Page 41 - (کیهان لندن - سال سى و چهلم ـ شماره ۴۱۸ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‪‌‌‌۴‌‌۱‬شماره‌‪۱۸۸۴‬‬ ‫عمومی پنهان میشود‪ ،‬پس از مرحلهی گرفتن تدریجی‬ ‫وابسته به آن‪ ،‬به محلی برای تولید سرمایه (اقتصادی‬
‫جمعه ‪ ۳0‬ژوئن تا پنجشنبه ‪ ۶‬ژوئیه ‪۲0۲۳‬‬ ‫حق مالکیت اختصاصی زمین از مردم محلی در پروسهی‬ ‫یا ایدئولوژیک) بدل شدهاند و شهروندان به بخشی از این‬
‫نوسازی خیابانها و اعیانسازی مراکز شهرها‪ ،‬منابع عمومی‬ ‫سرمایه‪ .‬در این وضعیت‪ ،‬فردیت هر انسان در لایههای‬
‫شهروندان در آن قادر به تجربهی احساس یا کنشی مشترک‬ ‫و مشترک چون منابع طبیعی و داراییهای فرهنگی نیز در‬ ‫پیچیده‪ ،‬سخت و مبهم نظام قدرت‪ ،‬گم میشود و شهرها‬
‫باشند در تهران‪ ،‬مشهد‪ ،‬تبریز‪ ،‬اصفهان‪ ،‬شیراز و اهواز از‬ ‫انحصار دولتها و شرکتها قرار میگیرد‪ .‬اما بدیل این ساز‬ ‫بجای فضایی برای زندگی شهروندان‪ ،‬به یک مختصات‬
‫دههی هفتاد پی گرفته شد؛ سیاستی از سوی رژیم برای‬ ‫و کار صلب و به ظاهر غیرقابل تغییر چیست؟ چگونه از‬ ‫جغرافیایی برای جمعآوری سرمایهی انسانی تغییر مییابند‪.‬‬
‫تسلط بیشتر بر فضا و جداسازی شهروندان از فضاهای‬ ‫ایدهی شهر تلفیقی میتوان به آرزوی بازگرداندن شهرها به‬ ‫بهرهوری این سیستم سودمحور‪ ،‬یا با حذف ویژگیهای‬
‫شهری‪ .‬در شهرهای بزرگ ایران افزون بر فاصلهای که میان‬ ‫شخصیتی‪ ،‬رفتاری و جنسی واحدهای مستقل انسانی و‬
‫شهروندان کلانشهرها در سراسر دنیا وجود دارد‪ ،‬سیاستها‬ ‫شهروندان رسید؟‬ ‫تشکیل تودههای قابل هدایت (مانند تعریف لنینیستی‪-‬‬
‫در از میان بردن بافت تاریخی محلهها‪ ،‬تخریب هویت‬ ‫به باور آنری لوفور ‪ ۱۸‬جامعهشناس سدهی ‪ ۲۰‬فرانسه‪،‬‬ ‫مائوئیستی از «خلق» و تعریف اسلام از «امت»)‪ ،‬و یا با‬
‫شهری‪ ،‬و توسعهی ناپایدار شهرها و حاشیهی آنها‪ ،‬سبب‬ ‫جنبشهای انقلابی امروز‪ ،‬یا شهری باید باشند و یا هیچ‬ ‫برجستهکردن تفاوتهای نژادی‪ ،‬زبانی و جنسیتی و ایجاد‬
‫دشواریهای متعدد اجتماعی در برقراری ارتباط ارگانیک‬ ‫نیستند‪ .‬بر همین مبنا لوفور مفهومی به نام دگرشهر ‪ ۱۹‬را‬ ‫گروههای گسیخته شده از تاروپود هویتی (مانند روندی که‬
‫تبیین کرد؛ فضایی چند سطحی که در آن عمل‪ ،‬احساس و‬ ‫امروز کمونیسم فرهنگی در اروپا و آمریکا در پیش گرفته‬
‫میان مردم شد‪.‬‬ ‫درک مردم در لحظات خودانگیختگی به زندگی روزمره‪ ،‬معنا‬ ‫است)‪ ،‬افزایش مییابد‪ .‬استفادهی طبقات قدرت از ابزارهای‬
‫پروژهی بیگانهسازی شهروندان با شهر و محلههای آنها‪،‬‬ ‫میبخشد‪ .‬در این لحظات خودانگیخته‪ ،‬گروههای مختلف‬ ‫موثر قانون‪ ،‬مجازات و تبلیغات برای تربیت این تودههای‬
‫در کنار سیاست رسمی جمهوریاسلامی در گران کردن‬ ‫جدا از هم‪ ،‬ناگهان و شاید تنها برای زمانی گذرا‪ ،‬خلق تجربه‪-‬‬ ‫یکشکل شده یا جداافتاده‪ ،‬موضوع این نگاشته نیست اما‬
‫زندگی در این شهرها‪ ،‬مفهوم همسایگی و نقش محله به‬ ‫ای جمعی را درک میکنند‪ .‬اگر به اهمیت خودانگیختگی‬ ‫یکی از تبعات «جهانیسازی» ‪ ۱۳‬که به بهانهی یکدست‬
‫عنوان فضایی برای انباشت زمان در چند نسل را مختل‬ ‫یعنی کنش بر اساس انگیزههای درونی مبتنی بر شناخت‬ ‫کردن سازوکارهای اقتصادی دنیا بر کشورهای «جهان سوم»‬
‫کرده است‪ .‬افزون بر این‪ ،‬کلانشهرهای ایران به دلیل عدم‬ ‫نه وابسته به محرکهای بیرونی‪ ،‬در فلسفه و هنر معاصر‬ ‫‪ ۱۴‬تحمیل میشود‪ ،‬اعمال همین سیاست است که در تقابل‬
‫توازن توسعهیافتگی در بخشهای مختلف خود با فقر و‬ ‫نگاه کنیم‪ ،‬درمییابیم مقاومت گرچه گسسته اما پیوستهی‬ ‫با هویت ملی و هویت فرهنگی شکل گرفتهاند‪ .‬نخستین‬
‫معضلات زیست محیطی دست به گریباناند که منجر به‬ ‫اندیشه و خلاقیت فرهنگی با تکسطحی کردن شهرها‪،‬‬ ‫اثر این سیاستها در حوزهی فرهنگ‪ ،‬متمرکز بر بدن‬
‫اَتمیزه شدن جامعه شده است‪ .‬در این حالت با وجود سطح‬ ‫باعث جلب توجه مردم در دههی کنونی به بدیلهای‬ ‫است؛ بدن شهروندان و بدن شهر‪ ،‬نمود بدن در جامعه و‬
‫بالای نارضایتی میان اکثریت جامعه‪ ،‬پیوند میان کانونهای‬ ‫خردمندانهتر بومشناختی در شهر شده است‪ .‬اکنون‪ ،‬بیش‬ ‫موضوعاتی چون مد و لباس‪ ،‬جنسیت‪ ،‬سکسوالیته و کالبد‬
‫از فعالان حقوق بشر و محیط زیست و یا هنرمندان و‬
‫اعتراضی به سختی برقرار میشود‪.‬‬ ‫نویسندگان با دغدغههای اجتماعی‪ ،‬بسیاری از مردم کوچه‬ ‫شهری است‪.‬‬
‫از ضعف تخصصی و مدیریتی در طراحی مبلمان شهری‬ ‫و بازار در کشورهای در حال توسعه که هنوز با تبعات‬ ‫دربارهی تاثیر همگونسازی فرهنگی یا «آسیمیلاسیون»‬
‫بدون توجه به نیازهای شهروندان دارای ناتوانی حرکتی تا‬ ‫اقتصادی و سلامتی ناشی از ویروس کرونا دست و پنجه نرم‬ ‫فرهنگی بر بدن شهروند‪ ،‬بحثهای روشنگرانهای درگرفته‬
‫پروژههای بیگانهسازی شهروندان با شهر توسط حکومت‬ ‫میکنند‪ ،‬به این فکر افتادهاند که با مداخلهی حکومتها و‬ ‫اما نکتهی مغفول در میان این گفتگوها‪ ،‬راهحلی ست که‬
‫توتالیتر‪ ،‬همگی در نهایت به فشار علیه شهروندان منجر‬ ‫نهادهای غیرپاسخگو چگونه میتوان در برابر سیاستهایی‬ ‫از مسیر جداسازیهای قومیتی یا زبانی به نام هویتبخشی‬
‫میشود‪ .‬در شهر تلفیقی چنانکه در هنر تلفیقی دیدیم‪،‬‬ ‫که حیات انسان و طبیعت را به مخاطره انداخته است‪،‬‬ ‫فرهنگی نمیگذرد‪ .‬اگر مفهوم تلفیقگرایی در هنر را بتوان‬
‫تلفیق هم در فرم و هم در محتوا صورت میگیرد‪ .‬در شهر‬ ‫موضعی سودمند و کارآمد گرفت؟ اکنون که تب و تاب‬ ‫به شهر بنا به دیدگاه گئورگ زیمل ‪ ۱۵‬همچون موضوعی‬
‫تلفیقی‪ ،‬در پیش گرفتن راهبردهای فرهنگی و اجتماعی بر‬ ‫ویروس کرونا فروکش کرده و خیل صاحبان مشاغل کوچک‪،‬‬ ‫زیباشناختی نسبت داد‪ ،‬میتوان واژهی «شهر تلفیقی» ‪ ۱۶‬را‬
‫عهدهی شهروندانی است که اهمیت به تنوع و گوناگونی را‬ ‫کارگران‪ ،‬حاشیهنشینان و اقشار کمدرآمد‪ ،‬که حکومتها‬ ‫ابداع کرد‪ .‬بر اساس دیدگاه زیمل دربارهی دیالکتیک شهر و‬
‫نه بر اساس فشار رسانهها که با توجه به منافع چندلایهی‬ ‫رسیدگی به آسیبهای اقتصادی متوجه آنان در این دوران را‬ ‫هنر‪ ،‬سلطهی روح عینی بر روح ذهنی‪ ،‬سبب بیگانگی فرد با‬
‫ملی‪ -‬منطقهای و در همگرایی اقتصادی و فرهنگی با‬ ‫به آیندهای نامعلوم موکول کردهاند‪ ،‬شروع به پرسشگری و‬ ‫اجزای ارتباطیاش میشود‪ ،‬خواه این ارتباط با دیگران و از‬
‫شهروندان و دیگر شهرها پی میگیرند‪ .‬در شهر تلفیقی به‬ ‫مطالبه میکنند‪ ،‬میتوان دربارهی این موضوع بیشتر سخن‬ ‫راه ادبیات و هنر باشد و یا با شهر که معماری و شهرسازی‬
‫هرگونه تبعیض به قول هانا آرنت ‪ ۲۰‬به عنوان ش ّری مبتذل–‬ ‫گفت که چگونه شهرهای تلفیقی میتوانند به عنوان بدیل‬ ‫آن را نمایش میدهند‪ .‬مشکلات اجتماعی و زیستمحیطی‬
‫مانند توریسم بازدید از فقر مطلق با چرخههای مالی‬ ‫توسعهی سیکلوپگونه ‪ ۱۷‬و تمامیتخواه در شهرهایی چون‬
‫باورنکردنی در حلبیآبادهای آفریقای جنوبی و گتوهای‬ ‫شهرهای انحصارگرا معرفی شوند‪.‬‬ ‫شیکاگو‪ ،‬بمبئی‪ ،‬ریودوژانیرو و شهرهای متعدد چین‪ ،‬منجر‬
‫کنیا یا معرفی فشارهای ایدئولوژیک علیه زنان در کشورهای‬ ‫نمونهی دیگری از کارکرد سرکوبگر شهرهای انحصارگرا را‬ ‫به افزایش حاشیهنشینی‪ ،‬بزهکاری ناشی از فقر و در نهایت‬
‫اسلامگرا به عنوان بخشی طبیعی از فرهنگ محلی‪ -‬نگاه‬ ‫در خیزشهای اعتراضی پنج سال اخیر در ایران نیز میتوان‬ ‫به انزوا راندن گروههای مختلف شهری شده است‪ .‬در این‬
‫نمیشود‪ ،‬در شهر تلفیقی چنانکه ایتالو کالوینو ‪ ۲۱‬گفته‬ ‫فرایند که ابعاد و تبعات آن با کمک تبلیغات از چشم افکار‬
‫گرچه شاید دشوار اما میتوان در میان حتا دوزخ آن‪ ،‬آنچه‬ ‫به روشنی بررسی کرد‪.‬‬
‫و آنکه دوزخی نیست را جست و سپس در بردباری به آن‬ ‫تغییر کالبد شهری و تخریب یا تغییر کاربری فضاهایی که‬

‫فضا بخشید‪.‬‬

‫نوعی یکپارچگی و وحدت را بین اجزای مختلف دنبال میکنم‪.‬‬ ‫‪-۸‬نمونهای از کالیگرام آپولینر برای بخشی از سرودهاش با‬ ‫‪ Syncretism-۱‬جانشین فارسی تلفیق گرایی‪ ،‬پادآمیزی‬
‫‪۱۱-Linguistic‬‬ ‫نام «شعر برای لو»‬ ‫است‪.‬‬
‫‪۱۲-Intertextual‬‬
‫‪۱۳-Globalization‬‬ ‫‪۹-Giulio Paolini‬‬ ‫‪۲-Fusion‬‬
‫‪.۱۴‬مراد از کشورهای «جهان سوم» تعریفی ست که از‬ ‫‪.۱۰‬لیکتن استاین (‪ )Roy Lichtenstein‬درباره ی آثار خود‬ ‫‪۳-Miles Davis‬‬
‫دوران جنگ سرد‪ ،‬به کشورهایی تعلق گرفت که به ناتو و‬ ‫که شبیه کارتون مجات بود گفته‪ :‬در کارتونها هرگز تاشی برای‬ ‫‪۴-Richard Brautigan‬‬
‫درهم آمیختن تصویر و کلمه دیده نمیشود در حالی که من‬ ‫‪۵-Arthur Rimbaud‬‬
‫بلوک شرق متعهد نبودند‪.‬‬ ‫‪-۶‬رنگواکهها (‪ )Voyelles‬یکی از مشهورترین اشعار آرتور‬
‫‪۱۵-Georg Simmel‬‬ ‫رمبو ست که در سطرهای نخستین آن میخوانیم‪ ” :‬آ ” سیاه‪،‬‬
‫‪۱۶-Syncretistic City‬‬ ‫” اِ ” سپید‪ ” ،‬ای ” سرخ‪ ” ،‬او ” سبز و ” اُ ” آبی ست…‬
‫‪-۱۷‬اشاره به سیکلوپ‪ ،‬دیو تکچشم افسانههای یونان که‬ ‫برخی منتقدان مکعبهای رنگی را که روی آنها حروف الفبا‬
‫استعارهای از داشتن رفتار کوتهبینانهی عمومن خشن بدون‬ ‫نوشته شده و یک اسباببازی آموزشی برای یادگیری حروف‬
‫به کودکان بود‪ ،‬الهامبخش رمبو برای سرودن این شعر‬
‫درنظرگرفتن عواقب است‪.‬‬ ‫دانستهاند‪ .‬کلود لوی استروس انسانشناس معاصر فرانسوی‪،‬‬
‫‪۱۸-Henri Lefebvre‬‬ ‫رنگواکههای رمبو را ایجاد همانندی میان واکهها یا مصوتها از‬
‫‪۱۹-Heterotopia‬‬
‫‪۲۰-Hannah Arendt‬‬ ‫یکسو و رنگها از سوی دیگر دانسته است‪.‬‬
‫‪۲۱-Italo Calvino‬‬ ‫‪۷-Guillaume Apollinaire‬‬