Page 13 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۴۵ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‪‌‌‌‌1‌3‬شماره‌‪1۹11‬‬ ‫تنظیم قطعنامه و مصوبه گذشت و چیزی از تیرانا ندیدیم‪.‬‬ ‫نویسنده كتاب معلوم نبود كیست‪ ،‬چون جلد آن را‬
‫جمعه ‪ 1۲‬تا پنجشنبه ‪ 1۸‬ژانویه ‪۲0۲4‬‬ ‫گاهی شبها بعضی از رهبران حزب كار آلبانی به دیدن‬ ‫كنده بودند‪ .‬خلاصه مدتی بعد یكی از كادرهای بالای حزب‬
‫ما میآمدند و در محیط گرم و رفیقانه بحث و گفتگو‬ ‫كه برای سركشی به منطقه ما آمده بود آن كتاب را دید و‬
‫كشكولی را به آن منطقه فرستادیم‪ .‬ایرج در گفتگوهایش با‬ ‫میكردیم‪ .‬آنها روی مسأله استقلال فكری و توجه به شرایط‬ ‫گفت این كتاب «انقلاب پیگیر»‪ ،‬نوشته تروتسكی است‪ ،‬چرا‬
‫تو شرح مفصل این ماجرا را بازگو كرده است‪.‬‬
‫مشخص ایران بسیار تأكید میكردند‪.‬‬ ‫آن را میخوانید؟»‬
‫=هیچگاه با خسروخان ملاقات كرده بودی؟‬
‫ـ در جریان همان سفر اول به مونیخ برای شركت در‬ ‫=پس از پایان كنفرانس در آلبانی چه كردید؟‬ ‫=از این حرفها چه نتیجهای میگرفت؟‬
‫كنفرانس تداركاتی سازمان انقلابی با خسروخان ملاقات‬
‫كردم‪ .‬او در جریان این ملاقات از اهمیت نیروهای عشایر‬ ‫ـ با پایان كار كنفرانس‪ ،‬چنان كه اشاره كردم‪ ،‬بازگشت‬ ‫ـ میگفت‪« :‬هرچه بود ما با خواندن یا نخواندن پیروز‬
‫حرف زد و در عین حال یادآور شد جبهه ملی بدون همكاری‬ ‫رفقا به ایران در دستور كار قرار داشت‪ .‬همچنین قرا رشد با‬ ‫شدیم و این چندان اهمیت ندارد‪ ».‬شاید میخواست‬
‫با نیروهای چپ كاری از پیش نخواهد برد‪ .‬او این نظرش‬ ‫انتشار نشریه توده‪ ،‬مبارزه نظری با كمیته مركزی حزب توده‬ ‫سربسته بگوید آن قدر دنبال مائو نباشید و دگم درست‬
‫را تا آخرین دیدارمان در سالهای پس از انقلاب كه در‬ ‫ایران را پیش ببریم و گروهی را نیز برای فرا گرفتن آموزشهای‬ ‫نكنید‪ .‬بهنظرم آدم متواضع و واقعبینی میآمد‪ .‬در قید و بند‬
‫اردوی عشایر رخ داد‪ ،‬همچنان حفظ كرده بود‪ .‬خسروخان‬ ‫نظامی و تئوریك به جمهوری تودهای چین بفرستیم‪ .‬ایرج‬ ‫اصول خشك و جامد نبود‪ .‬او را سالها بعد در سفر دیگری‬
‫در ملاقاتی كه با او در مونیخ داشتم خود را بهنوعی رهبر‬ ‫كشكولی و كورش لاشایی به چگونگی این سفر و تجربیاتی‬ ‫به آلبانی باز ملاقات كردم‪ .‬در این ملاقات وزیر امور خارجه‬
‫جبهه ملی میدانست و روی این نكته كه روزگاری در زمان‬ ‫كه جمعآوری شد در گفتگوهایشان با تو اشاره كردهاند و‬ ‫آلبانی كه اسمش بهار بود نیز شركت داشت‪ .‬بهار برایم‬
‫نخست وزیری مصدق‪ ،‬سخنگوی كمیسیون نفت در مجلس‬ ‫تعریف كرد كه اجدادش ایرانیالاصل هستند و پدرش از‬
‫از آن میگذرم‪.‬‬
‫شورای ملی بود‪ ،‬تكیه میكرد‪.‬‬ ‫ایران به آلبانی آمده است‪.‬‬
‫ملاقات بعدی ما مدتی بعد در پاریس صورت گرفت‪.‬‬
‫=چرا رفته بود آلبانی؟‬
‫تصویری از تظاهرات کنفدراسیون در لندن‬
‫محسن رضوانی‪،‬حسن رسولی‪،‬حمید عنایت‪،‬منوچهر ثابتیان و محسن رسولی در این عکس دیده میشوند‪.‬‬ ‫ـ شاید از بدبختی‪ ،‬مثل ما كه آمدهایم اینجا‪.‬‬
‫= اما آلبانی كه جای رفتن و ماندن نبود‪.‬‬
‫خسروخان از طریق فیروز فولادی كه هم با او دوست بود‬ ‫شورش جنوب‬
‫هم با ما روابط صمیمانه داشت‪ ،‬اظهار تمایل كرده بود با من‬ ‫ـ نمی دانم‪ ،‬شاید برای تجارت رفته بود‪.‬‬
‫=در بازگشت این گروه از چین‪ ،‬عطا و ایرج كشكولی‬
‫ملاقاتی داشته باشد‪.‬‬ ‫=در كنفرانس چه كسانی شركت داشتند؟‬
‫مخفیانه به ایران رفتند تا در مبارزه مسلحانهای كه در‬ ‫ـ بیژن چهرازی‪ ،‬كورش لاشایی‪ ،‬هـ‪ .‬ق‪ ،.‬علی صادقی‪ ،‬بیژن‬
‫=این ملاقات در كجا صورت گرفت‬ ‫حكمت‪ ،‬خسرو صفایی‪ ،‬سیروس نهاوندی‪ ،‬منوچهر بوذری‪،‬‬
‫منطقه فارس بهرهبری بهمن قشقایی جریان داشت و به‬ ‫من و فریدون كشاورز‪ .‬پزشكی از شهر كلن در آلمان نیز در‬
‫ـ در رستوران ماكسیم پاریس‪ .‬این دومین بار بود كه‬
‫خسروخان را میدیدم‪ .‬پیش از این با او در مونیخ ملاقات‬ ‫شورش جنوب شهرت یافت‪ ،‬شركت كنند‪ .‬هدف شما از این‬ ‫كنفرانس شركت داشت كه نامش را بهخاطر ندارم‪.‬‬
‫كرده بودم‪ .‬شنیده بودم مدتی است وضع مالیش خوب‬
‫نیست‪ ،‬اما ملاقات در ماكسیم كه یكی از گرانترین رستورانها‬ ‫اقدام چه بود؟‬ ‫=مسایل كنفرانس چه بود؟‬
‫بود‪ ،‬حكایت از وضعیتی دیگر داشت‪ .‬شاید هم جز این‬ ‫ـ اولین كوشش ما برای سازماندهی مبارزه مسلحانه در‬ ‫ـ استحكام بخشیدن به موقعیت سازمان در خارج و تدارك‬
‫بود و او در تنگنای مالی قرار داشت‪ .‬آنچه مسلم است‬ ‫ایران‪ ،‬شركت در شورشی بود كه در سالهای ‪ ۴۵‬ــ ‪۱۳۴۴‬‬ ‫سیاسی و عملی بازگشت به ایران‪ .‬در همین ارتباط‪ ،‬تدوین‬
‫او همواره مایل بود نشان دهد از موقعیت مالی خوبی‬ ‫در فارس در اوج خود قرار داشت و رژیم برای سركوب آن‪،‬‬ ‫مشی عمومی سازمان در دستور كار كنفرانس قرار داشت‪.‬‬
‫برخوردار است‪ .‬خسروخان در همین ملاقات با اشارهای غیر‬ ‫‪۴۰‬هزار سرباز را به آن منطقه اعزام كرد‪ .‬رهبری این شورش‬ ‫نظراتی كه نیكخواه و یارانش در این زمینه تنظیم كرده‬
‫مستقیم به وضع مالی خود گفت‪« :‬من فرش میبرم به مصر‬ ‫با بهمن قشقایی‪ ،‬خواهرزاده خسروخان قشقایی بود كه در‬
‫آبان ‪ ،۱۳۴۵‬چند ماه پس از دستگیریش‪ .‬تیرباران شد‪ .‬او‬ ‫بودند به دست ما رسیده بود و پایه این كار قرار گرفت‪.‬‬
‫و میفروشم‪».‬‬ ‫برای رهبری این شورش تحصیل در انگلستان را رها كرده و‬ ‫خاطرم هست كه سند مصوب كنگره پیرامون ارزیابی از‬
‫به میان ایل بازگشته بود‪ .‬ما با آگاهی از این امر‪ ،‬عطا و ایرج‬ ‫اوضاع ایران و وظایف كمونیستها‪ ،‬نظرات گروه نیكخواه‬
‫بود كه در ایران تنظیم شده بود و با تغییراتی در كنفرانس‬
‫سازمان انقلابی در آلبانی بهتصویب رسید‪ .‬همچنین كشاورز‬
‫نیز سندی بر پایه سابقه حزب توده و جنبش كارگری تهیه‬
‫كرده بود كه خطوط كلی آن را قبلا در ملاقاتی كه با هم‬
‫در الجزایر داشتیم در اختیارم قرار داده بود‪ .‬او بعدها آن را‬
‫با تغییراتی با عنوان «من متهم میكنم‪ ،»...‬بهصورت كتاب‬

‫چاپ كرد‪.‬‬

‫=نظر شما راجع به گزارش كشاورز چه بود؟‬

‫ـ متأسفانه علیرغم آنچه با هم در الجزایر صحبت كرده‬
‫بودیم‪ ،‬نوشتهاش پر از حملات شخصی و خصوصی به‬

‫رهبران حزب توده بود‪.‬‬

‫=آیا به همین علت با عضویت او در هیأت اجرائیه‬

‫سازمان انقلابی مخالفت كردید؟‬
‫ـ این یكی از دلایل ما بود‪ .‬او چون تدارك برگذاری‬
‫كنفرانس را در آلبانی دیده بود‪ ،‬نزد رفقای حزب كار آن‬
‫كشور بهنوعی خود را رهبر سازمان معرفی كرده بود و این‬
‫با خلق و خوی ما كه به كار جمعی اعتقاد داشتیم‪ ،‬تطابق‬
‫نداشت‪ .‬اما نكته دیگر مسأله تبدیل شدن به انقلابیون‬
‫حرفهای بود كه با روحیات كشاورز جور درنمیآمد‪ .‬حرف ما‬
‫این بود كه اعضای هیأت اجرائیه میبایست دستكم برای یك‬
‫سال كارهای خود را كنار بگذارند و بهعنوان انقلابی حرفهای‬

‫مبارزه كنند‪ .‬كشاورز این معیار را نمیپذیرفت‪.‬‬

‫= كنفرانس چقدر طول كشید؟‬

‫ـ یك هفته طول كشید و در پایان من‪ ،‬كورش لاشایی‪،‬‬
‫بیژن چهرازی و بیژن حكمت بهعنوان اعضای هیأت اجرائیه‬
‫سازمان انتخاب شدیم‪ .‬تمام این مدت به بحث و گفتگو و‬