Page 14 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۶۱ (دوره جديد
P. 14
صفحه - Page 14 - 14شماره 161
جمعه 28اردیبهشت تا پنجشنبه 3خردادماه 1397خورشیدی
کردم و از او خواستم که اگر بتواند در نام های به بن یصدر و اشاره به خدماتم نوشتم: چاپ جوابیه دکتر امینی در کیهان
رونوشتی از نظریه ما درباره قرارداد انعکاس ندانم کار یای بود که در آن
مستشاران آمریکایی را فتوکپی کرده مـا بـارگـه دادیم این رفت ستـم بـر مـا روزها در همه ارکان مملکت دیده
به من بدهد؛ ولی او گفت که این کار بر قصر ستمکاران تا خود چه رسد خذلان م یشد .اما کسی که دنبال این اتهام را
برای او امکان ندارد و هر آینه سر و گرفت ،شخص پادشاه بود .ایشان طی
کل هاش دور و بر وزار تخارجه پیدا نگاهی به زندگی دکتر علی امینی یکی از تأثیرگذارترین رجال سیاسی ایران در سا لهای بعد مصاحب های در تاریخ 12آبان 1356
شود ممکن است او را بگیرند .از او سیاسی ،خاطرات و از جنگ دوم تا انقلاب اسلامی به شمار م یرود .او که در یک خاندان سیاسی و در مقابل آرنو دو بورشگراو ،سردبیر
خواهش کردم که اگر در جریان کار یادداش تهای دکتر اشرافی چشم به جهان گشوده بود ،در اروپا تحصیل کرد و در بازگشت به ایران نیوزویک ،یک سؤال کرد ...« :دو هفته
پرونده بوده بگوید بعد از جلسات ما، به دعوت عل یاکبر داور وزیر دارایی زمان رضاشاه وارد خدمات دولتی شد اما پیش دولت ایران یک گزارش خبری
بر این قانون چه گذشت؟ و این است علی امینی زندگی سیاسی وی از معاونت نخس توزیر در کابینۀ قوا مالسلطنه (سال )1321 منتشر کرد و طی آن اعلام داشت که
آغاز م یشود .از آن پس دکتر امینی مستمراً در صحنۀ سیاست حضور داشت پرزیدنت کندی از پرداخت یک وام
آنچه از جواد کوثر شنیدم: (پایان) 35میلیون دلاری برای انتصاب علی
«دکتر امینی نظر ما را تأیید کرد و چندین بار وزیر و یک بار نخس توزیر شد. امینی به نخس توزیری استفاده کرده
و به سفیر آمریکا اطلاع داد .سفیر ایرج امینی ،تنها فرزند دکتر امینی ،اخیراً کتابی را که سا لها برای تهیه و و شما را تحت فشار گذارده بود .اولاً
خواهش کرده بود جلسه دیگری با تنظیم آن صرف وقت کرده است با نام «بر بال بحران ـ زندگی سیاسی علی آیا این گزارش صحت داشته است؟
حضور دو نفر از کارمندان بلندپایه امینی» در تهران انتشار داد .از این کتاب ،دو بخش آخر آن را که به دوران و دوم این که آیا م یخواستید بگویید
سفارت تشکیل شود که توضیح نخس توزیری دکتر امینی و نیز نقش او در سا لهای بحرانی منجر به انقلاب اشخاصی که در خان ههای شیش های
بدهند .از ای نرو جلسه دوم با حضور زندگی م یکنند نبایستی سن گپرانی
دو نفر از کارمندان بلندپایه سفارت اسلامی مربوط م یشود برای مطالعۀ شما برگزید هایم که م یخوانید. کنند؟» جواب م یدهند« :این مربوط
تشکیل شد که شما در آن حضور به تاریخ گذشته است ولی صحت
داشتید .پس از دادن گزارش نهایی، تحویل داده‌اند .وقتی یک راننده هست و این امتیازات که در آن هنگام وزیر دارایی اطلاع دادم :گفت برو ولی عموم آشکار شود ،بعضی از ایران یهای دارد .فرضیه شما نیز صحیح است.
دکتر امینی ،نخس توزیر ،زیر گزارش مقصر آمریکایی ای نگونه از حکومت به رو سها داده شده بود و در حدود روی همان نظر قبلی پافشاری کن... صاحب فکر این موافق تنامه قضایی را من خیلی بی شتر م یتوانم در این
ما نوشت :نظر کمیسیون صحیح قانون ایران خارج شود ،آیا واقعاً خیال بیست و چند سال بعد به موجب مصداق چنین نقضی تلقی خواهند مورد صحبت کنم ولی نخواهم کرد»...
است ،بایگانی شود .در اواخر حکومت م یکنید یک مشاور بلند پایه آمریکایی اصل کامله‌الوداد در قرارداد پاریس روز بعد به دفتر جواد کوثر رفتم .در کرد .بنابراین تصور می‌کنیم که بر دکتر امینی نسبت به اظهارات
امینی ،چون دولت دست‌تنگ و را اگر خلافی کرده باشد ،در ایران به به انگلی سها داده شد و نتایج ویرانگر این جلسه دو نفر آمریکایی هم بودند. کلیه آمریکای یهایی که مورد حمایت پادشاه سکوت اختیار کرد و همچنان
به پول احتیاج داشت ،نخس توزیر سیاسی ،اقتصادی و قضایی آن را ما این جلسه نزدیک به دو ساعت طول این موافق تنامه قرار خواهند گرفت از مجادله و فعالیت سیاسی پرهیز
سراغ آن پرونده را می‌گیرد و به پای میز محاکمه ببرند؟ ایران یها در کتا بها خوانده و م یدانیم. کشید .باز جواد کوثر از من خواست که واجب است تا سرحد امکان قوانین نمود .نگارنده واقف است که جوابیه
تصور این که قبل ًا برای بهنیا (آموزگار) خلاصه استدلال طرف آمریکایی 3ـ ابطال قرارداد کاپیتولاسیون به نظر کمیسیون را به آ نها بازگو کنم. ایران را رعایت کنند .اگر هر کاری از پدرم عمدتاً برای حفظ حیثیت بود
فرستاده و در وزارت دارایی است به که برای امضای این قرارداد پافشاری گونه رسمی در سال 1308در زمان دستمان بر م یآید ،چه اکنون ،چه پس و نه بهره‌برداری از وضعیت برای
شما رجوع م یکنند و شما آ نها را رضاشاه ،پدر شاهنشاه فعلی ایران، رئوس استدلال ما این بود: از دست یافتن به موافق تنامه قضایی، بازگشت به میدان سیاست .در همان
به من مراجعه دادید .من به دستور م یکرد از این قرار بود: به تصویب رسید و اعلام شد و اینک برای رعایت قوانین ایران به کار ببریم، ایام روزی از پدرم در مورد نفوذ آمریکا
وزیر ،پرونده را نزد دکتر امینی بردم، 1ـ دولت آمریکا در برابر کم کهای نمی‌توان در زمان پسر و وارث آن 1ـ ا ین قر ا ر د ا د ا متیا ز ا ت به تحقق یافتن دو هدف ،بی‌اندازه در دولت او سؤال کردم .پاسخ داد:
نظر کمیسیون را خواند و گفت :پول مالی و کارشناسی که به ایران م یدهد، خارج‌المملکتی هیأت سیاسی را به «هی چگاه آمریکای یها چیزی به من
نخواستیم ،بایگانی شود ...بعداً در م یخواهد مطمئن باشد که کارشناسان مستشاران آمریکایی تسری م یدهد تحمیل نکردند .فقط پس از آن که
کابینه امیراسدالله علم امتیازات مورد (عبدالحسین) بهنیا از وزارت دارایی
نظر آمریکای یها را با ماده واحد‌های به استعفا داد ،رئیس کنسرسیوم نفت که
صورت تعمیم دادن امتیازات سیاسی یک نفر آمریکایی بود نزد من آمد و
کور دیپلماتیک ،موضوع کنوانسیون شخصی را برای این سمت پیشنهاد
وین ،برای مستشاران آمریکایی
دکتر امینی در کنار ایرج امینی ،کافه ووبان ،یک ماه قبل از فوت دکتر امینی حسین علاء ،وزیر دربار ،در حال نصب نشان به سینه دکتر امینی
تأمین کردند و دیگر آن قرارداد اولی تأمین قضایی طبق قوانین آمریکا پادشاه کاپیتولاسیون را از نو برقرار کرد. و آ نها را برای جرایمی که در ایران کمک خواهیم کرد :امکان رسیدن به نمود که من رد کردم.
مطرح نشد .در زمان علم مجلسی خواهند داشت .هدف این قرارداد 4ـ از نظر آمریکایی‌ها هم اصرار مرتکب م یشوند از صلاحیت دادگا‌هها پای مذاکرات با احساس این که هرچه یک نمو نه بسیا ر شا خص
وجود نداشت و قوانین به صورت در تصویب این قرارداد کار بیهوده و و حکومت قوانین ایران خارج م یکند از دستمان بر م یآید برای رعایت قانون از عملکرد دکتر امینی در قبال
لایحه قانونی تصویب م یشد تا پس برقراری کاپیتولاسیون نیست. عبثی است و جز برانگیختن دشمنی و به این ترتیب کاپیتولاسیون در ایران به کار برد‌هایم ...ثانیاً ،امکان این که توقعات آمریکای یها مسأله «مصونیت
از انتخابات به تصویب مجلس برسد. 2ـ دولت آمریکا پیش از این ،قرارداد ایرانیان علیه آمریکای یها نتیجه دیگری برقرار م یشود و به هی چوجه پذیرفتنی پس از حصول توافق بتوانیم از حقوق مستشاران نظامی آمریکا» در ایران
لذا قرعه فال به نام (حسنعلی) منصور مشابهی با دولت جمهوری آلمان غربی ندارد .و یادآوری کردم که چندی قبل خود بدون واهمه زیاد از عک سالعمل است .داستان از این قرار است که در
که نخس توزیر بعدی بود و مجلس هم بسته است .بنابراین نباید فکر کنید که در روزنامه خواندم که یک نفر راننده نیست. اواسط مارس ( 1962اواخر فروردین
2ـ ایرانیان نسبت به کاپیتولاسیون ایران یها بهرهمند شویم... ،)1341وزار تخارجه و وزارت دفاع
تشکیل شده بود ،زده شد». این قرارداد فقط برای ایران است. چندی نگذشت که پیش‌نویس ایالات متحده مشترکاً تصمیم گرفتند
پس از نومیدی از جواد کوثر 3ـ دولت آمریکا علاقه دارد که عل یاکبر داور موافق تنام های در این زمینه از سوی به دولت ایران پیشنهاد کنند که
به دوست دیگری که هنوز در روابطش با ایران مبتنی بر قرارداد باشد سفارت آمریکا به دولت دکتر امینی ارتشیان آمریکا در ایران به عنوان
وزارت‌خارجه کار می‌کرد ،متشبث که در آینده مواردی نظیر آنچه گفتید حساسیت دارند .هنوز اثرات شوم آمریکایی یک نفر ایرانی را زیر گرفته تسلیم شد .به دستور نخست‌وزیر «پرسنل اداری و فنی» محسوب و از
شدم ،او هم پس از تحقیق گفت که قرارداد ننگین ترکمن چای 1828و ایرانی مصدوم مرده است ،و بعد از کمیسیونی مرکب از آقایان جواد کوثر مصونی تهای مندرج در کنوانسیون
این کار ممکن نیست؛ زیرا قط بزاده، پیش نیاید و سو‌ءتفاهم ایجاد نشود. و برقراری کاپیتولاسیون در اذهان چند روز راننده آمریکایی را به سفارت مدیر کل وزارت امورخارجه ،دکتر وین بهرهمند شوند .براساس ماده
وزیرخارجه ،دستور داده است کسی به او گفتیم که اولاً قرارداد آمریکا با فرهنگ‌مهر مدیر کل نفت و روابط یک کنوانسیون مزبور که در تاریخ 12
را به قسمت محرمانه راه ندهند. آلمان را ندید‌هایم؛ ثانیاً موقعیت سیاسی خارجی وزارت دارایی و دکتر منوچهر آوریل 25( 1961فروردین )1340
ناچار بر آن شدم که بدون ضمیمه آلمان با ایران تفاوت دارد .پس از آگاه رئیس اداره کل بررسی‌های به تصویب نمایندگان کشورهای
کردن مدارک ،نامه‌ای به بنی‌صدر نزدیک دو ساعت گف ت‌وگو ،نمایندگان اقتصادی بانک مرکزی تشکیل شد تا عضو سازمان ملل متحد رسیده بود،
بنویسم و خدمات خود را در وزارت سفارت با سردی جلسه را ترک کردند. نظر خود را نسبت به این موافق تنامه «پرسنل اداری و فنی» نمایندگ یهای
دارایی احصا کنم .در آن نامه به دیگر خبری از این قرارداد نشد ،تا این ارائه دهند .درباره عملکرد این هیأت سیاسی،مشمولمصونی تهایمندرج
قرارداد مورد نظر اشاره و درخواست که در اواخر نخس توزیری دکتر امینی در کنوانسیون وین م یشدند .در تاریخ
کردم که برای اثبات ادعاهای من به یک روز از دفتر وزیرخارجه به من تلفن آقای دکتر فرهن گمهر نوشت هاند: 17مارس 26( 1962فروردین
پروند‌ههای وزارت دارایی و پرونده شد که آقای نخس توزیر پرسید‌هاند که ...پس از بررسی دقیق قرارداد و )1341وزار تخارجه و وزارت دفاع
مربوط به قرارداد در وزار تخارجه قرارداد مربوط به مستشاران آمریکایی امتیازاتی که برای مشاورین آمریکایی طی تلگرافی به سفارت آمریکا در
مراجعه بکنند .نام هام را با این شعر کجاست؟ با خنده گفتم چرا از من در ایران خواسته بودند ،هر سه نفر تهران ،ضمن موافقت با تمدید
م یپرسید :از آقای جواد کوثر که رئیس (جواد کوثر ،منوچهر آگاه ،فرهنگ ی کساله مأموریت هیأت مستشاران
پایان دادم: جلسه بود ،بپرسید .سپس به اختصار مهر) نظر دادیم که این قرارداد، نظامی آمریکا در ایران ،پیشنهاد
مـا بارگه دادیم این رفت سـتم بر ما نتیجه تصمیم کمیسیون را برای آگاهی قرارداد کاپیتولاسیون است و از این کردند که توافقی درباره موقعیت
برقصرستمکارانتاخودچهرسدخذلان آن شخص گفتم و بعد او را به جواد رو قابل قبول نیست .جواد کوثر از من قانونی نیروهای آمریکا در ایران میان
...در پایان این روایت م یخواهم خواست که چون حقوقدان هستم نظر دو دولت حاصل گردد .در تلگراف
به آنان که ب یهیچ تأملی اتهام نوکر کوثر حواله دادم... کمیسیون را بنویسم .من هم مخالفت
آمریکایی بودن به دکتر علی امینی و بعد از موفقیت انقلاب اسلامی مرا کمیسیون را نوشتم و هر سه امضا مزبور از جمله آمده است:
برخی دیگر از رجال گذشته م یزنند، مانند بسیاری از بلندپایگان دوران شاه ...با این حال نسبت به تاریخ
هشدار دهم که خوب است در این به قول خودشان پاکسازی کردند .شبی کردیم... طولانی سوء‌ظن ایران به هر نوع
موارد درباره صحت و سقم تشخیص که در روزنام ههای کیهان و اطلاعات نام نزدیک به ده روز بعد ،دوباره جواد دخالت خارجی ،به ویژه دخالتی که
خود بی شتر اندیشه کنند و احیاناً خود را در زمره پاکساز یشدگان دیدم، کوثر به من تلفن کرد که جلسه دیگری به نظر آن‌ها نقض حاکمیت ملی
اشتباه در قضاوت را با سرسپردگی تصمیم گرفتم نام های به بن یصدر وزیر درباره همان قرارداد ،ای نبار با حضور ایران محسوب شود ،اطلاع داریم .به
(یا سرپرست وزارت دارایی) بنویسم نمایندگان سفارت آمریکا در دفتر محض این که توافق حاصل و برای
به بیگانه یکی ندانند». و علت پاکسازی شدنم را جویا شوم، ایشان تشکیل م یشود و از من خواست
و برای این که سند کوبند‌های هم در که در آن شرکت کنم .پذیرفتم و به
پایان دست داشته باشم به جواد کوثر تلفن
