Page 20 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۳۱ (دوره جديد
P. 20

‫صفحه‌‌‌‪‌‌‌۲‌‌0‬شماره‌‪‌18۹۷‬‬
                                                                                                                             ‫جمعه ‪ ۷‬تا ‪ 1۳‬مهرماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫سوء استفاده از روانشناسی علیه زندانیان سیاسی‬

‫توجه برخی از روشنفکران و رهبران سیاسی مانند الکساندر‬        ‫استفادههای ددمنشانه از روانشناسی را مشروع میداند‪.‬‬          ‫= در دادگاه و محاکمات نورنبرگ ‪ ۲۰‬پزشک و روانشناس‬
‫گراهام بل‪ ،‬وینستون چرچیل‪ ،‬جان مینارد کینز هم قرار گرفت‪.‬‬     ‫بلکه منظور این است که با مراجعه به اینگونه نظریات کهن‬      ‫و ‪ ۳‬دستیار آنان که در برنامه کشتار نازیها که معلولان‬
‫در حقیقت در سالهای آخر قرن ‪ ۱۹‬تا اوایل قرن بیست‪ ،‬و‬          ‫فلسفی میتوان به درک روشنتری از سوء استفاده سیاسی‬           ‫ذهنی و جسمی را از بین میبردند و بر روی زندانیان اردوگاه‬
‫حتی تا ایام جنگ جهانی دوم این تصور پذیرفته شده بود که‬       ‫از روانشناسی برای خاموش ساختن صدای زندانیان سیاسی‬          ‫آزمایش میکردند‪ ،‬مورد محاکمه قرار گرفتند و به ارتکاب‬
‫جوامع مدرن‪ ،‬به عنوان یک موضوع سیاست‪ ،‬باید از طریق‬           ‫رسید‪ .‬نظر افلاطون در اصل این است که با اتخاذ روشهایی‬
‫اشکال مختلف‪،‬بهبودنژادبشرراارتقاءدهند‪.‬درحالیکهدر‬             ‫امکان ارتقای کیفیت جمعیت یک جامعه سالم وجود دارد‪.‬‬                            ‫جنایت علیه بشریت محکوم شدند‪.‬‬
‫ابتدا این تمایل به عنوان ترویج پرورش انتخابی آشکار شد‪ ،‬اما‬  ‫این روش توسط طبقهای از جمعیت جامعه دنبال میشود‬             ‫=جنایاتی که زیر عنوان جبر ژنتیک صورت گرفتند‪ ،‬در‬
‫در نهایت به زیربنای فکری تبعیض نژادی‪ ،‬عقیمسازی اجباری‪،‬‬      ‫که وظیفه حفاظت از جامعه سالم را دارند و اینان نگهبانانی‬    ‫دوران حکومت تمامیتخواه اتحاد جماهیر شوروی سابق با‬
                                                            ‫هستند که در آمیزش و فرزندآوری باید از مقررات سختی‬          ‫شکلی دیگر احیا شده و ادامه یافتند‪ .‬سوء استفاده سیاسی از‬
      ‫بیگانههراسی‪ ،‬و نسلکشی کمک کرد‪( .‬فاربر‪)۲۰۰۸،‬‬           ‫اطاعت نمایند‪ .‬این مقررات شامل آمیزش مردان قوی با زنان‬      ‫روانپزشکی در اتحاد جماهیر شوروی سابق از این ایدئولوژی‬
‫تا سالهای اوایل قرن بیستم‪ ،‬این به اصطلاح «علم اصلاح‬         ‫سالمی است که از آنان فرزندانی به دنیا میآیند که عهدهدار‬    ‫سرچشمه میگرفت که مخالفان رژیم کمونیستی بیمار روانی‬
‫نژادی» توانست به جنبشی فراگیر در سراسر جهان تبدیل‬           ‫نگهبانی از جامعه سالم خواهند بود (جمهور‪ ،‬کتاب پنجم‪،‬‬        ‫هستند زیرا بی هیچ دلیلی با بهترین نظام سیاسی و اجتماعی‬
‫شود و حمایت مردم عادی‪ ،‬به ویژه سفیدپوستان نژادپرست‪،‬‬         ‫‪ ۴۵۸‬تا ‪ .)۴۶۲‬در ظاهر حتی به نظر میرسد که افلاطون‬           ‫ممکن در جهان (یعنی حکومت کمونیستی) مخالفت‬
‫نخبگان اجتماعی و مقامات دولتی در کشورهای آمریکا‪ ،‬آلمان‪،‬‬     ‫ترجیح میدهد که فرزندان ضعیف وجود نداشته باشند زیرا‬         ‫میورزند! به نظر روانپزشکانی که به این نظر خدمت‬
‫ایتالیا‪ ،‬مکزیک و کانادا را نسبت به این نگرش به دست آورد‪.‬‬    ‫آنها حیات جامعه سالم و عادلانه را به خطر میاندازند‪ .‬این‬    ‫میکردند‪ ،‬علت اصلی مخالفت با کمونیسم نوعی بیماری‬
‫همه آنهابهاینباورپایبندبودندکهنژادهایپستتریوجود‬             ‫نگرش اولیه فلسفی که به سختی میتواند با معیارهای کنونی‬      ‫شیزوفرنی خفیف و کند بود که مانع از این میشد که گروهی‬
‫دارند که هرگاه با نژاد برتر آمیزش پیدا کنند‪ ،‬حیات انسانی‬    ‫حیات اجتماعی و قوانین حقوق بشری سازگاری داشته باشد‪،‬‬        ‫از مردم به درک صحیح از مزایای نظام کمونیستی نائل شوند!‬
‫سالم بهمخاطرهمیافتد‪.‬بنابراینجبرژنتیکواقعیتیاستکه‬            ‫فرضیههایی را مطرح ساخت که در قرون ‪ ۱۸‬و ‪ ۱۹‬موجبات‬           ‫=در دوران «انقلاب فرهنگی» جمهوری خلق چین در‬
‫باید مورد توجه قرار گیرد‪ .‬این نهضت علمی‪ -‬فلسفی داروینی‬      ‫ظهور دیدگاههای شبهعلمی اصلاح نژادی و یا نژادپرستی به‬       ‫فاصله سالهای ‪ ۱۹۶۶‬تا ‪ ۱۹۷۶‬سوء استفاده از روانشناسی‬
‫اجتماعی‪ ،‬با برگزاری اولین کنگره بینالمللی اصلاح نژاد در‬                                                                ‫برای سرکوب مخالفان بدون وقفه ادامه داشت‪ .‬این روشها‬
‫لندن در سال ‪ ۱۹۱۲‬به اوج پذیرش آکادمیک رسید‪ .‬دو کنگره‬                               ‫ظاهر علمی را باعث گردید‪.‬‬            ‫در چین و در روسیه امروز نیز ادامه دارند‪ .‬جمهوری اسلامی‬
‫بینالمللی دیگر در سالهای ‪ ۱۹۲۱‬و ‪ ۱۹۳۲‬در آمریکا باعث‬         ‫فرانسیس گالتون معمار این نظریه شبهعلمی بود که پارهای‬       ‫هم در سرکوب مخالفان خود‪ ،‬با «نگاه به شرق» از روشها و‬
‫شد تا هیچگونه تردیدی درباره پیشفرضهای به اصطلاح‬             ‫از ژنها نسبت به دیگران برتر یا سالم و یا قویترند‪ .‬هرگاه‬
‫علمی اصلاح نژادی باقی نماند‪ .‬این علم نوین نژادپرستانه‬       ‫این برتری که از قابلیت و یا عدم توانایی با محیط سرچشمه‬                        ‫تجربه دوستان خود آموخته است‪.‬‬
‫با به چالش کشیدن پایههای بنیادین فلسفه لیبرال درباره‬        ‫میگیرد‪ ،‬نادیده انگاشته شود‪ ،‬نسل انسان به خطر میافتد‪.‬‬
‫برابری همه انسانها‪ ،‬توانست راه را برای سیاستگذاریهای‬        ‫اینگونه نظریههای داروینی اجتماعی که پیشتر توسط هربرت‬       ‫محمود مسائلی – شاید نامآشناترین قربانی شکنجه در‬
‫برتریطلبانهایهموارکندکهمدعیبودندمیتوانراهانقراض‬             ‫اسپنسر توسعه یافته بود‪ ،‬دستمایه باورهای شبهعلمی قرار‬       ‫جمهوری اسلامی‪ ،‬بهنام محجوبی است که در نتیجه اعزام او‬
                                                            ‫گرفت که گالتون آنها را در کتاب «پژوهشهایی در مورد‬          ‫به بیمارستان روانی‪ ،‬جان خویش را از دست داد‪ .‬اما اخیرا‬
                          ‫اجتماعی را مسدود نمود‪.‬‬            ‫قابلیت طبیعی انسانی و توسعه آن» معرفی کرد‪ .‬با ابداع‬        ‫ویدیویی در فضای عمومی به اشتراک گذاشته شده که‬
         ‫تمامیتخواهی و سرکوب از طریق روانپزشکی‬              ‫عبارت «علم اصلاح نژاد»‪ ،‬گالتون این موضوع را مطرح‬           ‫لایههای عمیقتری از سوء استفاده از روانشناسی برای اعتراف‬
‫ظهور ایدئولوژی راستگرای ناسیونالی سوسیالیسم موسوم به‬        ‫ساخت که از دوران باستان فلاسفه و همچنین سیاستگذاران‬        ‫گرفتن از زندانیان سیاسی و یا خاموش ساختن صدای معترضان‬
‫«نازیسم» در آلمان از اینگونه فرضیات برتری نژادی بیشترین‬     ‫به اهمیت اصلاح نژاد باور داشته و روشهایی را برای پیشبرد‬    ‫را آشکار میسازد‪ .‬در مصاحبه با شکنجهشدگان‪ ،‬آنها توضیح‬
‫بهره را گرفت‪ .‬در آلمان نازی همان شبهعلم اصلاح نژاد که‬       ‫آن به کار گرفتهاند‪ .‬شورای بزرگان اسپارتها‪ ،‬به عنوان مثال‪،‬‬  ‫میدهند که با اعزام قهرآمیز زندانیان سیاسی به درمانگاههای‬
‫ماهیتی شدیدا تبعیض نژادی داشت در خدمت مهندسی‬                ‫کودکان را مورد آزمایش و بررسی بدنی و ذهنی قرار میدادند‬     ‫روانی چه جنایتهای شنیعی در مورد آنها انجام گرفته است‪.‬‬
‫اجتماعی قرار گرفت و ترجمان خاصی از آن به وجود آمد‬           ‫تا بدانند که آیا ادامه حیات آنها به مصلحت جامعه است یا‬     ‫پرسشهایی که در این ارتباط به ذهن کنکاشگر خطور‬
‫که به عنوان یک علم کاربردی ساخته شده بر اساس قوانین‬         ‫نه‪ .‬این نگرش شبهعلمی که به سرعت در سراسر جهان انتشار‬       ‫میکند اینست که آیا اینگونه جنایات ددمنشانه امری حدوثی‬
‫ژنتیک‪ ]۱[،‬برای بهبود سلامت مردم با نژاد آریایی آلمانی‬       ‫یافت‪ ،‬با تکیه بر ضرورت انتخاب شایسهترینها‪ ،‬حتی مورد‬        ‫ناشی از تصمیمات بازجویان است یا اینکه از سیاستهای‬
‫ضروری به حساب میآمد‪ .‬به نظر رهبران نازی و‬                                                                              ‫کلی نظام اسلامی سرچشمه میگیرد؟ آیا اینگونه جنایات‬
                                                                                                                       ‫روشی واحد از سوی همه نظامهای تمامیتخواه‪ ،‬اعم از‬
                                                                                                                       ‫چپ مارکسیستی و راستگرای فاشیستی نیست؟ اگر اینگونه‬
                                                                                                                       ‫اقداماتوحشیانهحکومتجنایتاست‪،‬مسئولیتهایناشی‬
                                                                                                                       ‫از این جنایات چیست؟ این نوشتار با مرور کوتاه ریشههای‬
                                                                                                                       ‫فلسفی این پدیده شوم و غیرانسانی و استفاده از آن در رژیم‬
                                                                                                                       ‫فاشیستی آلمان در دوران جنگ جهانی دوم و رژیم کمونیستی‬
                                                                                                                       ‫اتحاد جماهیر شوروی سابق‪ ،‬توضیح میدهد که آزمایشهای‬
                                                                                                                       ‫قهرآمیز داروها و دیگر سوء استفادههای روانشناسانه نه‬
                                                                                                                       ‫فقط مصداق کامل شکنجه‪ ،‬بلکه نوع مشخصی از جنایت‬
                                                                                                                       ‫علیه بشریت به موجب مقاولهنامه رم اساسنامه دادگاه کیفری‬

                                                                                                                                               ‫بینالمللی به شمار میرود‪.‬‬
                                                                                                                                                 ‫پیشزمینههایفلسفی‬
                                                                                                                       ‫توجه به موضوعات ذهنی و روانشناسانه مردم‪ ،‬و برقراری‬
                                                                                                                       ‫تمایزاتمیانافرادبراساساینگونهویژگیهاریشههایعمیقی‬
                                                                                                                       ‫در اندیشه فلسفی سیاسی دارد‪ .‬افلاطون در کتاب «جمهور»‬
                                                                                                                       ‫سنگ بنای نظریهای را بنیاد نهاد که میتواند پیشزمینههای‬
                                                                                                                       ‫سوء استفاده از روانشناسی برای مقاصد سیاسی را توضیح‬
                                                                                                                       ‫دهد‪ .‬البته این بیانیه به آن معنی نیست که افلاطون اینگونه‬
   15   16   17   18   19   20   21   22   23   24   25