Page 14 - (کیهان لندن - سال سى و ششم ـ شماره ۲۴۰ (دوره جديد
P. 14
صفحه - Page 14 - 14شماره ۱۷۰۶
جمعه ۱۵تا پنجشنبه ۲۱آذ‌رماه 139۸خورشیدی
بیشتر بخش‌های این توافقنامه =چگونه ایران به پای میز
ب هضرر کشور ما بود و شاید در تاریخ غرامتسنگینیکهاشغالسفارتآمریکا مذاکره با آمریکا رفت؟ و بیانیۀ
ایران کمتر موافقتنام های را م یتوان الجزایر چگونه مورد قبول واقع
با این‌درجه از یکسویه بودن یافت.
شد؟
تعهدات ایران ب هطور بسیار روشن و به ایران تحمیل کرد ()1 ـ بیانی ههای الجزایر‌تا حدودی از
گسترده و تعهدات آمریکا بسیار مبهم پیامدهای گروگانگیری است .بحث
از اصل این رویداد و ریش ههای آن و
و محدود و با قید‌آمد‌هاند.
=مهمترینتعهداتجمهوری مجلسنفهمیدچهبیانی هایراتصویبم یکندوگروهمذاکر‌هکنندهنفهمید چهتعهداتیرا نقش اشخاصی که آن را کارگردانی
اسلامی در این راستا چه بوده کرد‌هاند نیازمند گف توگوی دیگری
است .از آنجا که این رویداد اثرات
است؟ گسترد‌های در روابط خارجی کشور
-در آخرین روزهای مذاکره ،هیأت باامضایتوافقنامۀیکسویهبرعهدۀایرانم یگذارند ما داشته باید در دستور بررس یهای
ایرانی موافقت کرد که بدهی‌های رسان های قرار گیرد .به هر حا ل پس
مدت‌دار ایران نقد ویا به اصطلاح از اشغال سفارت آمریکا در تهران
حقوقی حال شوند و فوراً پرداخت اشاره: بحرانی در روابط پیش آمد و در پی
گردند؛ بنابراین در این موافقتنام هها از نخستین پیامدهای اشغال سفارت آمریکا و گروگانگیری دیپلما تهای آن ب هدستور کارتر دارای یهای ایران
سه رقم پی شبینی شده است .نخست آمریکایی ،که زیا نهای سیاسی و اقتصادی آن بیرون از حساب است ،توقیف توقیف شد .سپرد‌ههای عظیم ایران در
3میلیارد و 667میلیون دلار که بان کهای آمریکایی پشتوان های برای
همان روز آزادسازی گروگا نها در سپرد ههای عظیم ایران در بان کهای آمریکایی بود. دولت به حساب م یآمد؛ هنگامی که
اختیار فدرال‌رزرو ،نماینده و کارگزار در پی این اقدام ،جدال حقوقی ایران و آمریکا آغاز شد که به میانجیگری اموال ایران توقیف شد،مصونیت اموال
مالی امریکا قرار گرفت تا از طرف الجزایر و تشکیل دیوان داوری ایران و آمریکا انجامید .دکتر سیدمحمود کاشانی ایران نادیده انگاشته شد .در حالی که
ایران بدهی‌های ادعایی ایران به که یکی از اعضای ایرانی این دیوان در لاهه (هلند) بود ،پس از سا لها گوش های بر پایه اصول حقوق بی نالملل ،یک
بانک‌های امریکایی و حتی غیر از پرده را بالا زده است و در گفت و گو با روزنامه ایران فاش م یکند که چگونه دولت در قلمرو دولت دیگر دارای دو
امریکایی پرداخت شود .این امر شاید در جریان این وقایع ،آمریکا توانست ایران را به پرداخت غرام تهای سنگین نوع مصونیت است ،نخست محاکمه،
شگف تانگیز باشد که دولت ایران و وادار کند و متصدیان امر ،در اجرای سیاس تهای کورکورانۀ حکومت یا بر اثر چرا که دول تها بنا به اصول حقوق
بی نالملل‌برابر هستند و نم یتوانند
امریکا که رودرروی هم بودند. ب یکفایتی و نادانی ،تا چه حد در این مسؤولیت تاریخی سهیم بود هاند.
داشت هاند را نم یدانم ولی اگر به صورت به موجب این بیانیه دولت امریکا یکدیگر را در کشور خود محاکمه و وزیر مشاور در امور اجرایی ،بهزاد نبوی شخصاً تصمیم م یگیرد و
محکوم کنند .همچنین‌دارای یها و نماینده مناسبی برای ایران در تمام وا مهای ایران ب یدرنگ با امضای =آیا به این مسائل و مصوبۀ مذاکرات مجلس در تاریخ 24دی ماه به عنوان وکیل ایران انتخاب شده تا
مجلس دقت و اهمیت داد هشد؟ 1359رجوع کنید شاهد نظرات خوب بده یهای دولت ایران را بپردازد و بیانی هها بازپرداخت م یشوند.
اموال هر دولتی نیز در قلمرو دولت این گف توگوها بود؟
ـ در مصوبۀ مجلس ارجاع به نمایندگانی به‌ویژه شهید آیت برای این‌از موارد معدود‌در تاریخ روابط
دیگر از توقیف و اینکه در معرض ـ‌اینگونه گف توگوها که به مسائل
اجرای احکام قرار گیرند مصونیت خارجی کشور مربوط است باید از = تحلیل شما به‌عنوان یک داوری پی شبینی نشده بود .اما چون کسب تضمین از آمریکا در مورد اجرای دول تها به حساب م یآید که یک
دارند .اما با دستور رئیس جمهور سوی وزیر امور خارجه که در برابر کارشناس در این رابطه چیست؟ طبق اصل 139قانون اساسی ارجاع احکام دیوان علیه آن دولت خواهید بود دولت به دولت دیگر چنین وکالتی
آمریکا مبنی بر مسدود کردن اموال مجلس پاسخگوست انجام شود .ولی ـ من نمی‌خواهم شخصاً در این اختلافات مربوط به اموال ایران به ولی به این توصی هها هرگز توجه نشد .بدهد .بعدها هم مشخص شد که
ایران اینگونه برداشت شد که این در مذاکرات مربوط به مسائل مالی باره اظهارنظر کنم اما خوشبختانه تیم داوری در موردی که طرف دعوی
این رقم 400 ،میلیون دلار اضاف هتر
مصونی تها منتفی شده است در حالی و حقوقی ایران و آمریکا بهزاد نبوی آمریکایی برخلاف تیم ایرانی مشروح خارجی است نیازمند تصویب مجلس =بیانیۀ الجزایر از بخ شهایی از اصل و بهره بده یهای ایران‌بوده
که چنین نبود .البته کارتر دستور مسؤولیت را به عهده گرفت که معاون مذاکرات خود را در 10گزارش با بود .بنابراین در تاریخ 24د یماه 1359تشکیل شده که بسیاری از است ولی دولت امریکا تا چند سال
خود را مستند بر گروگانگیری اعضای اجرایی نخست وزیر بود .یک هیأت از دیباچه وارن کریستوفر ،رئیس هیأت مجلس با یک مجوز کلی لایحۀ ارجاع کارشناسان‌این بیانیه را یکی از از بازپرداخت آن خودداری م یکرد.
سفارت آمریکا در تهران بر شمرد و چند وزارتخانه و بانک مرکزی هم در مذاکر‌هکنندۀ آمریکایی ،منتشر کرد .دعاوی مالی و حقوقی ایران و آمریکا ضعیف‌ترین قراردادهای مورد همچنین رقم یک میلیارد و 418
تصویببراییکدولتم یپندارند ،میلیون دلار نیز به نام دولت الجزایر من یک جلد از این کتاب را در زمانی به داوری را تصویب کرد.
به این ترتیب یک سلسله دعاوی کنار او بودند.
استناد این نظر کارشناسان و در بانک مرکزی انگلستان سپرده از طریق افراد حقیقی و شرکت‌ها در سال 1975یک موافقتنامه در که در لاهه مشغول به کار بودم ب هدست
علیه ایران در دادگاههای آمریکایی الجزایر میان ایران و عراق به‌عنوان آوردم و این کتاب از سوی یکی از =مهمترین ضع فهای قرارداد حضرت عالی براین امر چیست؟ شد و این هم در مصوبه چهار
ـ نخست باید با مندرجات این شرط مجلس اصل ًا جایی نداشت. حسن همجواری به‌امضا رسید؛ دوستان من با عنوان «تجربه یک الجزایر چیست؟
مطرح شد.
واریز این وجوه برای آن بود که د ر ز ما نی که گر و گا نگیر ی
بده یهای بخش خصوصی ایران به ادامه داشت به تناوب ادعاهایی
بان کهای امریکایی بازپرداخت شود. در دادگاههای آمریکا علیه ایران
همچنین افرادی از بانک مرکزی مطرح م یشد اما تصمیم نهایی اتخاذ
برای حل و فصل این رقم به لندن نمی‌گردید .هنگامی که مذاکرات
رفتند و هنوز مشخص نیست در آن ایران و آمریکا آغاز شد باید این
زمان محدود چگونه و با چه حسابی مسائل نیز مطرح می‌گردید؛ و از
یک سلسله بدهی‌های شرکت‌های دستور رئیس جمهور آمریکا رفع اثر
خصوصی را از آن حساب پرداخت م یشد تا اموال ایران آزاد و دعاوی
علیه ایران ملغی شوند .بنابراین کردند.
= پر د ا خت بد هی‌ها ی هنگامی که امر گروگا نها به مجلس
شرکت‌های خصوصی از سوی ارجاع شد مجلس مصوب های با عنوان
یک دولت در عرف حقوقی چهار شرط در آبا نماه 1359تصویب
کرد .در آن چهار شرط تأکید شده
جایی دارد؟ بود که در مرحله نخست باید تمام
-استدلال طرف امریکایی این اموال ایران آزاد و رفع توقیف و
بود که دولت ایران این شرکت‌ها سپس تمامی دعاوی علیه ایران لغو
را مصادره کرده بنابراین مسئولیت و ابطال شوند .اما هنگامی که مذاکره
پرداخت دیون آنها را نیز باید به میان نمایندگان ایران و آمریکا به
عهده گیرد .البته مصادره و پرداخت گون های غیرمستقیم و‌با میانجیگری
دیون شرک تها از سوی دولت اصولاً الجزایر آغاز گردید؛ هنگامی که
غیرقانونی بوده است. قطعنامه مجلس از طریق میانج یهای
=رقم سوم به چه میزان و الجزایری در اختیار دولت آمریکا قرار
دلیلی بود؟ گرفت کارتر رئیس جمهور آمریکا با
پذیرش کلی اصل آن ،پیشنهادهایی
یک حساب یک میلیارد دلاری را در این زمینه ارائه داد که متن آن
در مجموعه صورتجلسات مذاکرات گفت‌وگوهای آن عهدنامه از سوی بحران» ترجمه و از سوی انتشارات ـ هنگامی که بهزاد نبوی در تاریخ موافقتنامه بین‌المللی که به آن نام دیگر از اموال ایران به حساب دولت
گروه ایرانی وجود دارد .کارتر در شادروان عباسعلی خلعتبری وزیر میزان ب هعنوان یک سند مهم ب هچاپ 24د یماه 1359در مجلس حاضر «بیانیه» داده شده است آشنا شویم .الجزایر در بانک مرکزی هلند افتتاح
آستانه برگذاری دومین دوره انتخابات خارجه وقت ایران انجام شد .او یک رسید .خوشبختانه من هم پس از آنکه شد ،پیش‌نویس بیانیه‌های الجزایر کاری که در سه دهه گذشته رسان هها شد تا اگر دیوان داوری احکامی علیه
ریاست جمهوری آمریکا بود و علاقه دیپلمات کارآزموده و کاردان بود و با ب هعنوان داور ایران برگزیده شدم با آنکه را ب هعنوان موافقتنامه ایران و آمریکا کمتر به آن پرداخته و صدا و سیما هم ایران صادر کرد از محل این یک
و اصرار شدیدی به آزاد شدن اعضای توانای یهایی که داشت در این عهدنامه در روند این مذاکرات نقشی نداشتم به در اختیار داشت اما آنها را به ناروا سکوت مطلق دربارۀ آن داشته است .میلیارد دلار پرداخت شود و چون
سفارت آمریکا و بازگرداندن آنان به منافع ایران در اروند رود حفظ شد گردآوری صورتجلسات بخش اصلی ب هاطلاع نمایندگان مجلس نرساند و این بیانیه‌ها از 3بخش تشکیل امریکای یها این احتمال را م یدادند
آمریکا ب هعنوان یک برگ برنده در این و تلاش صدام هم برای برهم زدن مذاکرات گروه ایرانی پرداختم و آنها این موافقتنام هها را که تعهدات بزرگی شد‌هاند .یک بخش از آن مربوط به که شاید این یک میلیارد دلار کافی
انتخابات داشت .از این رو بی درنگ آن با فداکاری ملت ایران ناکام ماند .را درحدود 10نسخه زیراکس کردم برای دولت ایران در آن ایجاد شده بود تعهدات کلی جمهوری اسلامی است .نباشد در بیانیه کلی ماد‌های گذاشتند
پیشنهاد متقابل مثبت و قابل قبولی ولی بهزاد نبوی تجربه و توانایی برای اما متأسفانه تمامی اسناد در اختیار به صورت لایحه به مجلس تقدیم نکرد .در بخش دوم حل و فصل دعاوی که دولت ایران باید هر وقت این
را به میانجی الجزایری ارائه داد که این مذاکرات مالی و حقوقی پیچیده من قرار داده نشد و من امروز آرزو در این توافقنام هها برای دولت ایران پیش‌بینی شده و بخش سوم ،سند حساب به زیر 5٠0میلیون دلار رسید
اگر ایران با اندک دستکاری پذیرفته و دارای ابعاد بی نالمللی را نداشت .او م یکنم روزی مشروح این مذاکرات تعهداتی ایجاد کرده بود که باید مجلس تعهدات‌نام گذاری شده است.
از سپرد‌ههای خود به آن واریز کند
بود نیازی به امضای بیانی ههای الجزایر حتی کوشش نکرد از تعداد معدودی که هم ب هچاپ برسد تا از دو منظر هیأت از آن آگاه می شد و آنها را تصویب یا گروه مذاکره کننده ایرانی در تدوین ،تا همیشه این حساب در حد 500
وجود نداشت و زمینه بهبود روابط از نظر حقوقی کم و بیش م یتوانستند ایرانی و آمریکایی این مذاکرات مورد رد م یکرد .در نتیجه هنگامی که یک تنظیم و نگارش این موافقتنام هها نقش میلیون دلار سرریز باشد.
انفعالی داشته یعنی این موافقتنام هها را ارزیابی قرار گیرند .به هرحال با مجوز کلی در زمینه ارجاع اختلافات
=بنابراین به جای گرفتن دولت یا گروه مذاکره کننده آمریکایی فرمان امام ،مجلس متولی حل و فصل به داوری از مجلس گرفتند در تاریخ او را یاری کنند کمک بگیرد و در گروه ایران و آمریکا را هم فراهم می کرد.
امتیاز و آزادی گروگا نها امتیاز تنظیم کرده و گروه مذاکره ایران ی‌به موضوع گروگا نها شد که چهار شرط 29 :دی ماه 1359توافقنامه پایانی را او یک حقوقدان قابل قبول نیز وجود به نظر من پذیرش پیشنهاد اولیۀ
بسیاری از مندرجات آن دقت نکرده بازگرداندن اموال شاه و خانوادۀ وی امضا کردند ولی تنها در 6بهمن 1359 نداشت .البته پس از آنکه این توافقنامه کارتر بیشتر از آنچه بعداً توافق شد
هم داد هایم؟ منتشر شد این واقعیت روشن شد که منافع ایران را تأمین م یکرد .ولی
این گروگا نها که باید هرچه زودتر بهزاد نبوی حتی به رهنمودهای گروه به ایران ،عدم دخالت آمریکا در امور گزارشی از آن به مجلس رسید .حال و در هر حال بهزاد نبوی آن را امضا -بله .اما اینها امتیازهای ناروایی
آزاد م یشدند درگیر گف توگوهای دو مذاکر‌هکننده ایرانی از نظر مالی هم داخلی ایران ،رفع انسداد از دارای یهای آن که قبل از امضای این موافقتنامه کرد‌هاست؛ این در حالی است که در بود که در اثر ضعف گروه مذاکره
ایران و پایان بخشیدن کلیه دعاوی مجلس باید مطلع م یشد و طبق اصل چنین توافقنام ههای با اهمیتی باید بند کننده ایرانی و نداشتن اراده حفظ
طرف با میانجیگری وزیر امور خارجه توجه نکرده است.
علیه ایران را برای آزاد کردن گروگا نها 77قانون اساسی این موافقتنامه به به بند آن موردبررسی موشکافانه آن هم حقوق کشورما این تعهدات به کشور
الجزایر مرحوم بن یحیی شدند .پس
ب هصورت یک قطعنامه تصویب کرد .تصویب کامل مجلس م یرسید .ولی از سوی حقوقدانان و کارشناسان مالی و مردم ایران تحمیل شد. از حدود دو ماه گف توگو سرانجام =علت این امر چه بوده؟
=آیا آقای بهزاد نبوی این امر قرار م یگرفت. به غیر از بند ارجاع اختلافات به دیوان =تا چ هحد هیأت مذاکر هکننده ـ این از رازهای سرب ه ُمهری است متنی آماده شد که در آن دو طرف
را نم یفهمیده؟ این توافقنامه تنها به زبان انگلیسی داوری اصل قرارداد به تصویب مجلس توانستند این چهار شرط را در که تا به حال روشن نشده ،برای توافق کردند دعاوی به یک دیوان
امضا شده‌و نسخه فارسی آن به امضای نرسید و این مهمترین نقطه ضعف مثال افرادی که از بانک مرکزی در داوری ارجاع داده شوند تا میان ایران
نمایندگان آمریکایی نرسیده است .در -به هرحال این اتفاق تلخ در سایه و شهروندان آمریکایی داوری انجام گفت‌وگوها شرکت داشتند خواهان بیانیۀ الجزایر مورد توجه قرار آن بود.
صورتی که در تمامی توافقنامه‌های سانسور کامل رسان های رخ داد .من گیرد .بنابراین این مذاکرات منتهی برطرف شدن توقیف سپرد‌ههای ایران دهند؟
به امضای بیانیه حل و فصل دعاوی و بازپس دادن‌تدریجی وا مها از سوی ـ نخست باید این نکته را بگویم =بنابراین مجلس از بندهای دوجانبه رسم بر این است که موافقتنامه شرایط آن زمان را نادیده نم یگیرم.
به زبا نهای دوطرف به امضا م یرسد .اشتباهات مسئولان را هم قابل در 29دی ماه 1351و تأسیس ایران در چارچوب همان قراردادهای که این امر اصلا ب هعهدۀ مجلس نبود بیانیه الجزایر اطلاع نداشت؟
دیوان داوری ایران و آمریکا در لاهه وام رژیم شاه بودن د چرا که بر طبق چرا که مجلس چنین صلاحی تهایی ـ مجلس در ناآگاهی کامل ب هسر من یقین دارم که گروه مذاکره کننده اغماض م یدانم ولی پذیرش چنین
محاسبات مالی خود به این نتیجه نداشت اما به هرحال شروطی که برد و از این موضوع حساس به دور بسیاری از بندهای این موافقتنامه را تعهدات غیر متعارف و نامعقولی
هلند شد.
رسیده بودند .اما هنوز مشخص نیست مجلس در مورد اموال توقیف‌شدۀ نگه داشته شد .اینکه شهید رجایی اصل ًا درک نکرده و نفهمیدند که چه پرس شبرانگیز است.
=آیاآقایبهزادنبویب هعنوان که ب هچه دلیل و به دستور چه کسی ایران معین کرد منصفانه بود .و هیأت دولت در این زمینه اطلاع تعهداتی برای کشور ایجاد کرد‌هاند.
دنباله دارد
