حاشیه‌نگاری جشنواره فیلم برلین: تماشاگران، آن سوی پرده سینما

آزاده کریمی؛ علی اشتیاق- همیشه جشنواره‌ها با فیلم‌هایی که نمایش می‌دهند قابل بررسی و ارزیابی نیستند. گاهی وقت‌ها باید روی دوربین را به سمت تماشاگران چرخاند تا تصویر روشنی از ابعاد و عظمت یک جشنواره بتوان ارائه داد. خیل عظیم علاقمندان به جشنواره فیلم برلین، شور و شوق و تلاش مخاطبان برای حضور در این جشنواره ستودنی است و حکایت از موفقیت آن دارد.

هر کس که کمترین آشنایی با پایتخت کشور آلمان داشته باشد از آرایش شهر با مجموعه‌های سینمایی کم نظیرش مطلع است. در هر منطقه و حتی شاید خیابانی در برلین یک یا چند مجموعه سینمایی یا سینماهای کوچک وجود دارد که فیلم های روز و یا فیلم‌های کلاسیک جهان را با کیفیت‌ خوب به نمایش می‌گذارند.

این ویژگی رؤیایی برای شیفتگان سینما، برلین را شهری جدایی‌ناپذیر از سینما می‌کند چنان که برگزاری جشنواره  ۱۰ روزه برلیناله، مهر تاییدی بر این ادعاست. علاوه بر خبرنگاران، مهمانان خارجی و سینماگران، ماه فوریه برای مردم عادی هم یادآور هنر سینماست. با اندک گردشی در شهر، با صفوف طویل مردم در مقابل سینماها روبرو می شوید. علاقمندانی که ساعت‌ها پیش از شروع فیلم، در سرما و برف و باد منتظر ایستاده‌اند تا بتوانند با وجود شلوغی، جای مناسبی برای نشستن در سالن سینما به دست بیاورند، و تازه شاید وقتی نوبت به آنها رسید، دیگر بلیطی وجود نداشته باشد.

چنین حجم بالای تقاضایی با احتساب کسانی که از قبل از طریق اینترنت بلیت جشنواره را خریداری کرده‌اند، حیرت‌انگیز است. این در حالیست که برگزارکنندگان جشنواره فیلم برلین هر سال تلاش می‌کنند خدمات بهتری به دوستداران سینما ارائه دهند. چنان که امسال مسئولان برلیناله اعلام کردند سیصد و بیست و پنج هزار بلیت برلیناله فروخته شده و چهارصد و نود هزار از فیلم‌های امسال دیدن خواهند کرد.

امسال علاوه بر کاخ جشنواره، بنا بر اعلام سایت جشنواره برلین، بیش از ۳۰ مجموعه سینمایی و مرکز فرهنگی دیگر میزبان ۴۰۰ فیلم برلیناله هستند. بیشتر این مجموعه‌های سینمایی دست کم دارای چهار سالن نمایش با گنجایش ۳۰۰ صندلی

هستند.

اما با این وجود باز شاهد افرادی هستیم که تابلوی”خریدار بلیت” را به دست گرفته‌اند به امید اینکه کسی که از قبل بلیت تهیه کرده، به دلیلی، از تماشای فیلم چشم پوشیده و یا بلیت اضافه داشته باشد. تماشاگران  پیر و جوان نمی‌شناسند و اتفاقا بیشتر کسانی که در صف‌ها هستند میان‌سال و یا حتا مسن هستند. این‌ها معمولا آدم‌هایی هستند که ارزیابی‌های روشن نسبت به فیلم‌های جشنواره دارند و فیلم‌های خوب و دیدنی را بو می‌کشند. اطلاعات این افراد از فیلم‌ها، کارگردان‌ها و بازیگران‌شان بسیار دقیق و حتا قابل استناد است!

تماشاگران برلیناله فقط به ساکنان شهر برلین محدود نمی‌شود و شمار بسیاری از آنها بار سفر بسته و به پایتخت آلمان آمده‌اند. برای آنهایی که محل اقامت و هتلی دارند، شرایط آسان‌تر و راحت‌تر است اما تعدادی هم هستند که در مرکز خرید  «پستدامر پلاتز» یا همان «میدان پُتسدام» اقامت گزیده و شب‌ها را همان جا می‌خوابند. در فاصله چند قدمی کاخ جشنواره این علاقمندان به سینما را می‌شود دید پس از پایان روز در کیسه‌‌های خواب می خزند تا دوباره صبح شود و به سالن‌های گرم و نرم سینما بروند و فیلم ببینند. متأسفانه آنها میل و رغبتی به قرار گرفتن در مقابل دوربین ما نداشتند و حتا چمدان و کوله پشتی‌شان را هم از جلوی دوربین کنار بردند.

حضور پررنگ دوستدارانِ سینما به تماشای فیلم‌های جشنواره محدود نمی‌شود و عده‌ای به عشق گرفتن «سلفی» با ستارگان سینما و بازیگران محبوب‌شان یا تکمیل کلکسیون امضاهای‌شان به مراکز برگزاری جشنواره می‌آیند و با همین عشق از صبح زود پشت میله‌هایی که آنها را از  فرش قرمز جدا می‌کند می‌ایستند. سوز سرما و یا برف و بارانی که گاهی بر سرشان می‌بارد، آنها را ناامید نمی‌کند. بعضی حتا چهارپایه‌ای هم با خود می‌آورند تا از ایستادن طولانی کمی خستگی در کنند. این عاشقان ستارگان و چهره‌ای مشهور حتی زاویه‌ دوربین‌های تلویزیونی،  جهت ورود ماشین‌های اسکورت و ساعت احتمالی حضور چهره‌ها را می‌دانند.

شاید برای ما ایرانی‌ها، عشق فیلم بودن چندان عجیب و دور از ذهن نباشد چرا که خیلی از ما نیز در صف‌های طولانی جشنواره نیم‌بند و محدود و پر از سانسور «فجر»، خودمان را با خواندن روزنامه و مجله سرگرم کردیم و دنبال بلیت در بازار سیاه گشتیم ولی دیگر این خاطرات به ندرت تکرار می‌شوند و صف‌های انتظار کوتاه و کوتاه‌تر. حالا از نزدیک شاهد جشنواره‌ای چون برلیناله بودن با همه ابعاد و شکوه و جلال‌اش، خاطرات قدیمی را با احساسی سرشار از اندوه همراه می‌کند.