Page 40 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۴۱۲ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‪‌‌‌4‌‌‌0‬شماره‌‪‌18۷8‬‬
‫جمعه ‪ ۲۹‬اردیبهشتماه تا ‪ 4‬خردادماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫فدرالیسم در ایران‪:‬‬

‫راهی به سوی دموکراسی یا فروپاشی؟ (بخش یک)‬

‫دستگاه دولتی واحد)‪ ،‬وحدت جمعیت (ملت واحد تحت‬ ‫در این مطلب به این پرسش اصلی پاسخ داده خواهد شد‬ ‫=«هدف از این بررسی آن است که نشان داده شود‬
‫حکومت قدرت همگن) و وحدت سرزمین (سرزمین واحد‪،‬‬ ‫که آیا برقراری سیستم فدرال در ایران‪ ،‬منافع ملت ایران را‬ ‫برقراری سیستم فدرال‪ ،‬نه تنها منافع ملی ایران را تأمین‬
‫تحت حکومت تشکیلات سیاسی واحد) است‪.‬گرایش مسلط‬ ‫نمیکند‪ ،‬بلکه به نفع نواحیای نیز که خودمختاری آنها‬
‫در طول تاریخ‪،‬گرایش به سوی وحدت‪ ،‬همگونی‪ ،‬تمرکزطلبی‬ ‫تأمین خواهد کرد؟‬ ‫مطالبه میشود نخواهد بود و حقوق بشر و دموکراسی‬
‫و یکپارچهسازی بوده است؛ کما اینکه مشاهده میشود‬ ‫برای پاسخ به این پرسش‪ ،‬باید به چند پرسش دیگر نیز‬ ‫در آن نواحی برقرار نخواهد شد‪ .‬ایرانیان بدانند که طرح‬
‫کشورهای تکساخت‪ ،‬مانند ایتالیا و اسپانیا‪ ،‬از بطن نظامهای‬ ‫برقراری چنین نظامی در راستای ایجاد چنددستگی‪ ،‬انحراف‬
‫فئودالی و ملوک الطوایفی بیرون آمدهاند‪ .‬کشورهای تک‬ ‫پاسخ داده شود‪.‬‬ ‫و به بیراهه بردن جنبش دموکراتیک ملت ایران برای کسب‬
‫ساخت انواعی دارند که در میان آنها کشورهای متمرکز‬ ‫فدرالیسم چیست و جایگاه و محتوای آن کدام است؟‬
‫(‪ )centralised‬و غیرمتمرکز (‪ )decentralised‬از همه‬ ‫آزادی و استقرار حقوق بشر در کشور است‪».‬‬
‫منظور گروههای قومگرا از فدرالیسم چیست؟‬ ‫=«در این مطلب به این پرسش اصلی پاسخ داده خواهد‬
‫معروفترند‪]۱[.‬‬ ‫سوابق این گروههای قومگرا چیست؟‬ ‫شد که آیا برقراری سیستم فدرال در ایران‪ ،‬منافع ملت ایران‬
‫کشور مرکب یا چندپارچه‪ -‬برخلاف کشور تکساخت‪-‬‬ ‫را تأمین خواهد کرد؟ برای پاسخ به این پرسش‪ ،‬باید به‬
‫کشوری دارای تعدد مراکز عملکرد سیاسی و حاکمیت‬ ‫آیا آنها واقعاً به فدرالیسم پایبند بودهاند یا اهدافی فراتر‬ ‫چند پرسش دیگر نیز پاسخ داده شود‪ .‬فدرالیسم چیست و‬
‫چندگانه است‪ .‬اعضای تشکیل دهندهی کشور چندپارچه‪ ،‬هر‬ ‫از برقراری فدرالیسم و تجزیهی ایران را دنبال میکنند؟‬ ‫جایگاه و محتوای آن کدام است؟ منظور گروههای قومگرا‬
‫کدام‪ ،‬یک واحد سیاسی حاکم و دارای شخصیت حقوقی و‬ ‫از فدرالیسم چیست؟ سوابق این گروههای قومگرا چیست؟‬
‫سیاسی هستند‪ .‬کشور چندپارچه‪ ،‬تجمع ارادی چندین واحد‬ ‫آیا برقراری سیستم فدرال در ایران‪ ،‬تأمین منافع ملی ایران‬ ‫آیا آنها واقعاً به فدرالیسم پایبند بودهاند یا اهدافی فراتر‬
‫سیاسی حاکم‪ ،‬حول محور یک حکومت مرکزی است که این‬ ‫را به دنبال خواهد داشت؟‬
‫واحدهای سیاسی‪ ،‬هر کدام‪ ،‬میزانی از اختیار حاکمیت و‬ ‫از برقراری فدرالیسم و تجزیهی ایران را دنبال میکنند؟»‬
‫قدرت سیاسی خود را به آن حکومت مرکزی سپردهاند‪ .‬در‬ ‫آیا نواحیای که فدرال میشوند‪ ،‬به دموکراسی‪ ،‬حقوق‬
‫حال حاضر معروفترین انواع کشورهای مرکب‪ ،‬کشورهای‬ ‫بشر و توسعهی اقتصادی خواهند رسید؟‬ ‫امیرعباس امیرشکاری – یکی از مباحث سیاسی و حقوقی‬
‫در سالهای اخیر این بوده که برخی بر این باورند که‬
‫کنفدرال و کشورهای فدرال هستند‪]۲[.‬‬ ‫منظور گروههای قومگرا از فدرالیسم چیست و تا چه حد‬ ‫برقراری سیستم فدرال در ایران‪ ،‬میتواند ضامن برقراری‬
‫هرگاه چند کشور مستقل‪ ،‬برای حفظ خود‪ ،‬بخواهند‬ ‫پیشینهی این نیروها وفاداری آنها را به تمامیت ارضی ایران‬ ‫نظام دموکراتیک‪ ،‬حقوق بشر و توسعه در کشور باشد‪.‬‬
‫در زمینههای دفاعی‪ ،‬نظامی‪ ،‬اقتصادی و نظایر آن با هم‬ ‫برخی نیروهای قومگرا نیز هر کدام با توجه به هدفی‬
‫اشتراک مساعی داشته باشند و طبق معاهدهای بخشی از‬ ‫نشان میدهد؟‬ ‫که دنبال میکنند به دنبال چنین هدفی بوده و هستند‪.‬‬
‫حاکمیت خود را به یک سازمان مشترک مرکزی بسپارند‪،‬‬ ‫آیا برقراری فدرالیسم در ایران‪ ،‬الزاماً دموکراسی‪ ،‬حقوق‬ ‫در برابر‪ ،‬دیدگاهی وجود دارد که معتقد است فدرالیسم‬
‫پایههای یک کنفدراسیون را ریختهاند‪ .‬برای ادارهی این‬ ‫رابطهای با برقراری دموکراسی‪ ،‬حقوق بشر و توسعه ندارد‬
‫کنفدراسیون ضروریست نهادهایی مستمر که از نمایندگان‬ ‫بشر و توسعه به دنبال خواهد داشت؟‬ ‫و طرح چنین دیدگاهی نه تنها گامی در راستای برادرکشی‪،‬‬
‫کشورهای عضو تشکیل یافتهاند پای به عرصهی وجود‬ ‫منظور از حق تعیین سرنوشت‪ -‬که بسیاری از قومگرایان‬ ‫تجزیه و نابودی ایران خواهد بود‪ ،‬بلکه موجب فقر‪ ،‬ادبار‬
‫نهند‪ .‬در کشورهای عضو کنفدراسیون‪ ،‬انتقال حاکمیت به‬ ‫آن را مطرح میکنند‪ -‬چیست و آیا این حق ارتباطی با‬ ‫و تیرهروزی مناطقی خواهد شد که برخی احزاب و گروهها‬
‫کنفدراسیون جزئی است و تصمیمات کنفدراسیون باید‬ ‫«خودمختاری» آنها را میخواهند‪ .‬طرفداران دیدگاه اخیر‬
‫به اتفاق کشورهای عضو اتخاذ شود‪ .‬همچنین هرکدام از‬ ‫برقراری فدرالیسم در ایران دارد؟‬ ‫معتقدند که گروههای نژادپرست و نفرتپراکنهای قومی‬
‫کشورهای کنفدراسیون میتوانند بنا به تصمیم خود از این‬ ‫و در پایان آیا برقراری فدرالیسم در ایران‪ ،‬منافع نواحیای‬ ‫زیر نقاب فدرالیسم‪ ،‬به دنبال ایجاد جنگ داخلی در ایران و‬
‫اتفاق خارج شوند‪ .‬اساسیترین نهاد کنفدراسیون‪ ،‬مجلسی‬ ‫را که خودمختاری آنها از سوی گروههای قومگرا مطالبه‬
‫است که درواقع یک کنفرانس دیپلماتیک است و اعضای آن‬ ‫در نهایت‪ ،‬تجزیهی کشور هستند‪.‬‬
‫که از جانب کشورهای عضو تعیین میشوند‪ ،‬از کشورهای‬ ‫میشود تأمین خواهد کرد؟‬ ‫هدف از این بررسی آن است که نشان داده شود برقراری‬
‫متبوع خود تبعیت میکنند‪ .‬در کنفدراسیون‪ ،‬گاه یک‬ ‫بدین ترتیب‪ ،‬نخست‪ ،‬جایگاه‪ ،‬مفهوم و محتوای فدرالیسم‬ ‫سیستم فدرال‪ ،‬نه تنها منافع ملی ایران را تأمین نمیکند‪،‬‬
‫قوهی قضاییهی مشترک نیز تشکیل میشود‪ .‬کنفدراسیون‬ ‫مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت‪ .‬سپس منظور گروههای‬ ‫بلکه به نفع نواحیای نیز که خودمختاری آنها مطالبه‬
‫سرزمین و اتباع تابع خود را ندارد؛ بلکه هر کشور عضو‬ ‫قومگرا از فدرالیسم در ایران بررسی خواهد شد‪ .‬آنگاه به‬ ‫میشود نخواهد بود و حقوق بشر و دموکراسی در آن‬
‫کنفدراسیون دارای سرزمین و اتباع خود است‪ .‬کنفدراسیون‬ ‫سوابق گروههای قومگرا با داعیهی فدرالیسم و خودمختاری‬ ‫نواحی برقرار نخواهد شد‪ .‬ایرانیان بدانند که طرح برقراری‬
‫به ندرت دارای بودجهی مشترک است‪ .‬از حیث نظامی نیز‬ ‫در ایران نگاهی اجمالی صورت خواهد گرفت‪ .‬پس از آن‪،‬‬ ‫چنین نظامی در راستای ایجاد چنددستگی‪ ،‬انحراف و به‬
‫کنفدراسیون دارای ارتشی است که از مجموع ارتشهای‬ ‫نسبت فدرالیسم با دموکراسی‪ ،‬حقوق بشر و توسعه مورد‬ ‫بیراهه بردن جنبش دموکراتیک ملت ایران برای کسب آزادی‬
‫کشورهای عضو تشکیل شده است؛ اما در مورد مسائل‬ ‫بحث قرار خواهد گرفت‪ .‬حق تعیین سرنوشت‪ ،‬موضوع‬
‫خارجی و روابط بینالمللی (انعقاد قراردادها‪ ،‬جنگ و صلح‬ ‫دیگریست که مفهوم و قابلیت اجرای آن بررسی خواهد‬ ‫و استقرار حقوق بشر در کشور است‪.‬‬
‫و …)‪ ،‬به مثابه یک واحد سیاسی عمل میکند‪ .‬در حال‬ ‫شد و در پایان‪ ،‬به عنوان نمونه‪ ،‬رفراندوم غیرقانونی بارزانی‬ ‫در این زمینه تا کنون مقالات و کتابهای متعدد به‬
‫حاضر در جهان کنفدراسیون وجود ندارد؛ اما کنفدراسیون‬ ‫و وضعیت حقوق بشر در کردستان عراق مورد ارزیابی قرار‬ ‫رشتهی تحریر درآمده؛ اما در این نوشته کوشش میشود‬
‫ژرمانی (‪ )۱8۱۵-۱8۶۶( )Deutscher Bund‬را میتوان به‬ ‫طرح گفتمان فدرالیسم در ایران با رویکردی کمی متفاوت‬
‫عنوان یکی از نمونههای تاریخی کنفدراسیون نام برد که پس‬ ‫خواهد گرفت‪.‬‬ ‫از آنچه تا کنون بوده‪ ،‬مورد ارزیابی قرار گیرد‪ .‬از همین‬
‫از انحلال امپراتوری رومی‪ -‬ژرمانی در سال ‪ ،۱8۰۶‬جایگزین‬ ‫جایگاه‪ ،‬مفهوم و محتوای فدرالیسم‬ ‫رو‪ ،‬در کنار بررسی برخی مفاهیم حقوقی‪ ،‬بررسیهایی‬
‫کشورها با توجه به ساختار درونی و نیز ترتیب قدرت‬ ‫تاریخی و گفتمانی نیز صورت خواهد گرفت تا این مقاله از‬
‫آن شد و پس از آن به کشور فدرال آلمان تبدیل شد‪]۳[.‬‬ ‫در نهادها از حیث طبقهبندی متفاوتند و به کشورهای‬ ‫حیث استدلالی و زمینهی بحث‪ ،‬تا جایی که ممکن است‪،‬‬
‫فدرالیسم‪ ،‬سیستمی است که در آن اقتدار سیاسی بین یک‬ ‫تکساخت (بسیط) (‪ )unitary states‬و چندپارچه (مرکب)‬ ‫یک پژوهش میانرشتهای باشد‪ .‬برای اثبات فرضیههای‬
‫دولت ملی و مجموعهای از دولتهای ایالتی (یا منطقهای)‬ ‫مطرح شده نیز کوشش شده تا به آمارهای معتبر موجود‬
‫تقسیم میشوند‪.‬‬ ‫استنادهایی صورت گیرد تا مطلب جنبهی انتزاعی نداشته‬
‫تقسیم میشود که در کنار یکدیگر عمل میکنند و‬ ‫کشور تکساخت کشوری است که دارای مرکز واحد‬
‫عملکرد سیاسی است و قدرت سیاسی در کلیت آن‪ ،‬توسط‬ ‫باشد‪.‬‬
‫یک شخصیت واحد حقوقی که کشور بسیط است اعمال‬
‫میشود‪ .‬تمامی افرادی که زیر پرچم کشور تکساخت بسر‬
‫میبرند‪ ،‬از «یک اقتدار سیاسی» تبعیت میکنند و در سراسر‬
‫قلمرو آن کشور‪ ،‬تحت حکومت «یک قانون اساسی» قرار‬
‫دارند‪ .‬کشورهای ایران‪ ،‬بریتانیای کبیر‪ ،‬ایرلند‪ ،‬فرانسه‪ ،‬سوئد‪،‬‬
‫نروژ‪ ،‬اسپانیا و ایتالیا‪ ،‬نمونهای از کشورهای تکساخت‬
‫هستند‪ .‬کشور تکساخت‪ ،‬دارای وحدت ساختار (یک‬