Page 53 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۹۳ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‪‌۵‌‌‌۳‬شماره‌‪1۸۵۹‬‬ ‫درایت سیاسی به ابزار ویژهی خویش نیازمند است‪ .‬این ابزار‬ ‫جهان امروزی و تئوری قدرت‪ ،‬عمدهترین دشواری‬
‫جمعه ‪ ۲۳‬دسامبر ‪ ۲0۲۲‬تا پنجشنبه ‪ ۵‬ژانویه ‪۲0۲۳‬‬ ‫نمیتواند اعمال زور‪ ،‬تهدید به چماق قانون و یا سرکوب‬ ‫چنین حاکمیتی‪ ،‬ت ّحقق و اجرای است‪.‬‬
‫باشد زیرا در اینصورت اصل حاکمیت مردم زیر پا گذاشته‬
‫محتوای واقعی و قابل م ّحک مردمسالاری را بازتاب میدهد‪.‬‬ ‫میشود و «سوورن»[‪ ]۳‬یا «یکپارچگی» و «قلمر ِو» سالا ِر‬ ‫تاریخ دو قرن تح ّولات اخیر ایران که پر از وقایع ناگوار‪،‬‬
‫از جمله شورشها و خونریزیها و انقلاب به اصطلاح‬
‫‪.5‬سازمان نظارت بر مردمسالاری‬ ‫مملکت که مردماند به اسارت کشانده میشود‪.‬‬ ‫اسلامی است‪ ،‬نشان میدهد که گرفتاری اساسی سیاست‬
‫با این بحث روشن است مسئلهی اساسی نه شکل و نوع‬ ‫عاقبت این کار‪ ،‬به گور سپردن دمکراسی است‪ .‬پس هر‬ ‫در ایران تنها به ساختار جامعه و ارزشهای فرهنگی کهنه و‬
‫حکومت و نه ادارهی آن بطور مرکزی و یا غیرمرکزی است‪.‬‬ ‫تصمیمی میبابستی حمایت همگان را داشته باشد‪ .‬پس‬ ‫پوسیدهی آن مربوط نمیشود بلکه رهبری سیاسی مملکت‬
‫بلکه دشواری سیاسی‪ ،‬بطور عمده‪ ،‬دشواری نظارت بر‬ ‫دستگاه سیاسی چارهای جز به کار گرفتن گفتگو و تفاهم‬ ‫سهم قابل توجهی در این نابسامانیها داشته است‪ .‬چه‬
‫دمکراسی است تا بتوان بهموقع دولت را بطور مسالمتآمیز‬ ‫با مردم ندارد‪ .‬بدیهی است در هر گفتگو و تفاهمی اگر‬ ‫رهبری سیاسی همیشه به افراد سیاسی نیاز دارد‪ .‬اما آنها‬
‫تعویض نمود‪ .‬این نطارت به دو عنصر‪ ،‬یکی ابزار نظارت و‬ ‫بخواهد ادامه داشته باشد‪ ،‬به فضایی در استیلای خرد و‬ ‫مانند تمام دولتمندان جهان هنگامی که بر مسند قدرت‬
‫دیگری برنامهی تشخیص‪ ،‬نیاز دارد‪ .‬به عبارت دیگر همانطور‬ ‫الگوهای نرماتیو و معتبر نیاز است‪ .‬چه با فحاشی‪ ،‬توهین‪،‬‬ ‫مینشینند‪ ،‬عاشق آن شده و با تزویر و ریا و گاهی قهر و‬
‫که چشم برای دیدن و یا گوش برای شنیدن به عنوان یک‬ ‫جملات نامعقول و ناپسند‪ ،‬و یا خیالات واهی و دیوانگان‬ ‫سرکوب و اعمال غیرقانونی سعی به حفظ صندلی قدرت‬
‫ابزار لازم است‪ ،‬جامعهی ایران نیز برای ایجاد خرد جمعی‬ ‫خویش دارند‪ .‬دکتر عبدالحسین زرینکوب[‪ ]۱‬مینویسد‪:‬‬
‫نیاز به ابزار تشخیص دارد‪ .‬اما چشم و گوش برای تشخیص‬ ‫نمیتوان مذاکره و گفتگو نمود‪.‬‬ ‫«تاریخ سیاست در ایران عموماً با خشونت‪ ،‬حذف‪ ،‬تبعید‪،‬‬
‫یکی شیء و یا یک آوا به برنامهی مقایسه یا «آسوسیاسیون»‬ ‫مثلأ اگر کسی درباره فعل و انفعالات شیمیائی میخواهد‬ ‫انحصار‪ ،‬ثروت اندوزی‪ ،‬تیولداری‪ ،‬حیلهگری‪ ،‬دروغ‪ ،‬بیثباتی‬
‫و تداعی احتیاج دارد تا با کمک آن‪ ،‬که به وسیلهی تمرین و‬ ‫با کسی بحث کند‪ ،‬شرط این است که دو طرف مذاکره‬
‫تعلیم به دست آمده است‪ ،‬بتواند محیط خود را بشناسد‪.‬‬ ‫عناصر شیمیائی جدول مندلیف را بشناسند (خرد) و بعلاوه‬ ‫و تحریف همراه بوده است»‪.‬‬
‫از این رو بینائی اجتماعی نیز به برنامهی تشخیص نیازمند‬ ‫هر دو به فرمولهای شناخته شده در این علم‪ ،‬آگاه باشند‬ ‫پس بنا بر رأی کارل پوپر[‪ ]۲‬باید چارهای اندیشید تا دیگر‬
‫است‪ .‬این برنامه به مرور و بر مبنای فرایافت تطور به‬
‫وجود میآید‪ .‬از این رو تشخیص عمومی و یا خرد جمعی را‬ ‫(الگوهای نرماتیو معتبر)‪.‬‬ ‫چنین ات ّفاقاتی در آتیه ممکن نگردد‪.‬‬
‫نمیتوان با انقلاب و یا به زور بر مردم تحمیل کرد‪ .‬بلکه این‬ ‫همچنین هنگامی یک تصمیم سیاسی از حمایت مردم‬ ‫برای رسیدن به این مقصود موضوع مسئولیت سیاسی و‬
‫برخوردار است که مرجع آن تصمیم یعنی دولت‪ ،‬مطابق‬ ‫مهار قدرت اهمیتی بسیار دارند تا از یکهتازی دولتمندان‬
‫کار وقت و دلسوزی و زحمت میطبد‪.‬‬ ‫اراده ی مردم که سالا ِر کشورند عمل کرده باشد‪ .‬به عبارت‬ ‫جلوگیری گردد‪ .‬چنین کاری تنها با شکستن پیکان قدرت میسر‬
‫در کشورهای غربی‪ ،‬نظارت بر دمکراسی بر عهدهی‬ ‫دیگر شکل چنین تصمیمی از بالا به پائین یا هیرارشی‬ ‫میشود‪ .‬یعنی میبایستی پذیرفت که در کار کشورداری نه‬
‫احزاب‪ ،‬رسانههای گروهی‪ ،‬جنبشهای اجتماعی و یا‬ ‫نیست‪ .‬بلکه به عکس کلیهی اعمال سیاسی میبایستی از‬ ‫تنها دولت بلکه اپوزیسیون نیز مسئول است و باید در این‬
‫معترضین خارج از پارلمان گذاشته میشود که درواقع در بُعد‬ ‫پائین یعنی با مشارکت مردم شکل بگیرد‪ .‬در اینصورت‬ ‫م ّهم مشارکت داشته باشد‪ .‬مشارکت برای ساختن‪ ،‬مشارکت‬
‫سازمانی ابزار تشخیص و در بُعد تفکر و خاطرات و نظرات‬ ‫بار هر تصمیمی روی دوش همه سنگینی میکند‪ .‬چنین‬
‫دانشمندان و متخصصین‪ ،‬که ستون اصلی م ّحک حقیقتاند‪،‬‬ ‫تصمیمی دیگر دلبخواهی نمیتواند باشد و نمیبایست از‬ ‫برای آبادانی‪ ،‬مشارکت برای رفع مشکلات‪.‬‬
‫نمایشی از برنامهی تشخیص به شمار میروند‪ .‬اما در ایران‬ ‫مسئولیت هرگونه کشمکشی میان اپوزیسیون و دولت‬
‫و یا جوامع عقبمانده که خاطره (تعلیم و آماده ساختن‬ ‫خاطر مبارک کسی منعکس گردد‪.‬‬ ‫که به ناسامانی مملکت بکشد و یا به شورشهای خیابانی‬
‫جوانان برای یک زندگی اجتماعی مسالمتآمیز) و نفکر بکر‬ ‫به این شکل تصمیمگیری سیاسی کمال خود را در‬ ‫منجر گردد بر عهدهی هر دو طرف منازعه است‪ .‬سالا ِر‬
‫و نو و سازگار با بافت جامعه ندارند این خرد جمعی کافی‬ ‫کشور‪ ،‬یعنی مردم‪ ،‬باید در داوری بر این امر توانا باشد‪ .‬باید‬
‫نیست‪ .‬بلکه ایران مضافأ نیاز به سازمانی‪ ،‬به نام سازمان‬ ‫دمکراسی‪ ،‬یا مردمسالاری به دست میآورد‪.‬‬ ‫اسباب این قضاوت یعنی داشتن اطلاعات بیطرفانه برایش‬
‫نظارت بر مردمسالاری دارد‪ ،‬که میبایست مرکب از زبدگان‬ ‫بااینحالبایدملّتهموارهبهاینمردمسالاریمطمئنبشود‪.‬‬ ‫فراهم گردد‪ .‬از جمله باید در کشور رسانههای آزاد‪ ،‬دستگاه‬
‫مردم باید این اطمینان را لمس بکنند‪ .‬به عبارت دیگر هر‬ ‫نظرخواهیهای بیشائبه و واقعی‪ ،‬مجالس بحث و گفتگو و‬
‫و برجستگان کشور باشد‪.‬‬ ‫شهروندی لازم است بتواند هر تصمیمی را در پرتو داوری‬ ‫بالاخره سازمانی برای نظارت در کار دولت (به غیر از مجلس‬
‫وظیفهی این سازمان تحقیق و پژوهش دربارهی افکار‬ ‫خرد جمعی قرار دهد که قادر است اعتبار هر ذهنیتی را‬ ‫نمایندگان) و رسیدگی به شکایات مردم در مورد نقض حقوق‬
‫جدید سیاسی– اجتماعی و آگاه نمودن مردم به آنها‪ ،‬گزارش‬ ‫در عرصه ی عمومی معلوم سازد‪ .‬چیزی که بیان عینیت آن‬ ‫بشر و حقوق قانونی آنها‪ ،‬که در زیر به آن اشاره خواهد شد‪،‬‬
‫کردن هر توطئه و دستهبندی به قاطبه ی مردم‪ ،‬آشکار‬ ‫است‪ .‬از این رو لازم است در مملکت ق ّوهی این تشخیص که‬
‫ساختن دخالتهای غیرقانونی افراد و سازمانها و شرکتها‬ ‫تأملی عمومی است به وجود آید‪ .‬ریشهی این ق ّوه را علاوه‬ ‫وجود داشته باشد‪.‬‬
‫در کار ادارهی مملکت‪ ،‬برملا کردن شبکههای فساد‪،‬‬ ‫بر سواد اجتماعی میبایستی در وجود رسانههای گروهی‬ ‫درست در چنین وضعیتی است که‪:‬‬
‫پارتیبازی و لابیگری‪ ،‬نشان دادن سوء استفادهها‪ ،‬روشن‬ ‫مستقل و آزاد‪ ،‬مجالس بحث و گفت و شنود سیاسی‪ ،‬محافل‬ ‫سالا ِر کشور‪ ،‬یعنی مردم‪ ،‬میتواند در صورت لزوم و هرگاه‬
‫ساختن گوشههای تاریک اجتماع و کار دولت و دستگاههای‬ ‫روشنفکری‪ ،‬احزاب و سندیکاهای کارگری غیرفرمایشی‬ ‫مقتضی بداند‪ ،‬دولت و اپوزیسیون را جابجا کند‪.‬‬
‫قضائی‪ ،‬برملا کردن گزارشهای غلط رسانههای گروهی‪،‬‬ ‫برپایه این سخن‪ :‬فقط و فقط چنین فرایافتی دمکراسی‬
‫رساندن صدای مردم و آنها که مورد ظلم و ربودن حقوق‬ ‫جستجو کرد‪.‬‬ ‫و یا مردمسالاری است و باید چشماندازسیاسی ملّت ایران‬
‫ولی هر تشخیصی دو طرف دارد‪ .‬طرف خوب یا بد‪ ،‬طرف‬
‫خود شدهاند به مراجع قانونی مملکت و غیره است‪.‬‬ ‫درست یا نادرست‪ ،‬طرف دوست یا دشمن‪ ،‬طرف قبول یا‬ ‫باشد‪.‬‬
‫از آنجا که این کار به بررسی افکار عمومی نیز نیاز دارد‬ ‫طرد‪ .‬در این مورد نیز باید الگوئی دو طرفه تص ّور و تعریف‬ ‫‪.۴‬کار سیاست در جامعهی فردای ایران‬
‫لازم است این سازمان مدیریت دستگاه نظرسنجی مملکت‬ ‫گردد‪ .‬طرفینی که در سیاست به آنها میتوان طرف دولت‬ ‫کار سیاست‪ ،‬همانا فراهم آوردن امکاناتی برای عزم و‬
‫را نیز عهدهدار باشد‪ .‬کسانی که مدیریت این سازمان را‬ ‫و طرف اپوزیسیون نام داد‪ .‬پس اگر در کشور ایران چنین‬ ‫قصدی است که بتواند ازحمایت همگان برخوردار باشد‪.‬‬
‫بطور افتخاری بر عهده میگیرند باید منعکسکنندهی اقشار‬ ‫ق ّوهی تشخیصی به وجود آید‪ ،‬آنگاه انعکاس هر تصمیمی را‬ ‫مسئلهای که نتیجهی فرایافت تطور طی سالیان دراز است‪.‬‬
‫جامعه باشند تا اعتماد مردم را برانگیزند‪ .‬نخست در چنین‬ ‫میتوان بنا بر این تعریف در چهرهی اپوزیسیون مشاهده‬ ‫واضح است هر تصمیم سیاسی نه تنها میبایستی تابع‬
‫شرایطی است که ق ّوهی تشخیص عمومی‪ ،‬یعنی خرد جمعی‪،‬‬ ‫پیشفرضهای زمان خود باشد که بزرگترین آنها ارزشها‬
‫به درجهی کمال خویش میرسد و عینیتی را میسازد که‬ ‫کرد که طرف مخالف آن تصمیم است‪.‬‬ ‫و سنتهای اجتماعی‪ ،‬گونهی کمبودها و خواستهای‬
‫این بحث به خوبی نشان میدهد چرا اپوزیسیون یا‬ ‫حقوقی مردم است (نقض اینها ریشه به وجود آمدن چالش‪،‬‬
‫اپوزیسیون نام دارد‪.‬‬ ‫بهتر‪ ،‬دستهﻯ مخالف‪ ،‬لازم است و چرا مخالفین واقعی و‬ ‫ناآرامی‪ ،‬و شورش است)‪ ،‬بلکه هر تصمیم سیاسی نمیتواند‬
‫بودجهی این سازمان الزاما باید به وسیلهی کانونهای‬ ‫نه دروغین‪ ،‬آئینهی اطمینان به دمکراسی هستند‪ .‬درست‬
‫عامالمنفعه‪ ،‬مؤسسات خیریه و درآمدی که از بخش‬ ‫در این آئینه‪ ،‬که آئینهﻯ تشخیص سیاسی است‪ ،‬سالا ِر‬ ‫تصمیمات گذشته را نقض کند‪.‬‬
‫مملکت‪ ،‬یعنی مردم میتواند به حاکمیت خویش مطمئن‬ ‫درست به این دلیل تصمیمات دولت چون سلسله زنجیری‬
‫نظرسنجی به دست میآید تأمین گردد‪.‬‬ ‫بشود‪ .‬از این رو اپوزیسیون کلید ورود به حوزهی دمکراسی‬ ‫بهم پیوسته و به این شکل در کل هویت نظام را تشکیل‬
‫زیرنویس‪:‬‬ ‫یا مردمسالاری است‪ .‬به این دلیل مردم حق دارند هرگاه‬ ‫میدهد‪ .‬پس عامل اساسی در گزینش یک تصمیم در‬
‫تشخیص بدهند که حاکمیتشان در خطر است دولت را‬ ‫درجه نخست رفع چالش و نا آرامی و بازگشت به صلح و‬
‫[‪ ]۱‬رروزگاران‪ ،‬انتشارات سخن ‪۱۳۷۴‬؛ عبدالحسین زرکوب‬ ‫بدون هیچ قید و شرطی برکنار و آنهائی را که حامل تفکر‬ ‫آرامش است‪ .‬آنچه باید به آن درایت سیاسی نام نهاد‪ .‬بعلاوه‬
‫‪]۲[ Sir Karl Popper : die offene gesellschaft und‬‬ ‫اپوزیسیون هستند بجایش بنشانند‪ .‬این سخن به درستی‬
‫‪ihre Feind, Tübingen 1992‬‬
‫‪]۳[ Sovereign‬‬