Page 12 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۴۵ (دوره جديد
P. 12
صفحه1۲شماره1۹11
جمعه ۲۲تا ۲۸دیماه 140۲خورشیدی
«نگاهی از درون به جنبش چپ ایران» ()۶
تشكیل نخستین كنفرانس سازمان انقلابی دانشجویان ایران در آلبانی
بازنشر دكتر كشاورز میخواست خود را رهبر سازمان انقلابی وانمود كند و
این با خلق و خوی ما تطابق نداشت
(تاریخ نشر در کیهان لندن :از مهر تا آذر ماه - ۱۳۸۴از شماره ۱۰۷۵تا )۱۰۸۲
حمید شوكت كنفدراسیون جهانی دانشجویان ایرانی و سازمان انقلابی كه از ائتلاف آن با حزب توده به
وجود آمد در سوق دادن مبارزه سیاسی به مسیر مبارزه چریكی و اقدام مسلحانه علیه رژیم
به پاریس. پیشین ایران نقش مؤثر داشتند .حمید شوكت ،از فعالان كنفدراسیون ،در سالهای اخیر به
=چرا با گذرنامه خودت نرفتی؟ تدوین تاریخ شفاهی كنفدراسیون همت گماشته و چند كتاب زیر عنوان «نگاهی از درون به
ـ چنین امكانی وجود نداشت .میترسیدم اگر با گذرنامه
واقعی سفر كنم بهخاطر حادثه كاخ مرمر در مقصد جنبش چپ ایران» انتشار داده كه آخرین آنها گفتگو با محسن رضوانی است.
بازداشت شوم .سفر با نام و گذرنامه جعلی این خطر را در این كتاب ،گفتنیهای بسیار از كم و كیف فعالیتهای پنهان و ارتباطات كنفدراسیون و
مرتفع میكرد .در پاریس با رفقایم در آلمان و انگلیس تماس
گرفتم و برگذاری نخستین كنفرانس سازمان انقلابی در سازمان انقلابی بهصورت گفت و شنود بین شوكت و رضوانی بازگو شده است.
خوانندگان عزیز و پژوهندگان تاریخ معاصر ایران را به مطالعه این كتاب كه بخشهایی از آن
آلبانی را تدارك دیدیم.
برای درج در صفحه خاطرات و تاریخ برگزیده شده است دعوت میكنیم.
در آلبانی گزیده كتاب را از مأموریت پرویز نیكخواه و عزیمت وی به تهران میآغازیم« .گروه
=چگونه به آلبانی رفتید؟ نیكخواه» پس از حادثه تیراندازی به محمدرضاشاه در كاخ مرمر (۲۱فروردین ) ۱۳۴۴به عنوان
ـ رفتیم به رم و از آنجا با هواپیما به تیرانا ،پایتخت آلبانی. متهم اصلی شناخته شد .پرویز نیكخواه و تعدادی دیگر از افراد تیم او بازداشت و محاكمه
برای این كه مبادا شك پلیس ایتالیا برانگیخته شود ،در شدند .نیكخواه پس از آن كه قسمتی از دوران محكومیت خود را در زندان گذراند آزاد شد و
نوبتهای مختلف رفتیم .در تیرانا میهمان حزب كار آلبانی چون به تحولات ناشی از «انقلاب سفید» در جامعه ایران عقیده پیدا كرده بود مانند كورش
بودیم و ما را به قصر احمد زوخو ،پادشاه آلبانی بردند لاشایی تصمیم به همكاری برای پیشبرد این برنامه گرفت .او در سازمان رادیو تلویزیون ملی
كه پس از روی كار آمدن كمونیستها در اختیار حزب قرار ایران مشغول كار شد و پس از انقلاب اسلامی در شمار نخستین كسانی بود كه اعدام شدند.
داشت .آنجا چند خدمتكار و آشپز و مستخدم از ما پذیرایی
آبتان با كشاورز در یك جوی نخواهد رفت. محسن رضوانی ــ كشاورز ایرادهای ما را میپذیرفت.
میكردند. ـ كشاورز نكات مثبتی داشت .او هم رهبری حزب توده بر همین اساس بود كه به او گفتم اگر با نظرات و عقاید
=با رهبران آلبانی هم ملاقات كردید؟ را میشناخت و هم از آنها انتقاد میكرد .این هر دو برای سیاسی ما موافق است ،میتواند در كنفرانس سازمان كه
ـ با رمزی عالیا ،معاون انور خوجه و از اعضای دفتر سیاسی ما از اهمیت خاصی برخوردار بود؛ هرچند بر سر شیوه این قرار است بهزودی تشكیل شود شركت كند .او از این دعوت
حزب كه بعدها رئیس جمهوری آلبانی شد ملاقات كردیم. برخورد به او انتقاد داشتیم .كشاورز معتقد بود ما مبارزه استقبال كرد و گفت میتواند شرایطی را فراهم آورد تا
خاطرم هست میگفت دنبال الگوبرداری از كشورهای با حزب توده را تازه شروع كردهایم و شناخت چندانی از
دیگر یا تجربیات احزاب كمونیست نباشیم .حتی اشاره آنها نداریم .حال آن كه او سالها در این راه تجربه آموخته و كنفرانس در آلبانی برگذار شود.
كرد كه كتاب خواندن زیاد نیز چقدر میتواند لطمه بزند. به شناختی همهجانبه رسیده است .در مقابل این استدلال
میگفت در دوران جنگ پارتیزانی علیه فاشیسم فقط در حمید شوكت ــ پس پیشنهاد تشكیل نخستین كنفرانس
یك دیدار با انورخوجه ،رهبر حزب ،ماركسیست شده است حرف چندانی نداشتم.
و اضافه كرد« :چون زبان خارجی نمیدانستم و كتابهای علاوه بر این ،میگفت با شوروی مخالف است و به سازمان انقلابی در آلبانی از او بود.
ماركسیستی نیز خیلی كم ترجمه شده بودند ،بهندرت با چین و آلبانی اعتقاد دارد و با ما همفكر و عقیده است .او ـ همین طور است .گفتم باید با رفقایم در اروپا مشورت
ادبیات ماركسیستی آشنایی داشتم .یك بار از رفیقی كه به بهگفته خود از این كه جوانانی پیدا شدهاند كه میخواهند كنم .در بازگشت به آلمان این مطلب را با كورش (لاشایی) و
تیرانا میرفت خواستم برایم كتابی بیاورد .وقتی كتاب را با روحیه انقلابی در مقابل دستگاه رهبری حزب توده قد چند نفر دیگر از رفقا در میان گذاشتم و همه با آن موافقت
آورد ،با ولع خاصی یكی پس از دیگری آن را خواندیم. علم كنند خوشحال بود .میگفت در صدد است خاطراتش را
كردند.
بنویسد و آن را برای چاپ در اختیار ما قرار دهد.
= اما چرا در آلبانی؟
= الجزایر را كی ترك كردی؟
ـ بهخاطر رعایت اصول پنهانكاری بهتر بود كنفرانس را در
ـ پس از كودتای بومدین .یك روز صبح از خواب بیدار غرب برگذار كنیم.
شدم و دیدم خیابانها پر از تانك است .با این همه تا چند
روز بعد مقاومت وجود داشت و مردم در مقابل كودتاگران =نظر مهدی خانبابا تهرانی چه بود؟
دست به تظاهرات میزدند .من و كشاورز نیز در اعتراض ـ مهدی در آن تاریخ برای كار در بخش فارسی رادیو پكن
به كودتا ،با تمام مخاطراتی كه ممكن بود به همراه داشته
به چین رفته بود.
باشد ،شركت كردیم.
خاطرم هست در جریان درگیریهایی كه بین كودتاگران =هنوز برایم روشن نیست چرا كشاورز را به كنفرانس
و مردم پیش آمد ،خبرنگاری جلو چشمان من مورد اصابت
گلوله قرار گرفت و او را از صحنه خارج كردم .تا آمبولانس دعوت كردید .با توضیحاتی كه پیرامون شخصیت و نظراتش
برسد خون زیادی از دست داد و گمان میكنم كشته شد.
دادی چنین دعوتی بیمعنا بود .میخواهم بدانم آیا
اگر اشتباه نكنم خبرنگار نشریه تایم بود.
با سقوط بنبلا دیگر آشكار بود كه میبایست الجزایر را دعوتش به كنگره از این بابت بود كه امكان تشكیل آن را
ترك كنم .بهویژه آن كه حضورم در آنجا بهخاطر گذرنامه
بود كه آن نیز منتفی شده بود .پس با گذرنامهای جعلی كه در آلبانی فراهم میآورد؟
از اروپا برایم فرستاده بودند ،الجزایر را ترك كردم و آمدم ـ برای جلب او به سازمان انقلابی شور و شوق داشتیم
و برخوردی كه در كنفرانس پیش آمد قابل پیشبینی نبود.
بعدها در مورد فروتن ،قاسمی و سغایی نیز كه از حزب
توده جدا شدند و به ما پیوستند همین وضعیت پیش آمد.
نسبت به پیوستن آنها به سازمان انقلابی نیز در آغاز با
صمیمیت و شور و شوق برخورد كردیم.
= در مورد آنها ماجرا بهگونهای دیگر بود .اگر حرفهایت
را درست فهمیده باشم از همانآغاز كار روشن بود كه
