Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۴۱۵ (دوره جديد
P. 12
صفحه1۲شماره1881
جمعه 1۹تا ۲۵خردادماه 140۲خورشیدی
بازنشر تشكیل جلسه «اضطراری» در حضور
شاه و شهبانو
آخرین روزها
پایان‌سلطنت‌و آزمون پیشنهاد كرد برای آرام كردن جامعه دادگاه انقلابی تشكیل شود و عدهای را اعدام
درگذشت‌شاه كنند .سپهبد مقدم گفت اول باید خود شما را اعدام كرد!
()16 (تاریخ نشر در کیهان لندن :از آذر ۱۳۸۳تا شهریور - ۱۳۸۴از شماره ۱۰۳۳تا ) ۱۰۷۱
دكتر هوشنگ نهاوندی
اساس رویدادها و حوادث واقعی زندگی انسانها نوشته میشود. سر كلاس میرفت و هیچگاه كار تدریس را رها نكرد و بهمدد ترجمه فارسی كتاب «آخرین روزها ،پایان سلطنت و درگذشت
برای نوشتن این كتاب ،نویسنده از كمكهای بی دریغ و سخاوتمندانه همین سوابق دانشگاهی بود كه پس از مهاجرت به فرانسه ۱۷ شاه» نوشته دكتر هوشنگ نهاوندی از سوی شركت كتاب در
اردشیر زاهدی ،دكتر اصلان افشار ،شجاعالدین شفا ،پروفسور
عباس صفویان و دكتر داریوش شیروانی بهرهمند بوده است .این سال بهعنوان استاد در دانشگاه پاریس تدریس كرد. لسآنجلس منتشر شده است.
شخصیتها كه در ماههای آخر سلطنت محمدرضاشاه تماس روزانه با نهاوندی در سالهای ۱۳۵۰گروه بررسی مسایل ایران را بنیان بهروز صوراسرافیل و مریم سیحون مترجمان این كتاب ،بهخوبی
او داشتند ،اطلاعات ،خاطرهها و بهیادماندههای خود را در اختیار گذاشت به امید آنكه پیشنهادات این گروه راهگشای اصلاحاتی در
نویسنده قرار دادهاند.نویسنده ضمناً از دكتر هادی هدایتی ،دكتر از عهده برگرداندن آن از زبان فرانسه به فارسی برآمدهاند.
كاظم ودیعی و بیژن خلیلی مدیر شركت كتاب سپاسگزاری كرده ساختار آموزشی ،فرهنگی ،اجتماعی و سیاسی ایران شود. دكتر نهاوندی در دوران سلطنت محمدرضاشاه پهلوی وزارت
است .كتاب «آخرین روزها ،پایان سلطنت و درگذشت شاه» دارای نهاوندی برای جمع آوری مطالب كتاب پانصد صفحهای خود، آبادانی و مسكن و علوم و آموزش عالی و ریاست دانشگاههای
۱۵فصل است و با یك پینوشت كوتاه و احساسی بهپایان میرسد. مختصری از حافظه معروفش و مقدار زیادی از یادداشتهای روزانه پهلوی و تهران را بهعهده داشت .وی مدتی نیز رئیس دفتر
كیهان بخشهایی از این كتاب را با موافقت نویسنده و ناشر ،از این علیاحضرت شهبانو و چندی رئیس هیأت مدیره انجمن آثار ملی
یا شبانهاش سود جسته است. بود .اما در تمام این سالها وی بیشتر با محافل روشنفكری ،علمی
شماره بهچاپ میرساند. كتاب از آغاز تا پایان ،سرشار است از حوادث پرهیجان و اخبار و دانشگاهی نشست و برخاست داشت تا با دولتیان .نهاوندی در
دست اول كه بیشتر اوقات نویسنده شخصاً درگیر آن بوده است دوران ریاستش بر دانشگاههای پهلوی و تهران هفتهای چند ساعت
و به همین دلیل محتوای كتاب شبیه رمانهای جذابی است كه بر
بود« :میبینید ،حتی خرابكاران و آدمكشان هم میتوانند و مستقلی است و دولت علیاحضرت ملكه انگلیس حق رفتار عجیب دولت
علیه دولت در تلویزیون خودمان ابراز عقیده كنند ،چگونه هیچ دخالتی در كارش ندارد .بنابراین نمیشود كاری كرد. پس از پیروزی انقلاب ،مهدی بازرگان به نخست وزیری
میخواهید برای آرامتر كردن انتقادات و اظهار نظرهای این ادعا در مورد برنامههای «بی.بی.سی ».در داخل جمهوری اسلامی رسید و از رسانههای همگانی غربی،
انگلستان تا حد بسیار راست بود ،اما هیچ كس منكر بهویژه «بی.بی.سی ».و «لوموند» برای پشتیبانی از امام و
مخالف ایران ،پا در میانی كنیم؟» آن نبود كه برنامههای مربوط به خارج ،تقریباً همیشه
گفتگوی غیر رسمی امیراصلان افشار با سفیر ،به تلویزیون بهوسیله غیر انگلیسیها تهیه میشد .و زیر نظارت دولت و بهخاطر نقششان در انقلاب ،سپاسگزاری كرد.
انگلستان و برنامههای داخلی «بی.بی.سی ».ارتباطی سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی قرار داشت .این امر ،تا امروز در تهران ،طبیعتاً هیچ چیز از گستردگی فتنه و ژرفای
نداشت ،بلكه در مورد برنامههای رادیویی بهزبان فارسی نیز به همین گونه است« .سر آنتونی» گفته بود كه البته آن دسیسه پنهان نبود .ولی رفتار دولت شگفتانگیز بود .چند
بود .سوء نیت پارسونز بهاندازهای آشكار بود كه هنگامی تن از وزیران پیشنهاد كردند كه برای رویارویی با حملات
ملاحظات را بهاطلاع لندن خواهد رساند. تبلیغاتی كارهایی انجام گیرد و به این دسیسهها اعتراض
كه شاه از آن با خبر شد ،گفت این موضوع را رها كنید. چند روز بعد ،او به افشار تلفن كرد تا خبر دهد شب شود .اما نخستوزیر ،با تأیید شاه ،مخالفت كرد و بارها
آیا روابط خصوصی شاه با ژیسكاردستن رئیس جمهوری پیش شبكه داخلی تلویزیون «بی.بی.سی ».با رهبران «ارتش
فرانسه ،در آن مدت در رفتار رسمی دولت فرانسه و جمهوریخواه ایرلند» ( )I.R.Aگفتگو كرده است و افزوده گفت« :اوضاع را بدتر نكنیم».
پشتیبانی بیاندازه از روحالله خمینی تأثیر داشت؟ آنچه سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی ایران ،از كوچكترین
گاه گفته و شنیده میشد ،این بود كه این روابط توانسته اقدامات اطرافیان خمینی آگاه بودند .شاه مرتباً چه از سوی
كم یا بیش بر رویه رسمی فرانسه تأثیری بگذارد .تاریخ ساواك و چه از ركن دوم ستاد ارتش ،گزارشهای دقیقی در
گواه آن است كه در موارد بسیار ،احساسات شخصی رهبران مورد آن حركات دریافت میكرد .در آغاز كار ،این گزارشها
بر اطلاعات و آگاهی شاه میافزود .اما دیرتر ،دیگر اصلا به
دولتها ،بر روند رویدادها مؤثر شده است. آنها توجه هم نمیكرد .بهكلی خود را باخته بود .برخلاف
شاه ،والری ژیسكاردستن را بهخوبی ،از سالها پیش ،آن روال معمول ،سرهنگ حسن عقیلیپور وابسته نظامی ایران
زمان كه وی در دولت «میشل دوبره» وزارت دارایی را در فرانسه ،دو بار به حضور شاه رسید .عقیلیپور از همه
بر عهده گرفت ،میشناخت .چندی بعد ،سفر رسمی و جزئیات گردآمده بهوسیله منابع فرانسوی آگاهی داشت،
وزارتی ژیسكار به ایران ،برایش به پیروزی بزرگی تبدیل كه مخالف سیاسی رسمی دولت بودند ،و نگرانی بسیار
شد .محمدرضاشاه به فرهنگ و فراست او ،وقع میگذاشت خود را از روند ماجرا به شاه ابراز داشت .شاه به سخنان
و بر آن بود كه آینده سیاسی درخشانی دارد .و این ،گرچه عقیلیپور گوش فرا داد و سپس به او مأموریت داد كه زیر
در سال ،۱۹۷۴زمان انتخابات ریاست جمهوری كه وی در نظر شخص خود مراقبت و كاری كند كه هیچ سوء قصدی
آن پیروز شد ،گاه این گونه به نظر میرسید كه تهران ،رقیب بهجان خمینی نشود .گویا چنین پیشنهادی به او شده بود.
شاه آنگاه افزود« :آن وقت آن را به گردن ما می اندازند».
او «ژاك شابان دلماس» را ترجیح میدهد. در تمام آن دوره ،پادشاه تنها یك بار برای آن كه واكنشی
دیدار رسمی اعلیحضرتین از فرانسه در ژوئن ۱۹۷۴ نشان دهد ،اصلان افشار رئیس كل تشریفات را مأمور
بسیار پیروزمندانه ،و پیشباز از آنان ،بی مانند بود .در پی كرد «سر آنتونی پارسونز» سفیر انگلستان را فرا خواند،
آن ،توافقهای اقتصادی مهمی آمد :ایران ،وامی یك میلیارد و «بهصورت خصوصی» با او گفتگو كند .سفیر ،طبیعتاً
دلاری به فرانسه داد ،موافقتنامهای در مورد مشاركت موضوع را درك میكرد و درمییافت كه منظور و منشأ آن
فرانسه در گسترش صنعت اتمی ایران میان طرفین بهامضا دیدار چیست .منظور ابراز شگفتی و ناراحتی از لحن «بی.
رسید ،ایران با سرمایهگذاری در «اورودیف» شریك شد… و بی.سی ».و نقش آن در برنامههایی بود كه در حال اجرا
بود .سفیر بهصراحت پاسخ داد« :بی.بی.سی ».مؤسسه آزاد
بسیاری طرحهای مشترك دیگر…
آنگاه رویدادی بیسابقه پیش آمد :ژیسكار دستن كه در
«كورشوول» تعطیلات زمستانیش را میگذراند ،روز
