Page 12 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۴۱ (دوره جديد
P. 12
صفحه1۲شماره1۹0۷
جمعه 1۷تا ۲۳آذرماه 140۲خورشیدی
«نگاهی از درون به جنبش چپ ایران» ()۲
مسافرتبهچینللگفتوگوبانمایندگانسازمانجوانانحزبكمونیست
پرویز نیكخواه پس از مسافرت به ایران ،اوضاع را «انقلابی» تشخیص نداد درحالی كه ما همچنان
بازنشر طرفدار انقلاب مسلحانه بودیم
(تاریخ نشر در کیهان لندن :از مهر تا آذر ماه - ۱38۴از شماره ۱۰۷۵تا )۱۰8۲
حمید شوكت كنفدراسیون جهانی دانشجویان ایرانی و سازمان انقلابی كه از ائتلاف آن با حزب توده به
وجود آمد در سوق دادن مبارزه سیاسی به مسیر مبارزه چریكی و اقدام مسلحانه علیه رژیم
چهره روستای ایران را تغییر داده .میدانیم كه بعدها آمد و در پیشین ایران نقش مؤثر داشتند .حمید شوكت ،از فعالان كنفدراسیون ،در سالهای اخیر به
مصاحبه با رسانههای گروهی همین حرفها را زد. تدوین تاریخ شفاهی كنفدراسیون همت گماشته و چند كتاب زیر عنوان «نگاهی از درون به
= این را می دانیم .آنچه اساسی است دریافت این نكته جنبش چپ ایران» انتشار داده كه آخرین آنها گفتگو با محسن رضوانی است.
است كه پی ببریم نیكخواه كی به این ارزیابیها رسیده بود .او در این كتاب ،گفتنیهای بسیار از كم و كیف فعالیتهای پنهان و ارتباطات كنفدراسیون و
ادعا كرده است پس از محاكمه و در جریان گذراندن دوران
محكومیتاش در زندان به این نتیجه گیریها رسیده است. سازمان انقلابی بهصورت گفت و شنود بین شوكت و رضوانی بازگو شده است.
اما اگر گفته های تو را پیرامون تغییرمواضعش بپذیریم، خوانندگان عزیز و پژوهندگان تاریخ معاصر ایران را به مطالعه این كتاب كه بخشهایی از آن
اظهاراتش پیرامون اوضاع ایران در دادگاه دیگر چه معنایی
برای درج در صفحه خاطرات و تاریخ برگزیده شده است دعوت میكنیم.
پیدامیكند؟ گزیده كتاب را از مأموریت پرویز نیكخواه و عزیمت وی به تهران میآغازیم« .گروه
-قطعا میدانم كه پیش از دستگیری نیز اعتقادی به مبارزه نیكخواه» پس از حادثه تیراندازی به محمدرضاشاه در كاخ مرمر (۲۱فروردین ) ۱3۴۴به عنوان
متهم اصلی شناخته شد .پرویز نیكخواه و تعدادی دیگر از افراد تیم او بازداشت و محاكمه
مسلحانه به عنوان راه انقلاب ایران نداشت. شدند .نیكخواه پس از آن كه قسمتی از دوران محكومیت خود را در زندان گذراند آزاد شد و
چون به تحولات ناشی از «انقلاب سفید» در جامعه ایران عقیده پیدا كرده بود مانند كورش
= دو نكته را دقیق كنیم .یكی این كه احتمال دارد لاشایی تصمیم به همكاری برای پیشبرد این برنامه گرفت .او در سازمان رادیو تلویزیون ملی
نیكخواه به این ارزیابی رسیده باشد كه دست زدن به مبارزه ایران مشغول كار شد و پس از انقلاب اسلامی در شمار نخستین كسانی بود كه اعدام شدند.
مسلحانه در ایران خشت برآب زدن است .تا اینجا جز ادعای
تو و نامهای كه به آن اشاره كردی دلیل دیگری در دست انجام رفرم ارضی دست زدن به مبارزه مسلحانه معنایی ندارد. = یعنی نیكخواه پیش از آن كه دستگیر و محاكمه شود
نداریم .اما این هنوز به آن معنا نیست كه دست از انقلاب -حرف ما این بود كه رهبری حزب توده در آلمان شرقی معتقد بود جامعه ایران تغییركرده و دست زدن به مبارزه
شسته باشد .میشود مدافع انقلاب ،اما مخالف مبارزه كنگر خورده و لنگر انداخته .میگفتیم آنها از پراتیك انقلابی
مسلحانه بود .این كه اصلاحات شاه چهره جامعه ایران را دست شستهاند .تا این جا هنوز مسأله چین و نظریه راه مسلحانهبیمعناست؟
تغییر داده و به این دلیل باید مخالف مبارزه مسلحانه بود، محاصره شهرها ازطریق دهات و اعتقاد به انقلاب دهقانی -نیكخواه در تابستان ۱۳۴۲به ایران بازگشت و مدتی بعد
داستانی جداگانه است و برزمینه استواری بنا نشده است. درمیان نبود .هسته اصلی اختلاف ما با كمیته مركزی حزب نظراتش را پیرامون اوضاع سیاسی و مسایلی كه دربرابر ما قرار
میتوان از چنین واقعیتی به نتایجی بس گوناگون رسید .آن توده بی عملی آنها بود .حرف این بودكه باید به ایران بازگشت داشت برایم فرستاد .اصلا سند مصوبه در كنفرانس اول سازمان
چه دراین باره از نیكخواه برجای مانده است یكسره به دوره و درعرصه اصلی نبرد به مبارزه پرداخت .نیكخواه و یارانش به انقلابی كه در آذر ۱۳۴۳در تیرانا ،پایتخت آلبانی ،برگذار شد
پس از محكومیت و زندان بر میگردد .راوی این روایت در همین جهت به ایران بازگشتند و با پوشش طبیعی و گرفتن نوشته گروه نیكخواه است كه آن را با تغییراتی به تصویب
میان ما نیست و روایت تو ازاین داستان اگر قرار باشد مورد شغل رسمی به زندگی در آنجا پرداختند .كارعمده آنها تا پیش رساندیم و به عنوان اساس كار پذیرفتیم .دراین سند هیچ
قبول قرارگیرد،هنوزمحتاجبهاستدلالواسنادبیشتریاست. از دستگیری كوشش برای تماس با گروهها و محافل چپ ایران
-وقتی ما شعار «مردم ایران مسلح شوید» را پیش كشیدیم، و بررسی اوضاع جامعه ایران بود .نیكخواه درنامهای به من صحبتی از ضرورت كار چریكی درمیان نیست.
گمان میكردیم مردم نمیدانندراه نجاتشان مبارزه مسلحانه نوشت برای شناخت جامعه ایران نباید همه چیز را از صفر
است و این را خطای حزب توده می دانستیم .نیكخواه نیز شروع كرد .در ایران كسانی هستند كه محیط را میشناسند و = این گزارش را درچه زمینهای تغییر دادید و چرا؟
باید با آنها رابطه برقرار كرد .او درهمان نامه اشاره كرده بود -در این گزارش اشاره شده بود كه نیروی عمده انقلاب در
با این نظریه به ایران رفت و متوجه شد چنین نیست كه در آن شرایط دست زدن به مبارزه مسلحانه دیوانگی است. شهرها متمركز است و صحنه وسیع مبارزه در روستاست.
بدون اتصال دقیق مبارزات شهر و روستا پیروزی انقلاب
= این نامه چه زمانی به دست تورسید؟ غیرممكن است .به دنبال تقسیم اراضی ،در میان دهقانان
-پس ازتشكیل كنفرانس تداركاتی برای تشكیل سازمان قشر بندی جدیدی شروع شده و نمیتوان از آنان به عنوان
انقلابی كه در اردیبهشت ۱۳۴۳در مونیخ برگذار شد .در این طبقه واحدی سخن گفت .پیروزی انقلاب تنها با تشكیل
كنفرانس مهدی خانبابا تهرانی ،كوروش لاشایی ،بیژن حكمت، جبههای كه استخوان بندی آن را اتحاد كارگران و دهقانان
هوشنگ ثریا پور ،عطاحسن آقایی كشكولی ،منوچهر بوذری،
خسروصفایی،حسینقاضی،حمیدمدنی،پرویزنعمان،حسن تشكیل دهد میسر خواهد بود.
زاده كه نام كوچكش را فراموش كردهام و من شركت داشتیم.
= این كه نعل به نعل حرف چینی هاست .اگر نیكخواه
= اما در سند مصوب كنفرانس آلبانی صحبت از مبارزه بر این گمان بود كه رفرمهای شاه تاثیر بخشیده است ،دیگر
مسلحانه در میان است .آیا این نظر نیكخواه و رفقایتان
در ایران است یا فقط بازگوكننده نظرات شركت كنندگان انقلاب در روستاها چه معنایی داشت؟
-وقتی نیكخواه به ایران بازگشت نه دوره چریكی دیده
دركنفرانس دوم سازمان انقلابی؟ بود و نه حرف كار چریكی درمیان بود .حرف این بود كه در
-ما تمایلی نداشتیم حرفهای او را دراین زمینه كه شرایط ایران سرو صدایی است و باید به این صدا پیوست .باید رفت
ایران تغییر كرده است بپذیریم .او معتقد بود رفرمهای شاه و نیروی چپ را متشكل كرد .البته این نظریه نیز وجود داشت
كه راه نجات ایران دست زدن به مبارزه مسلحانه است.
= اما میگویی نیكخواه به این باور رسیده بود كه با
