهایی که همدستی و مشارکت داشته‪ ،‬یا به‬          ‫صدور بیانیههای آتشافروزانهاش مغایر است‪ .‬مطبوعات‬
‫حیطه حقوق بشر بینالمللی[‪ ]۵‬قرار می گیرد‪ .‬در این حالت‪،‬‬     ‫انجام آن تحریک کردهاند) مشمول قوانین کیفری بینالمللی‬
‫عمل اعدام کردن جنایتی است که مسئولیت حاصل از آن‬           ‫باشند‪ .‬درواقع اصل عدالت ایجاب میکند که متخلفان به‬                       ‫اردشیر زاهدی‬
‫با قوانین خاصی همراه است که آنرا قوانین حقوق بشری‬
‫توضیح می دهد‪ .‬اما اگر اعدام در برگیرنده جان انسانهای‬                  ‫نسبت عمل نادرست خود مجازات شوند‪.‬‬              ‫بینالمللی هم این امر را بازتاب داده بودند‪ .‬او نیز اعلام كرد‬
‫بیگناهی باشد که به دلیل آزادیخواهی و مبارزه با استبداد‬
‫مبارزه میکنند‪ ،‬مسئولیت حاصل از آن و قوانین بر این نوع‬     ‫محمود مسائلی – اعدام سه جوان بیگناه در اصفهان‬             ‫كه به نشانه اعتراض‪ ،‬بر آن است كه عراق را ترك كند‪ .‬از‬
‫جنایت در حیطه حقوق کیفری بینالمللی[‪ ]۶‬قرار میگیرد‪.‬‬        ‫(همراه با اعدام صدها انسان آزادیخواه دیگر) به جرم‬
‫در پاسخ به جنایت نوع اول قواعد حقوق بشر بینالمللی‬         ‫آزادیخواهی و مبارزه با استبداد‪ ،‬موجبات خشمی روزافزون‬      ‫آنجا كه تاریخ اعتبار گذرنامهاش ده سال پیشتر‪ ،‬بهسر آمده‬
‫راهکاری خاص را پیشنهاد کرده‪ .‬ماده ‪ ۳‬اعلامیه جهانی‬         ‫در نزد همه ایرانیان و انزجار دیگر کشورها شده است‪.‬‬
‫حقوق بشر سنگبنای این راهکار را بنیاد نهاده است‪« :‬همه‬      ‫دقیقا یک روز قبل از این اعدام بیرحمانه و جنایتکارانه‪،‬‬     ‫بود و گذرنامه معتبر نداشت‪ ،‬از كنسولگری ایران در كربلا‪،‬‬
‫انسانها حق حیات‪ ،‬برخورداری از آزادی‪ ،‬و امنیت شخصی‬         ‫حمید رسایی نماینده سابق مجلس شورای اسلامی گفته بود‬
‫دارند»‪ .‬این زیربنای اساسی کاملا روشن و واضح است و از‬      ‫که افرادی مانند ترانه علیدوستی بازیگر سینما باید اعدام‬    ‫در جوار نجف‪ ،‬تقاضای گذرنامه تازهای كرد‪ .‬كنسولگری هم‬
‫آن میتوان گوهر اصلی منشور ملل متحد را‪ ،‬حکم قانون‬          ‫شوند‪ .‬البته این تشویق به نابودی آزادیخواهان از همان‬
‫اساسی جهان را دارد‪ ،‬توضیح داده و تفسیر نمود‪ .‬به موجب‬      ‫روزهای اول شکلگیری رژیم به اصطلاح اسلامی از سوی‬           ‫از وزارت امور خارجه كسب تكلیف كرد‪ .‬آن شخص‪ ،‬دیگر‬
‫فراز دوم از مقدمه منشور‪ ،‬مردمان ملل متحد وظیفه دارند‬      ‫هم رهبران رژیم و هم جیرهبگیران آن همواره وجود داشته‬
‫تا ایمان خود را به «حقوق ذاتی[‪ ]۷‬همه انسانها و به‬         ‫است‪ .‬بحث این است که وقوع جنایت نه فقط به دلیل‬             ‫داشت مزاحم میشد‪ .‬و بنابراین در سطح نخست وزیر‬
‫حیثیت و ارزش شخصیت آنان و به تساوی حقوق مرد و‬             ‫فرمان آمران و یا عاملان آن‪ ،‬بلکه به واسطه مشارکت[‪]۱‬‬
‫زن و همچنین بین ملتها اعم ازکوچک و بزرگ و ایجاد‬           ‫آنانی است که اینگونه جنایت (و دیگر جنایتها) را توجیه‬      ‫تصمیم گرفته شد كه گذرنامه تازهای برایش صادر شود‪ .‬آیا‬
‫شرایط لازم برای حفظ عدالت…» بیان داشته و در اجرای‬         ‫مذهبی نموده[‪ ،]۲‬تحریک کرده[‪ ،]۳‬همدستی داشته[‪ ،]۴‬و‬
‫آن خود را متعهد نگه دارند‪ .‬اما هیچکدام از این اسناد مهم‬   ‫به انجام آن برانگیختهاند‪ .‬این موضوع جایگاه ویژهای در‬      ‫با شاه در این مورد مشورت شده بود؟ البته حتی این امكان‬
‫حقوقی بینالمللی توضیح نمیدهند که برای دفاع از جان‬
‫انسانهای بیگناه چه باید کرد‪ .‬این نارسایی در بند ‪ ۱‬از‬                            ‫حقوق کیفری بینالمللی دارد‪.‬‬          ‫هست كه خود نخست وزیر این دستور را داده باشد‪ ،‬زیرا‬
‫ماده ‪ ۶‬میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی برطرف شده‬        ‫مفهوم همدستی یا مباشرت یکی از حساسترین‬
‫است‪« .‬هر انسانی حق ذاتی زندگی دارد‪ .‬این حق توسط‬           ‫موضوعات مربوط به مسئولیت برای جنایات اصلی‬                 ‫شاه در آن زمان به نخست وزیر خود دستور داده بود كه‬
‫قانون حمایت میشود‪ .‬هیچکس را نمیتوان خودسرانه از‬           ‫بینالمللی است‪ .‬این به ویژه در مورد کسانی به کار می‬
‫زندگی خود محروم کرد»‪ .‬اما پرسش اصلی همچنان بیپاسخ‬         ‫رود که بطور مستقیم مرتکب جنایت نمیشوند‪ ،‬اما در‬                          ‫خود همه تصمیمات سیاسی را بگیرد‪.‬‬
‫مانده است‪ :‬حال چه باید کرد؟ همان میثاق در ماده ‪۲‬‬          ‫شکلگیری جنایت همدستی و معاونت فکری و روانی‬                                ‫==‬
‫بند ‪ ،۳‬بخش اول تصریح می کند که «هر کشور عضو این‬           ‫داشته و آنرا برانگیختهاند‪ .‬این همدستی شامل کسانی است‬
‫میثاق متعهد میشود اطمینان حاصل کند که هر شخصی که‬          ‫که ارتکاب جنایت را توضیح داده‪ ،‬دیگران را به انجام آن‬      ‫روابطی كه خمینی با سازمانهای اطلاعاتی خارجی‪ ،‬ازجمله‬
‫حقوق یا آزادیهایش‪ ،‬که در این میثاق به رسمیت شناخته‬        ‫ترغیب نموده‪ ،‬جنایتکاران را به انجام آن برانگیخته‪ ،‬آنرا‬
‫شده است‪ ،‬نقض میشود‪ ،‬باید چارهای موثر برای آن داشته‬        ‫توجیه (فرضا مذهبی) کرده‪ ،‬و شرایط آن را فراهم آوردهاند‪.‬‬    ‫آنها كه به آلمان شرقی مرتبط بودند و بیتردید به سود مسكو‬
‫باشد»‪ .‬این راه چاره در بند ‪ ۱‬از ماده ‪ ۲۸‬همان میثاق توضیح‬  ‫در چارچوب عدالت کیفری بینالمللی‪ ،‬این افراد نه فقط‬
‫داده شده است‪« :‬کمیته حقوق بشر تشکیل خواهد شد»‪.‬‬            ‫شامل اعضای ارشد رهبری نظامی و سیاسی‪ ،‬بلکه شامل‬            ‫كار میكردند داشت‪ ،‬راز پنهانی نبود‪ .‬در سالهای نخستین‬
‫برای تاسیس این کمیته‪ ،‬اولین پروتکل اختیاری در ‪۲۳‬‬          ‫همه آنهایی است که در وقوع جنایت سهم داشتهاند‪ .‬بطور‬
‫مارس ‪ ۱۹۷۶‬لازم الاجرا شد‪ .‬این پروتکل سیستمی را تعیین‬      ‫طبیعی در حکومتهایی مانند ایران امروز‪ ،‬رهبران مذهبی‬        ‫دهه شصت‪ ،‬زمان ناآرامیهای تهران و قم كه وی پرچمدارش‬
‫میکند که به وسیله آن کمیته حقوق بشر میتواند شکایات‬        ‫که هرمهای قدرت را در اختیار داشته و وجود جنایتها‪،‬‬
‫افرادی را که ادعا میکنند حقوق بشر آنها نقض شده است را‬     ‫شامل اعدامهای سازمان یافته‪ ،‬را ترغیب و ترویج کردهاند‪،‬‬     ‫بود‪ ،‬شواهد این روابط بهدست آمده بود‪ .‬یك دهه بعد‪ ،‬در‬
‫دریافت و بررسی کند‪ .‬همانطور که از نام آن مشخص است‪،‬‬        ‫به عنوان همدست در جنایت‪ ،‬مسئولیت کیفری دارند‪.‬‬
‫پروتکل اجباری نیست‪ ،‬اما هرگاه یکی از کشورهای عضو‬          ‫اساس بحث به سادگی این است که فرمان دادن‪ ،‬برانگیختن‪،‬‬       ‫اوایل سالهای هفتاد‪ ،‬مركز اطلاعاتی اروپا در خبرنامه خود به‬
‫میثاق به این پروتکل ملحق شوند‪ ،‬هر شخصی که تحت‬             ‫توجیه کردن‪ ،‬توضیح دادن‪ ،‬برنامهریزی کردن‪ ،‬و کمک کردن‬
‫صلاحیت کشور عضو باشد میتواند شکایت کتبی خود را به‬         ‫در انجام جنایت بینالمللی با عنوان همدستی در انجام‬         ‫زبان فرانسه به ارتباطات وی با سازمانهای اطلاعاتی مخفی‬
‫کمیته حقوق بشر ارائه کند‪ .‬در مورد ممنوعیت اعدام که در‬     ‫جنایت موجد مسئولیت بینالمللی بوده و در حیطه قواعد‬
‫راستای مفاد ماده ‪ ۳‬اعلامیه جهانی حقوق بشر‪ ،‬منشور ملل‬                                                                ‫اردوگاه شرق پرداخته و واقعیاتی را بر ملا كرده بود كه بعدها‬
‫متحد‪ ،‬و بند ‪ ۱‬از ماده ‪ ۶‬میثاق مذکور‪ ،‬پروتکل اختیاری دوم‬                        ‫کیفری بینالمللی قرار می گیرد‪.‬‬
                                                          ‫این موضوع‪ ،‬با توجه به اعدام جوانان بیگناه‪ ،‬پیچیدهتر‬       ‫شگفتانگیزتر جلوهگر شد‪ .‬این بار وظیفه هدایت او به یك‬
                                                          ‫میشود‪ .‬اعدام کردن اساسا اقدامی خلاف قواعد و‬
                                                                                                                    ‫آمریكایی ایرانیتبار بهنام ابراهیم یزدی‪ ،‬و سپس به چند‬

                                                                                                                    ‫كارشناسمأمورسیاوزیردست«رزیدنت»(فرماندهمحلی)آن‬

                                                                                                                    ‫سازمان در پاریس سپرده شده بود‪( .‬همان منبع‪ ،‬اسناد (‪C.I.A‬‬

                                                                                                                    ‫ابراهیم یزدی‪ ،‬پس از پیروزی انقلاب اسلامی‪ ،‬موقعیتی‬

                                                                                                                    ‫استثنایی یافت‪ :‬معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه‬

                                                                                                                    ‫شد‪ .‬او رئیس نخستین دادگاه انقلاب اسلامی پایتخت بود‬

                                                                                                                    ‫كه صدها تن را اعدام كرد‪ .‬یزدی اكنون بهتناوب در ایران و‬
                                                                                                                    ‫(ادامه دارد)‬
                                                                                                                                                ‫آمریكا زندگی میكند‪.‬‬
   9   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19