کاوه اردلان – در اوایل سال ۲۰۲۴ با انتشارمقاله روزنامه تایمز، شایعاتی در مورد بازگشت شاهزاده رضا پهلوی، فرزند ارشد محمدرضاشاه فقید، به ایران طنین انداخت. این شایعات به سرعت پیامدها و انتظارات گسترده‌ای را در میان جوانان ایران ایجاد کرد. هدف از این نوشتار، بررسی تأثیرات احتمالی بازگشت شاهزاده رضا پهلوی به عنوان یک نماینده از خانواده پهلوی بر جوانان ایران است. اما پیش از آن، گریزی خواهم داشت به یک مورد تحقیقی که بی‌ارتباط با موضوع نیست.
در سال ۲۰۲۳، تحقیقات مختلفی از جمله رتبه‌بندی کلی بهترین کشورها توسط US News و رتبه‌بندی تأثیرگذارترین کشورها از نظرسنجی جهانی با بیش از هفده هزار نفر انجام شد. این تحقیقات بر اساس چگونگی دیدگاه نخبگان آگاه، افرادی با تحصیلات دانشگاهی و فعالیت مستمر در زمینه اخبار و رویدادهای جهانی، صورت گرفته است. در این مقاله، به بررسی رتبه‌بندی کلی بهترین کشورها و تأثیرگذارترین کشورها در سال ۲۰۲۳ می‌پردازم.
US News رتبه‌بندی سالانه کشورهای مختلف را با پنج ویژگی خاص مرتبط می‌داند:
۱- رهبری
۲- ارتباط با جهان
۳- فرهنگ تأثیرگذار
۴- سیاست تأثیرگذار
۵- اتحادهای بین‌المللی قوی
کشورهایی که در سال ۲۰۲۳ در صدر این رتبه‌بندی قرار گرفتند عبارتند از کانادا، استرالیا و سوئد که با شاخص‌های زیر تعریف شده‌اند:
کانادا
این کشور با اتصال گسترده به سایر نقاط جهان از طریق مهاجرت و همچنین فرهنگ تأثیرگذار و رهبری پیشرو در مسائل محیط زیستی و اجتماعی، به عنوان یکی از بهترین کشورها در سال ۲۰۲۳ شناخته شد.
استرالیا
این کشور با اتصال مؤثر به سایر نقاط جهان از طریق تجارت و گردشگری، رهبری در مسائل آموزشی و تأثیرگذاری سیاسی در منطقه آسیا و اقیانوسیه، جزو بهترین کشورهای سال ۲۰۲۳ بود.
سوئد
این کشور نیز با فرهنگ تأثیرگذار در زمینه‌های هنر و فرهنگ، رهبری در سازمان‌های بین‌المللی و تأثیرگذاری سیاسی در مسائل حقوق بشر و دموکراسی، به عنوان یکی از کشورهای برتر سال ۲۰۲۳ معرفی شد.
شاید بتوان به جرأت گفت که در این رتبه‌بندی، آنچه رکن اصلی را در میان پنج ویژگی یادشده تشکیل می‌دهد، ویژگی «رهبری و مدیریت» است.
حال اگر از این مورد تحقیقی عبور کنیم و نگاهی به انقلابات صورت گرفته در جهان بیاندازیم، درمی‌یابیم که در هر یک از آن انقلابات نیز همواره این «رهبری» بوده که نقش کلیدی را در پیشبرد و پیامدی که هر یک از آن انقلابات داشته‌اند، ایفاء کرده است. به دیگر زبان، این نوع رهبری در یک انقلاب است که تاثیر تعیین‌کننده‌ی خود را در چگونگی سمت و سوی آن انقلاب و نتایج حاصل از آن می‌گذارد.
در انقلابات این رهبران سیاسی هستند که به عنوان نمایندگان اقشار معترض مردم عمل می‌کنند. آنها همه تلاش خود را به کار می‌برند تا به اهداف سیاسی خود برای اصلاح و یا تغییر نظام حاکم نائل آیند.
اکنون می‌پردازم به اینکه چرا شاهزاده رضا پهلوی برای رهبری ملت ایران بهترین و بدون اغراق تنها گزینه است.
عدم رضایت از وضعیت کنونی
یکی از دلایل ممکن برای استقبال جوانان ایران از بازگشت شاهزاده رضا پهلوی، عدم رضایت از وضعیت کنونی کشور است. بیشتر جوانان ایران از وضعیت کنونی کشور خود ناراضی‌اند و در شرایط حاضر و با وجود مشکلات عدیده از جمله بیکاری، گرانی و تورم، اعتیاد و هزاران مشکل دیگر، آینده روشنی برای خود متصور نیستند. آنان ممکن است امیدوار باشند که بازگشت شاهزاده رضا پهلوی نقطه پایانی بر این شرایط تیره و تار زندگی آنان خواهد بود.
نوستالژی و ایده‌آل‌های سابق
یکی از دلایل احتمالی که جذابیت بازگشت شاهزاده رضا پهلوی را در میان جوانان ایران بالا می‌برد، نوستالژی و ایده‌آل‌های سابق است. برخی جوانان ایران ممکن است ایده‌آل‌ها و تصورات مثبتی از دوران پیش از انقلاب ۵۷ داشته باشند و بازگشت یکی از اعضای خانواده پهلوی را زمینه‌ساز بازگشت به ریل ترقی تلقی نمایند. این ایده‌آل‌ها ممکن است شامل مواردی مانند آزادی‌های فردی و عقیدتی، رشد اقتصادی، فرصت‌های شغلی بیشتر و دوستی با جهان آزاد باشد. مواردی که در دوران شاه فقید تجربه شده‌اند.
امید به تغییرات
دلیل دیگری که ممکن است جوانان ایران از بازگشت شاهزاده رضا پهلوی استقبال کنند، امید به تغییرات است. آنها که خواهان تغییرات بنیادی در جامعه هستند، ممکن است امیدوار باشند که بازگشت شاهزاده رضا پهلوی، زمینه این تغییرات بنیادی را فراهم خواهد ساخت و به رفع مشکلات موجود در تمامی حوزه‌ها، اعم از سیاسی (سیاست داخلی و خارجی)، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خواهد انجامید.
آنها شاید امیدوار باشند که این اتفاق باعث افزایش امید و انگیزه در آنان خواهد شد و آنها را در تلاش برای رسیدن به اهداف و آرمان‌هایشان تشویق خواهد کرد. از نظر آنها شاید این اتفاق همزمان با اینکه اعتماد به نفس و اعتماد به دولت آینده را در آنها تقویت خواهد کرد، آنان را به شرکت فعال در فرآیندهای سیاسی و اجتماعی کشور ترغیب خواهد نمود.
همانگونه که اشاره شد، بازگشت شاهزاده رضا پهلوی به عنوان یک نماینده از خانواده پهلوی ممکن است زمینه تغییرات بزرگ فرهنگی را نیز فراهم آورد. بدین معنی که این اتفاق می‌تواند منجر به شکل گرفتن برنامه‌ها و فعالیت‌های فرهنگی با هدف تقویت ارتباط بین فرهنگ ایران و فرهنگ دیگر کشورها شود. همچنین ممکن است این بازگشت انگیزه همبستگی در میان جوانان ایران را افزایش داده و آنها را به فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی بیشتری تشویق نماید.
نتیجه
بازگشت شاهزاده رضا پهلوی به عنوان یک نماینده از خانواده پهلوی به ایران می‌تواند پیامدهای مثبت گسترده‌ای به همراه داشته باشد که تاثیر مستقیم آن بر زندگی حال و آینده جوانان کشور خواهد بود. با اینهمه، آنچه بازگشت شاهزاده رضا پهلوی و اثرات آن بر جامعه جوان ایران را تعیین خواهد نمود، زمان و شرایط عینی و چگونگی نقشی است که ایشان در رهبری تحولات سیاسی پیش رو به عهده خواهند گرفت.
*کاوه اردلان دانش‌آموخته و کارشناس رشته‌های شهرسازی و اقتصاد و ساکن کالیفرنیا است.
