Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و هفتم ـ شماره ۲۹۰ (دوره جديد

P. 12

‫صفحه ‪ - Page 12 - 1۲‬شماره ‪1۷56‬‬
‫جمعه ‪ ۱4‬تا پنجشنبه‪ 20‬آذرماه ‪۱۳99‬خورشیدی‬

‫«انجمن فرهنگی ایران و دانمارک» از قدیمیترین انجمنهای فرهنگی‬ ‫دو قرن فراز و نشیب مطبوعات در‬
‫ایرانیان در اروپا در گفتگو با دکتر فریدون وهمن‬ ‫ایران (‪)198‬‬

‫این انقلاب جلب شود‪ .‬این امر در دیگر‬ ‫بفهمند و بدانند در این کتابها چه‬ ‫احمد‌احـرار‬ ‫( کیهان لندن شماره ‪) 13۷9‬‬
‫دانشگاههای اروپا و تا حدی آمریکا نیز‬ ‫آمده‪ .‬دستنوشتههایی که دانمارکیها‬
‫پروفسور فریدون وهمن‬ ‫جمعآوری کردند آثار بسیار گرانبهایی‬ ‫=دانشمندان دانمارکی‪،‬‬ ‫ستارۀ ایران غیور بود‪ .‬در موقع نهضت‬ ‫از رخدادهای مطبوعاتی در این ایام‬
‫دیده میشود‪.‬‬ ‫است که اکنون در کتابخانهی سلطنتی‬ ‫آلمانی و انگلیسی در قرن‬ ‫جمهوریخواهی که از طرف رئیسالوزراء‬ ‫درگذشت حسین صبا مدیر «ستاره‬
‫بودند نیز عضویت انجمن را پذیرفتند‪.‬‬ ‫البته علاقه نسبت به ادبیات و‬ ‫دانمارک نگهداری میشود‪ .‬با کشف‬ ‫‪ 19‬موفق شدند به تدریج‬ ‫وقت سردار سپه تأیید میشد تابع‬ ‫ایران» بود که بهاحترام وی تمام‬
‫زبانهای امروز ایران هنوز وجود دارد‬ ‫این زبانها دانشمندان توانستند به‬ ‫صداهای الفبای پهلوی و‬ ‫عاطفۀکینهجوئیوعاطفۀشخصینشد‬
‫=آن زمان برنامههای شما بیشتر‬ ‫و انستیتوی ایرانشناسی دانشگاه‬ ‫آداب و رسوم‪ ،‬اعتقادات و آیینهای‬ ‫اوستایی را کشف کنند‬ ‫که برخلاف سردار سپه جانب مخالف‬ ‫روزنامهها یک روز تعطیل کردند‪.‬‬
‫کپنهاگ امروزه نیز در این امر فعال‬ ‫دین زرتشتی تا حد زیادی پی ببرند‪.‬‬ ‫و آنها را بفهمند و بدانند‬ ‫را بگیرد بلکه از طرفداران پر و پا قرص‬ ‫سلیمان بهبودی که از سوی‬
‫به دانمارکی بود یا به فارسی؟‬ ‫این مجموعه تماماً در سال ‪۱940‬‬ ‫در این کتابها چه آمده‪.‬‬ ‫تغییر رژیم و با سردار سپه همراه بود و‬ ‫سردار سپه بهعیادت صبا رفته بود در‬
‫است و دانشجویانی دارد‪.‬‬ ‫عکسبرداری شد و در‪ ۱2‬جلد بزرگ‬ ‫دستنوشتههایی که‬ ‫در میزان (مهر)‪ ۱۳0۳‬که هنوز موضوع‬ ‫یادداشتهای روزانۀ خود مینویسد‬
‫‪-‬تمام به دانمارکی و انگلیسی بودند‬ ‫=چه شد که در زمان رضا شاه‬ ‫دانمارکیها جمعآوری‬ ‫جمهوریخواهی فرو نکشیده بود به‬ ‫«فرمودند از میرزا حسین خان صبا‪،‬‬
‫ساختن راهآهن ایران بر عهده‬ ‫و نفیس به چاپ رسید‪.‬‬ ‫کردند آثار بسیار گرانبهایی‬ ‫سکته مرد و روزنامۀ او را به اعتصامزاده‬ ‫مدیر ستارۀ ایران احوالپرسی کنم‪.‬‬
‫زیرا چنانکه گفتم قبل و بعد از انقلاب‬ ‫در اینجا باید از شخص دیگری‬ ‫استکهاکنوندرکتابخانهی‬ ‫خانمش اظهار داشت قادر به تکلم‬
‫کشور دانمارک قرار گرفت؟‬ ‫به نام «کارستن نیبو» نام ببرم که‬ ‫سلطنتی دانمارک نگهداری‬ ‫واگذار کردند‪».‬‬ ‫نیست‪ .‬بهعرض که رساندم فرمودند‬
‫و در سالهای اولیه بعد از انقلاب که‬ ‫‪-‬کشیدن راهآهن پروژه بسیار مورد‬ ‫تخصص اندازهگیری مساحتها را‬ ‫در «تاریخ جراید و مجل ّات ایران»‬ ‫شخصاً به منزل ایشان بروم و چنانچه‬
‫علاقه رضاشاه بود‪ .‬اول یک شرکت‬ ‫داشت‪ .‬او همراه یک هیئت دانمارکی و‬ ‫میشود‪.‬‬ ‫تألیف محمد صدر هاشمی آمده است‪:‬‬ ‫احتیاج به پول دارد مبلغی بدهم‪ .‬وقتی‬
‫ایرانیها در دانمارک زیاد نبودند ما‬ ‫آلمانی را دعوت کردند که از عهدهی کار‬ ‫سوئدی و آلمانی در سال ‪ ۱۷۶۱‬راهی‬ ‫=«آرتور کریستنسن»‬ ‫«در میزان ‪ ۱۳0۱‬شمسی‪ ،‬جراید‬ ‫که رسیدم میرزا حسین خان صبا در‬
‫بر نیامد‪ .‬رضاشاه در سفر به ترکیه با‬ ‫عربستان و یمن شد تا آثار باستانی آن‬ ‫ایرانشناس نامدار دانمارکی‪،‬‬ ‫مرکز یک دفعه به مجلس و به دولت‬ ‫حال نزع بود‪ .‬طبیب آمده و نسخه داده‬
‫اساتیدی را که در مورد ایران دارای‬ ‫آتاتورک در این مورد با او صحبت کرده‬ ‫سرزمینها را مطالعه کنند‪ .‬ولی بیشتر‬ ‫رساله دکترای خود را در‬ ‫هجومهای زیادی نمودند و ِمنجمله‬ ‫بود‪ .‬اما چون پول نداشتند نتوانسته‬
‫بود‪ .‬آتاتورک به او درباره یک شرکت‬ ‫اعضای این هیئت به دلیل سطح پایین‬ ‫مورد خیام نوشت و تحقیق‬ ‫روزنامه ستاره ایران به آقای سردار‬ ‫بودند ویزیت طبیب را بدهند و نسخه‬
‫تحقیقاتی بودند از گوشه و کنار جهان‬ ‫دانمارکی به اسم «کامپساکس» اطلاع‬ ‫بهداشت در راه و در مقصد تلف شدند‪.‬‬ ‫مفصل و جالبی کرد در مورد‬ ‫سپه که وزیر جنگ بود نصایحی نمود‪.‬‬ ‫را خریداری کنند‪ .‬با طبیب که مذاکره‬
‫داد که در ترکیه در زمینه راهآهن‪،‬‬ ‫ولی یک دانمارکی از آن هیئت به نام‬ ‫اینکه چه تعداد از رباعیات‬ ‫این پیشآمد باعث رنجش سردار سپه‬ ‫کردم گفت دیگر تمام شد و فایده‬
‫برای سخنرانی دعوت میکردیم از‬ ‫بنادر و جاده فعال است و دولت ترکیه‬ ‫«کارستن نیبوهر» توانست خودش را‬ ‫بعدها به رباعیات اصلی‬ ‫گردید و مدیر ستارۀ ایران را احضار کرد‬ ‫ندارد‪ .‬معذلک دو هزار تومان دادم که‬
‫از کار آن بسیار راضی است‪ .‬رضاشاه‬ ‫از راه خلیج فارس به شیراز برساند‪.‬‬ ‫خیام اضافه شده و چه تعداد‬ ‫و از او سؤال نمود که مقصودت چیست؟‬ ‫عجالتاً کارشان راه بیفتد و مراجعت‬
‫جمله « آنه ماری شیمل» اسلامپژوه‪،‬‬ ‫این شرکت را در سال ‪ ۱9۳۳‬میلادی‬ ‫وی به تخت جمشید رفت و در برابر‬ ‫متعلق به خود خیام است‪.‬‬ ‫مرحوم صبا میگوید میخواهم شما‬ ‫کردم‪ .‬وقتی گزارش دادم حضرت‬
‫برای ساختن راهآهن سراسری به ایران‬ ‫کتیبهها نشست و خطوط میخی را‬ ‫آرتور کریستنسن بیش از‬ ‫نادر بشوید‪ .‬در مقابل این جواب که‬ ‫اشرف بیاندازه متأثر شدند‪ ،‬مخصوصاً‬
‫خاورشناس و مولاناشناس آلمانی‬ ‫دعوت کرد‪ .‬قرار بود که در ظرف شش‬ ‫با دقت و علاقه خاص رونویسی کرد‪.‬‬ ‫‪ 3۰۰‬مقاله و کتاب در مورد‬ ‫مربوط به اصل مسأله نبوده مرحوم‬ ‫وقتی که عرض کردم ممکن است بعد‬
‫سال پروژهی راهآهن شمال به جنوب‬ ‫قبل از انقلاب اسلامی یک استاد‬ ‫مذاهب‪ ،‬ادیان و فرهنگ‬ ‫صباسیلیمیخوردوبهمحکمۀنظامی‬ ‫از این که از منزل او خارج شدم تمام‬
‫که در مورد عرفان صحبت کرد و‬ ‫انجام شود‪ .‬میدانید که راههای ایران‬ ‫آمریکایی به نام «کریمر» با وسایل‬ ‫ایران دارد‪ .‬سه بار به ایران‬ ‫گسیل میشود‪ .‬آقای ملکالشعرای بهار‬ ‫کرده باشد‪ .‬بهمحض این که از حضور‬
‫از مناطق کوهستانی و بسیار دشوار‬ ‫بسیار مدرن عکاسی به ایران آمد‬ ‫سفر کرده‪ .‬یکبار در زمان‬ ‫در شماره اول سال سیزدهم دوره پنجم‬ ‫حضرت اشرف مرخص شدم و به دفترم‬
‫یا سخنرانیهایی در مورد شعرای‬ ‫میگذرد از جمله در حوالی پُل معروف‬ ‫و از تمام کتیبههای تخت جمشید‬ ‫احمدشاه و دو بار در زمان‬ ‫وارد شدم تلفن زنگ زد‪ ،‬گوشی را‬
‫ِو ِرسک‪ .‬ولی این شرکت حتی زودتر از‬ ‫عکسبرداری کرد‪ .‬وقتی این عکسها را‬ ‫محمد محیط طباطبائی‬ ‫برداشتم‪ .‬رئیس نظمیه گزارش داد مدیر‬
‫نامدار مثل مولانا جلالالدین رومی‪،‬‬ ‫شش سال این پروژه را به اتمام رساند‪.‬‬ ‫با رونویسیهای نیبوهر‪ ،‬در ‪ 2۶0‬سال‬ ‫رضاشاه‪.‬‬ ‫ستارۀ ایران فوت کرد‪ .‬بلافاصله بهعرض‬
‫=در دهههای اخیر دانمارکیها‬ ‫پیش‪ -‬که با چشم غیرمسلح انجام داده‬ ‫=اوج فعالیت دانمارکیها‬ ‫نوبهارمورخ‪ ۳‬میزان‪ ۱۳0۱‬شرحمذکور‬ ‫رساندم‪ ،‬با نهایت تأسف فرمودند به‬
‫حافظ و خیام و سعدی در مورد خیام‬ ‫بود‪ -‬مقایسه میکنیم متوجه میشویم‬ ‫در ایران تقریب ًا از دهههای‬ ‫را نوشته در ذیل آن اینطور اظهار نظر‬ ‫رئیس نظمیه بگویم نهایت تجلیل در‬
‫چقدر در ایران حضور داشتند؟‬ ‫‪ 5۰‬و ‪ 6۰‬میلادی شروع شد‬ ‫مینماید«ماهماناندازهکهازاینقبیل‬ ‫تشییع جنازهاش بشود و همۀ مخارج‬
‫داشتیم‪ .‬در مورد آثار باستانی ایران و‬ ‫‪-‬اوج فعالیت دانمارکیها در ایران‬ ‫که تا ح ّد زیادی با هم تطبیق دارد‪.‬‬ ‫از وقتی که ایران مسائل ‪۲8‬‬ ‫تعرضات نازیبا که بدبختانه بواسطۀ‬ ‫را هم بپردازند‪ .‬تشییع مفصلی شد‪ ،‬بازار‬
‫تقریباً از دهههای ‪ ۵0‬و ‪ ۶0‬میلادی‬ ‫=به این ترتیب از سوی‬ ‫مرداد را پشت سر گذاشته‬ ‫نبودن قانون منصفین در مرکز مملکت‬ ‫پامنار را تعطیل کردند و چون طرفدار‬
‫نیز اصفهان و معماری آن شهر زیبا‬ ‫شروع شد از وقتی که ایران مسائل‬ ‫دانمارکیها کنجکاوی و علاقهی‬ ‫بود و در مسیر رونق‬ ‫روی میدهد متأسف هستیم همانقدر‬ ‫دولت بود ختم مفصلی گذاردند‪ .‬کمتر‬
‫‪ 2٨‬مرداد را پشت سر گذاشته بود و‬ ‫اقتصادی پیش میرفت‪.‬‬ ‫هم تأسف داریم که چرا سیاسیون و‬ ‫ختمی با این عظمت در این چندساله‬
‫نیز سخنرانیهایی داشتیم‪ .‬از خود‬ ‫در مسیر رونق اقتصادی پیش میرفت‪.‬‬ ‫خاصی نسبت به فرهنگ و تمدن‬ ‫همین باعث شد که بیش از‬ ‫احرار این حرفها را میزنند و نمیدانند‬
‫همین باعث شد که بیش از ‪200‬‬ ‫‪ ۲۰۰‬شرکت دانمارکی شروع‬ ‫در قرن بیستم نادرها و بناپارتها معنی‬ ‫برگذار شده بود»‪.‬‬
‫دانمارکیهای متخصص هم دعوت‬ ‫شرکت دانمارکی شروع به فعالیت‬ ‫ایران باستان وجود داشته‪ .‬درست‬ ‫به فعالیت در ایران کنند‪ .‬از‬ ‫ندارد زیرا نادرها در محیط امروزی قابل‬ ‫بهبودیاضافهمیکند‪«:‬میرزاحسین‬
‫در ایران کنند‪ .‬از شیرینی دانمارکی‬ ‫شیرینی دانمارکی بگیرید‬ ‫دوام نخواهند بود و روزنامجاتی هم که‬ ‫خان صبا از یک خانوادۀ بازرگان بود‬
‫میکردیم‪.‬‬ ‫بگیرید تا ساختن بنادر و راهها و‬ ‫است؟‬ ‫تا ساختن بنادر و راهها و‬ ‫میخواهند نادر درست کنند مستحق‬ ‫که پدرانش تجارت داشتند‪ .‬خودش‬
‫کشتارگاهها‪ ،‬سردخانه‪ ،‬کارخانه سیمان‬ ‫‪-‬اصولاً شرق برای غربیها جاذبهی‬ ‫کشتارگاهها‪ ،‬سردخانه‪،‬‬ ‫همینمعاملاتاند»‪...‬میرزاحسینخان‬ ‫در روزنامهنویسی بیهمتا و شجاع و‬
‫ولی بعد از انقلاب اسلامی به زودی‬ ‫و پخش گاز در ایران و… تمام اینها‬ ‫خاصی دارد‪ .‬همواره شرق برای آنها‬ ‫کارخانه سیمان و پخش گاز‬ ‫معروفبهصباوملقببهکمالالسلطان‬ ‫صاحب عقیده بود‪ .‬رفیق محکمی بود‪.‬‬
‫مرهون دانمارکیها و همکاران ایرانی‬ ‫مکان اسرارآمیزی بوده‪ .‬در چند قرن‬ ‫بهمدت ده سال تا دو ماه قبل از مرگش‬ ‫اقلیت مجلس خیلی جدیت کردند‬
‫اعضای غیرایرانی کمتر شدند‪.‬‬ ‫آنهاست‪ .‬این شرکتها تعداد زیادی‬ ‫گذشته آثار ادبی افسانهای و واقعی‬ ‫در ایران و‪...‬‬ ‫روزنامۀ ستاره ایران را منتشر نمود‪.‬‬ ‫که صبا را خریداری کنند ولی موفق‬
‫کارمند دانمارکی داشتند که سالها‬ ‫زیادی در غرب درباره شرق تولید شده‪.‬‬ ‫عاقبت در روز شنبه سوم میزان ‪۱۳0۳‬‬ ‫نشدند‪ .‬مدتی با اغلب روزنامههای‬
‫=چه عاملی باعث شد که‬ ‫در ایران کار میکردند و بعد که به‬ ‫بنابراین‪ ،‬دانمارکیها هم مانند دیگر‬ ‫«انجمن فرهنگی ایران و دانمارک»‬ ‫شمسی در تهران به مرض سکته جهان‬ ‫طرفدار اقلیت مثل قانون در جدال بود‬
‫دانمارک برمیگشتند هنوز علاقهی‬ ‫غربیان نسبت به شرق و ایران کشش‬ ‫یکی از قدیمیترین انجمنهای‬ ‫فانی را وداع نمود و از مرگ خود داغ‬ ‫و بیشتر روزنامهها از او ملاحظه داشتند‪.‬‬
‫دانمارکیها علاقهی خود را از دست‬ ‫آنها به ایران پابرجا میماند‪ .‬من حدود‬ ‫داشتند‪ .‬دانمارک کشور کوچکی است‬ ‫فرهنگی ایرانیان در اروپاست که در‬ ‫تازه بر دل آزادیخواهان گذاشت‪ .‬جنازۀ‬ ‫زیاد متظاهر به دوستی حضرت اشرف‬
‫‪ ۶0‬سال است که در دانمارک زندگی‬ ‫و دانشمندان زیادی دارد که از بس در‬ ‫سال ‪ ۱9۷۶‬و پیش از وقوع انقلاب‬ ‫آن مرحوم را روز یکشنبه با احترام‬ ‫نبود و کارش را انجام میداد‪ .‬راهی را‬
‫بدهند؟ انقلاب اسلامی؟‬ ‫میکنم و هنوز ندیدهام دانمارکیای‬ ‫مورد زمینههای مختلف آن کشور کار‬ ‫اسلامی در ایران فعالیت منظم و‬ ‫تمام به خاک سپردند و روز دوشنبه‬ ‫که پیش میگرفت میرفت و احتیاج‬
‫که در ایران بوده باشد و عاشق ایران‬ ‫کردهاند که دیگر زیاد جای پژوهش و‬ ‫مستمر خود را آغاز کرده است‪.‬‬ ‫تماممطبوعاتوجرایدپایتختتعطیل‬ ‫به راهنمایی نداشت‪ .‬صحیحالعمل و‬
‫‪-‬عامل عمده کهولت و به تدریج‬ ‫و ایرانیها نباشد‪ .‬دانمارکیها به ایران‪،‬‬ ‫بررسی وجود ندارد‪ .‬همین امر امکان‬ ‫مدیریت این انجمن را پروفسور‬ ‫نموده در مجلس ختمی که در مسجد‬ ‫آبرومند بود‪ .‬منزلش در پامنار‪ ،‬کوچه‬
‫مردم و فرهنگ آن به راستی عشق‬ ‫ایجاد انستیتوهای علمی و پژوهشی‬ ‫فریدون وهمن دانشآموخته دانشگاه‬ ‫سپهسالار منعقد شده بود از واردین‬ ‫صدراعظم بود و فامیل پدری او هم در‬
‫فراموش شدن خاطرات دانمارکیها‬ ‫میورزند‪ .‬این فعالیتهای اقتصادی‬ ‫بیشتری در همهی زمینهها و حوزهها‬ ‫تهران در رشته ادبیات فارسی بر عهده‬ ‫پذیرایی مینمودند‪ .‬غزل زیر اثر طبع‬
‫اما بعد از انقلاب اسلامی در ایران تمام‬ ‫دارد‪ .‬وی تحصیلات و مطالعات خود‬ ‫شیوای مرحوم صباست که در شمارۀ‬ ‫همان کوچه منزل داشتند‪».‬‬
‫از ایران بود‪ .‬نسل جدید دانمارکیها‬ ‫را برای آنها فراهم آورده است‪.‬‬ ‫را درباره زبانها و ادیان کهن ایران در‬ ‫‪ ٨‬سال سیزدهم دورۀ پنجم روزنامه‬ ‫حسین صبا همان روزنامهنگاری‬
‫شد‪.‬‬ ‫به دلیل همین توجه به شرق بود‬ ‫دانشگاههای لندن و کپنهاگ انجام داده‬ ‫بود که از سردار سپه (وزیر جنگ)‬
‫هم زیاد به ایران رفت و آمد ندارد‪.‬‬ ‫=پس این دانمارکیهای‬ ‫که در سال ‪ ۱٨۳۵‬شخصی به نام‬ ‫و از سال ‪ ۱9۶۳‬در دانشگاه کپنهاگ به‬ ‫نوبهار درج گردیده است‪:‬‬ ‫کتک خورد و دندانش شکست‪.‬‬
‫ایراندوست بودند که شماری از‬ ‫«ن‪ .‬بویسن» گلستان سعدی را به‬ ‫تدریس و پژوهش پرداخت‪ .‬حاصل‬ ‫محیط طباطبائی دربارۀ او مینویسد‬
‫همچنین تصویرخشن و انقلابی که‬ ‫دانمارکی ترجمه کرد‪ .‬در سال ‪۱٨92‬‬ ‫پژوهشهای دکتر وهمن بیش از‬ ‫کنونکهگلطربافزایباغمنظرماست‬ ‫«کمالالسلطان میرزا حسینخان از‬
‫اعضای «انجمن فرهنگی ایران و‬ ‫یک دانمارکی دیگر به نام «هرالد‬ ‫صدها مقاله و سی جلد کتاب در حوزه‬ ‫سبوی غنچه بهیاد لب تو ساغر ماست‬ ‫خاندان صبا که بعد از استبداد صغیر‬
‫جمهوری اسلامی از ایران ارائه میداد و‬ ‫راسموسن» رساله دکترای خودش‬ ‫تاریخ‪ ،‬ادیان‪ ،‬فرهنگ و فولکلور ایران به‬ ‫ز داغ ِفرق ِت یاقوت گوشۀ لب تو‬ ‫در تاریخ مطبوعات ایران سابقۀ ممتدی‬
‫دانمارک» را تشکیل میدادند؟‬ ‫را درباره غرلیات حافظ مینویسد‪.‬‬ ‫زبانهای فارسی‪ ،‬انگلیسی و دانمارکی‬ ‫مدام خون جگر قوت دیدۀ تر ماست‬ ‫پیدا کرد ابتدا در روزنامۀ آفتاب و کوکب‬
‫در تلویزیونها بازتاب مییافت و آنهمه‬ ‫‪-‬هنگامی که در سال ‪ ۱9۷۶‬ما اقدام‬ ‫‪ ۱0‬سال بعد «آرتور کریستنسن»‬ ‫است‪ .‬وی از پایهگذاران «انجمن‬ ‫چنین به ُعجب و تکبر قدم بهخاک منه‬ ‫ایران سابقۀ همکاری نزدیک با مدیران‬
‫به تشکیل این انجمن کردیم رابطهی‬ ‫ایرانشناس نامدار دانمارکی‪ ،‬رساله‬ ‫فرهنگی ایران و دانمارک» و از سال‬ ‫که خاک‪ ،‬تودهای از بندبند پیکر ماست‬ ‫دو روزنامه داشت و در ‪( ۱۳۳۵‬هـ‪.‬‬
‫هیاهو و بعدها ترورهایی که در غرب‬ ‫گرم تجاری بین ایران و دانمارک‬ ‫دکترای خود را در مورد خیام نوشت‬ ‫‪ 2002‬مدیر این انجمن است‪ .‬درمورد‬ ‫چنین که در قفس افتادهایم بیپر و بال‬ ‫ق) ستارۀ ایران را انتشار داد‪ .‬او شاعر‬
‫هنوز ادامه داشت‪ .‬ابتکار این کار با‬ ‫و تحقیق مفصل و جالبی کرد در‬ ‫تاریخچه و فعالیتهای این انجمن با‬ ‫فضای عالم بالا به زیر شهپر ماست‬ ‫غزلسرائی بود که بهتفنن غزل میسرود‬
‫صورت گرفت‪ ،‬همگی نقش داشتند و‬ ‫خانم مهرانگیز دولتشاهی سفیر ایران‬ ‫مورد اینکه چه تعداد از رباعیات بعدها‬ ‫گر آفتاب‪ ،‬جهان را به پرتوی گیرد‬ ‫و در روزنامۀ خود بهچاپ میرسانید‪.‬‬
‫در دانمارک بود که با ما در دانشگاه‬ ‫به رباعیات اصلی خیام اضافه شده و‬ ‫دکتر فریدون وهمن گفتگو کردهایم‪.‬‬ ‫خود آفتاب جهان پرتوی ز اختر ماست‬ ‫در جزر و م ّدهای سیاسی روزگار‬
‫همه اینها به نام ایران بسیار لطمه زد‪.‬‬ ‫تماس گرفت و بنده با ایشان در این‬ ‫چه تعداد متعلق به خود خیام است‪.‬‬ ‫=دکتر وهمن‪ ،‬لطفا مختصری از‬ ‫غبار خاطر گل پاک کن «صبا» بهنشاط‬ ‫در جریانهای ناموافق میسوخت و‬
‫امر همکاری کردم‪ .‬البته این با کمک‬ ‫آرتور کریستنسن بیش از ‪ ۳00‬مقاله و‬ ‫تاریخ روابط ایران و دانمارک شرح‬ ‫کهگلنمونهایازرنگوبویدلبرماست‬ ‫میساخت‪ .‬در بیان عقیدۀ سیاسی‬
‫بسیاری از شهروندان ترس داشتند‬ ‫همسر بنیانگذار شرکت کامپساکس‪،‬‬ ‫کتاب در مورد مذاهب‪ ،‬ادیان و فرهنگ‬ ‫یا اظهار نظر‪ ،‬دلیر و بیباک بود‪ .‬با‬
‫خانم ساکسیلد بود که نخستین رئیس‬ ‫ایران دارد‪ .‬سه بار به ایران سفر کرده‪.‬‬ ‫دهید که سبب تشکیل این انجمن‬ ‫با مرگ حسین صبا‪ ،‬روزنامۀ ستارۀ‬ ‫وجودی که نهضت خیابانی در تبریز‬
‫که به انجمن ما بیایند و همچنین‬ ‫انجمن فرهنگی ایران و دانمارک شد‬ ‫یکبار در زمان احمدشاه و دو بار در‬ ‫ایرانازبیننرفتوشورایعالیفرهنگ‬ ‫بهتدریج جنبۀ تجزیهخواهی یافت و‬
‫و در یافتن دانمارکیهای علاقمند به‬ ‫زمان رضاشاه‪ .‬در سفر سوم‪ ،‬وی رئیس‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫درتاریخ‪ ۱۵‬قوس‪۱۳0۳‬شمسیامتیاز‬ ‫مشیرالدوله(رئیسالوزرا)مخبرالسلطنه‬
‫این هراس را که نکند ما با سفارت‬ ‫کنگره فردوسی در مشهد بود که به‬ ‫‪-‬این انجمن نتیجه چندین قرن‬ ‫آن را بهنام آقای اعتصامزاده تصویب‬ ‫را برای خاتمه دادن بدان به تبریز اعزام‬
‫ایران برای انجمن بسیار فعال بود‪.‬‬ ‫مناسبت هزارهی تولد این شاعر بزرگ‬ ‫رابطهی اقتصادی‪ ،‬سیاسی و فرهنگی‬ ‫نمود و روزنامه در تحت مدیریت‬ ‫کرد و به کشته شدن او در پناهگاه او‬
‫جمهوری اسلامی ارتباط داشته باشیم‪.‬‬ ‫من از روز اول عضو هیئت مدیره‬ ‫ایران برگزار میشد‪ .‬آرتور کریستنسن‬ ‫بین ایران و دانمارک است‪ .‬از قرن ‪۱٨‬‬ ‫ایشان منتشر گردید‪ .‬محل ادارۀ روزنامه‬ ‫منجر گشت‪ ،‬صبا در روزنامۀ خود از او‬
‫بودم و اکنون حدود بیست سال است‬ ‫کتابی نوشته با عنوان «ایران در زمان‬ ‫میلادی توجه زبانشناسان دانمارکی‬ ‫طهران‪ ،‬خیابان لالهزار‪ .‬بهای روزنامه‪،‬‬ ‫نیک یاد کرد و مقالۀ او را در روزنامۀ‬
‫=یعنی باید تلاش میکردید به‬ ‫ساسانیان» به زبان فرانسوی که به‬ ‫و نیز انگلیسی و آلمانی و فرانسوی به‬ ‫یکساله داخله‪۱00‬قران و خارجه‪۱20‬‬ ‫تجدد زیر عنوان «احمدشاه به کجا‬
‫که مدیر این انجمن هستم‪.‬‬ ‫راستی بعد از حدود ‪ 90‬سال هنوز یک‬ ‫زبانهای قدیمی ایرانی جلب شد‪ .‬از‬ ‫قران‪ .‬قیمت اعلانات‪ :‬صفحۀ اول سطری‬ ‫میرود؟» دوباره انتشار داد و با انتشار‬
‫آنها بگویید که انجمن شما مستقل‬ ‫= انجمن چگونه شکل گرفت؟‬ ‫اثر مرجع و معتبر در مورد ساسانیان‬ ‫دانمارک دانشمندانی مانند «راسموس‬ ‫‪ 4‬قران‪ .‬صفحه ‪ 2‬و ‪ ۳‬سطری دو قران‪.‬‬ ‫مقاله میخواست تقصیر پیشآمد را به‬
‫‪-‬انجمن فرهنگی ایران و دانمارک‬ ‫است‪ .‬سه استاد در دانشگاه کپنهاک‬ ‫راسک» و «وستر گورد» به هند و‬ ‫صفحه ‪ 4‬سطری یک قران‪ .‬تکشماره‬ ‫گردن طهران بگذارد‪ .‬بعد از کودتای‬
‫و فعالیت آن فرهنگی است؟‬ ‫اولین مجمع عمومی خود را در‬ ‫راه او را ادامه دادند‪ ،‬یکی «کای بار»‬ ‫ایران سفر کردند و موفق به جمعآوری‬ ‫‪ 99‬دو بار با دو فاصلۀ کوتاه با وضعی‬
‫اکتبر ‪ ۱9۷۶‬برگزار کرد؛ هیئت مدیره‬ ‫بود‪ ،‬دیگری «آسموسن» و سومی‬ ‫بسیاری از دستنوشتههای کهنسال‬ ‫‪ ۷‬شاهی»‪.‬‬ ‫نامناسب روبرو شد‪ .‬ناهنجاری وضع‬
‫‪-‬بله‪ ،‬ما با استمرار برنامههای فرهنگی‬ ‫انتخاب شد و از سال ‪ ۱9۷۷‬فعالیت‬ ‫خود من‪ .‬وقتی بازنشسته شدم‪ ،‬مرکز‬ ‫از آثار زرتشتی شدند‪ .‬در آن زمان‬ ‫پیشآمده (کتک خوردن صبا از سردار‬
‫تحقیقات دانشگاه کپنهاک در مورد‬ ‫نمیتوانستند خطوط اوستایی و پهلوی‬ ‫سپه) چندان نامطلوب افتاد که امر‬
‫از جمله برگزاری نمایشگاههایی با‬ ‫خود را شروع کرد‪.‬‬ ‫زبانها و گویشهای کهن ایرانی‬ ‫را بخوانند‪ .‬دانشمندان دانمارکی‪،‬‬ ‫منتهی به کنارهجویی مشیرالدوله در‬
‫=چه تعداد ایرانی مقیم دانمارک‬ ‫نیز پایان یافت زیرا دیگر دانشجویی‬ ‫آلمانی و انگلیسی در قرن ‪ ۱9‬موفق‬ ‫‪ ۱۳0۱‬از نخستوزیری شد‪ .‬سیلی‬
‫کمک موزه ملی کپنهاگ و برگزاری‬ ‫اعضای اولیه انجمن را تشکیل‬ ‫برای آن نمیآمد‪ .‬یک علت هم البته‬ ‫شدند به تدریج صداهای الفبای پهلوی‬ ‫روزگار و دشواری پیشآمدها نتوانست‬
‫کم شدن علاقه به فرهنگ و تاریخ‬ ‫و اوستایی را کشف کنند و آنها را‬ ‫صبا را از روزنامهنگاری بازدارد و دعوت‬
‫فستیوال فیلم ایرانی توانستیم تا حد‬ ‫میدادند؟‬ ‫و زبانهای پیش از آمدن اسلام به‬ ‫برای شغل دولتی آبرومند او را از روزنامه‬
‫‪ -‬تعداد ایرانیها آنموقع در دانمارک‬ ‫ایران‪ ،‬وقوع انقلاب اسلامی بود‪ .‬این‬ ‫جدا نکرد بلکه بر بلایا صبور و در نگارش‬
‫زیادی نشان بدهیم که ما نه از دولت‬ ‫بسیار کم بود و از ‪ ٨0-۷0‬نفر تجاور‬ ‫واقعه در تاریخ ایران موجب گردید‬
‫نمیکرد‪ .‬پس اعضای ایرانی کم بودند‪.‬‬ ‫که توجه محافل آکادمیک و پژوهشی‬
‫دانمارک کمک میگیریم و نه با دولت‬ ‫ولی دانمارکیهایی که در ایران کار و‬ ‫به اسلام و مذهب شیعه و ریشههای‬
‫زندگی کرده بودند و عاشق ایران بودند‪،‬‬
‫در ایران ارتباط داریم‪ .‬ما مستقل بودیم‬ ‫بیشتر اعضای ما را‪ -‬که خیلی زود به‬
‫‪ 200‬نفر رسیده بود‪ -‬تشکیل میدادند‬
‫و هستیم و دانشگاه کپنهاگ محل‬ ‫و البته ایرانیانی که آن زمان در این‬
‫شهر به تجارت و یا تحصیل مشغول‬
‫برگزاری سخنرانیهای ما بود‪ .‬نتیجه‬

‫این تلاشها باعث شد که انجمن‬

‫حداقل بین ایرانیها رونق پیدا کرد‪.‬‬

‫=چه شد که ایرانیهای دانمارک‬

‫و اعضای ایرانی این انجمن رو به‬

‫افزایش نهاد؟‬

‫‪-‬دولت دانمارک ابتکاری به خرج داد‬

‫به نام «کارت سبز» که فارغالتحصیلان‬

‫ایرانی با این کارت میتوانستند به‬

‫دانمارک بیایند و کار پیدا کنند و‬

‫هفت سال اقامت داشته باشند و بعد‬

‫از هفت هشت سال تابعیت دانمارک‬

‫را کسب کنند‪ .‬دولت به آنها کمک‬

‫مالی نمیکرد و آنها باید خودشان کار‬

‫پیدا میکردند و مالیات میپرداختند‪.‬‬

‫از نظر بهداشت و مسکن البته دولت‬

‫به آنها کمک میکرد‪ .‬این جوانها‬

‫که آمدند انجمن ما رونق بسیار پیدا‬

‫کرد‪ .‬این جوانان ایرانی در انجمن ما‬

‫با سخنرانیهای غیرجانبدارانه روبرو‬

‫شدند‪ .‬مسائلی مطرح میشد که آنها‬

‫کمتر شناختی از آن داشتند‪ .‬باید گفت‬

‫که عدم آگاهی جوانان ما با فرهنگ و‬

‫تاریخ و با ادیان کهن ایران به راستی‬

‫حیرتآور است‪ .‬انجمن تمرکز و تلاش‬

‫اصلی خود را روی این کار گذاشت و‬

‫جلسات سخنرانی منظم برگزار کرده‬

‫ادامه در صفحه ‪۱۷‬‬ ‫و میکنیم‪.‬‬

7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17