Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۶۲ (دوره جديد

‫صفحه ‪ - Page 12 - 12‬شماره ‪162‬‬
‫جمعه ‪ 4‬تا پنجشنبه‪ 10‬خردادماه ‪1397‬خورشیدی‬

‫خود بر جای گذاشت که بنا بر شرایط‬ ‫داریوشهمایونروزنام ‌هنگاریبرجسته‪،‬‬ ‫دو قرن فراز و نشیب مطبوعات در ایران (‪)70‬‬
‫موجود در خاورمیانه‪ ،‬بسیاری از آنها‬ ‫نظری ‌هپردازی جستجوگر و نوجو‪ ،‬و‬
‫همچنان معتبرند و گویی همین امروز‬ ‫سیاستمداری مل ‌یگرا و میه ‌ندوست‬ ‫( کیهان لندن شماره ‪) 1251‬‬
‫نگاشته شده‌اند‪ .‬مقالات قدیم ‌یوی‬ ‫بود که بر نقش موثر ایران در مناسبات‬
‫داریوش همایون‬ ‫در دهه‌های سی تا پنجاه خورشیدی‬ ‫احمد احـرار‬ ‫که نوشته بود آقا‪ ،‬فردا بعد ازظهر در‬ ‫هیأ ت ا عز ا می به کنفر ا نس‬
‫همچنین بازتاب مستند موقعیت‬ ‫منطق ‌های و جهانی آگاهی داشت‪.‬‬ ‫منزل شهری منتظر شما هستند‪.‬‬ ‫صلح پاریس‪ ،‬تا زمانی که اعلامیه‬
‫(‪۵‬مهر‪،۱۳۰۷‬تهران‪۸-‬بهمن‪،۱۳۸۹‬ژنو)‬ ‫سیاسی و اجتماعی ایران هستند‪.‬‬ ‫وی سال‌های طولانی در روزنام ‌ههای‬ ‫قرارداد عملی شد و به مرحلۀ اجرا‬ ‫وثوق‌الدوله انتشار یافت‪ ،‬از جریان‬
‫از همین رو ما به بازنشر گلچینی از‬ ‫معتبر ایران قلم زد و از بنیانگذاران‬ ‫رسید آن وقت وجودتان دیگر نفعی‬ ‫فردا بعد از ظهر وثوق‌الدوله را‬ ‫مذاکرات محرمانه بین ایران و انگلیس‬
‫آثار داریوش همایون می‌پردازیم که‬ ‫اصلی روزنامه‌ی «آیندگان» بود‬ ‫به حال انگلیس ‌یها نخواهد داشت و‬ ‫ملاقات کردم‪ .‬اولین سؤالش این بود‬ ‫ب ‌یخبر بود در حالی که ریاست هیأت‬
‫در سال‌های تبعید پس از انقلاب ‪۵۷‬‬ ‫که صفح ‌ه‌ای نوین در تاریخچه‌ی‬ ‫آنها شما را برای جلب رضایت ملت‬ ‫که از مدرس چه خبر؟ جواب دادم‬ ‫را وزیر امور خارجه ـ علیقلی‌خا ‌ن‬
‫با کیهان لندن نیز همکاری نزدیک‬ ‫روزنامه‌نگاری ایران گشود‪.‬همایون‬ ‫چون عضو دستگاه دولت هستم‬
‫داشت‪ .‬مقالاتی که در این ستون‬ ‫مهارت روزنامه‌نگاری و تسلط خود‬ ‫ایران فدا خواهند کرد‪.‬‬ ‫کمتر به دیدنشان م ‌یروم و لذا مدتی‬ ‫مشاورالممالک ـ برعهده داشت‪.‬‬
‫م ‌یخوانید‪ ،‬از آرشیو کیهان لندن‬ ‫بر زبان فارسی را با ایده‌های سیاسی‬ ‫وقتی پیغام مدرس را به وثو ‌قالدوله‬ ‫است که از ایشان بی‌خبرم‪ .‬گفت‬ ‫وقتی مذاکرات به‌پایان رسید‬
‫خویش در هم آمیخت و از دهه‌ی ‪۳۰‬‬ ‫رساندم این مرد تیزهوش اظهار کرد‪:‬‬ ‫اشتباه م ‌یکنید‪ .‬رفت و آمد خود را با‬ ‫و قرارداد برای امضاء آماده شد‪،‬‬
‫انتخاب شد‌هاند‪.‬‬ ‫خورشیدی به این سو‪ ،‬نوشت ‌ههایی از‬ ‫خدا به دادمان برسد و وسایل آسایش‬ ‫مدرس قطع نکنید چون شما ب ‌هعلت‬ ‫وثوق‌الدوله جای مشاورالممالک را‬
‫این ملت را فراهم سازد‪ .‬نم ‌یدانم چرا‬ ‫این که مورد اطمینان و محرم راز‬ ‫به نصر ‌تالدوله (فیروز میرزا فیروز)‬
‫قربانی جنبش دانشجوئی‬ ‫مدرس توجه به این امر نم ‌یکند که‬ ‫طرفین هستید ممکن است بتوانید‬ ‫سپرد که وزیر عدلیه بود و مانند‬
‫ایران در چه وضعی است و انگلستان‬ ‫روابط کنونی ما را اصلاح کنید‪ .‬جواب‬ ‫همکار دیگرش صار ‌مالدوله (اکبرمیرزا‬
‫کیهان لندن شماره ‪ 19 - 1120‬شهریورماه ‪1385‬‬

‫های شخصی ناگزير در فضای محدود‬ ‫و روشن ترين لاي ‌ههای جامعه ايرانی‬ ‫مرگ يا‪ ،‬به احتمالی‪ ،‬کشته شدن‬ ‫در چه پایه از قدرت‪ .‬من عقیده‬ ‫احمد شاه قاجار در سفر انگلیس‬ ‫مسعود) وزیر مالیه در مذاکرات نقش‬
‫زندان‪ ،‬تاکتي ‌کهای پيش بينی پذير‬ ‫پی برد و طبقه متوسطی که بيشتر‬ ‫اکبر محمدی را در زندن می‌بايد‬ ‫دارم که بزرگترین خدمت را به‬ ‫مؤثر و مستقیم داشت‪.‬‬
‫مقامات امنيتی برای بی اعتبار کردن‬ ‫صد سال گذشته را ــ که دوران شکل‬ ‫سراسر بر زمينه جنبش دانشجوئی‬ ‫ایران کرد‌هام‪ .‬اگر با تلاش و زحمات‬ ‫دادم اختلاف اخیر جنابعالی با ایشان‬
‫دانشجويان بوده است‪ .‬خنثی کردن‬ ‫گيری و بالندگی آن طبقه بوده است‬ ‫نگريست‪ .‬آن جنبش خود بر پايه‬ ‫چندماهۀ خود انگلسی ‌یها را وادار به‬ ‫طوری است که تصور نم ‌یکنم قابل‬ ‫یک روز پس از امضای قرارداد‪،‬‬
‫اين تاکتيک‌ها اهميتی کمتر از‬ ‫ــ نمايشگاه نابسندگی انتلکتوئل و‬ ‫سوء تفاهمی از دوم خرداد و در‬ ‫عقد این قرارداد نکرده بودم سرتاسر‬ ‫اصلاح باشد چون ریشۀ این اختلاف‬ ‫احمدشاه عازم سفر فرنگ شد و‬
‫تسليم ناپذيری دربرابر فشا‌رهای از‬ ‫سستی اخلاقی و ضعف سياسی‬ ‫پشتيبانی آن سرگرفته بود و کم و‬ ‫ایران هم‌اکنون تحت اشغال قوای‬ ‫در عداوت و یا کدورت شخصی نیست‬ ‫نصرت‌الدوله نیز او را در این سفر‬
‫بيرون ندارد‪ .‬خوشبختانه بخش بسيار‬ ‫بيش با همان فراز و نشيب‪ .‬ولی در‬ ‫نظامی آنها بود و به‌جای من یک‬ ‫که با میانجیگری امثال من رفع بشود‪.‬‬
‫بزرگ تر دانشجويان فريب تحريکات‬ ‫اکبر محمدی‬ ‫حالی که سرجنبانان دوم خرداد در‬ ‫لرد و یک ژنرال انگلیسی زمام امور‬ ‫شما قراردادی با انگلیس ‌یها بست ‌هاید و‬ ‫ملازمت م ‌یکرد‪.‬‬
‫حاشيه دستگاه حکومت نيز از شمار‬ ‫کشور را به دست گرفته بودند‪ .‬آنگاه‬ ‫بیانیه رئیس‌الوزرا با واکنش‬
‫را نخورده اند‪.‬‬ ‫خود کرده‪ ،‬تصميم گرفت تماشاگر‬ ‫برخوردارانند‪ ،‬دست درکاران جنبش‬ ‫مدتی سکوت اختیار کرد و سپس‬ ‫مور ‌خالدوله (احمدعلی سپهر)‬ ‫خش ‌مآمیز افکار عمومی مواجه شد‪.‬‬
‫رژيم اسلامی در گير بحرا ‌نهای‬ ‫ميدان نبردی که بر سر او درگرفته‬ ‫دانشجوئی يا در زندان افتاده اند‬ ‫گفت‪ :‬ب ‌همرگ قوا ‌مالسلطنه‪ ،‬علاوه بر‬ ‫در حالی که وثو ‌قالدوله عقیده داشت‬
‫فزاينده از هر سو‪ ،‬دست به کار نابود‬ ‫بود بماند‪ .‬اما دوم خردادی که اميد‬ ‫(طبرزدی‪ ،‬باطبی‪ ،‬منوچهر محمدی‬ ‫مذاکرات طولانی که با انگلیس ‌یها‬ ‫ناچار هستید از آن دفاع کنید‪ .‬مدرس‬ ‫با عقد قرارداد به ایران خدمت کرده‬
‫کردن طبقه متوسط ايران در دو جبهه‬ ‫آن طبقه متوسط برای دگرگشت‬ ‫و همه ديگران) يا در سايه تهديد‬ ‫در تهران انجام داد‌هام‪ ،‬دویست هزار‬ ‫نیز موضع خود را کاملا روشن کرده‬ ‫و دولت انگلیس را در بازسازی اوضاع‬
‫عمده شده است‪ .‬از سوئی تهی کردن‬ ‫آرام و بی هزينه رژيم اسلامی بود‬ ‫هميشگی‪ ،‬در حالت نيمه گريزان‪،‬‬ ‫تومان پول تلگرافات متعدد من به‬ ‫است و م ‌یگوید این قرارداد ب ‌هضرر‬ ‫آشفتۀ مالی و اداری کشور متعهد‬
‫دانشگا‌هها از محتوای دانشگاهی و خفه‬ ‫در آن لحظه قطعی بجای پيوستن‬ ‫بسر م ‌یبرند‪ ،‬يا اگر خوشبخت تر بوده‬ ‫وزیر مختار ایران در لندن بوده است‪.‬‬ ‫ایران است و باید لغو شود‪ ...‬مدرس‬ ‫ساخته است‪ ،‬ملیون ـ که از حمایت‬
‫کردن صد‌اهای روشنفکری در هر جا و‬ ‫به جبهه دمکراسی‪ ،‬طبيعت ملی‬ ‫اند خود را به بيرون انداخته اند‪ .‬اکنون‬ ‫عقیده‌ام این است که عجالتاً پس‬ ‫را خوب می‌شناسید و می‌دانید‬ ‫مردمی برخوردار بودند ـ آن را خیانت‬
‫از سوی ديگر راندن بخش خصوصی‬ ‫مذهبی خويش را بار ديگر نشان داد‬ ‫يکی از آنها بهای سرکشی و تسليم‬ ‫از امضا شدن قرارداد دیگر خطری‬ ‫که مردی است ی ‌کدنده و در این‬
‫به بی اهميت ترين حاشي ‌ههای اقتصاد‬ ‫و از نير‌وهای آزادی و ترقی‪ ،‬پناه به‬ ‫ناپذيری خود را با جانش م ‌یپردازد‪.‬‬ ‫متوجه استقلال و تمامیت ایران‬ ‫قضیه ساکت و آرام نخواهد نشست‪...‬‬ ‫م ‌یدانستند‪.‬‬
‫ملی که به بيکاری پردامنه کارگران‬ ‫زير عبای ارتجاع مذهبی و شرمساری‬ ‫آنچه به جنبش دانشجوئی نا ‌مآور‬ ‫نیست ولو این که من ب ‌هقول مدرس‬ ‫وثوق‌الدوله قانع نشد و اصرار کرد‬ ‫یکی از رهبران جنبش ضد قرارداد‪،‬‬
‫خواهد انجاميد‪ .‬جامعه ايرانی بسوی‬ ‫شد در پيروزی انتخاباتی خاتمی نقش‬ ‫فدای سیاست انگلیس ‌یها بشوم‪ .‬چون‬ ‫مدرس را ببینم و بکوشم تا قانعش‬
‫برخورد‌های سخت تر از گذشته‬ ‫تاريخی برد‪.‬‬ ‫تعيين کننده داشت و طبعا با پيکار‬ ‫اهمیت بقای ایران فوق بقای من و‬ ‫کنم که مخالفتش با قرارداد و کابینۀ‬ ‫سید حسن مدرس بود‪.‬‬
‫م ‌یرود؛ و درآم ‌دهای سرشار نفتی در‬ ‫جنبش دانشجوئی تنها مانده و‬ ‫انتخاباتی يايان نيافت‪ .‬دانشجويانی‬ ‫وقت صحیح نیست و پیغامی آمیخته‬ ‫مدرس با وثو ‌قالدوله روابط دوستی‬
‫حکومتی که به دستی تاراج م ‌یکند و‬ ‫خيانت شده‪ ،‬شکست خورد و هفت‬ ‫که طبقه متوسط ايران را به پای‬ ‫مدرس است»‪.‬‬ ‫به تحبیب و تهدید هم برایش فرستاد‪.‬‬ ‫داشت و او را سیاستمداری لایق‬
‫به دستی ديگر رای م ‌یخرد ريسمانی‬ ‫سال است زير ضرب ‌ههای حکوم ‌تها‪،‬‬ ‫صندوق‌های رای کشيدند شکست‬ ‫یکی از عواملی که وثوق‌الدوله‬ ‫قول دادم که همان شب ملاقاتی از‬ ‫م ‌یشمرد اما موضعگیری وی در برابر‬
‫به گردن آن خواهد شد‪ .‬دير نخواهد بود‬ ‫از دوم خردادی تا بسيجی‪ ،‬پايداری‬ ‫نامزد انتخاباتی فيضيه را آغاز پايان‬ ‫و همکاران همفکر او را به بستن‬ ‫مدرس ب ‌هعمل آورم و ببینم نظرش‬ ‫قرارداد این رابطه را مختل ساخت و‬
‫روزی که حتی يک حکومت ناشايسته‬ ‫م ‌یکند و اين بار م ‌یداند که دوستان‬ ‫ولايت فقيه م ‌یشمردند و آماده بودند‬ ‫قرارداد با انگلستان سوق داد وحشت‬ ‫تلاش وثوق‌الدوله برای آرام کردن‬
‫سالار اثرات ويرانگر سرازير شدن پول‬ ‫و دشمنانش ک ‌هها هستند‪ .‬تکرار هژده‬ ‫بقيه راه را بروند‪ .‬پس از يک دوره نا‬ ‫از سرایت موج انقلاب بلشویکی‬ ‫چیست‪...‬‬ ‫مدرس و التیام روابط حاصلی ب ‌هبار‬
‫به يک اقتصاد غير توليدی را دريابد‪.‬‬ ‫تير با به ميدان آوردن انبوه بسيجيان‬ ‫آرامی‌های دانشگاهی‪ ،‬رژيم اوباش‬ ‫به ایران بود‪ .‬اثرات انقلاب روسیه‪،‬‬ ‫وقتی قدم به اطاق مدرس گذاشتم‬
‫نقش تعيين کننده دانشجويان‬ ‫ديگر امکان نيافت بويژه که دوم‬ ‫بسيجی را به سرکوبی دانشجويان‬ ‫کم و بیش در مناطق شمالی ایران‬ ‫اولین حرفی که زد این بود‪ :‬بسیار‬ ‫نیاورد‪.‬‬
‫بويژه هماهنگ با کارگران جای ترديد‬ ‫خرداديان اصلاح طلب نيز کار ‌دها را‬ ‫فرستاد ولی حمله به خوابگاه‌های‬ ‫ظاهر شده بود‪ ،‬اما افکار عمومی‬ ‫کار خوبی کردید که در عرض‬ ‫مور ‌خالدوله سپهر‪ ،‬واسطۀ پیامی از‬
‫ندارد‪ .‬تا کنون دانشجويان و کارگران‬ ‫از پشت و رو بيدريغ بر دانشجويان‬ ‫دانشجوئی در تهران و تبريز با‬ ‫در مجموع نسبت به انقلاب روسیه‬ ‫این مدت به ملاقاتم نیامدید چون‬ ‫سوی وثو ‌قالدوله برای مدرس بوده‬
‫جداگانه و ناهمزمان عمل م ‌یکردند‪ .‬از‬ ‫فرو آوردند‪ .‬با اينهمه جنبش به پايان‬ ‫تظاهرات هژده تير ‪1999/1378‬‬ ‫نظر مساعد داشت و این انقلاب‪،‬‬ ‫شما عضو دستگاه دولت هستید‬
‫اين پس م ‌یتوان هماهنگی بيشتری را‬ ‫نرسيد و مرگ محمدی به طرفه ای‬ ‫پاسخ داده شد که م ‌یتوانست دوم‬ ‫تصویر جدیدی از روسیه در برابر‬ ‫و آمدنتان ممکن بود اشکالاتی‬ ‫است که در شرح آن م ‌ینویسد‪:‬‬
‫از آنان انتظار داشت‪ .‬انگيزه اعتراص و‬ ‫تلخ نشانه زنده ماندن آن است‪ .‬ما کار‬ ‫خرداد را‪ ،‬چنانکه دانشجويان تصور‬ ‫چشم ایرانیان قرار م ‌یداد‪ .‬تصویری‬ ‫برایتان تولید کند‪ .‬حالا چه شد‬ ‫« به‌محض ا ین که ا علا میۀ‬
‫مقاومت و مبارزه در هر جا بالا م ‌یگيرد‬ ‫خود را به جائی رسانده ايم که زنده‬ ‫م ‌یکردند به فرا آمد ناگزيرش برساند‪.‬‬ ‫متفاوت با آن که از روسیه تزاری در‬ ‫که تشریف آوردید؟ شرح قضیه‬ ‫وثوق‌الدوله راجع به عقد قرارداد‬
‫و حکومتی که از دور و نزديک زير‬ ‫بودنمان را م ‌یبايد با مرگ ثابت کنيم‪.‬‬ ‫حکومتی که با رای طبقه متوسط‬ ‫خاطر داشتند‪ .‬ملیون ایران امیدوار‬ ‫و پیغام وثوق‌الدوله را بیان کردم‪.‬‬ ‫منتشر شد‪ ،‬اعتراض شدید علما به‬
‫فشار است و با سياس ‌تهای ديوانه‬ ‫روی کار آمده بود‪ ،‬و خود آن طبقه‬ ‫بودند نسیمی که از شمال م ‌یوزید‬ ‫مدرس اظهار داشت‪ :‬وثوق‌الدوله‬ ‫رهبری مدرس آغاز و شدت یافت‬
‫وارش هر روز برای خود دردس ‌رها و‬ ‫***‬ ‫متوسط‪ ،،‬فرصتی م ‌یيافت که دربرابر‬ ‫به تحقق آرما ‌نهای انقلاب مشروطه‪،‬‬ ‫مردی است بسیار جسور و متهور‪،‬‬ ‫و حتی نسخه‌هایی از شکایات و‬
‫شکست‌های تازه می‌تراشد (لبنان‬ ‫پايداری جنبش دانشجوئی در‬ ‫ولايت فقيه و فيضيه روحيه باخته‬ ‫پس از گذراندن دوران سخت استبداد‬ ‫چون اگر جسارت نداشت مرتکب‬ ‫عرضحال ایرانیان برای سفارتخان ‌ههای‬
‫تازه ترينش) آسيب پذير تر م ‌یشود‪.‬‬ ‫شرايط کنونی مهم ترين سلاح مبارزه‬ ‫بايستد و انقلاب اسلامی را به يک‬ ‫صغیر و سپس جنگ جهانی و اشغال‬ ‫چنین خیانتی نمی‌شد‪ ...‬از قول من‬ ‫فرانسه و آمریکا در تهران فرستاده‬
‫دانشجويان نشان داده اند که م ‌یتوانند‬ ‫است‪ .‬جنبش م ‌یبايد هم از درون و‬ ‫«ترميدور» واقعی‪ ،‬نه آنچه مخالفان‬ ‫کشور‪ ،‬کمک کند‪ .‬در چنان اوضاع‪،‬‬ ‫به وثوق‌الدوله بگوئید من کار خودم‬ ‫شد و در کش و قوس این وضع بود‬
‫اعتراض‌های صنفی را تا سطح‬ ‫هم از بيرون پايدار بماند‪ .‬اختلاف‬ ‫وفادار رژيم و ناظران آرزوپرور غربی به‬ ‫دلایل وثو ‌قالدوله و دولت او در توجیه‬ ‫را می‌کنم و شما هم کار خودتان را‪.‬‬ ‫که روابط تازه التیا ‌میافتۀ مدرس و‬
‫سياسی سزاوارشان بالا ببرند و هيچ‬ ‫انداختن در دفتر تحکيم وحدت‪ ،‬بهره‬ ‫زور بر مانن ‌دهای رفسنجانی م ‌یبستند‬ ‫قرارداد‪ ،‬مردم را قانع نم ‌یکرد ب ‌هویژه‬ ‫لیکن من موفق می‌شوم و شما ضرر‬ ‫وثو ‌قالدوله دوباره قطع گردید‪ .‬مدرس‬
‫پيکار پردامنه ای از رهبری جنبش‬ ‫برداری از ترور شخصيت دانشجويان‬ ‫آن که انگلستان را همچنان به چشم‬ ‫خواهید کرد‪ .‬اگر قرارداد لغو شد‬ ‫در این تاریخ قدرت و محبوبیتی‬
‫به دست همرزمان آنان و برخورد‬ ‫و م ‌یبندند‪ ،‬برساند‪.‬‬ ‫دولتی استعمارگر می‌نگریستند و‬ ‫شما همیشه متض ّرر‪ ،‬منفور و دور‬ ‫عجیب در ایران داشت وکلامش مثل‬
‫دانشجوئی بی نياز نخواهد بود‪.‬‬ ‫هژده تير که هنوز بزرگ‌ترين‬ ‫برخلاف نظر وثو ‌قالدوله‪ ،‬از آن بیم‬ ‫از صحنۀ سیاست خواهید ماند‪ .‬اگر‬ ‫وحی ُمن َزل مورد قبول و احترام قاطبۀ‬
‫محمدی نه تنها به توده بزرگ‬ ‫تظاهرات سياسی برضد رژيم اسلامی‬ ‫داشتند که این قرارداد رسماً حلقۀ‬
‫دانشجو‪ ،‬سرمشقی در جنگيدن تا‬ ‫است (تظاهرات در اعتراض به‬ ‫ملت بود‪.‬‬
‫پايان داد ولی بايد از همه مبارزان‪،‬‬ ‫کاريکاتور يا شورش‌های شهری‬ ‫استعمار را بر گردنشان بیفکند‪.‬‬ ‫خود من در این تاریخ سمت نسبتاً‬
‫دانشجو و غير دانشجو‪ ،‬خواست که‬ ‫دوران «سازندگی» چنان ژرفا و ابعادی‬ ‫وثوق‌الدوله برای اثبات قدرت‬ ‫مهمی در وزارت جنگ داشتم و لذا‬
‫با اعتصاب غذا به رژيمی که خواهان‬ ‫نداشتند) يک لحظه حقيقت تمام عيار‬ ‫خویش‪ ،‬و این که انگلیس ‌یها مطمئن‬ ‫دیگر صحیح نبود که با مدرس رفت‬
‫نابودی آنهاست کمک نکنند‪ .‬ما در‬ ‫بود‪ .‬رژيم اسلامی از آن زمان تصميم‬ ‫شوند دولت بر اوضاع مسلط است‪ ،‬در‬ ‫و آمد داشته باشم چون او علناً به‬
‫مبارزه خود به شهيد نيازی نداريم‪.‬‬ ‫به حذف سياسی طبقه متوسط ايران‬ ‫برابر مخالفان شدت عمل ب ‌هخرج داد‬ ‫مخالفت با دولت برخاسته بود و برای‬
‫مرگ و شهادت را م ‌یبايد به بو ‌مهای‬ ‫گرفت و آن طبقه متوسط ــ اگرچه‬ ‫و با اعلام حکومت نظامی‪ ،‬روزنام ‌هها‬ ‫ابطال قرارداد و برانداختن حکومت‬
‫مرگ انديش حزب الله در هرجا ارزانی‬ ‫موقتا ــ رای به بی اثری خود داد‪.‬‬ ‫را توقیف و تعدادی از رجال و‬ ‫وثوق‌الدوله (حکومتی که من از‬
‫داشت‪ .‬مبارزه بی قربانی نخواهد بود‬ ‫رژيمی که با انقلاب طبقه متوسط‬ ‫روزنام ‌هنگاران را تبعید کرد‪ .‬از آن‬ ‫کارمندان ارشد دستگاهش بودم) کار‬
‫ولی مرگ به دست خويش شايسته‬ ‫به قدرت رسيده بود بيش از هميشه‬ ‫جمله‪ ،‬مستشارالدوله و ممتازالملک‬ ‫م ‌یکرد‪ .‬م ‌عالوصف ب ‌هعلت اعتمادی که‬
‫نيرو‌هائی نيست که برای زندگی‪،‬‬ ‫به شکاف پرنشدنی‪ ،‬يک همگريزی‬ ‫و ممتازالدوله و محتشم‌السلطنه‬ ‫مدرس به من داشت اغلب درد د ‌لها‬
‫و شادی و زيبائی که در آن است‬ ‫وجودی‪ ،‬ميان خود و پيشرفته ترين‬ ‫و معین‌التجار بوشهری به کاشان‬ ‫و پیغام‌های این دو رجل سیاسی‬
‫(مدرس و وثو ‌قالدوله) را به همدیگر‪،‬‬
‫م ‌یجنگند‪.‬‬ ‫تبعید شدند‪.‬‬ ‫من م ‌یرساندم‪ .‬فصل تابستان بود‪،‬‬
‫وثو ‌قالدوله در قلهک و نویسنده در‬
‫تجریش منزل داشتم‪ .‬شب جمعه که‬
‫به منزل آمدم از جهانگیرخان پیشکار‬
‫وثو ‌قالدوله یادداشتی در منزلم دیدم‬