Page 40 - (کیهان لندن - سال سى و چهلم ـ شماره ۴۱۸ (دوره جديد
P. 40

‫صفحه‌‌‌‪‌‌‌۴‌‌0‬شماره‌‪‌۱۸۸۴‬‬
                                                                                                                                                            ‫جمعه ‪ ۹‬تا ‪ 1۵‬تیرماه ‪140۲‬خورشیدی‬

‫شهر تلفیقی یا انقاب هنر در شهر و بازگرداندن شهرها به شهروندان‬

‫اینستالیشنهای جولیو پائولینی‪ ۹‬چون چیدمان ستایش‬                      ‫فلسفه‪ ،‬علوم اجتماعی و دین صورت گرفت‪.‬‬          ‫=یکی از تبعات «جهانیسازی» که به بهانهی یکدست‬
‫هومر یا آثار لیکتن استاین‪ ۱۰‬را میتوان با این نگاه نیز‬    ‫در مطالعه پیرامون تلفیقگرایی در هنر و فرهنگ چه در‬        ‫کردن سازوکارهای اقتصادی دنیا بر کشورهای «جهان سوم»‬
‫تفسیر کرد‪ .‬ذکر این نکته ضروریست که در هنرهای معاصر‬       ‫مفهوم و چه با نگاه فرمال و ساختاری‪ ،‬به واژهی آشنای‬       ‫تحمیل میشود‪ ،‬اعمال همین سیاست است که در تقابل‬
‫و با راه یافتن مفاهیمی از دیگر حوزهها چون زبانشناسی‬      ‫دیگری برمیخوریم‪ :‬فیوژن‪ ۲‬که آن را بیشتر در حوزهی‬          ‫با هویت ملی و هویت فرهنگی شکل گرفتهاند‪ .‬نخستین‬
‫‪ ،۱۱‬فلسفه‪ ،‬روانشناسی و جامعهشناسی به آن‪ -‬مانند آنچه‬      ‫موسیقی میشناسیم‪ .‬این شناخت مرهون کوششهای مایلز‬           ‫اثر این سیاستها در حوزهی فرهنگ‪ ،‬متمرکز بر بدن‬
‫در رویدادهای مهم هنری چون ب ِیناله ونیز میبینیم‪ -‬درک‬     ‫دیویس‪ ۳‬موسیقیدان و نوازندهی ترومپت ایالات متحده‬          ‫است؛ بدن شهروندان و بدن شهر‪ ،‬نمود بدن در جامعه و‬
‫و تفسیر آثار چندمحتوایی با استفادهی مجرد و ایزوله از‬     ‫در تلفیق سبک جز و راک است‪ .‬بعدها سبکهای متعددی‬           ‫موضوعاتی چون مد و لباس‪ ،‬جنسیت‪ ،‬سکسوالیته و کالبد‬
‫زیباییشناسی‪ ،‬میتواند گمراهکننده باشد‪ .‬در حقیقت درک‬       ‫در موسیقی دست به خلق آثار تلفیقی زدند اما اگر به‬
‫تلفیق در هنر معاصر‪ ،‬وابسته به تلفیق ساختاری ابزارهای‬     ‫دوگانهی مشهور سوبژه و ابژه بازگردیم‪ ،‬شاید بتوان گفت‬                                        ‫شهری است‪.‬‬
‫گوناگون شناخت از تبارشناسی تا فناوری است‪ .‬ورود هنر‬       ‫تصویرسازی ادبی هایکوهای ژاپنی از نخستین نمونههای‬         ‫=مقاومت گرچه گسسته اما پیوستهی اندیشه و خاقیت‬
‫معاصر به این قلمروهای نو در حالیست که در ایران‬           ‫تلفیق سوبژکتیو است‪ .‬با وجود این باید توجه داشت که‬        ‫فرهنگی با تکسطحی کردن شهرها‪ ،‬باعث جلب توجه مردم‬
‫هنوز تلفیق هنرهای تجسمی با ادبیات مرز مشخصی با‬           ‫جنبشهای هنری سدهی بیستم روند تلفیق ابژکتیو و فرمال‬       ‫در دههی کنونی به بدیلهای خردمندانهتر بومشناختی در‬
‫در قی ِد کلمه بود ِن اثر نیافته‪ .‬نمونههای متبادر شده به‬  ‫را به شکلی که امروز میشناسیم آغاز کردند‪ .‬تلاش برخی‬       ‫شهر شده است‪ .‬اکنون‪ ،‬بیش از فعالان حقوق بشر و محیط‬
‫ذهن چون پردههای نقاشی قهوهخانهای یا به تعبیر درست‬        ‫شاعران چون ریچارد براتیگان‪ ۴‬را نیز میتوان به تجربهای‬     ‫زیست و یا هنرمندان و نویسندگان با دغدغههای اجتماعی‪،‬‬
                                                                                                                  ‫بسیاری از مردم کوچه و بازار در کشورهای در حال توسعه‬
        ‫خیالینگاریها‪ ،‬در حوزهی تلفیق قرار نمیگیرد‪.‬‬        ‫بازیگوشانه از تلفیق در معنا به تلفیق در فرم تشبیه کرد‪.‬‬  ‫که هنوز با تبعات اقتصادی و سامتی ناشی از ویروس‬
‫عدم توجه آکادمیک به تجربههای بدیع خروسهای‬                ‫نوآوری آرتور رمبو‪ ۵‬شاعر فرانسوی و از بنیانگذاران شعر‬     ‫کرونا دست و پنجه نرم میکنند‪ ،‬به این فکر افتادهاند که با‬
‫جنگی هنر ایران با همراهی نیما یوشیج و جلیل ضیاپور‪،‬‬       ‫مدرن در ابداع رنگواژهها‪ ۶‬سبب شد تا برای نخستین بار‬       ‫مداخلهی حکومتها و نهادهای غیرپاسخگو چگونه می‪-‬‬
‫تلاشهای شورانگیز سهراب سپهری و منوچهر شیبانی در‬          ‫فرم زبانی با رنگ در هم آمیزد‪ .‬گیوم آپولینر‪ ۷‬دیگر شاعر‬    ‫توان در برابر سیاستهایی که حیات انسان و طبیعت را به‬
‫نزدیک کردن نقاشی و شعر و یا آثار هنرمندان دیگری‬          ‫فرانسوی نیز حدود ‪ ۲۰‬سال پس از رمبو‪ ،‬فعالیتهای‬             ‫مخاطره انداخته است‪ ،‬موضعی سودمند و کارآمد گرفت؟‬
‫چون علیرضا اسپهبد و هانیبال الخاص‪ ،‬سبب بیگانگی هنر‬       ‫تاثیرگذاری در تلفیق شعر و نقاشی داشت‪ .‬آپولینر نقاشی‪-‬‬
‫امروز ایران با میراث هنری ما در دهههای ‪ ۲۰‬تا ‪ ۵۰‬و در‬     ‫شعری به نام کالیگرام ‪ ۸‬آفرید‪ .‬گرچه وی نخستین کسی‬         ‫امین شاهمرادی پژوهشگر حوزهی عکاسی مستند و هنر‬
‫نتیجه متوقف شدن روند تلفیق بینارشتهای و درونمتنی‬         ‫نیست که از تصویرهای فیگوراتیو در شعرهایش استفاده‬            ‫این مطلب را برای پروژه ققنوس ایران تهیه کرده است‪.‬‬
‫‪۱۲‬در هنرهای تجسمی ایران شده‪ .‬اکنون بخش عمدهای از‬         ‫کرد و تاریخ استفاده از آن به چهار سده پیش از میلاد‬
‫تجربهها در تلفیق بصری و زبانی‪ ،‬بر دوش هنر زیرزمینی‬       ‫مسیح بازمیگردد اما واژهی کالیگرام ابداع خود اوست‪ .‬به‬                                     ‫تلفیق در هنر‬
‫ایران و آثار برخی هنرمندان ایرانی خارج کشور است که به‬    ‫گفتهی آپولینر ابزارهای تایپوگرافیک این مزیت را دارند که‬  ‫تلفیق‪ ،‬سنتز یا درهمآمیزی از اوایل سدهی بیستم و همراه‬
‫دلیل سانسور سیستماتیک دولتی و عدم امکان ارائهی اثر‬       ‫به متن‪ ،‬غنای تصویری بخشند‪ .‬ترکیب تایپوگرافی که هنر‬       ‫با جنبشهای اعتراضی دهه ‪ ۲۰‬تا ‪ ۶۰‬در غرب‪ ،‬به بیان هنری‬
‫در فضای سترون شدهی گالریهای هنری در داخل ایران‪ ،‬از‬       ‫حروفنگاری برای نمایش زبان است با موسیقی‪ ،‬نقاشی و‬         ‫راه یافت‪ .‬توجه اکسپرسیونیستها به فرمهای بدوی در‬
 ‫چشم هنرمندان و پژوهشگران علاقمند مخفی شده است‪.‬‬          ‫ادبیات با بازتعریف گیوم آپولینر به مشارکت خواننده در‬     ‫نقاشی و مجسمه‪ ،‬تاکید پستمدرنیسم بر فرهنگ فولکلور‬
                                                                                                                  ‫و ورود موسیقی شرقی و آفریقایی به موسیقی راک و بلوز‬
                                ‫شهر تلفیقی‬                                         ‫دریافت متن منجر شد‪.‬‬            ‫نمونههایی از این دست است‪ .‬اگرچه نقش پررنگ فلسفه‪-‬‬
‫بیگانگی شهرها با انسان‪ ،‬یکی از بحثهای تکرارشونده‬         ‫در دههی پایانی سدهی بیستم نیز هنرمندان متعددی‬            ‫ی سده بیستم که بنیانهای فکری انسان را برای همیشه‬
‫در شهرسازی و جامعهشناسی شهری است‪ .‬جانمایهی این‬           ‫به تجربه و خلق اثر در این زمینه دست زدند‪ .‬همچنین‬         ‫دگرگون کرد‪ ،‬در تلفیقگرایی‪ ۱‬غیرقابل انکار است اما این‬
‫بحثها اشاره به این دارد که در روند توسعهی ناپایدار‪،‬‬      ‫ظهور و گسترش روشهای نوین بیان هنری چون چیدمان‬            ‫واژه نخستین بار در اوایل سده ‪ ۱۷‬میلادی به کار رفت؛‬
                                                         ‫(اینستالیشن) و ویدئوآرت به پیشبرد اندیشهی تلفیق‬          ‫تلاشی که برای نزدیکی سوبژههای متفاوت و گاه متضاد در‬
     ‫شهرها بدون توجه به محیط زیست و ارگانیسمهای‬          ‫هنرهای تجسمی و ادبیات در فرم‪ ،‬کمک شایانی کرد‪.‬‬
   35   36   37   38   39   40   41   42   43   44   45