Page 22 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۲۰ (دوره جديد
P. 22

‫در نقد نظریه «انقلاب بیرهبر» برای ایران؛ لزوم‬                                                                                                                   ‫صفحه‌‌‌‪‌‌۲‌‌‌۲‬شماره‌‪‌188۶‬‬
 ‫دقت تئوریک در مفهومسازی برای «انقلاب»‬                                                                                                               ‫جمعه ‪ ۲۳‬تا ‪ ۲۹‬تیرماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫انقلاب کوشیدند با چشمپوشی از خطرات انقلاب بیرهبر‪،‬‬             ‫=نتیجه انقلاب بیرهبر به صورت اتوماتیک مساوی با‬             ‫غیرخودیهای سرکش تقسیم میکند‪ .‬به همین نحو‪،‬‬
‫در عوض افکار مردم را بیش از هر چیز از ظهور خمینی‬              ‫دموکراسی پنداشته شد و انقلاب رهبری شده پیشاپیش‬             ‫مقدرات آنها نیز به زائدهای از قدرت حاکم تبدیل میشود‪.‬‬
                                                              ‫برابر با ظهور دیکتاتوری تازهای قلمداد گردید‪ .‬مروجان‬        ‫ملیت نیز با این ویژگیها میآمیزد‪ .‬در این دیدگاه‪ ،‬ملت آن‬
                               ‫دیگری بترسانند‪.‬‬                ‫ایده انقلاب کوشیدند با چشمپوشی از خطرات انقلاب‬             ‫گروهی از مردم است که برای اثبات اهداف حاکمه مفهوم‬
‫به باور من نقطه قوت نظریه انقلاب بیرهبر در مورد‬               ‫بیرهبر‪ ،‬در عوض افکار مردم را بیش از هر چیز از ظهور‬         ‫پیدا میکند و با آمیختن با قدرت حاکم‪ ،‬احساسات هویتی‬
‫ایران عمدتا به واسطه ابهام در پردازش مفهوم انقلاب میسر‬                                                                   ‫خود را در مییابد‪ .‬البته توماس هابس نیز این قدرت یا‬
‫بود‪ .‬در این نوشتار به بررسی دو مقاله که در حمایت از‬                                    ‫خمینی دیگری برسانند‪.‬‬              ‫حاکمیت مطلقه را به عنوان «سر»‪ ،‬خدمتگزار مردم (بدن)‬
‫ایده انقلاب بیرهبر نوشته شدهاند پرداخته و خواهیم دید‬          ‫=یک خیزش انقلابی بیرهبر که نتواند منجر به دگرگونی‬          ‫میدانست‪ .‬به همین دلیل اخلال در هر کدام از این پیکره‪،‬‬
‫که چگونه استدلال آنها تنها به واسطه چنین ابهامی میتواند‬       ‫بنیادین شود و از استقرار نظم جدید ناتوان باشد‪ ،‬در نهایت‬    ‫چه سر و چه بدن‪ ،‬میتواند پیکرهی حاکمیت و کل کشور و‬
                                                              ‫منجر به یک روند اصلاحات خواهد شد که بهرهبرداران‬
                             ‫قدرت داشته باشد‪.‬‬                 ‫اصلی آن نیروهایی هستند که برای چهل و چهار سال از‬                           ‫ملت را‪ ،‬از سر تا پا‪ ،‬دچار مشکل کند‪.‬‬
                                                              ‫موجودیت نظام جمهوری اسلامی به انواع گوناگون سود‬            ‫الگوی جان لاک با طرح «حق مقاومت» ملت و حق خلع‬
        ‫بررسی دو مقاله در حمایت از انقلاب بیرهبر‬              ‫جستهاند‪ .‬درواقع دستاورد چنین «انقلابی» میتواند تنها‬        ‫حکومت نالایق‪ ،‬اصلیترین چالشگر اصل حاکمیت مطلق‬
‫در مقالهای که در وبسایت «زیتون» منتشر شده[‪،]۱‬‬                 ‫پوستاندازی رژیم در درون ساختارهای موجود اقتصادی‪-‬‬           ‫بوده است‪ .‬بر اساس قراردادهای منصفانه است که مناسبات‬
‫نویسنده به مقایسه خیزش انقلابی ایران و شماری دیگر از‬          ‫اجتماعی باشد و نیروهای حیاتی نظام جنایتکار را از‬           ‫بین قوای حاکمه و مردم تعریف میشود‪ .‬مردم شهروندانی‬
‫اعتراضات در جهان همچون قیام سریلانکا در سال ‪ ۲۰۲۲‬و‬                                                                       ‫هستند که در توضیح فلسفه حیات خویش و انجام آن‬
‫بهار عربی میپردازد‪ .‬نویسنده این مقاله به قیام سریلانکا‬                    ‫بحرانی که گریبانگیر آن شده نجات دهد‪.‬‬           ‫صاحب اختیار و در عین حال مسئول هستند‪ .‬ملیت با تکیه‬
‫به عنوان یک نمونه موفق از انقلاب بیرهبر اشاره کرده و‬                                                                     ‫بر همگرایی آحاد مردم که منافع ملی دارند شکل میگیرد و‬
‫سپس تأکید میکند که هدف اصلی معترضان در سریلانکا‬               ‫حمیدرضا نیکبخش – مطمئنا هیچ واژهای بیش از‬                  ‫مظاهر خود را در آزادیهای اجتماعی و سیاسی‪ ،‬رسانههای‬
‫«استعفای رئیس جمهور» بود‪ .‬او سپس با اشاره به اینکه در‬         ‫«انقلاب» در توصیف خیزش ملی ایرانیان پس از قتل‬              ‫آزاد‪ ،‬و نهادهای جامعه مدنی نمایان میسازد‪ .‬احساس ملی‬
‫بهار عربی هدف اصلی معترضان سرنگونی رهبران و سران‬              ‫حکومتی مهسا امینی به کار نرفته است‪« .‬انقلاب مهسا»‪،‬‬         ‫بودن بر اساس شهروندی مشترک میان مردم شکل میگیرد‬
‫دولتها بود ادامه میدهد‪« :‬معترضان ایرانی نیز همین‬              ‫«انقلاب ملی ایران»‪« ،‬انقلاب زنانه» و «خیزش انقلابی‬         ‫و ُعلقههای با هم بودن را از طریق ایجاد حقوق برابر‬
‫هدف را دنبال میکنند‪ ،‬یعنی سرنگونی علی خامنهای‪ ،‬رهبر‬           ‫ایران» تنها نمونههایی از آن هستند‪ .‬تقریبا تمام صاحب‬        ‫برای همه افراد بدون در نظر گرفتن نژاد‪ ،‬عقیده‪ ،‬جنسیت‪،‬‬
‫جمهوری اسلامی‪ .‬آنها معتقدند که رهبری‪ ،‬منشأ وضعیت‬              ‫نظران بر انقلابی بودن این خیزش توافق دارند‪ .‬آنچه اما‬       ‫مذهب‪ ،‬و جایگاه اجتماعی به وجود میآورد‪ .‬شهروندان به‬
                                                              ‫محل اختلاف است چگونگی پیشبرد خیزش انقلابی است و‬            ‫مشارکت فعال در فرآیند تصمیمگیری تشویق می شوند و از‬
                        ‫اسفبار کنونی ایران است‪».‬‬                                                                         ‫این طریق مشروعیت‪ /‬حقانیت (پذیرش عمومی) حکومت‬
‫این گزاره آخر از منظر تحلیل گفتمان میتواند به صورت‬                      ‫اینکه چگونه میتوان آن را به سرانجام رساند‪.‬‬
‫دیگری نیز تفسیر شود‪ :‬منشأ مشکلات کنونی ایران بنیادهای‬         ‫از همان آغاز خیزش انقلابی‪ ،‬برخی رسانهها تمام تلاش‬                       ‫و دولت و مقامات دولتی تأمین میشود‪.‬‬
‫جمهوری اسلامی نیست بلکه «خامنهای» است! نویسنده‬                ‫خود را برای ترویج ایده «انقلاب بیرهبر» به کار بردند‪ .‬قرار‬  ‫[ادامه دارد]‬
‫سپس با تأکید بر وجه اشتراک فرضی خیزش انقلابی ایران‬            ‫بود «شهروند‪ -‬رهبر»های برساختهی برخی رسانهها انقلابی‬
‫و انقلابهای بهار عربی میخواهد به این نتیجه برسد که‬            ‫خلق کنند که از «خطاهای» انقلاب ‪ ۵۷‬به ویژه حضور‬              ‫*دکر محمود مسائلی بنیانگذار و دبیرکل افتخاری‬
‫برای انقلاب ایران نیز لزوما به رهبر نیاز نداریم‪« :‬بهار عربی‪،‬‬                                                              ‫اندیشکده بینالمللی نظریههای بدیل؛ با مقام مشورتی‬
‫بدون «رهبری» موفقیتآمیز بود (فارغ از دوران استقرار یا‬                             ‫رهبری کاریزماتیک مصون باشد‪.‬‬             ‫نزد سازمان ملل متحد؛ بنیانگذار و مدیر مرکز مطالعات‬
                                                              ‫نتیجه انقلاب بیرهبر به صورت اتوماتیک مساوی با‬
                               ‫پس از پیروزی)‪».‬‬                ‫دموکراسی پنداشته شد و انقلاب رهبری شده پیشاپیش‬                    ‫عالی حقوق بشر و توسعه دمکراتیک؛ اتاوا؛ کانادا‬
     ‫نویسنده در مقاله یادشده دچار سه خطای مهم در‬              ‫برابر با ظهور دیکتاتوری تازهای قلمداد گردید‪ .‬مروجان ایده‬
                                                                                                                          ‫‪[۱] Political unity‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۲] Government -administration‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۳] Sovereign power‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۴] Nationals – people‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۵] Appurtenance )territory including possession‬‬
                                                                                                                          ‫(‪above and under the land: the air and the seas‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۶] Social construction‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۷] Nation‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۸] Ethnic nationality – ethnic-based nation‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۹] Civic nationality‬‬
                                                                                                                          ‫(‪[۱۰] Westphalian logic )1648‬‬
                                                                                                                          ‫در فارسی به آن دولت‪-‬ملت می گویند‪[۱۱] Nation-state .‬‬
                                                                                                                          ‫اما به نظرم باید کشور‪-‬ملت نامیده شود‬
                                                                                                                          ‫‪[۱۲] Declaratory theory of the state‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۱۳] Convention on Rights and Duties of States‬‬
                                                                                                                          ‫‪adopted by the Seventh International Conference of‬‬
                                                                                                                          ‫‪American States, 1933‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۱۴] Statehood‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۱۵] Customary international law‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۱۶] The state as a person of international law‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۱۷] Customs Régime Between Germany and Austria,‬‬
                                                                                                                          ‫‪Advisory Opinion )1931(, P.C.I.J. )Ser. A/B( No. 41‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۱۸] Declaratory theory of recognition‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۱۹] Constitutive theory of recognition‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۲۰] Fragile states or failed states‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۲۱] Hobbes, T. )1668/1994(. Leviathan. Hackett‬‬
                                                                                                                          ‫‪Publishing Company‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۲۲] Locke, J. )1689/2003(. Two treaties of Govern-‬‬
                                                                                                                          ‫‪ment. Hackett Publishing Company‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۲۳] Reasonableness‬‬
                                                                                                                          ‫‪[۲۴] Political realism‬‬
   17   18   19   20   21   22   23   24   25   26   27