Page 14 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۴۱۵ (دوره جديد

‫چهل سال کیهان لندن بازنشر‬ ‫صفحه‌‌‌‌‪‌‌‌1‌4‬شماره‌‪‌1881‬‬
‫از «سرچشمه» تا «ریجنت استریت»‬ ‫جمعه ‪ 1۹‬تا ‪ ۲۵‬خردادماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫تابلو و سردر مؤسسه کیهان در تهران‪ ،‬این عکس را در سال ‪ ۲۰۰۷‬یکی از خوانندگان کیهان لندن در تهران گرفت و برای ما فرستاد‬ ‫مسلح‪ ،‬قره باغی وزیر كشور‪ ،‬اویسی فرمانده نیروی‬
‫زمینی و حاكم نظامی تهران‪ ،‬مقدم رئیس ساواك و صمدیان‬
‫بودند‪ .‬عمر کیهان بچهها یکى دو سال کمتر از کیهان‬ ‫=کیهان در آغاز مانند هر موسسه نوپای دیگری با‬ ‫پور رئیس شهربانی‪ .‬دیرتر‪ ،‬گنجی وزیر آموزش و پرورش نیز‬
‫ورزشى است‪.‬‬ ‫مشکلات مالی روبرو بود‪ .‬اما محبوبیت روزافزون و افزایش‬
‫تیراژ به دکتر و یارانش امید میداد به راه خود ادامه دهند‪.‬‬ ‫به ما پیوست‪.‬‬
‫=در سالهای پایانی دهه ‪ ۴٠‬و به دنبال تکمیل فهرست‬ ‫رفته رفته و با گذشت زمان تعداد خوانندگان کیهان رو به‬ ‫شگفت انگیز آن بود كه شهبانو هم در جلسه حضور‬
‫نشریات موسسه کیهان دکتر مصباح زاده فرصت پیدا کرد‬ ‫افزایش گذاشت؛ در نتیجه وضع مالی روزنامه نیز بهبود‬ ‫داشت و با شاه‪ ،‬مشتركاً بر آن ریاست میكردند‪ .‬او بر بالای‬
‫تا یکی از آرزوهای همیشگی خود را عملی کند‪ ،‬تأسیس‬ ‫نسبی پیدا کرد‪ .‬البته با گسترش موسسه هزینهها هم بالا‬ ‫میز ناهارخوری كاخ و در سمت چپ اعلیحضرت قرار گرفته‬
‫میرفت و دکتر غالبا مجبور بود حقوق دانشگاهیاش را هم‬ ‫بود‪ .‬در حقیقت به گونهای‪ ،‬این به معنای ورود رسمی ملكه‬
‫دانشکده روزنامهنگاری‪.‬‬
‫=کیهان پس از چهل سال دوباره در دو اتاق اجارهای‬ ‫برای برجهای کیهان هزینه کند‪.‬‬ ‫به صحنه سیاست ایران بود‪.‬‬
‫اما در محل دیگری هزاران کیلومتر دورتر از خیابان‬ ‫=دکتر مصباح زاده کارکنان کیهان را اعضاى «خانواده‬ ‫جلسه‪ ،‬اندكی پس از ساعت شش بعد از ظهر آغاز شد و تا‬
‫«سرچشمه» تهران در «ریجنت استریت» لندن فعالیت خود‬ ‫ساعت دو و نیم بامداد ‪ ۸‬اكتبر به درازا كشید‪ .‬نخست‪ ،‬شاه‬
‫کیهان» مىنامید و با تمام وجود در غمها و شادیهاى‬
‫را از سر گرفت‪.‬‬ ‫آنها شریک بود‪ .‬اعضاى کیهان از بالاترین تا پایینترین رده‬ ‫سخنانی كوتاه گفت‪:‬‬
‫هروقت که نیاز به دردل با دکتر داشتند د ِر اتاق صاحب‬ ‫«اوضاع هر روز پیچیدهتر و نگران كنندهتر میشود‪ .‬به‬
‫محمدرضا حمیدی‪ -‬اوایل سالهای بحرانی دهه ‪ ٢٠‬جوانی‬ ‫موسسه به روى آنها باز بود‪ .‬دکتر در آن سالها تکیه کلامى‬ ‫همین دلیل خواستم چند وزیر كه مسئولیت سیاسی دارند‬
‫بعد از دریافت درجه دکترای حقوق از دانشگاه پاریس به‬ ‫و فرماندهان اصلی ارتش‪ ،‬اینجا گرد هم آیند‪ .‬مقصود من‬
‫داشت‪ :‬ما هیچکس را پشت در نگه نمىداریم‪.‬‬ ‫این است كه بدانیم چگونه باید اقدام كنیم؟ من چه باید‬
‫ایران بازگشت و در دانشگاه تهران سرگرم تدریس شد‪.‬‬ ‫=مراجعین کیهان در آن روزگار کوچه اتابک را که بیشتر‬ ‫بكنم؟ از تك تك شما میخواهم رك و راست‪ ،‬صریح‪ ،‬حتی‬
‫اما پس از مدتی احساس کرد تنها استادی دانشگاه برای‬ ‫ساختمانهای آن تأسیسات کیهان را در خود جا داده بود به‬ ‫با شدت و بی آنكه هیچ اندیشه پنهانی در پشت حرفهایتان‬
‫خدمت به ایران در تلاطم آن زمان کافی نیست و باید نقش‬
‫مؤثرتری در فعالیتهای سیاسی‪ ،‬فرهنگی و اجتماعی به‬ ‫عنوان کوچه کیهان میشناختند‪.‬‬ ‫باشد‪ ،‬سخن بگویید‪».‬‬
‫عهده بگیرد‪ .‬بنابراین تصمیم گرفت روزنامهاى با نام کیهان‬ ‫=کیهان در سالهای آغازین دهه ‪ ۵٠‬خورشیدی با‬ ‫آن گاه سخن را به نخست وزیر واگذاشت‪ .‬بررسی او از‬
‫منتشر کند که طبقه تحصیلکرده و روشنفکر آن زمان جای‬ ‫احتساب همکاران دفاتر کیهان در شهرستانها نزدیک به‬ ‫اوضاع‪ ،‬چندان خوش بینانه نبود‪ .‬او از همه چیز و همه‬
‫آن را خالی میدید‪ .‬نام این جوان بلندپرواز که در ایران‬ ‫‪ ٣‬هزار عضو داشت‪ .‬آخرین نشریاتی که به خانواده کیهان‬ ‫كس‪ ،‬و حتی از چند وزیر كه البته حضور نداشتند شكایت‬
‫آن روز از او به عنوان یک کارآفرین موفق نام برده میشد‬ ‫پیوستند‪ ،‬مجله پر تیراژ زن روز و کیهان هوایى بودند البته‬ ‫داشت كه «مهار اوضاع از دستشان بیرون شد»‪ ،‬و با هیجان‬
‫کیهان ورزشی‪ ،‬تنها نشریه ورزشی معتبر ایران‪ ،‬نخستین‬ ‫میافزود‪« :‬با این حال من وظیفه خود را انجام خواهم داد‪».‬‬
‫مصطفی مصباح زاده بود‪.‬‬ ‫نشریه هفتگى کیهان بود که اولین شماره آن ‪ ۶٠‬سال پیش‬ ‫تیمسار ازهاری‪ ،‬سیاست «اولویت مطلق» برقراری نظام و‬
‫دکتر مصباح زاده انتشار کیهان را در سال ‪ ١٣٢۱‬خورشیدی‬ ‫به همت دکتر صدرالدین الهى و همکارى منوچهر قره گزلو‪،‬‬ ‫اصلاحات را پیشنهاد كرد‪ .‬منوچهر آزمون پیشنهاد میكند‬
‫– ‪ ١٩۴۲‬میلادی در سه اتاق اجارهای در محله سرچشمه‬ ‫عطا بهمنش‪ ،‬مهدى درى و ابوالقاسم منصفى در چنین‬ ‫كه یك شورای انقلابی به رهبری شخص شاهنشاه تشكیل‬
‫تهران چند قدم پائینتر از مسجد سپهسالار و مجلس شورای‬ ‫شود تا «سرمشق بزرگی برای همه بشود‪ .‬باید دادگاههای‬
‫ملى شروع کرد‪ .‬او در این دفتر کوچک دو سه همکار دیگر‬ ‫روزهایى منتشر شد‪.‬‬ ‫نظامی مقررات زمان جنگ را به اجرا بگذارند‪ ،‬كسانی را كه‬
‫هم داشت‪ ،‬عبدالرحمن فرامرزی نویسنده سرشناس‪ ،‬وکیل‬ ‫=مجله زن روز که به سردبیری شادروان مجید دوامى‬ ‫میخواهند نظم و امنیت را مختل كنند و یا منفور مردم‬
‫دادگستری و نماینده بعدی مجلس شورای ملی از بندر لنگه‬ ‫هستند‪ ،‬فوراً و بیفرجام خواهی محاكمه‪ ،‬و درجا اعدام‬
‫که سردبیر روزنامه بود و به گفته دکتر مصباح زاده نام‬ ‫منتشر میشد رکورد بی سابقهای از نظر تیراژ در میان‬
‫«کیهان» پیشنهاد او بود‪ ،‬و مرحوم بهادری رئیس کارگزینی‬ ‫مجلات هفتگی آن زمان ایران که تعدادشان کم نبود بجا‬ ‫نمایند‪».‬‬
‫کیهان در سالهای پیش از انقلاب هم مسئولیت امور مالی‬ ‫گذاشت و جالب این بود که این هفتهنامه زنانه دهها هزار‬ ‫در آن لحظه‪ ،‬تیمسار مقدم اجازه خواست كه سخن آزمون‬

‫را به عهده داشت‪.‬‬ ‫خواننده مرد داشت‪.‬‬ ‫را ببرد‪ ،‬و بسیار آرام گفت‪:‬‬
‫کیهان در آغاز مانند هر موسسه نوپای دیگری با مشکلات‬ ‫=از پر طرفدارترین نشریات هفتگی موسسه کیهان که‬ ‫«اعلیحضرتا‪ .‬به گمان بنده اگر قرار شود چند نفری را‬
‫مالی روبرو بود‪ .‬اما محبوبیت روزافزون و افزایش تیراژ به‬ ‫در آن سالها پا به عرصه وجود گذاشت کیهان بچهها بود‪.‬‬ ‫بگیریم و در میدان سپه ــ كه در در دهههای پیشین جای‬
‫دو کیهانی شریف و خدمتگزار‪ ،‬شادروانان استاد بدیعی و‬ ‫اعدامها در انظار همگان بود ــ اعدام كنیم‪ ،‬عدالت حكم‬
‫دکتر و یارانش امید میداد به راه خود ادامه دهند‪.‬‬ ‫عباس یمینی شریف مدیریت و سردبیری آن را عهدهدار‬
‫میكند آقای آزمون نخستین اعدامی باشد‪».‬‬
‫و این‪ ،‬فقط یك شوخی بیجا نبود‪ .‬سكوتی دراز شد و‬
‫آنگاه شاه با لبخندی خشك سكوت را شكست‪« :‬شوخی بس‬
‫است‪ ،‬آقایان‪ .‬آقای آزمون خواهش میكنم سخنانتان را ادامه‬

‫دهید‪»...‬‬
‫حاضران یك یك تحلیل خود را از اوضاع و پیشنهادهایشان‬
‫را مطرح كردند‪ .‬كاظم ودیعی جملهای گفت كه همه را‬
‫تكان داد‪« :‬اعلیحضرتا‪ ،‬از این رویدادها به ویژه بوی نفت‬

‫میآید‪».‬‬
‫سپس حدود ساعت نه‪ ،‬پیشخدمتی همه را به صرف شام‬
‫خواند‪ .‬ناهارخوری به خاطر همان جلسه اشغال شده بود‪،‬‬
‫میزهای كوچكی در تالار انتظار كاخ گذاشته بودند‪ .‬پادشاه‬
‫و شهبانو و سایر شركت كنندگان در جلسه به آنجا رفتند‪.‬‬
‫غذای سادهای تعارف شد‪ ،‬به همراه شراب «بوردو»ی خوبی‬
‫كه شاه تقریباً به آن دست نزد‪ .‬به علت حضور پیشخدمتها‪،‬‬
‫گفتگوها معمولی بود‪ .‬در مورد مراسم آغاز سال تحصیلی‬
‫دانشگاه و استقبال گرمی كه از شاه شده بود‪ ،‬سخن‬
‫رفت‪ .‬چند تنی هم كوشیدند با شوخیهائی كه میكنند‪،‬‬
‫از سنگینی فضا بكاهند‪ ،‬كه بیهوده بود‪ .‬تیمسار مقدم و‬
‫منوچهر آزمون‪ ،‬كه هر دو پس از پیروزی انقلاب اعدام‬
‫شدند‪ ،‬به یكدیگر نگاه هم نمیكردند‪( .‬ادامه دارد)‬