Page 13 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۴۶ (دوره جديد
P. 13
صفحه13شماره1۹1۲ عضو هیأت اجرائیه كمیته مركزی حزب توده و سغایی عضو ضربهای بر اعتبار آن حزب بهشمار میرفت .این
جمعه 1۹تا پنجشنبه ۲۵ژانویه ۲0۲4 مشاور كمیته مركزی و از اعضای هیأت اجرائیه سازمان
افسری حزب بود .حضور آنها در كنفرانس معنای پر اهمیت اقدام چگونه طراحی شد؟
ـ این خط آنها بود كه حاكمیت پیدا كرد .ما نظراتشان را دیگری نیز داشت .فروتن و سغایی بهنوعی نماینده تمام ـ من از ماجرا با خبر بودم ،اما سازماندهی آن بر عهده
در این زمینه با تردیدها و تبصرههایی پذیرفتیم. رفقایی بودند كه در شرق زندگی میكردند و امكان خروج حوزه سازمانی ما در شهر كلن بود .منوچهر بوذری این كار
=چرا؟ از اردوگاه شوروی و اعلام نارضایی از حزب توده را نداشتند.
پیام پر شور پولاددژ به كنفرانس كه نشانه پیوستن واحد را سازماندهی كرد.
ـ چون برای كنفرانس ،تدارك تئوریك ندیده بودیم و مسأله حزب توده در پراگ به سازمان انقلابی بود ،ضربه دیگری به
ما بازگشت به ایران بود. كمیته مركزی و باقیمانده دستگاه رهبری آن حزب شمرده =چگونه پی بردید آنها قصد دارند آلمان شرقی را ترك
=اما این آمادگی را داشتید تا آن نظرات را بپذیرید. میشد. كنند؟
عنوان سازمان انقلابی حزب توده برای این تشكیلات جدید، چندی بعد با پیوستن قاسمی ،عضو پر نفوذ كمیته مركزی ـ از طریق حسنزاده كه روزگاری افسر شهربانی و عضو
انتخابی پر معنا بود .شما با حزب توده نبودید ،اما خود را حزب توده به سازمان انقلابی ،روندی كه با شورش چند سازمان افسری حزب توده بود .حسنزاده با جدایی از
جریان انقلابی آن میدانستید كه وظیفه احیای حزب را بر جوان انقلابی در برابر دستگاه رهبری حزب آغاز شده بود، حزب توده و پیوستن به ما ،در جلسه تداركاتی مونیخ كه
به تشكیل سازمان انقلابی انجامید شركت داشت .او در شهر
عهده دارد. به انتهای خود نزدیك شد. آخن آلمان زندگی میكرد و بهخاطر سابقهای كه داشت،
ـ این یكی از مسایل مورد اختلاف ما در كنفرانس بود .ما هنوز ارتباطاتش را با برخی از اعضای حزب توده حفظ كرده
=رفتار فروتن و سغایی در كنفرانس چگونه بود؟ بود .ما از طریق او با خبر شدیم كه در رهبری حزب توده
در فكر ایجاد حزب طبقه كارگر ایران بودیم. اختلافاتی جدی بروز كرده است .پولاددژ نیز پیش از تماس با
=این ادعا بهحكم اسناد سازمان انقلابی درست نیست. ـ از همان آغاز كار تنشهایی پیش آمد .آنها خود را رهبران ما به سرهنگ نوایی در چین خبر داده بود كه رهبران حزب
شما تا مدتها پس از كنفرانس لییژ نیز از ضرورت احیای حزب و شاید بهنوعی رهبران ما میدانستند. توده اختلافاتی جدی با هم پیدا كردهاند .مهدی خانبابا
حزب طبقه كارگر در ایران سخن میگفتید .حتی در اعلامیه تهرانی كه آن روزها در بخش فارسی رادیو پكن كار میكرد
اخراج قاسمی ،فروتن و سغایی نیز كه یك سال بعد در =حق داشتند .شما خود را سازمان انقلابی حزب توده بهخاطر دوستی و تماسی كه با سرهنگ نوایی داشت از این
آذرماه ۱۳۴۵انتشار یافت صحبت از احیای حزب طبقه
كارگر ایران كردهاید .روشن است كه این انتخاب فراتر خوانده بودید و پارهای از آن تشكیلات میدانستید. ماجرا با خبر شده بود.
از یك بحث آكادمیك بود .تأكید بر ضرورت ایجاد حزب ـ ما رهبری حزب توده را رد كرده بودیم .هر كس میآمد
طبقه كارگر به معنای نفی حزب توده و بالمآل نفی قاسمی، باید افكار قدیمی را دور میریخت و آدم جدیدی میشد. =فرار آنها چگونه سازماندهی شد؟
فروتن و سغایی بهعنوان رهروان طبقه كارگر بود .حال آن
كه نظریه احیای حزب طبقه كارگر به گذشته آنان حقانیت =اگر چنین بود چرا فروتن را به عضویت در هیأت ـ بچههای ما در شهر آخن با حوزه سازمانی در كلن تماس
گرفتند و آنها دو نفر از اعضای سازمان بهنامهای سمیعی و
بزرگ علوی رهنما را یكی دو بار به آلمان شرقی فرستادند تا در تماس با
قاسمی ،فروتن و سغایی طرح فرارشان را برنامهریزی كنند.
میبخشید .اگر حزب توده از همان آغاز ــ چنان كه بعدها اجرائیه انتخاب كردید؟ سمیعی و رهنما در سفری به آلمان شرقی گذرنامههایشان را
ادعا كردید ــ حزبی خرده بورژوایی بود ،آن وقت تكلیف ـ فروتن آدم كمی نبود .او در كنفرانس پیرامون نقشی در اختیار فروتن و سغایی قرار دادند و آنها با تغییر عكس
هر سه آنها روشن بود .حال آن كه پذیرش گذشته كارگری كه در ماجرای فرار رهبران حزب توده از زندان در سال گذرنامهها به غرب آمدند .سمیعی و رهنما كه راهی برای
آن حزب به آنان موقعیتی ممتاز میبخشید .موقعیتی كه ۱۳۲۷ایفا كرده بود ،توضیحاتی داد كه همه تحت تأثیر خروج نداشتند خود را به پلیس آلمان شرقی معرفی كردند و
در آن بریدن از دستگاه رهبری حزب توده و پیوستن به قرار گرفتند .سغایی نیز بهعنوان عضو سابق هیأت اجرائیه مدتها زندانی شدند .از خودگذشتگی آنها كار كوچكی نبود.
سازمان انقلابی ،نشانه تداوم و پافشاری آنان بر آمال و سازمان افسری مورد احترام ما بود .هر چه كمیته مركزی قاسمی نیز یك ماه بعد موفق شد با كسب اجازه رسمی از
حزب توده بدنام و بیاعتبار بود ،سازمان افسری حتی در مقامات آلمان شرقی آن كشور را همراه با همسر و فرزندانش
افكار پرولتری بهشمار میآمد. میان كسانی كه تودهای نبودند از وجهه و ارزش خاصی ترك كند .همه این ماجرا ،كه بیشباهت به داستانهای پلیسی
ـ اختلافات ما در كنفرانس نیز آشكار بود .ما در پی برخوردار بود .فروتن و سغایی هر دو اعتقاد داشتند كه و جاسوسی نبود ،به قدرت سازمان انقلابی افزود و بر اعتبار
سازماندهی جریان نوینی بودیم كه اعضای حزب توده نیز پایه حزب توده در ایران دارای قدرت است و حزب همچنان
میتوانستند در آن عضویت داشته باشند بهشرط آن كه حزب توده لطمه وارد آورد.
طبقه كارگر ایران را نمایندگی میكند.
افكارشان را نوسازی كنند. =روایت فروتن از ماجرای فرار خود و سغایی بهگونهای
=مسأله نوسازی افكار مربوط به این دوره نیست. =شماهم چنین اعتقادی داشتید؟
دیگر است .او با اشاره به رهنما و سمیعی و استفاده از
این اصطلاح پس از «انقلاب عظیم فرهنگی پرولتاریایی ـ ما چنین اعتقادی نداشتیم.
چین» باب شد و ذهنیت معینی را با خود به همراه گذرنامه یكی از آنها میگوید سغایی با گذرنامه خود به
=پس چرا میخواستید حزب توده را احیا كنید؟
پلیس آلمان شرقی رجوع میكند و تحت این عنوان كه
میخواهد گذرنامهاش را در آلمان غربی تمدید كند اجازه
خروج میگیرد .او و سغایی اواخر سال ۱۹۶۵بهفاصله یك
روز آلمان شرقی را ترك میكنند .قاسمی مدتی بعد هنگامی
كه مورد آزار حزب سوسیالیست متحد آلمان شرقی قرار
گرفته بود از آن كشور اخراج میشود.
ـ من از جزئیات امر بیخبرم .همین قدر میدانم كه رهنما
و سمیعی بهخاطر شركت در ماجرای فرار آنها مدتی در
آلمان شرقی زندانی بودند .فروتن و سغایی شبی كه كنفرانس
دوم سازمان انقلابی در آذرماه ۱۳۴۴تشكیل شد به محل
كنفرانس رسیدند.
=در شهر لییژ در بلژیك.
ـ در دهكدهای نزدیك لییژ .محل كنفرانس را همان رفقای
فرانسوی كه برنامه سفر مرا به الجزایر تدارك دیده بودند،
قبلا فراهم كردند.
=آیا پیرامون شركت فروتن و سغایی در كنفرانس
بهتوافق رسیده بودید؟
ـ ما فقط پیرامون فرار آنها در هیأت اجرائیه گفتگو كرده و
به توافق رسیده بودیم .البته شركت آنها در كنفرانس نهتنها
با مانعی روبرو نبود ،بلكه باعث خشنودی همه بود .فروتن
