Page 12 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۲۸ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‌‪‌‌‌1‌۲‬شماره‌‪‌18۹4‬‬
‫جمعه ‪ 1۷‬تا ‪ ۲۳‬شهریورماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫فرماندهان نظامی طرح «نجات ملی» را آماده بازنشر‬

‫آخرین روزها‬ ‫كرده و فقط منتظر اشارهای از طرف شاه بودند‬

‫پایان‌سلطنت‌و‌‬ ‫شاه با خارج شدن از ایران دیگر هیچ برگ برندهای در دست نداشت‬

‫درگذشت‌شاه‬
‫‌(‪)۲۹‬‬

‫دكتر هوشنگ نهاوندی‬ ‫(تاریخ نشر در کیهان لندن‪ :‬از آذر ‪ ۱۳۸۳‬تا شهریور ‪ - ۱۳۸۴‬از شماره ‪ ۱۰۳۳‬تا ‪) ۱۰۷۱‬‬

‫اساس رویدادها و حوادث واقعی زندگی انسانها نوشته میشود‪.‬‬ ‫سر كلاس میرفت و هیچگاه كار تدریس را رها نكرد و بهمدد‬ ‫ترجمه فارسی كتاب «آخرین روزها‪ ،‬پایان سلطنت و درگذشت‬
‫همین سوابق دانشگاهی بود كه پس از مهاجرت به فرانسه ‪۱۷‬‬ ‫شاه» نوشته دكتر هوشنگ نهاوندی از سوی شركت كتاب در‬
‫برای نوشتن این كتاب‪ ،‬نویسنده از كمكهای بی دریغ و سخاوتمندانه‬
‫سال بهعنوان استاد در دانشگاه پاریس تدریس كرد‪.‬‬ ‫لسآنجلس منتشر شده است‪.‬‬
‫اردشیر زاهدی‪ ،‬دكتر اصلان افشار‪ ،‬شجاعالدین شفا‪ ،‬پروفسور‬ ‫نهاوندی در سالهای ‪ ۱۳۵۰‬گروه بررسی مسایل ایران را بنیان‬ ‫بهروز صوراسرافیل و مریم سیحون مترجمان این كتاب‪ ،‬بهخوبی‬
‫گذاشت به امید آنكه پیشنهادات این گروه راهگشای اصلاحاتی در‬
‫عباس صفویان و دكتر داریوش شیروانی بهرهمند بوده است‪ .‬این‬ ‫از عهده برگرداندن آن از زبان فرانسه به فارسی برآمدهاند‪.‬‬
‫ساختار آموزشی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اجتماعی و سیاسی ایران شود‪.‬‬ ‫دكتر نهاوندی در دوران سلطنت محمدرضاشاه پهلوی وزارت‬
‫شخصیتها كه در ماههای آخر سلطنت محمدرضاشاه تماس روزانه با‬ ‫نهاوندی برای جمع آوری مطالب كتاب پانصد صفحهای خود‪،‬‬ ‫آبادانی و مسكن و علوم و آموزش عالی و ریاست دانشگاههای‬
‫مختصری از حافظه معروفش و مقدار زیادی از یادداشتهای روزانه‬ ‫پهلوی و تهران را بهعهده داشت‪ .‬وی مدتی نیز رئیس دفتر‬
‫او داشتند‪ ،‬اطلاعات‪ ،‬خاطرهها و بهیادماندههای خود را در اختیار‬ ‫علیاحضرت شهبانو و چندی رئیس هیأت مدیره انجمن آثار ملی‬
‫یا شبانهاش سود جسته است‪.‬‬ ‫بود‪ .‬اما در تمام این سالها وی بیشتر با محافل روشنفكری‪ ،‬علمی‬
‫نویسنده قرار دادهاند‪.‬نویسنده ضمناً از دكتر هادی هدایتی‪ ،‬دكتر‬ ‫كتاب از آغاز تا پایان‪ ،‬سرشار است از حوادث پرهیجان و اخبار‬ ‫و دانشگاهی نشست و برخاست داشت تا با دولتیان‪ .‬نهاوندی در‬
‫دست اول كه بیشتر اوقات نویسنده شخصاً درگیر آن بوده است‬ ‫دوران ریاستش بر دانشگاههای پهلوی و تهران هفتهای چند ساعت‬
‫كاظم ودیعی و بیژن خلیلی مدیر شركت كتاب سپاسگزاری كرده‬ ‫و به همین دلیل محتوای كتاب شبیه رمانهای جذابی است كه بر‬
‫محمدرضا پهلوی‪ ،‬هنوز شاه بود‪ .‬اما در مصر‪ ،‬امید خود‬
‫است‪ .‬كتاب «آخرین روزها‪ ،‬پایان سلطنت و درگذشت شاه» دارای‬ ‫كه طرح رفتن اعلیحضرت به ایالات متحده‪ ،‬همان گونه كه‬ ‫را برای رفتن به آمریكا و قانع كردن آمریكاییان به رها كردن‬
‫مایلند انجام گیرد‪.».‬‬ ‫سیاستی كه در پیش گرفته بودند‪ ،‬و بازیافتن قدرت‪ ،‬بهكلی از‬
‫‪ ۱۵‬فصل است و با یك پینوشت كوتاه و احساسی بهپایان میرسد‪.‬‬ ‫دست داد‪ .‬از چندین سال پیش‪ ،‬نشانههای بسیاری نمودار‬
‫در ابتدا‪ ،‬زندگی شاه كمابیش آرام بود‪ .‬زوج سلطنتی بعد از‬ ‫این سیاست تازه بود‪ ،‬كه گرچه ظاهراً دولت دموكرات وقت‬
‫كیهان بخشهایی از این كتاب را با موافقت نویسنده و ناشر‪ ،‬از این‬ ‫چند روز به رباط رفتند و در كاخ دارالسلام از املاك خاندان‬ ‫آمریكا بهاجرا گذاشت‪ ،‬از مدتها پیش از آن تدوین و پرورده‬
‫سلطنتی مراكش اقامت گزیدند‪ .‬در آنجا شاه در باغ كاخ‬
‫شماره بهچاپ میرساند‪.‬‬ ‫پیادهرویهای طولانی میكرد‪ ،‬روزنامهها و مجلات بینالمللی‬ ‫شده بود‪ .‬دشمنی آمریكائیان با شاه‪ ،‬تازگی نداشت‪.‬‬
‫را بهسرعت از نظر میگذراند‪ .‬چندكتاب تازه خواند و آغاز‬ ‫شاه كه از ایران رفته بود‪ ،‬دیگر هیچ برگ برندهای در دست‬
‫فرهاد سپهبدی سفیر ایران در مراكش هم همواره به كاخ‬ ‫به فراگیری گلف‪ ،‬یكی از كمشمار ورزشهایی كه پیشتر به آن‬ ‫نداشت‪ .‬دیگر نه میتوانست بر تمام نیروهای ارتش تكیه كند‪،‬‬
‫میآمد‪ .‬بهخوبی میدانست كه دولت تازه از این كار خشنود‬ ‫نه بر بخشی از جامعه كه هوادار او باقی مانده بود‪ ،‬اما خود‬
‫نیست و اگر بختیار نتواند بر سر كار بماند و یا انقلاب پیروز‬ ‫نپرداخته بود‪ ،‬كرد‪.‬‬ ‫شاه جلو ابراز وجود و بیان خواستش را گرفته بود‪ .‬او همچنان‬
‫اردشیر زاهدی كه شاپور بختیار او را از سفارت واشنگتن‬ ‫شاه بود‪ ،‬ولی رها شده‪ ...‬حتی نمیدانست به كجا برود‪ .‬به‬
‫شود‪ ،‬این رویه برایش گران تمام خواهد شد‪.‬‬ ‫بركنار كرده بود هم مرتب به دارالسلام میآمد‪ .‬از آن پس‪ ،‬او‬ ‫هنگام اقامت در مراكش بود كه پی برد پایان سیاسیاش فرا‬
‫پرفسور صفویان‪ ،‬پزشك رسمی شاهنشاه كه به خود یك‬ ‫رسیده‪ ،‬كه دیگر نقشی برای بازی كردن ندارد و پرده نمایش‬
‫سال در پاریس مرخصی مطالعاتی داده بود‪ ،‬دو بار به دیدار‬ ‫نقش مهمی در رویدادهای زندگی شاه بازی كرد‪.‬‬
‫شاه و شهبانو آمد‪ .‬هنوز نمیدانستند كه محمدرضاشاه‬ ‫فرو افتاده است‪.‬‬
‫بهشدت بیمار است‪ .‬این رفت و آمدها بهعنوان دیدارهای‬
‫دوستانه و عادی شمرده میشد‪ .‬رفتار پزشك در مورد كارهای‬ ‫محمدرضاشاه در مراكش‬
‫هنگامی كه روز ‪ ۲۲‬ژانویه‪ ،‬بوئینگ پادشاه بر باند فرودگاه‬
‫حرفهایش محرمانه بود‪ .‬بنابراین كسی متوجه چیزی نشد‪.‬‬ ‫مراكش نشست‪ ،‬سلطان حسن دوم از او استقبال كرد‪ .‬ولی‬
‫برای پاسخگویی به درخواستهای فزاینده رسانههای‬ ‫نه تشریفات نظامی در كار بود و نه دوربینی‪ .‬حتی به‬
‫گروهی بینالمللی‪ ،‬دو پادشاه در كنار یكدیگر عكسهایی‬ ‫مطبوعات محلی سفارش شده بود كه در مورد این رویداد‬
‫در باغ كاخ گرفتند‪ .‬شاه با چند روزنامهنگار آشنا در میان‬ ‫كاملا خصوصی سر و صدا نكنند و بگذارند همه چیز محرمانه‬
‫گروه مطبوعاتیان‪ ،‬ازجمله «پیر سالینجر» خوش و بش كرد‪.‬‬
‫فقط یك مصاحبه‪ ،‬و آن هم با «دیلی تلگراف» لندن‪ ،‬یكی از‬ ‫برگذار شود‪.‬‬
‫كمشمار رسانههای غربی كه در طول بحران از او پشتیبانی‬ ‫زوج سلطنتی را در كاخ «جیران الكبیر» كه در آبادیای‬
‫كرده بود‪ ،‬انجام داد‪ .‬با یك روزنامهنگار ایرانی مقیم پاریس‪،‬‬ ‫بیرون از شهر مراكش قرار داشت و دید بسیار زیبایی بر‬
‫فریدون صاحبجمع‪ ،‬كه به او اطمینان داشت نیز ملاقاتی‬ ‫كوهسار اطلس داشت‪ ،‬جای دادند‪ .‬مكانی دور افتاده بود و‬

‫دوستانه كرد كه شرح آن بعدها بهچاپ رسید‪.‬‬ ‫حفاظت از آن آسان‪.‬‬
‫ملك حسن شاه را تشویق به نگارش خاطراتش‪ ،‬و بیان آنچه‬ ‫ملك حسن دوم به پا درمیانی اردشیر زاهدی پذیرفته بود‬
‫گذشته بود‪ ،‬از زبان خودش و برای آگاهی آیندگان كرد ــ برای‬ ‫كه شاه بهخاطر دوستیای كه در میانشان بود‪ ،‬به آنجا برود‪.‬‬
‫تاریخ‪ .‬او این پیشنهاد را پذیرفت‪ ،‬اما چون شجاعالدین شفا‬ ‫این دو مرد‪ ،‬به یكدیگر دلبستگی داشتند‪ ،‬ولی رفتار ملك‬
‫مشاور همیشگیاش در این زمینهها آنجا نبود‪ ،‬نمیدانست‬ ‫نشانهای از سپاسگزاری بود‪ .‬ایران‪ ،‬از سالها پیش به كشور‬
‫چه كند‪ .‬پادشاه مراكش به او پیشنهاد كرد كتابش را برای‬ ‫او یاریهای بسیار كرده بود‪ .‬با این حال‪ ،‬این پذیرایی موقت‬
‫چاپ به انتشارات «آلبن میشل» كه «هانری بونیه» مدیر‬ ‫و «فقط برای چند روز» بود‪ .‬مقامات مراكشی به پیرامونیان‬
‫شاه فهمانده بودند كه انتظار رفتن او را میكشند‪« :‬امیدواریم‬
‫انتشارات آن را بهخوبی میشناخت‪ ،‬بسپارد‪.‬‬
‫«بونیه» به رباط احضار و به شاه معرفی شد‪ .‬میان آن‬
‫دو مرد رابطهای اعتمادآمیز برقرار شد‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬نگارش‬
‫كتابی با عنوان«پاسخ به تاریخ» آغاز شد‪ .‬درخواست دیدار‬
‫شاه از سوی شخصیتهای ایرانی كه از انقلابی كه در راه بود‬
‫میگریختند‪ ،‬با واسطه سفیر یا رئیس كل تشریفات‪ ،‬هر روز‬
‫افزوده میشد‪ .‬اما شاه هیچ یك را نپذیرفت‪ .‬میگفت خسته‬
‫است و میخواهد اندكی خود را كنار بكشد‪ .‬ولی چند تن از‬

‫دوستان شهبانو به آنجا آمدند و او را دیدند‪ .‬شاه تقریباً‬