Page 52 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۲۰ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‪‌‌۵‌‌‌۲‬شماره‌‪‌188۶‬‬
‫جمعه ‪ ۲۳‬تا ‪ ۲۹‬تیرماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫شادی به مثابه مقاومت‪ :‬سلاحی نامتعارف علیه جمهوری اسلامی‬

‫خدانور لجهای‪ ،‬شهروند بلوچی که به دست جمهوری اسلامی در اعراضات ‪ ۴۰۱‬کشته شد و ویدئوهای رقص و شادی وی در‬ ‫=جمهوری اسلامی در تلاش بیوقفه خود موفق شده‬
‫رسانههای اجتماعی همچنان دست به دست میگردد‬ ‫مأموریت و هویت خود را حول یک فضای سیاه‪ ،‬مبهم‪ ،‬و‬
‫غمانگیز تعریف کند‪ ،‬و به این ترتیب روند بقای خود را با‬
‫که نیازی هم به سیاهه کردنش نیست‪ .‬اصل حرف اما‬ ‫منع پوشیدن رنگهای شاد و سرزنده به ویژه توسط زنان‬ ‫ریشههای تراژدی و «تروما» و آسیبهای روحی در تاریخ‬
‫ساده و کوتاه است‪ :‬جمهوری اسلامی بنا به تعریف هویتی‬ ‫و در عوض تشویق لباسهای سیاه و دیگر رنگهای تیره‪،‬‬
‫و پیشفرضهای فلسفی و ایدئولوژیک خودش اساساً و‬ ‫تا تشویق گریه و غمگساری‪ ،‬و تحمیل و تعمیق و گسترش‬ ‫فرهنگی ما گره بزند‪.‬‬
‫ماهیتاً با روشنایی‪ ،‬شادی‪ ،‬نشاط و تفریح بهخصوص در‬ ‫روح سوگواری عمومی‪ .‬جمهوری اسلامی در تلاش بیوقفه‬ ‫=آن زمان که روحالله خمینی اعلام کرد «ما هرچه داریم‬
‫حالت جمعی و عمومی آن تضاد و تقابل فعال دارد‪ .‬شاید‬ ‫خود موفق شده مأموریت و هویت خود را حول یک فضای‬ ‫از ُمح ّرم است» نه برای تبلیغ بود و نه از سر خدعه‪ ،‬حقیقت‬
‫هیچ اتفاق نمادینی طی عمر تاریک حکومت این سلسله‬ ‫سیاه‪ ،‬مبهم‪ ،‬و غمانگیز تعریف کند‪ ،‬و به این ترتیب روند‬ ‫وجودی جمهوری اسلامی را بیان میکرد‪ .‬بر خلاف هزاران‬
‫به اندازه دستگیری و زندانی کردن و حتی وادار به اعتراف‬ ‫بقای خود را با ریشههای تراژدی و «تروما» و آسیبهای‬ ‫حرفه و پیشهای که در دهههای حکومت اسلامی در ایران‬
‫تلویزیونی کردن آن شش جوانی که به آوای موزیک ویدئوی‬ ‫به خاک نشستهاند‪ ،‬شغل مداحی‪ ،‬یعنی مویهسرایی و به‬
‫فارل ویلیامز به نام «‪( »Happy‬شاد!) رقصیده بودند چشم‬ ‫روحی در تاریخ فرهنگی ما گره بزند‪.‬‬ ‫گریه آوردن مردم و هدایت آنان به خودزنی جمعی و آسیب‬
‫جهانیان را به این تقابل باز نکرده باشد‪ ،‬اگرچه ما به چشم‬ ‫خاطره تلخ بعد از ظهر گرم تابستانی در سالهای اول پس‬ ‫جسمی به خویشتن‪ ،‬بزرگرین جهش و گسرش تاریخ خود‬
‫خود دیدهایم چه تعداد از ما را به «جرم» شادی و ابراز‬ ‫از انقلاب ‪ ۵۷‬به ذهنم میرسد که حدود ‪ ۱۵‬سالم بود و با‬ ‫را در ایران تجربه کرده است‪ ،‬به موازات خطرناک خواندن‬
‫آن در خیابانها و حتی خانه و باغهای خصوصی دستگیر‬ ‫برادر کوچکم در شیراز کنار خیابان ایستاده بودیم و گپ‬ ‫دانشگاه و علوم انسانی‪ ،‬این حکومت دانشگاههایی برای‬
‫کردهاند‪ ،‬ارعاب کردهاند‪ ،‬به زندان بردهاند و حتی به قتل‬ ‫میزدیم و میخندیدیم‪ .‬ظاهرا خندهمان توجه سرنشینان‬
‫رساندهاند‪ .‬دیدهایم که در همین کمتر از یکسال گذشته‬ ‫ماشین گشت کمیته در حال عبور را به خود جلب کرد که‬ ‫تدریس مداحی به راه انداخته است‪.‬‬
‫صدها ایرانی را با شلیک به چشمانشان کور کردهاند و در‬ ‫کمی پائینتر متوقف شد و عقب برگشت تا دو تا کودک را‬ ‫=رژیم از ابراز نشاط ما تهدید میشود زیرا شاد زیستن‬
‫این میان به ویژه کودکان و مردان و زنان جوان‪ ،‬پر انرژی‬ ‫به سوال و جواب بکشد که چرا میخندند! طبیعتا پاسخ و‬ ‫ما روایت ایدئولوژیک آنها را در هم میشکند و قدرت‬
‫و زیبا را انگار عامدانه انتخاب و هدف تیرهای خشمشان‬ ‫توضیح صادقانه ما تاثیری در ذهن ماموران کمیته نداشت‪.‬‬ ‫اجتماعی و روانی آنها را تضعیف میکند‪ .‬و فراموش‬
‫قرار دادهاند‪ .‬آیا گمان میکنید حادثهای بیمفهوم بود‬ ‫از هم جدایمان کردند‪ ،‬برادر کوچکم را تنها در خیابان رها‬ ‫نکنیم‪ ،‬قدرت اجتماعی و روانی تنها قدرتی است که آنها را‬
‫که پربینندهترین ویدئوهای سالهای اخیر از صحنههای‬ ‫کرده و مرا برای یک سواری طولانی و ترسناک با ماشین‬ ‫برجای نگاه داشته‪ .‬امروز جمهوری اسلامی به دلیل ناتوانی‬
‫رقصیدن‪ ،‬آواز خواندن‪ ،‬و «شاد بودن» جوانان زیبایی بود که‬ ‫گشت بردند و در نهایت در سوی دیگر شهر‪ ،‬دور از خانه‬ ‫مدیریتی و گسرش فساد سیستمیک خود نه قدرت سیاسی‬
‫در انقلاب مهسا به قتل رسیده بودند؟ جای شگفتی نیست‬ ‫و محلهمان‪ ،‬با این اخطار ترسناک پیاده کردند که «دفعه‬ ‫دارد‪ ،‬نه قدرت دیپلماتیک و نه قدرت اقتصادی‪ .‬پایههای‬
‫که از دل مفاهیم و تجربههایی مثل نشاط‪ ،‬پایکوبی و ابراز‬ ‫بعد که ماشین کمیته رو دیدی یادت باشه‪ ،‬پوزهات رو‬ ‫تنها ستون قدرت این رژیم در «سر» و «مغز» ما ایرانیان‬
‫شادمانی فردی یا جمعی در فضاهای عمومی به مثابه ابزار‬ ‫ببند‪ ،‬موقع خنده نیست‪ .‬شماها باید یاد بگیرین که احترام‬
‫اعتراض و مخالفت با سرکوب‪ ،‬به مرور زمان نوعی سلاح‬ ‫بذارین‪ .‬کمیته رو که میبینین باید به خودتون بلرزین‪».‬‬ ‫قرار گرفته است‪.‬‬
‫غیرمتعارف اما بسیار نیرومند علیه جمهوری اسلامی پدیدار‬ ‫شادی و خنده حتی در میان کودکان برای حکومت اسلامی‬ ‫=این حرف خمینی را همه بارها شنیده ایم و به‬
‫خاطر داریم که گفت «ما برای شکم قیام نکردیم»‪ .‬اینبار‬
‫شده و در حال شکل گرفتن است‪.‬‬ ‫غیرقابل قبول بود و بایستی منکوب میشد‪.‬‬ ‫اما اتفاقا برای شکم است که قیام میکنیم‪ ،‬برای آسایش‬
‫هم تجربه‪ ،‬هم عقل‪ ،‬و هم علم حکم میکند که برای‬ ‫و آن تازه اول کار بود‪ .‬ولی فقیه در طول چهار دهه‬ ‫است‪ ،‬برای لذت‪ ،‬برای جسم‪ ،‬بدن‪ ،‬نشاط‪ ،‬شادی‪ ،‬سرور و‬
‫تضعیف و در نهایت پائین آوردن جمهوری اسلامی از مقام‬ ‫حکومت مطلقهی خود دریایی پرتلاطم از ابرهای سیاه مرگ‪،‬‬ ‫خوشحالی است‪ ،‬و برای آزادی تجربه و بیان آن شادی و‬
‫سلطه بایستی بیان‪ ،‬عمل‪ ،‬و نمایش عمومی شادی و نشاط‬ ‫ویرانی و ناامیدی را بر سر ایران گسترده که امروز نفس را از‬ ‫نشاط است که بپا خاستهایم‪ ،‬و به این مغروریم‪ .‬به ایده‬
‫را یکی از اولویتهای رفتار جمعی خود قرار دهیم‪ .‬بایستی‬ ‫جانهای پیر و جوان ربوده است‪ .‬پهنه این ویرانی تیره به‬ ‫آزادی میبالیم‪ ،‬جسم را کمارجتر از ذهن نمیشناسیم‪ ،‬غم‬
‫حدی گسترده شده که حتی اشاره به نمونههای شاخص آن‬ ‫را گرامیتر از شادی نمیانگاریم‪ ،‬و درد را پرارزشتر از لذت‬
‫این را متوجه باشیم و مردم را هم متوجه کنیم که‬ ‫هم از حوصله این مطلب فراتر میرود‪ ،‬و به حدی آشناست‬
‫نمیدانیم‪.‬‬

‫صادق رحیمی – ریشههای سنگینی از فرهنگ سوگ‬
‫و مویه عمیقاً با تارو پود هزاران ساله ایران در هم تنیده‬
‫و از همان بدو تأسیس‪ ،‬جمهوری اسلامی هم این ویژگی‬
‫جمعی را مورد تاکید و بهرهبرداری خاص قرار داد–نه به‬
‫خاطر هوش استراتژیک یا دانش اجتماعی رهبرانش‪ ،‬بلکه‬
‫به این دلیل که بخش بزرگی از جمهوری اسلامی در همان‬
‫مغارههای تاریک ناخودآگاه تاریخی ما ریشه دارد که این‬
‫خصیصه فرهنگی را نیز زاده است‪ .‬نکته آنکه جمهوری‬
‫اسلامی این ویژگی فرهنگی را از آغاز با موفقیت بسیار به‬
‫شکل یکی از پایههای اصلی ساختار اجتماعی و ایدئولوژیک‬
‫خود به کار گرفته و امروز نیز این خصیصه همچنان از‬
‫جنبههای محوری آن به شمار میرود و هنوز بخش عمدهای‬
‫از چشمانداز سیاسی و اجتماعی ایران را همین واقعیت‬

‫توضیح میدهد‪.‬‬
‫این یافتهی تازهای نیست که جمهوری اسلامی از روز اول‬
‫حضور و قدرت گرفتن خود با تعصب و خشمی آشکار نسبت‬
‫به هرگونه ابراز شادی و نشاط مخالفت کرده و علیه آن‬
‫موضع جدی گرفته است‪ .‬موضعی که بخشهای گوناگونی‬
‫از زندگی فردی و جمعی مردم را تحت تاثیر قرار داده؛‬
‫از غیرقانونی شدن رقص و موسیقی و میگساری گرفته تا‬